1, 2. a) ¿Imakunan sinchita llakichiwasunman? ¿Maymanmi chay apawasunman? b) ¿Imatan Biblia asegurawanchis Isaías 41:10, 13 textopi?

JUJ hermanamanta yachasunchis. Payqa precursoran, qosanpas umalliqmi. Chaywanpas payqa niranmi: “Dios serviypi allintaña llank’ashani chaypas, unay watañan imaymana llakikuykunawan kashani, chaymi mana allintachu samani, onqosqallataqmi kanipas, caracterniypas manan sumaqchu. Chaymi mayninqa manaña ima ruwaytapas munaniñachu”, nispa.

² Saqrataq kay pachata kamachishan chayqa, chay hermana jinan llakisqa sientekusunman. Mayninqa watasqa bote jinan mana ima ruwaytapas atisunmanchu, chhaynapitaq pisi kallpayapusunman (Prov. 12:25). Chay llakikuykunan jamunman pi familianchispas wañupuqtin, sinchi onqosqa tarikuqtinchis otaq qatikachasqa kaqtinchispas. Familianchista mantienenapaq qolqe pisiqtinpas sinchitan llakikusunman. Chaykunawanmi pisi-pisimanta kallpanchis pisiyarunman, chhaynapitaq manaña kusisqachu Diosta servisunman. Ichaqa Jehová Diosmi listo kashan yanapawananchispaq (leey Isaías 41:10, 13).

3, 4. a) ¿Ima ninantan Biblia nin ‘makita kallpachay’ nispa? b) ¿Iman pisi kallpayachiwasunman?

 ³ Bibliapiqa cuerponchispa partenkunawanmi comparakun imayna runa kasqanchista otaq ima ruway atisqanchistapas. Ejemplopaq, Bibliaqa askha kutitan riman makimanta. Rimanmi makita kallpachaymantapas, chaywanqa runata kallpachaymantan rimashan, chhaynapi chay runa ima ruwananpaqpas listo kananpaq (1 Sam. 23:16; Esd. 1:6). Bibliaq nisqan jina, makin kallpachasqa kaq runaqa allintas imatapas qhawarin, allin suyakuyniyoqtami kanpas.

⁴ Bibliaqa rimallantaqmi makin urmasqa runakunamantapas. Chhaynatan Bibliaqa nin mana suyakuyniyoq pisi kallpayapuq runakunata (2 Crón. 15:7; Heb. 12:12). ¿Jayk’aqllapas sayk’usqa, ñit’isqa jina sientekurankichu? ¿Jayk’aqllapas ganasniyki pisiyaranchu Diosta servinaykipaq? Chhayna kaqtinqa Dios serviyta saqepuytaraqchá piensaranki. Chhaynapi tarikuspa, ¿imaynatan kallpachakusunman? ¿Iman yanapawasunman ima llakikuytapas vencespa kusisqa Diosta servinanchispaq?

5. a) ¿Imatan ruwananchis problemakuna jamuqtin? b) ¿Imatan yachasunchis kay estudiopi?

⁵ Leey Sofonías 3:16, 17. Problemakuna jamuqtinqa manan manchakunanchischu ni pisipananchispaschu. Aswanpas munakuq Jehová Diosninchismanmi ima llakikuyninchistapas saqenanchis (1 Ped. 5:7). Payqa imaynan Israel llaqtantapas ñaupa tiempopi sumaqta cuidaran, chhaynatan noqanchistapas cuidawasunchis. Chaymi Bibliapi nin: “Manan Señor Diospa atiyninqa pisiyarunchu, payqa qespichinqapunin”, nispa (Is. 59:1). Kay estudiopin yachasunchis kinsa allin ejemplokunamanta. Chaypin rikusunchis imaynatas Jehová Dios listollapuni kashan serviqninkunata salvananpaq chayta.

6, 7. ¿Imatan yachasunman Israel runakuna Amalec runakunata atipasqankumanta?

⁶ Israel runakuna Egipto llaqtamanta lloqsisqanku qhepallamanmi Amalec runakuna paykunaman phawaykuranku maqanakunankupaq. Chaymi Moisesqa Josueta kamachiran Israel runakunata pusarinanpaq. Chaymantataq Aaronta Hurtawan pusarikuspa juj moqo pataman seqaran chaymanta lliuta rikumunanpaq. ¿Manchakuspachu Moisés chay pataman seqaran? Manapunin.

