1, 2. Juanpa willasqan jina, ¿imatan Jesús nirqan apostolkunawan cenasqan tutapi?

 PACHAJ watanpi jinaña kashaspanmi apóstol Juanqa Jesuspa ruwasqankunamanta qelqayta qallarirqan. Apostolkunamantaqa payllañan kausasharqan. Qanchis chunka wata jinaña kasharqan Jesuspa wañupusqanmanta chaypas, santo espiritun Juantaqa allinta yuyarichirqan apostolninkunawan Jesuspa cenasqan tutapi imakuna sucedesqanmanta qelqananpaq.

² Chay tutapin Jesusqa sut’ita willarqan wañuchisqa kananpaqña kashasqanta. Evangelio qelqaqkunamantaqa Juanllan willan imaraykus Jesús wañunan karqan chayta. Jesusmi nirqan: “Kay pacha runakuna Taytayta munakusqayta yachanankupaqmi noqaqa Taytaypa kamachiwasqanman jinapuni ruwashani. Jatariychis, jaku kaymanta”, nispa (Juan 14:31).

3. ¿Imaynatan Jesús rikuchirqan Taytanta munakusqanta?

³ Juan 14:31 textopin rijurin Jesuspa “Taytaytan munakuni” nispa nisqanqa. Chaywanpas tukuy ima ruwasqanpin rikuchirqan Taytanta munakusqanta. Chaypin yachanchis mana simillanwanchu Taytanta munakusqanta. ¿Imaynatan rikuchirqan Taytanta munakusqanta? Chaytan rikuchirqan mana manchakuspa predicasqanpi, kasukuq kasqanpi, sasachakuykunata aguantasqanpi ima. Payqa sapa p’unchaymi tukuy imatapas ruwarqan Diosta munakusqanrayku.

4, 5. ¿Ima munakuymantan Biblia astawan riman? ¿Imaynatan Jesús munakurqan Jehová Diosta?

 ⁴ Wakinpaqqa munakuq kayqa manchali pisi kallpa kaymi. Yaqapaschá chhaynata ninku warmi-qhari munanakuymanta willaq takikunapi poesiakunapi imatachus yachasqankuman jina. Bibliaqa willanmi warmi-qhari munanakuymanta, ichaqa ancha respetowanmi chaymantaqa riman, manan runakunaq nisqanman jinachu (Proverbios 5:15-21). Chaywanpas Bibliaqa sonqomanta munakuymantan astawan riman. Chay munakuyqa manan jawa sonqolla munakuychu, manan tukukuqchu, nitaqmi runakunaq yachayninmantachu paqarin. Aswanpas chay munakuyqa sonqonchismantan paqarin, Diospa munasqanman jinan kashan, allin ruwaykunapitaq rikuchikunpas. Bibliaq nisqan jina, chay “munakuyqa wiñaypaqmi” (1 Corintios 13:8).

⁵ Manan pi runapas Jesús jinaqa Jehová Diosta munakurqanchu. Paymi aswan allintaqa junt’arqan “Jehová Diosniykitan munakunki tukuy sonqoykiwan, tukuy almaykiwan, tukuy yuyayniykiwan, tukuy kallpaykipiwan” nisqa kamachikuytaqa (Marcos 12:30). Chay kamachikuymi aswan chaniyoqqa. ¿Imaynapin Jesús yacharqan Taytanta anchatapuni munakuyta? ¿Imatan ruwarqan munakuynin mana pisiyananpaq? ¿Imaynatan pay jina ruwasunman? Chaykunamantan kay capitulopi yachasunchis.

6, 7. ¿Pimantan willashan Proverbios 8:22-31? ¿Imaynapin yachanchis mana yachaymantachu rimashasqanta?

⁶ ¿Jayk’aqllapas amigoykiwan kuska imatapas ruwarqankichu? Chhayna kaqtinqa astawanchá payta reqsirqanki  munakurqanki ima. Chhaynallataqmi Jehová Dioswan sapan Churinwanpas karqan, reqsinakusqankuman jinan astawan munanakurqanku. Askha kutitañan rimarqanchis Proverbios 8:30 nisqanmanta chaypas, jujmantan chayta t’aqwisunchis imatas nishan 22 versiculomanta 31 versiculokama chayta. Chaypin willashan “yachay” pipas kanman jinata. Chay “yachayqa” Diospa Churinmi. ¿Imaynapin chayta yachanchis?

