1, 2. a) ¿Imaraykun Jesuspa qatikuqninkuna mana allintachu entienderqanku Jesuspa nisqanta? b) ¿Ima clase cosechamantan Jesús rimasharqan?

 JESUSMI qatikuqninkunata nirqan: “Chakrakunata allinta qhawariychis, ichhunapaqmi poqosqaña kashan”, nispa. Qatikuqninkunaqa manan allintachu entienderqanku Jesuspa nisqanta, ¿imarayku? Cebada chakrakunaqa manan ichhunapaq hinaraqchu kasharqan aswanpas q’omerllaraqmi kasharqan. Paykunaqa nirqankupaschá: “Askha killaraqmi faltashan cosecha tiempopaqqa”, nispa (Juan 4:35).

² Jesusqa manan cebada cosechaymantachu rimasharqan, aswanpas espiritual cosechamantan rimasharqan otaq runakunata Diospa llaqtanman huñuymanta. Chay nisqanwanmi Jesusqa iskay yachachikuyta qatikuqninkunaman yachachiyta munarqan. ¿Mayqenkunan chaykuna? Chaymanta yachasun.

3. a) ¿Imamantan Jesús rimashanman karqan ‘chakrakunaqa [...] ichhunapaqmi poqosqaña kashan’ nispa? b) ¿Imaynatan Jesús sut’incharqan espiritual cosechamanta rimashasqanta?

³ Jesusqa Sicar llaqtaq qayllanpin qatikuqninkunawan chaymanta rimarqan, chayqa karqan 30 wata tukuytan. Qatikuqninkunaqa chay llaqtamanmi rirqanku, chaykaman Jesusqa huk pozoq qayllanpi huk warmita Diosmanta yachachisharqan, chay warmiqa repararqanmi Jesuspa yachachisqan ancha allin kasqanta. Jesuspa qatikuqninkuna kutimuqtinkun, chay warmiqa usqhaylla Sicar llaqtaman rirqan yachasqanta llaqtamasinkunaman willamunanpaq. Hinan askha runakuna astawan yachayta munarqanku, chaymi pozoq kasqanman hamurqanku Jesusta reqsinankupaq. Yaqapaschá Jesusqa karumanta rikurqan chakrakunaq kasqanman Samaria runakuna hamushasqanta, chay runakunata rikuspachá nirqan: “Chakrakunata allinta qhawariychis, ichhunapaqmi poqosqaña kashan”, nispa. Chay qhepamantaq nirqan: “Ichhuqqa [...] wiñay kawsaypaqmi ruruta huñun”, nispa. Chay nisqanwanmi sut’incharqan espiritual cosechamanta rimashasqanta (Juan 4:5-30, 36, NM).

4. a) ¿Ima iskay yachachikuykunatan Jesús yachachirqan cosecha tiempomanta rimaspa? b) ¿Ima tapuykunamantan yachasun?

 ⁴ Espiritual cosechamanta rimaspan Jesusqa iskay yachachikuykunata yachachirqan. Ñawpaq kaqmi karqan usqhaylla llank’ananchis kasqanmanta. ‘Chakrakunaqa [...] ichhunapaqmi poqosqaña kashan’ nispaqa, Jesusqa qatikuqninkunatan reparachisharqan astawan predicananku kasqanta. Chayta usqhaylla ruwananku kasqanta rikuchinanpaqtaqmi Jesusqa nillarqantaq: “Ichhuqqa Diosmantan pagota chaskin [“chaskishanña”, NM]”, nispa. Chaywanmi nisharqan cosecha tiempoqa ña qallarisqantaña, paykunaqa manan tiemponkuta usuchinankuchu karqan. Iskay kaq yachachisqanqa karqan llank’aqkuna kusisqa kanankumantan. Jesusmi nirqan: “T’akaqpas ichhuqpas kuska kusikunqaku”, nispa (Juan 4:35, 36). Jesusqa anchatachá kusikurqan Samaria runakuna paypi iñisqankuta rikuspa, chay hinatan qatikuqninkunapas tukuy sonqonwan llank’asqankumanta kusikunanku karqan (Juan 4:39-42). Jesuspa tiemponpi sucedesqanqa reparachiwanchis kay tiemponchispi imakuna sucedesqanta, kay tiempopiqa cosechapin astawan llank’ashanchis. ¿Hayk’aqmi kay tiemponchispi cosecha tiempo qallarirqan? ¿Pikunan chay llank’aypi yanapakushanku? ¿Ima allinkunan karqan chayta ruwasqankurayku?

