PAPAYQA anchatan Diosta munakuran, chaymi iglesia Metodista nisqapi pastor kayta munaran. Ichaqa chay qhepallamanmi Biblia Estudiaqkunata reqsiran, ruwasqanku qelqakunatapas leeran. Juñunakuykunamanpas riranmi, chaymi 17 watanpi kashaspa 1914 watapi bautizakuran. Primera Guerra Mundial qallariqtinmi autoridadkuna obligaranku ejercitoman rinanpaq. Manapuni munaqtinmi 10 killapaq Kingston nisqa carcelpi wisqaranku (Ontario, Canadá). Payqa carcelmanta lloqsipuspa jinan colportor (precursor) kapuran.

Papayqa 1926 watapin Hazel Wilkinson iñiqmasiwan casarakuran. Jatun mamayqa 1908 watapiraqmi Jehová Diospi iñipusqa. Tayta-mamayqa tawa wawakunayoqmi kapuranku, noqaqa 1931 watapi 24 abril killapin nacerani. Papayqa anchatan Bibliata respetaq, chaytan noqaykumanpas yachachiwaranku. Llapaykupaqpas Diosta serviymi aswan importante karan, chaymi llapallayku wasin-wasinta predicaq kayku (Hech. 20:20).

1939 watapin Segunda Guerra Mundial qallariran. Chay qhepallatan Canadá nacionpi Testigokunaq llank’ayninta autoridadkuna jark’arapuranku. Escuelapipas llapa wawakunatan obligaranku banderata napaykunankupaq, himno nacionalta takinankupaqpas. Profesorkunaqa manan noqatapas Dorothy panaytapas obligawarankuchu. Ichaqa juj p’unchaymi profesoray llapa alumnokunaq ñaupanpi niwaran: “¡Manchalin kanki!”, nispa. Jinan escuelamanta lloqsishaqtiy compañeroykuna maqaspa pampaman kumpawaranku. Chaywanpas manapunin iñiyniypi pisiyaranichu, aswanmi astawan kallpachawaran ‘Diosta ñaupaqtaqa kasukunaypaq runakunata kasukunaymantaqa’ (Hech. 5:29).

Noqaqa 1942 watapi julio killapin 11 wataypi kashaspa campopi bautizakurani. Escuelamanta vacacionpi lloqsispan precursor de vacaciones (precursor auxiliar) nisqata jap’iq kani. Juj kutinmi llant’a ruwaq runakunaman predicanaykupaq kinsa iñiqmasikunawan viajarayku.

1949 watapi 1 mayo killapin precursor regular kapurani. Chay watapin Canadá nacionpi jatarichikusqan sucursalpi yanapakurani. Chay qhepamanmi Betel wasipi qelqakuna ruwana fabricapi llank’arani. Juj kutinmi semana-semanantin tutakama llank’arani Testigokunata autoridadkuna qatikachasqankumanta tratadota ruwanaykupaq.

Qhepamanmi predicacionta qhawariq t’aqa nisqaman cambiawaranku. Juj kutinmi Quebec llaqtapi yanapakuyta munaq precursorkunawan parlasharani. Quebec llaqtapi iñiqmasikunaqa autoridadkunaq qatikachasqanmi kasharanku. Chaypin Mary Zazula iñiqmasita reqsirani, payqa Edmonton llaqtamantan kasqa. Paypa tayta-mamanqa iglesia Ortodoxa nisqamantan karanku. Chaysi paypas turanpas Biblia estudiayta manapuni saqeyta munaqtinku tayta-maman wasinkumanta qarqomusqaku. Paypas turanpas 1951 watapi junio killapis bautizakusqaku, soqta killa qhepamantaq precursor kapusqaku. Chaykunata uyarispan reparani Jehová Diosta tukuy sonqowan munakusqanta. Jinan sonqoypi nirani: “Paywanmi casarakuyta munani”, nispa. Chaymi isqon killa qhepaman, 1954 wata 30 enero killapi casarakurayku. Chaymanta juj semana qhepallamanmi preparawaranku  iñiq t’aqakunata watukunaypaq. Jinan iskay wata Ontario llaqtapi iñiq t’aqakunata watukurayku.

Chay tiempopaqqa pachantinpin predicación yapakusharan, chaymi misionerokunata necesitakuran. Chaymi Marywan ninakurayku: “Ruphay tiempopin jaqaynaniraq ch’uspikunata aguantashanchis, chiri tiempopitaq sinchi chirita aguantashanchis, maypipas allillanmi kasun”, nispa. Jinan Galaad Escuelaman rirayku, clase 27 nisqaman. 1956 wata julio killapi escuela tukupuqtinmi Brasil nacionman rinaykupaq asignawaranku, noviembre killapaqqa Brasilpiñan kasharayku.