⁷ Chaypaq qhawasunchis 22 versiculoq nisqanta, chaypin yachay otaq Jesús nin: “Noqan Jehová Diospa ñaupaq kaq ruwasqanqa karqani, unay tiempomantaña ñaupaq kaq kamasqanmi karqani”, nispa. Chay textoqa manan Diospa yachayninmantachu rimashan. Diospa yachayninqa manayá jayk’aqpas “kamasqachu” karqan, Jehová Diosqa wiñaymantapas karqanpunin, chaymi yachayninpas karqanpuni (Salmos 90:2). Jesusmi ichaqa “ñaupaqta kamasqa karqan”, paytaqa Jehová Diosmi kamarqan manaraq imatapas ruwayta qallarishaspa (Colosenses 1:15). Chhaynaqa, Proverbios libro nisqan jina, Churiqa kamasqan karqan manaraq janaq pachapas kay pachapas kashaqtin. Payqa Diospa siminmi karqan otaq Diospa munayninta willaq, chaymi paymantaqa Diospa yachayninpas kanman jinata rimakurqan (Juan 1:1).

8. ¿Imatan Jesús janaq pachapi ruwarqan? ¿Imapin yuyaykusunman tukuy imaymana kamasqakunata qhawarispa?

⁸ ¿Imatan Churi ruwarqan janaq pachapi mana yupay atiy watakuna Taytanwan kashaspa? Paywan kuskan “llank’arqan” (30 versículo). Biblian nin: “Paywanmi janaq pachapi tukuy ima kaqkuna, kay pachapi tukuy ima kaqkunapas kamasqa karqan: rikuna kaqkuna, mana rikuna kaqkuna [...]. Arí, paywanmi tukuy  imapas kamasqa karqan, paypaqtaqmi karqanpas”, nispa (Colosenses 1:16). Chaypi nisqan jina, Jehová Diosqa Churinwanmi tukuy imatapas kamarqan: Janaq pachapi angelkunata, ch’askakunata, tukuy ima chaypi kaqkunatapas. Jinallataq kamarqan kay pachatapas, chaypi kaq animalkunatapas, plantakunatapas, runatapas. Imaynan juj arquitectoqa imachus yuyaykusqankunata ruwachin juj albañilwan, chhaynallataqmi Jehová Diospas Churinwan ruwachirqan tukuy imaymana kaqta. Chayraykun Diostaqa jatunchananchis kamasqankunata qhawarispa (Salmos 19:1). Tukuy imaymanata kamakushaqtinqa unaytachá Jesusqa Jehová Dioswanqa kuska kusisqa llank’arqan.

9, 10. a) ¿Imaynapin Jehová Dioswan Jesuswan astawan jujllachakurqanku? b) ¿Imaynatan Jehová Diosman astawan asuykusunman?

⁹ Mayninpiqa iskay runakuna kuska imatapas ruwaspankuqa phiñanachikunkumanmi. Jehová Dioswan Jesuswanmi ichaqa mana chhaynachu karqan. Jesusqa mana yupay atiy watakunan Taytanwan llank’arqan, “sapa p’unchaymi mayta kusichiq, ñaupanpiqa kusisqallapunin kasharqan” (Proverbios 8:30). Jehová Diospas Churinwan kashaspaqa kusisqallataqmi karqan. Churiqa Taytanwan kuska llank’asqanman jinan astawan payman rijch’akurqan, chaychá paykunaqa juj sonqolla kapurqanku. Manan pipas paykuna jinaqa ñaupaqmantapacha anchata munanakurqankuchu.

¹⁰ Noqanchispas Jesús jinan Jehová Diosman jujllachakunanchis. Ichaqa nisunmanpaschá: “Noqaqa manan jayk’aqpas pay jinaqa Diosman jujllachakuyta atiymanchu”, nispa. Chaywanpas yuyarinanchismi Jesusqa Taytanwan kuska llank’aspa payman astawan  jujllachakusqanta, noqanchispas chhaynallataqmi Jehová Diosman jujllachakusunman. Manaña Jesús jinachu Jehová Diospa qayllanpi kashanchis chaypas, atisunmanmi paywan llank’aytaqa. Bibliaq nisqan jina, noqanchisqa Diospa “llank’aqmasinkunan” kanchis (1 Corintios 3:9). ¿Imaynapin paypa llank’aqmasinkuna kanchis? Jesús jina Diospaq llank’ayninchista junt’aspan, chhaynapin Jehová Diosman astawan asuykusunchis astawantaq munakusunchispas. Imamantapas chaymi aswan allinqa.