5. a) ¿Pin pachantinpi cosechamanta encargakushan? b) ¿Imaynatan Juanpa rikusqan reparachiwanchis usqhaylla llank’ananchis kasqanta?

⁵ Jehová Diosqa Jesusmanmi kamachirqan pachantinpi runakuna huñuymanta encargakunanpaq, chaytan apóstol Juan huk rikhuriypi rikurqan (leey Apocalipsis 14:14-16). Chay rikhuriypin Jesusqa huk coronayoq kasharqan makinpitaq huk ichhunata hap’isharqan. Jesuspa ‘umanpi qori coronaqa’ rey kaspa kamachishasqantan rikuchin. ‘Makinpi kiruchasqa ichhunataq’ rikuchin cosechata hoqariq kasqanta. Chaymantapas huk angelmi nirqan: ‘Hallp’a pachapi cosechaqa poqosqañan kashan’, nispa. Chaywanmi Jehová Dios rikuchisharqan usqhaylla llank’akunan kasqanta. ‘Cosechana horaqa chayamunñan’, manan tiemponchistaqa usuchinanchischu. Diosmi Jesusta kamachirqan: “Ichhunaykiwan ichhuy”, nispa. Jesusqa kasukuspan hallp’a pachata ichhunanwan ichhurqan, ahinapin hallp’a pachapi cosecha huñusqa karqan otaq pachantinmanta askha runakunata Diospa llaqtanman huñuyta qallarirqan. Chay rikhuriyqa yuyarichiwanchismi ‘chakrakunaqa [...] ichhunapaqmi poqosqaña kashan’ nispa Jesuspa nisqanta. Ichaqa, ¿hayk’aqmi pachantinpi runakunata huñuyta qallarikurqan? Chay rikhuriymi yanapawasun chayta yachananchispaq.

6. a) ¿Hayk’aqmi qallarirqan cosecha tiempo? b) ¿Hayk’aqmi qallarirqan kay “hallp’a pachapi cosecha”? Willay.

 ⁶ Apóstol Juanpa rikusqanqa Apocalipsis qelqapin 14 capitulopi tarikun, chaypin rikurqan cosechata hoqariq Jesús coronayoq kasqanta (14 versiculopi), chaymi rikuchirqan Jesús reyña kasqanta (Dan. 7:13, 14). Chay qhepallamanmi Jesusta kamachirqanku cosechayta qallarinanpaq (15 versiculopi). Trigomanta rikch’anachiy willasqanpipas Jesusqa chaykuna sucedesqanmantan rimarqan, nillarqantaqmi: ‘Cosechaqa kay tiempo p’uchukaymi’, nispa. Chaywanmi yachanchis cosecha tiempopas kay tiempo p’uchukaypas 1914 watapi qallarisqanta. Ichaqa cosecha hoqariytaqa qallarikurqan ‘ichhuy chayamusqan’ tiempopin (Mat. 13:30, 39). Cosechaqa hoqarikuyta qallarirqan Jesús rey churasqa kasqan qhepamanmi, chaytan reparanchis qatiqnin watakunapi sucedesqanta yuyarispa. Jesusqa ñawpaqtan Diospa llaqtanta ch’uyancharqan, chaytaqa ruwarqan 1914 watamanta 1919 watakaman (Mal. 3:1-3; 1 Ped. 4:17). Chay qhepamanmi 1919 watapi, kay “hallp’a pachapi cosecha” qallarirqan. Jesusqa iñiqmasinchiskunatan reparachiyta munarqan usqhaylla predicananku kasqanta, chaymi allin yuyayniyoq hunt’aq kamachita utilizarqan. ¿Iman chay qhepaman pasarqan?