Brasil nacionman chayaspan portugués simita yachayta qallarirayku. Kallpachakuqmi kayku pisi rimayllapi predicayta qallarinaykupaq. Qhepamanmi umallaykumanta revistakunata munachinaykupaq preparakuspa predicaq lloqsirayku. Nisharaykun: “Uyarikuy munaqta tarispaqa Diospa gobiernonpi bendicionkuna kananmanta willaq textota leepusun”, nispa. Juj señoran sumaqta uyariwasharan, chaymi Apocalipsis 21:3, 4 textota leepusharani. Jinan nishutan ruphayamusqanrayku qonqaylla yuyayniy chinkaqtin pampaman wijch’ukurani. ¡Manapunin yachakuqchu kani chhaynaniraq ruphayman!

Chay qhepamanmi Campos nisqa llaqtaman kachawaranku. Chaypiqa pisillan iñiqmasikuna karanku; karantaqmi misionerokunapaq wasipas. Chaypin tiyaranku Esther Tracy, Ramona Bauer, Luiza Schwarz, Lorraine Brookes. Noqaqa p’achatan t’aqsanay karan, llant’atapas apamunay karan. Juj tutan La Atalaya revistata estudiasqayku qhepaman Marywan parlakusharayku. Payqa saunata churarukuspan jatun sillonpi samasharan. Jinan jatariruqtin jina saunaq pachanmanta mach’aqway lloqsimuran. Maytan llapankupas mancharikuranku, wañuchiqtiyñan thaj karanku. Kunanqa 15 iñiq t’aqañan chay llaqtapi kashan.

Portugués simita yachasqayku qhepamanmi iñiq t’aqakunata watukunaypaq asignawaranku. Wakin llaqtakunapiqa manan luz karanchu, mayninqa caballopi carretapi iman viajaq kayku. Chaymantapas pampallapin puñuq kayku. Juj kutinmi karu llaqtata predicaq rirayku. Orqopi tarikuq llaqtaman chayanaykupaqmi trenpi viajarayku, chayaspataq juj cuartota alquilakurayku. Chaypi kashaqtiykun sucursalmanta 800 revistakunata apachimuranku, jinan askha kutita correoman kutiyurayku cajakunapi revistakunata apanaykupaq.

1962 watapin nombrasqa qharikunapaq escuela askha llaqtakunapi aparikuran. Chaymi soqta killa sapallay viajarani Manaos, Belém, Fortaleza, Recife, Salvador nisqa llaqtakunata. Manaos llaqtapi kashaspan asamblea de distrito nisqa aparikunanpaq yanapakurani. Chayqa allin reqsisqa teatropin aparikuran. Chay p’unchaykunan sinchitapuni paramuran, chaymi mana karanchu ujanaykupaq unupas maypi mijunaykupas. Jinan cuartelpi oficialman willarani imaynapi tarikusqaykuta. Paymi yanapawaranku unuyku mana faltawanankupaq.  Chaymantapas soldadokunatan kachamuran iskay carpakunata armanankupaq, chaypin mijunata wayk’urayku mijurayku ima.

Viajashanaykaman Mary Portugal nacionmanta runakunaman predicasqa, paykunaqa llank’anaraykun Brasilpi tiyasharanku. Ichaqa manan Bibliamanta yachayta munarankuchu. Chaymi Mary phiñasqa niran: “Manan jayk’aqpas Portugal nacionpiqa tiyayta munaymanchu”, nispa. Chay qhepallamanmi juj carta chayamuwaranku, chaypin invitawaranku Portugal nacionman ripunaykupaq. ¡Maryqa manan imanakuytapas atiranchu! Chaywanpas ripuraykun chay nacionman.

1964 watapi agosto killapin Portugal nacionpi Lisboa llaqtaman chayarayku. Chay tiempopiqa autoridadkunan Testigokunata jark’asharanku predicanankuta juñunakunankutapas. Chaymi iñiqmasikunaqa ñak’ariykunapi tarikusharanku. Chay nacionman chayaspaqa manan iñiqmasikunawan tupayta munaraykuraqchu, chaymi pasaporte documentoykuta orqonaykukama cuartota alquilakuspa tiyarayku. Pisqa killa qhepamanmi sucursalpi iñiqmasikunata wajarayku, chaymantataq iñiqmasikunawan juñunakurayku. ¡Chayraqmi kusisqa karayku!

Chay nacionpiqa manan munarankuchu juñunakunaykuta, chaymi iñiqmasikunaq wasillankupi juñukuq kayku. Sapa kutillan guardiakuna iñiqmasikunaq wasinpi maskhayukuqku, askha iñiqmasikunatataqmi cuartelkunaman aparanku imaymanata tapunankupaq. ¡Maytan iñiqmasikunata ñak’arichiranku! Chaykunataqa ruwaqku iñiq t’aqapi umallikunaq sutinta willanankupaqmi. Chaykuna kasqanta qhawarispan iñiqmasikunaqa sutillankumanta wajanakuranku manan apellidonkumantachu.