11-13. a) ¿Imaynapin munakuy juj planta jina? ¿Imatan ruwarqan Jesús waynachalla kashaspa Diosta munakusqan ama chiriyananpaq? b) ¿Imaynatan Jesús rikuchirqan janaq pachapipas kay pachapipas Diosmanta astawan yachay munasqanta?

¹¹ Sonqonchispi saphichakuq munakuyqa juj planta jinan. Imaynan juj plantachamanqa wanuta churananchis unuwanpas qarpananchis, chhaynallatataqmi munakuywanpas ruwananchis, mana chayqa ch’akirqapunmanmi. Jesusqa kay pachapi kashaspapas munakushallarqanmi Jehová Diostaqa. ¿Imaynapin munakuynin mana pisiyarqanchu?

¹² Chaypaq yuyarisunchis 12 watanpi kashaspa Jesuspa imachus ruwasqanta. Payqa Dios yupaychana wasipin tukuy sonqonwan Diosmanta rimarqan, llakisqa kashaq tayta-mamantapas khaynatan nirqan: “¿Imaraykun maskhamuwarqankichis? ¿Manachu yacharqankichis Taytaypa wasinpi kashanayta?”, nispa (Lucas 2:49). Chay tiempopaqqa manaraqmi Jesusqa yuyarinmanchu karqan janaq pachapi kausasqanta, chaywanpas anchatan Taytantaqa munakurqan. Payqa  yacharqanmi Diosman munakuyninchista rikuchinapaqqa Taytanta yupaychana kasqanta, chaymi mayta kusikurqan Dios yupaychana wasiman rispaqa, manataqmi chaymantaqa ripuytapas munarqanchu. Jinaspapas manan yanqa qhawaqllachu rirqan, aswanpas Jehová Diosmanta astawan yachayta munaspan, yachasqantapas jujkunaman willayta munaspa ima. Ichaqa manan chay kutillachu Jesusqa chayta ruwarqan.

¹³ Janaq pachapi kashaspapas Jesusqa allintan Taytanmanta yacharqan. Isaías 50:4-6 nisqan jina, Jehová Diosqa allintan Churinman yachachirqan Mesiaspa imakuna ruwananmanta, willallarqantaqmi Mesiasqa imaymanawan ñak’arichisqa kananmantapas; chaywanpas Jesusqa tukuy sonqon Taytanpa yachachikuynintaqa yachayta munarqan. Kay pachapi Diospaq llank’ayninta qallarispapas Jesusqa rillaqpunin Dios yupaychana wasiman, chhaynapi Taytanta yupaychananpaq yachachinanpaq ima. Chaymi Dios yupaychana wasimanpas sinagogakunamanpas rillaqpuni (Lucas 4:16; 19:47). Noqanchispas manan munanchischu Jehová Diosta munakusqanchis chiriyananta, chaymi manapuni juñunakuykunaman faltakunanchischu, chaypin Jehová Diosta yupaychanchis, astawan reqsinchis, astawantaq munakunchispas.

14, 15. a) ¿Imapaqmi Jesús sapallan kayta munaq? b) ¿Imatan sut’ita reparanchis Jesuspa mañakuyninkunapi?

¹⁴ Chaymantapas Jesusqa Jehová Diosta munakushanallanpaqqa sapa kutillanmi mañakuq. Kusikuqña jujkunawan kaspa chaypas, payqa jap’irqanpunin tiempota sapallanpi Diosmanta mañakunanpaq. Lucas 5:16 willawanchis: “Jesusqa ch’in ladokunamanmi riq Diosmanta mañakuq”, nispa. Jinallataqmi Mateo  14:23 niwanchis: “Runakunata kachapuspataq orqoman sapallan wicharqan Diosmanta mañakuq. Tutayamunankaman payqa sapallan chaypi kasharqan”, nispa. Chay kutikunapipas juj kutikunapipas Jesusqa maskharqanpunin sapallan kayta. Chaytaqa ruwarqan manan runakunamanta karunchakuyta munaspachu, nitaq sapallanpuni kausayta munaspapaschu, aswanpas sapallanpi Taytanmanta tukuy sonqo mañakunanpaqmi.