7. a) ¿Ima qelqata t’aqwisqankun iñiqmasikunata reparachirqan usqhaylla predicananku kasqanta? b) ¿Imata ruwanankupaqmi iñiqmasikunata kallpachakurqan?

⁷ 1920 watapin 1 julio killamanta Qhawaq revista nirqan: “Diospa simin qelqata t’aqwispan reparayku Diospa gobiernonmanta willanayku kasqanta, chayqa ancha sumaq llank’aymi”, nispa. Iñiqmasinchiskunaqa Isaías qelqapi tarikuq profeciakunatan t’aqwirqanku, chaypin repararqanku Diospa gobiernonmanta pachantinpi willananku kasqanta (Is. 49:6; 52:7; 61:1-3). Paykunaqa manan yacharqankuchu imaynatachus chayta hunt’ananku kasqanta, ichaqa seguron kasharqanku Jehová Dios paykunata yanapananmanta (leey Isaías 59:1). Diospa llaqtanpi umallikunaqa repararqankun usqhaylla predicananku kasqanta, chaymi iñiqmasikunata kallpacharqanku chayta ruwanankupaq. ¿Kasukurqankuchu iñiqmasinchiskuna?

8. 1921 watapi, ¿ima iskay yachachikuykunatan iñiqmasinchiskuna allinta entienderqanku?

⁸ 1921 watapin diciembre killapi Qhawaq revista nirqan: “Kay wataqa ancha kusikunapaqmi karqan; askha runakunan cheqaq willakuykunata uyarirqanku, manan ima watapipas chhaynaqa karqanchu”, nispa. Nillarqantaqmi: “Ichaqa askharaqmi llank’ananchis kashan [...], chaytaqa kusikuywan ruwasun”, nispa. Iñiqmasinchiskunaqa allintan entienderqanku qatikuqninkunaman Jesuspa yachachisqanta, chaykuna karqan usqhaylla predicanankumanta kusisqa kanankumantapas.

9. a) 1954 watapi, ¿imatan Qhawaq revista nirqan cosecha ruwakusqanmanta, imaraykun chayta nirqan? b) Kay 50 watakuna pasasqanpi, ¿imaynatan predicaqkuna yapakurqan? (Qhaway “ Pachantinpi astawan yapakunchis” nisqa recuadrota.)

⁹ 1930 watakunapin iñiqmasinchiskuna kayta entienderqanku: Wak ovejakuna t’aqamanta ancha askha runakunapas  uyarinankun karqan allin willakuykunata. Chaymi astawanraq predicayta qallarirqanku (Is. 55:5; Juan 10:16; Apo. 7:9). ¿Allinchu karqan chay ruwasqanku? Arí, 1934 watapiqa 41.000 predicaqkunan karqanku, ichaqa 1953 watapaqqa 500.000 predicaqkunañan karqanku. 1954 watapin 1 diciembre killamanta Qhawaq revista nirqan: “Jehová Diospa espiritunpas hinallataq Simin qelqapas yanapawasqanchisraykun pachantinpi chhayna cosecha hoqariyta atirqanchis”, nispa (Zac. 4:6). a

10, 11. Mostaza muhumanta rikch’anachiypi, ¿imakunatan yachasunman muhu wiñasqanmanta?

¹⁰ Diospa gobiernonmanta rimaspan Jesusqa rikch’anachiykunawan willarqan cosecha imayna kananmanta. Yachasun iskay rikch’anachiykunamanta: mostaza muhumanta levaduramanta ima. Astawanqa rimasunchis kay tiempopi imayna hunt’akusqanmantan.