Noqaykuqa iñiqmasikuna iñiyninkupi allin kanankutan astawanqa munarayku. Chaymi esposay estudianapaq La Atalaya revistamanta juj qelqakunamantawan especial papelkunapi copiakunata ruwaran maquinawan qelqaspa. Qhepamantaq chay papelkunamanta juj copiakunata ruwaqku juj iñiqmasikunapaq.

1966 watapi junio killapin Lisboa llaqtapi juj juicio aparikuran. Chaypi autoridadkunan Feijó iñiq t’aqapi 49 Testigokunata juchacharan: “Pakallapin juj wasipi juñunakushanku”, nispa. Chaypin preparakurayku juiciopi imaynata kutichinaykupaq, chaywanpas ganachikuraykun. Jinan wakin iñiqmasikuna 45 p’unchay carcelpi kanankupaq sentenciasqa karanku, wakintaq pisqa killapaq. Chaywanpas askha runakunan Jehová Diosmanta uyariranku, abogadoykupas Bibliapi Gamaliel runaq rimasqanta jinan rimaran (Hech. 5:33-39). Chaymantapas noticiakunapin chay juiciopi pasasqan willakamuran. Chay qhepamanmi abogadoyku Bibliata estudiayta qallariran juñunakuymanpas jamuyta qallariran.

 1966 wata diciembre killapin sucursalta umalliq kanaypaq nombrawaranku. Chay sucursalpiqa Portugal nacionpi derechoykuta respetachikunaykupaqmi tukuy atisqaykuta ruwarayku (Filip. 1:7). Chaymi 1974 watapi 18 diciembre p’unchaypi juiciota ganarayku. Manañan jark’akurankuchu predicanaykuta. ¡Ancha kusisqan kasharayku! Chayta yachaspan Nathan Knorr, Frederick Franz iñiqmasikuna visitamuwaranku. Oporto, Lisboa llaqtakunapi aparikusqan juñunakuykunapin 46.870 runakuna juñunakurayku.

Jehová Diospa yanapayninwanmi Azores, Cabo Verde, Santo Tomé y Príncipe, Madeira nisqa islakunapi predicación wiñariran. Testigokunaq yapakusqanta qhawarispan aswan jatun sucursalta ruwakuran. Chaymi 1988 wata 23 abril p’unchaypi inagurakuran, Milton Henschel iñiqmasin discursota qoran. Chaypin kasharayku 20 misionerokuna llapaykupitaq 45.522 juñunakurayku.

Askha iñiqmasikunaq ejemplonmi iñiyniykupi yanapawaranku. Juj kutinmi Theodore Jaracz iñiqmasita riysirani juj sucursalta watukuq. Chay sucursalpin jatun sasachakuy kasharan, chaypi umallikunaqa tukuy atisqankutañan ruwasqaku ichaqa manan allichakusqachu. Chaymi iñiqmasikunaqa llakisqa kasharanku. Chaykunata qhawarispan Jaracz iñiqmasi paykunata niran: “Kunanqa Diospa santo espiritunman saqeychis chay sasachakuyta”, nispa. Juj kutipitaqmi esposaywan kuska Brooklyn llaqtata rirayku, chaypin juj iñiqmasikunawan kuska Franz iñiqmasiman achhuykurayku aconsejawanankupaq, jinan payqa niwaranku: “Imaña pasanqa chaypas, amapunin Diospa llaqtanmantaqa karunchakunkichischu. Kay llaqtallanmi allin willakuykunata willanapaq Jesuspa kamachikusqanta junt’ashan”, nispa.

Franz iñiqmasiq aconsejawasqankuta uyarikuspan Diosta kusisqa servishayku. Kusisqa sonqowanmi yuyarini pachantinpi sucursalkunata watukuspa tukuy yachasqaytapas. Askha iñiqmasikunawanmi reqsinakurayku, kallpacharaykutaqmi Diosta servishanallankupaq.

Kunanqa 80 más wataykupiñan kashayku. Maryn sapa kuti onqosqa tarikun (2 Cor. 12:9). Jinaspapas imaymana pruebakunatan aguantarayku. Ichaqa chay pruebakunan yanapawaranku iñiyniykupi qaqata sayanaykupaq, Diosta junt’aq sonqowan servinaykupaqpas. Diosta imayna servisqaykuta yuyariqtiykun reparayku Jehová Dios ancha sumaq sonqo kayninta tukuy imapi rikuchiwasqankuta. *