¹⁵ Mayninpin Jesusqa mañakuyninpi niq: “Aba, Papáy”, nispa (Marcos 14:36). Chay tiempopiqa wawakunan taytankuta niqku: “Aba”, nispa. Chaywanmi rikuchiqku munakusqankuta respetasqankuta ima, chayllaraq rimayta yachashaspankun chay jina rimaytaqa yachaqku. “Aba” nisqanwanmi Jesusqa rikuchisharqan Taytanta anchata munakusqanta anchata respetasqantawan. Juj kutikunapi mañakuspapas chhayna munakuywan respetowanpunin Taytanmanqa rimaykuq. Juan libropi 17 capitulopin willakushan jap’isqanku tutapi tukuy sonqomanta Jesuspa mañakusqanmanta. Chay kutipi mañakusqanta estudiasqanchisqa sonqonchismanraqmi chayan, chaymi kallpachakunanchis pay jina mañakunanchispaq. Chaypaqqa manayá rimasqanta jinapunichu rimananchis mañakuyninchispiqa, aswanpas tukuy sonqonchismantan janaq pacha Taytanchismanta sapa kutilla mañakunanchis. Chhaynapin Diosta munakusqanchis iman kaqlla allinllapuni kashanqa.

16, 17. a) ¿Imanispan Jesús rikuchirqan Taytanta munakusqanta? b) ¿Imaynatan Jesús sut’ita rikuchirqan Taytan qoykukuq kasqanta?

¹⁶ Yachamusqanchis jina, Jesusqa manan “noqaqa Taytaytan munakuni” nispallachu puriq. Chaywanpas  askha kutipin rikuchirqan Taytan munakusqanta. Askha runakuna uyarishaqtinmi nirqan: “Taytáy, janaq pachaq kay pachaq Señornin, llapa runakunaq ñaupanpin jatunchayki”, nispa (Mateo 11:25). Iskay kaq t’aqapi yachasqanchis jina, Jesusqa anchatan kusikuq Taytanta yupaychaspa, paymanta runakunaman yachachispa ima. Jehová Diostan rijch’anachirqan juj munakuq taytawan, chay taytaq wayna wawanmi wasinmanta ripusqa munasqanman jina kausananpaq. Taytaqa munarqanpunin wawan kutimpuqtin sumaqta chaskiyta, chaymi sapa p’unchay payta suyaq qhawakachakuspa. Chay waynaqa kutimpurqanmi taytanman, karullapiraq kashaqtinmi taytanqa rikurqan, jinaspa phawarispa marq’arikurqan (Lucas 15:20). Chay rijch’anachiy simipin rikunchis Jehová Dios ancha munakuq khuyapayakuq kasqanta. ¡Maytan kusikunchis chayta yachaspaqa!

¹⁷ Askha kutipin Jesusqa Taytanta jatuncharqan qoykukuq kasqanmanta. Juj kutinmi rimarqan tayta-mamakuna wawankupaq qoykukuq kasqankumanta, chaywanmi rikuchirqan Diosqa astawanraq mañakuqninkunaman santo espirituta qoykunanta (Lucas 11:13). Payqa rimallarqantaqmi Jehová Dios suyakuyta qosqanmanta. Chaymi willarqan janaq pachaman wichapuspa Taytanpa ladonpi kananta suyakushasqanta (Juan 14:28; 17:5). Willallarqantaqmi “pisi t’aqa ovejaqa” janaq pachamanta paywan kuska kamachimunankumanta (Lucas 12:32; Juan 14:2). Ladonpi warkusqa kashaq runamanpas sumaq suyakuytan qorqan Paraisomanta rimaspa (Lucas 23:43). Chay jinata Diospa  qoykukuq kasqanmanta rimaspan kallpachakurqan Taytanta tukuy sonqowan munakushanallanpaq. Kay tiempopipas askha cristianokunan Jehová Diosmanta rimaspa suyakuyninkumanta rimaspa ima kallpachakushanku Diosta astawan munakunankupaq.

18. ¿Imata ruwaspan allinta qatikusunman Jesusta? ¿Imaraykun chay ruway aswan allin?