¹¹ Mostaza muhumanta rikch’anachiy. Huk runan chakranpi mostaza muhuta t’akarqan. Chay muhuqa wiñaytan qallarirqan, hinaspan hatun sach’aman tukupurqan phalaq animalkunataq chaypi q’esachakurqanku (leey Mateo 13:31, 32). ¿Imakunatan yachasunman chay muhu wiñasqanmanta? 1) Maykama wiñasqanqa ancha admirakunapaqmi. ‘Llapa muhumantapas aswan huch’uyña’ chaypas hatun k’allmakunayoq sach’amanmi tukupun (Mar. 4:31, 32). 2) Chay muhuqa wiñananpunin karqan. Jesusmi nirqan: “T’akasqataqmi wiñan”, nispa. Jesusqa manan “yaqapaschá wiñanqa” nispachu nirqan, aswanpas nirqan “wiñan” nispan. Chay muhuq wiñanantaqa manan pipas hark’anmanchu. 3) Hatun sach’aman tukupuqtinmi phalaq animalkuna chaypi q’esachakunku. Phalaq animalkunaqa chay sach’aman rispankun ‘llanthunpi q’esachakunku’.  ¿Imaynatan chay kinsa yachachikuykuna kay tiempopi espiritual cosecha ruwasqanchispi hunt’akun?

12. ¿Imaynatan kay tiemponchispi hunt’akushan mostaza muhumanta rikch’anachiy? (Qhawallaytaq “ Estudiokuna astawan yapakushan” nisqa recuadrota.)

¹² 1) Maykama wiñasqanmanta: Chay rikch’anachiyqa rimanmi allin willakuykuna tukuyneqpi willakunanmanta, Diospa llaqtan wiñananmantapas. 1919 watamantapachan tukuy sonqowan predicaqkuna Diospa llaqtanman astawan yapakamurqan. Chay tiempopiqa pisillan llank’aqkuna karqanku, ichaqa usqhayllan askhaman tukupurqanku. 1900 watamantapacha kunankamaqa askhañan kanchis, chayqa ancha admirakunapaqmi (Is. 60:22). 2) Wiñananpuni kasqanmanta: Diospa llaqtan wiñanantaqa manan pipas hark’ayta atirqanchu. Hatun rumikuna hinaña enemigonchiskuna karqanku chaypas, manan ima ruwasqankupas chay huch’uy muhutaqa ñit’irqanchu, aswanpas wiñashallarqanmi (Is. 54:17). 3) Phalaq animalkuna q’esachakunanku kasqanmanta: ‘Phalaq animalkuna’ nispaqa millonninpi llamp’u sonqo runakunamantan rimashan, kay tiempopiqa yaqa 240 nacionkunamanta runakunan allin willakuykunata uyarirqanku hinaspan Diospa llaqtanman haykurqanku (Ezeq. 17:23). Chaypin paykunaqa espiritualpi allin cuidasqa kanku, thakpi kawsanku, Diosmantapas astawan yachanku (Is. 32:1, 2; 54:13).

13. ¿Imakunatan yachasunman levaduramanta rikch’anachiypi?

¹³ Levaduramanta rikch’anachiy. Huk warmi huk chhikan levadurata hak’u masaman churarqan, hinan chay levaduraqa llapanta poqochirqan (leey Mateo 13:33). ¿Imakunatan yachasunman hak’u masa poqochisqa kasqanmanta? 1) Levaduran hak’u masata huknirayman tukuchin. Levaduraqa llapa masatan poqochirqan. 2) Levaduraqa llapa hak’u masatan wiñachin. Levaduraqa llapa ‘kinsa tupuy hak’utan’ wiñachirqan. ¿Imaynatan chay iskay yachachikuykuna kay tiempopi espiritual cosecha ruwasqanchispi hunt’akun?

14. ¿Imaynatan kay tiemponchispi hunt’akushan levaduramanta rikch’anachiy?

¹⁴ 1) Huknirayman tukuchisqa kasqanmanta: Qonchu otaq levadura nispaqa nikun Diospa gobiernonmanta allin willakuykunatan, hak’u masa nispataq nikun llapa runakunata. Imaynan levaduraqa llapa masata poqochin, chay hinatan Diospa gobiernonmanta willakuykunapas runakunaq sonqonman chayaspa paykunata cambiachin (Rom. 12:2). 2) Llapa hak’u masata wiñachisqanmanta: Hak’u masaq wiñasqanqa tupan Diospa gobiernonmanta willakuykuna tukuyneqpi willakusqanwanmi. Levaduraqa pisi-pisimantan llapa masata poqochispa wiñachin. Chay hinatan Diospa gobiernonmanta willakuykunapas “kay pachaq k’uchunkunakamaraq” chayan (Hech. 1:8). Chaymi rikuchiwanchis predicacionta hark’aq nacionkunapipas Diospa  gobiernonmanta willakunan kasqanta, runakunaq mana reparasqallan ruwakunan kasqantapas.