⁷ Aswanpas Israel runakunata yanapananpaqmi chaymanqa seqaran. Chaypin payqa Diospa qosqan taunata jap’ispa makinta wichayman oqariran. Chayta ruwaqtinmi Jehová Diosqa Israel runakunata kallpachaq maqanakunankupaq; Moisés sayk’upuspa makinta uraykachiqtinmi ichaqa Amalec runakunañataq atipayta qallariqku. Chaymi Aaronwan Hurwanqa kaq rato ‘juj rumita oqarispa chay patapi Moisesta tiyaykachiranku, jinaspa makinta wichayman jap’irayaranku, jujnin juj makinta juj kaqtaq juj kaq makinta. Chaymi Moisespa makinqa mana sayk’uranchu inti jaykunankama’. Chhaynapin Israel runakunaqa Diospa atiyninwan atiparanku (Éx. 17:8-13).

8. a) ¿Imatan Asá ruwaran Etiopía soldadokuna jamuqtinku? b) ¿Imaynatan Asaq ejemplonta qatikusunman?

 ⁸ Rey Asá kamachikushaqtinpas Jehová Diosqa yanaparanmi llaqtantaqa. Chay tiempopin Etiopía nacionmanta soldadokuna Diospa llaqtanwan maqanakuq jamuranku. Chay soldadokunaqa juj waranqaq waranqanmi karanku. Bibliaq willasqanpiqa chay ejerciton karan llapa ejercitokunamantapas aswan jatun kaq. ¿Imatan rey Asá ruwaran chayta rikuspa? ¿Pisi kallpayaranchu? ¡Manan! Aswanpas kaq raton Jehová Diospa yanapayninta mañakuran. Runakunaq qhawarisqanman jinaqa, yanqachá kanman karan chhaynaniraq jatun ejercitowan maqanakuyqa. Jehová Diospaqmi ichaqa “tukuy imapas atikuqlla” (Mat. 19:26). Chaymi payqa jatun atiyninwan chay ejercitota Asawan atipachiran. Asaqa ‘tukuy kausasqan p’unchaykunapin’ Jehová Diospaq junt’aq karan (2 Crón. 14:8-13; 1 Rey. 15:14).

9. a) ¿Imatan Nehemías rikuran Jerusalenta rispa? Chaywanpas, ¿imaynapin llaqtaq perqankunata jatarichiyta atiran? b) ¿Imatan Dios ruwaran Nehemías mañakuqtin?

⁹ Yachasunchis Nehemiasmantawan. Paymi Jerusalén llaqtata riran. Chaypi tiyaq judiokunaqa enemigonkuta manchakuspankun saqepusqaku llaqtaq perqankuna ruwayta. Chaymantapas manan pipas llaqtata cuidaq kasqachu. Arí, llapa judiokunan pisi kallpayapusqaku. ¿Imatan Nehemías ruwaran chaykunata rikuspa? ¿Pisi kallpayapuranchu? ¡Manan! Aswanpas Moisés jina, Asá jinan Jehová Diosman jap’ipakuran. Paypa yanapaynintan mañakuran, jinan Jehová Diosqa uyariran mañakusqanta, jinaspa ‘jatun atiyninwan’ ‘kallpanwan’ ima judiokunata kallpachaykuran (leey Nehemías 1:10; 2:17-20; 6:9). Noqanchisri, ¿imaynan kashanchis? ¿Nehemías jinachu confianchis Jehová Dios jatun atiyninwan yanapawananchispi?

10, 11. a) ¿Imakunawanmi Saqra pisipachiyta munawanchis? b) ¿Imakunawanmi Jehová Dios kallpachawasun? c) ¿Imaynatan yanapashasunki Jehová Diospa yachachikuynin?

¹⁰ Saqraqa manan jayk’aqpas sayk’unmanchu mana allinkunata ruwaspaqa, chaymi payqa tukuy tiempo contranchispi imaymanata ruwashallanqa, chhaynapi Diosta manaña servinanchispaq. Payqa autoridadkunawan, religionkunapi umallikunawan, Diospa llaqtanmanta t’aqakapuq runakunapiwanmi manchachiwasunman, chhaynapi manaña Diospa gobiernonmanta willananchispaq. Jehová Diosmi ichaqa yanapawasunchis, payqa santo espiritunwanmi kallpachawasunchis (1 Crón. 29:12). Chaypaqmi paymanta mañakunanchispuni santo  espiritunta, mana chayqa, Saqran kay pachapi runakunapiwan pisipachiwasunman (Sal. 18:39; 1 Cor. 10:13). Diosqa yanapawallasuntaqmi simin qelqawanpas. Chaypaqmi payqa sapa killa askha qelqakunata ruwachimun. Chhaynapin junt’akullantaq Zacarías 8:9, 13 texto (leey). Chaypi imachus nisqanqa Jerusalenpi templota ruwaqkunapaqmi karan. Chaywanpas noqanchistapas anchatan kallpachawasunman.