¹⁸ Noqanchisqa Jesús jinan “Jehová Diosta munakunanchis tukuy sonqowan, tukuy almawan, tukuy kallpawan, tukuy yuyaywan” ima, chay ruwaymi aswan allinqa (Lucas 10:27). Chaytaqa mana simillanchiswanchu ninanchis, aswanpas ruwayninchiswanmi rikuchinanchis. Jesusqa manan sonqollanpichu Taytantaqa munakurqan, nitaqmi “noqaqa Taytaytan munakuni” nisqallanwanchu contentakurqan. Paymi nirqan: “Ichaqa kay pacha runakuna Taytayta munakusqayta yachanankupaqmi noqaqa Taytaypa kamachiwasqanman jinapuni ruwashani”, nispa (Juan 14:31). Satanaspa nisqanman jinaqa, manas pipas Jehová Diostaqa tukuy sonqowan servinmanchu yanqallaqa (Job 2:4, 5). Saqraq llulla kasqanta rikuchinanpaqmi Jesusqa mana manchakuspa lliuman rikuchirqan Taytanta munakusqanta. Chaymi tukuypi kasukurqan wañunanña kaqtinpas. Noqanchisri, ¿Jesús jinachu lliuman rikuchisun sonqomantapuni Jehová Diosta munakusqanchista?

19, 20. a) ¿Imaraykun juñunakushanallanchispuni? b) ¿Imaynatan qhawarinanchis sapanchispi Biblia estudiayta, yuyaymanayta, mañakuytapas?

¹⁹ Noqanchisqa necesitanchismi janaq pacha Taytanchis  munakuyta, chaymi payqa chay munakuyninchis wiñananpaq jina yupaychananchista munan. Juñunakuypi kashaspaqa yuyarinanchismi Diosta yupaychananchispaq chaypi kashasqanchista, chaymi tukuy sonqowan mañakunanchis, yupaychay takikunata takinanchis, tukuy yuyaywan uyarinanchis rimamuqkunata, atisqanchisman jinataq tapuykunatapas kutichinanchis. Juñunakuykunaqa ancha allinllataqmi iñiqmasinchiskunawan kallpachanakunanchispaqpas (Hebreos 10:24, 25). Juñunakuykunapi Jehová Diosta yupaychashallasun chayqa, payta munakusqanchismi astawan wiñanqa.

²⁰ Sapanchispi Bibliata estudiaspa, yuyaymanaspa, mañakuspapas wiñachisunmanmi munakuyninchistaqa. Chaykunataqa Jehová Diosllawanpas kashasunman jinatan qhawarinanchis. Bibliata estudiaspa, yuyaymanaspapas Diospa yachachikuyninkunatan chaskikunchis, mañakuspataq sonqonchista Diosman kicharinchis, chhaynapin munakuyninchista wiñachillasunmantaq. Mañakuyqa manan mañakuyllapunichu; imaymana qowasqanchismanta Diosta agradecekuymi, imaymana sumaq ruwasqankunamanta yupaychaymi (Salmos 146:1). Chaymantapas Jehová Diostaqa tukuy sonqowan ancha kusikuywanmi yupaychashanallanchis paymanta willaspa, chaywanmi allinta rikuchisunchis munakusqanchista agradecekusqanchistapas.

21. ¿Allinpunichu kanman Jehová Diosta munakuy? ¿Imatan t’aqwisunchis qatimuq capitulokunapi?

²¹ Wiñay kusikuyta tarinanchispaqqa imaynatachus Diosta munakunchis chaymantan kanqa. Adanwan Evawan Diosta munakushallankuman karqan chayqa,  kasukuqmi kankuman karqan. Noqanchisqa Diostan munakushanallanchis ima pruebatapas atipananchispaq, mana allin kaqmanta karunchakunanchispaq, ima ñak’ariytapas aguantananchispaqwan. Chhaynapin Jesuspa cheqaq qatikuqnin kasunchis. Diosta munakuspaqa runamasinchistapas munakunallanchistaqmi (1 Juan 4:20). Qatimuq capitulokunapin allinta t’aqwisunchis runakunata Jesús imayna munakusqanmanta. Qatimuq capitulopitaq yachasunchis imanaqtinmi askha runakuna asuykunapaq jina Jesusta qhawarirqanku chayta.