15. ¿Imaynatan hunt’akurqan Isaías 60:5, 22 textokuna? (Qhawallaytaq “ Jehová Diosqa lliwtan atin”, hinallataq “ ¿Imaynatan ‘aswan huch’uy’ kaq ‘hatun aylluman’ tukupurqan?” nisqa recuadrokunata.)

¹⁵ Jesusqa chay iskay rikch’anachiykunawanmi rikuchirqan kay tiempopi askha runakunata huñukunan kasqanta, predicaqkunapas kusisqa kananku kasqanta. Ichaqa chayta willasqanmanta yaqa 800 watakuna ñawpaqtan Jehová Diosqa profeta Isaiasman willarqanña chaykuna pasananta. b Jehová Diosmi willarqan askha runakuna “karumanta” llaqtanman hamunanku kasqanta. Chaymantapas Diosqa kaytan nirqan: “Jerusalén, [...] sonqoykin kusikuymanta q’ochukunqa. Hatun suyukunaq qhapaq kayninkunatan apamusunkiku, lamar-qocha chimpamantan qhapaq kayninkuta chayachimusunkiku”, nispa (Is. 60:1, 4, 5, 9). “Jerusalén” nispaqa kay pachapi puchuq akllasqa cristianokunamantan rimashan. Chay nisqanqa cheqaqpunin. Kay tiempopiqa askha iñiqmasinchiskunan kusisqa kashanku, ¿imarayku? Paykunaqa askha watan Diosta servirqanku,  hinaspan rikurqanku nacionninkupi predicaqkuna askhaman yapakusqanta.

16, 17. ¿Mayqenmi ñawpaq kaq razón ‘t’akaqpas ichhuqpas kuska kusikunankupaq’? (Qhawallaytaq “ Iskay tratadokunan iskay runakunaq sonqonman chayarqan” nisqa recuadrota.)

¹⁶ Jesusmi kayta nirqan apostolninkunata: “Ichhuqqa [...] wiñay kawsaypaqmi ruruta huñun, ahinapin t’akaqpas ichhuqpas kuska kusikunqaku”, nispa (Juan 4:36, NM). ¿Imaynapin espiritual cosechapi llank’aspa t’akaqpas ichhuqpas kuska kusikunchis? Yachasun kinsamanta.

¹⁷ Ñawpaq kaq: Jehová Diosmi muhuta wiñachin, chaywanmi kusisqa kanchis. Diospa gobiernonmanta willaspaqa muhutan t’akashanchis (Mat. 13:18, 19). Sichus mayqen runatapas Jesuspa qatikuqnin kapunanpaq yanapanchis chayqa cosechatan hoqarinchis. Ichaqa muhutaqa Jehová Diosmi ‘lloqsichimuspa wiñachin’, chay muhu imayna wiñasqanta rikuspataq anchata kusikunchis (Mar. 4:27, 28). Wakin muhu t’akasqanchisqa qhepamanñan wiñayta qallarin hinaspapas hukkunan chayta cosechapunku. Yachasun Joan iñiqmasinchismanta, payqa 60 watañan bautizasqa kashan, Gran Bretaña nacionpitaq tiyan. Paymi nirqan: “Askha runakunan niwarqanku ñawpaq watakunapi paykunata predicasqayta. Chay runakunaqa qhepamanmi huk Testigokunawan Bibliata estudiasqaku hinaspan bautizakusqaku. Chay muhu t’akasqayqa wiñarqanmi chaymi rurunta cosecharqanku, chayta yachasqaymi anchata kusichiwan”, nispa. Yaqapaschá qantapas chhaynata sucederqasunki (leey 1 Corintios 3:6, 7).

18. 1 Corintios 3:8 textoq nisqanman hina, ¿mayqenmi iskay kaq razón kusikunanchispaq?

¹⁸ Iskay kaq: Kusisqan kasun apóstol Pabloq nisqanta yuyarispaqa, paymi nirqan: ‘Sapankamanmi Diosqa llank’asqanman hina pagapunqa’, nispa (1 Cor. 3:8). Diosqa predicacionpi llank’asqanchismantan premiota qowasun, manan hayk’a runatachus llaqtanman apamusqanchismantachu. Chayta yachayqa anchatan kallpachawanchis, astawanqa mana uyarikuq runakunaq kasqanpi predicaq iñiqmasinchiskunata. Jehová Dios qhawarinanpaqqa tukuy sonqowan predicaq Testigokunaqa ‘allintan rurunku’, chayraykun anchata kusikunanku (Juan 15:8; Mat. 13:23).

19. a) Mateo 24:14 textoq nisqan hina, ¿mayqenmi kinsa kaq razón kusikunanchispaq? b) Manaña mayqen runatapas bautismoman chayachisunchu chaypas, ¿imatan yuyarinanchis?

¹⁹ Kinsa kaq: Predicaspaqa huk profeciatan hunt’ashanchis, chayraykun anchata kusikunchis. Apostolninkunan Jesusta tapurqanku: “Kutimunaykiña [otaq “chayamusqayki tiempoña”, NM] kashaqtinqa kay tiempopas p’uchukapunanpaqña kashaqtinqa, ¿imakunatan rikusaqku?”, nispa. Jesusmi paykunaman willarqan chay tiempo chayamuqtin pachantinpi predicakunan kasqanta. Chayta willaspa, ¿runakuna bautizasqa kanankumantachu rimasharqan? Manan.  Aswanpas payqa nirqan: “Qhapaqsuyumanta allin willakuykunan kay pachantinpi willasqa kanqa, llapa suyukunaq yachananpaq”, nispan (Mat. 24:3, 14). Chhaynaqa Jesuspa chayamusqan tiempopiqa muhutan t’akakunan karqan otaq Diospa gobiernonmanta willakunan karqan. Chayraykun predicaspaqa kayta yuyarinanchis: Manaña mayqen runatapas bautismoman chayachisunchu chaypas, ñoqanchisqa runakuna ‘yachananpaqmi’ predicanchis. c Wakin runakunaña mana uyariwasunchu chaypas, ñoqanchisqa yanapakushanchis Jesuspa profetizasqan hunt’akunanpaqmi, hinaspapas chayta ruwaspaqa “Diospa llank’aysiq-masinkunan” kanchis (1 Cor. 3:9). ¡Chayqa ancha kusikunapaqmi!

20, 21. a) ¿Imaynatan hunt’akushan Malaquías 1:11 textoq nisqan? b) ¿Imata tukunanchispaqmi kallpachakushanallanchis, imarayku?

²⁰ Ñawpaq tiempopin Jesusqa apostolninkunata reparachirqan usqhaylla cosechananku kasqanta. Jesusqa kay tiempopipas qatikuqninkunamanmi chayta reparachirqan, chaytaqa ruwarqan 1919 watamantapachan. Hinan Diospa llaqtanqa astawan predicayta qallarirqan. Manan pipas cosecha llank’aytaqa sayachiyta atirqanchu. Profeta Malaquías willasqanman hina, kay tiempopiqa predicashanchis “inti lloqsisqanmantapacha haykupunankama” (Mal. 1:11, NM). Chayta nispaqa pachantinpi predicasqanchismantan rimashan. Maypiña tiyanku chaypas t’akaqkunaqa cosechata hoqariqkunawanmi kuska llank’anku, kuska kusikunku. Chaymantapas profeta Malaquiaspa nisqanqa rikuchillantaqmi usqhaylla llank’asqanchista, chaytan rikuchinchis illariymantapacha tutakama predicaspa.

²¹ Pachak más watakuna ñawpaqtaqa Diospa llaqtanpiqa pisillan karqanku, kunanmi ichaqa “hatun aylluman” tukupun, chayta rikuspan ‘sonqonchis kusikuymanta q’ochukun’ (Is. 60:5, 22). Chhayna kusisqa kasqanchisrayku, ‘chakrayoq’ Jehová Diostapas munakusqanchisraykupiwan, kallpachakushallasun kay tiempopi cosechata tukunanchispaq (Luc. 10:2).