¹¹ Jehová Diosqa kallpachawallanchistaqmi juñunakuykunawan, asambleanchiskunawan, imaymana clase escuelanchiskunawanpas. Chaykunapi yachasqanchismi yanapawasun tukuy sonqowan Diosta servinanchispaq, allin kaq ruwaykunapi piensananchispaq, Diospa llaqtanpi ruwayninchiskunatapas allinta junt’ananchispaqwan (Sal. 119:32). ¿Allintachu Jehová Dioswan yanapachikushanchis?

12. ¿Imatan ruwananchis allin kallpachasqa kananchispaq?

¹² Jehová Diosqa imaynan ñaupa tiempopipas llaqtanta yanaparan Amalec runakunata atipanankupaq, jinallataq Nehemiasta judío runakunatapas kallpacharan Jerusalén perqakunata jatarichinankupaq, chhaynatan kunan tiempopipas yanapawasunchis predicayninchispi mana pisipananchispaq, jinaña llakikuykuna jamuqtinpas, runakunaña contranchispi kaqtinpas, manaña pipas uyariwaqtinchispas (1 Ped. 5:10). Ichaqa, ¿imatan ruwananchis Jehová Dios yanapawananchispaq? Sapa p’unchaymi Bibliata leenanchis, preparakunanchismi juñunakuyninchiskunapaq, mana faltaytataq chayman rinanchis. Chaymantapas manan saqenanchischu Diosta adorananchis ch’isita, paymanta mañakuyninchistapas. Arí, tukuy atisqanchistan ruwananchis Dioswan yanapachikunanchispaq. Ima ruwananchistapas mana allintachu junt’ashanchis chayqa, manan jinallaqa kananchischu, aswanpas Diospa yanapaynintan mañakunanchis. Jinan payqa espiritunwan kallpachawasunchis, chhaynapitaq ‘paypa munaynin ruwayta munasunchis, chayta ruwananchispaqtaq atiyta chaskisunchis’ (Filip. 2:13). Ichaqa, ¿kallpachasunmanchu noqanchispas jujkunata?

13, 14. a) ¿Iman juj iñiqmasinchista kallpacharan esposan wañukapuqtin? b) ¿Imaynatan jujkunata kallpachasunman?

¹³ Jehová Diosninchisqa llapa iñiqmasinchiskunawanmi kallpachawanchis. Chaymi apóstol Pablo niran: “Liwi-liwi makikunata pisipaq moqokunatawan kallpachaychis; purinaykichis ñantapas rectoyachiychis”, nispa (Heb. 12:12, 13). Chay tiempopi cristianokunaqa yanapachikurankun iñiqmasinkuwan. Chhaynallataqmi kay tiempopipas iñiqmasinchiskunawan yanapachikusunman. Juj hermanomanta yachasunchis. Payqa imaymana llakikuykunapi tarikuran, esposanpas wañukapuranmi, chaymi niran: “Qonqayllan ima llakikuypipas rikukusunman. Chaymi mana saqenachu Diosmanta mañakuyninchista, paypa simin qelqa estudiaytapas, chaykunan noqatapas salvawaran pisiparunaymanta. Iñiqmasinchiskunapas anchatan kallpachawaranku.  Manaraq ima llakikuypipas kashaspan allinta yachana Jehová Diosman jap’ipakuyta”, nispa.

¹⁴ Imaynan Aaronwan Hurwan Moisesta yanaparanku makin utiqtin, chhaynatan noqanchispas iñiqmasinchiskunata yanapananchis. Wakin iñiqmasinchiskunaqa edadniyoqña kashanku, wakintaq onqosqa kashanku, wakintaq familiankuq cheqnisqan kashanku, wakintaq mana piniyoq kanku, wakinpataq pi familianpas wañurapun; chaymi paykunata yanapananchis. Wayna-sipaskunatapas yanapananchismi imaymana tentacionkunapi tarikusqankurayku (1 Tes. 3:1-3; 5:11, 14). Juñunakuypi kashaspa, predicacionpi kashaspa, mijuna horaspi kashaspa, telefonopi rimashaspapas sumaqtan iñiqmasinchiskunataqa qhawarinanchis.

15. ¿Imapaqmi iñiqmasinchiskuna kallpachakunkuman sumaqta rimapayaqtinchis?

¹⁵ Rey Asá Etiopía soldadokunata atipasqan qhepamanmi profeta Azariasqa chay reyta wakin runakunatawan niran: “Kallpachakuychis, servispaykichisqa ama sayk’uychischu, llank’asqaykichismantaqa kutichipusunkichismi”, nispa (2 Crón. 15:7). Chayta niqtinmi rey Asaqa astawan kallpachakuran Jehová Diosta servinanpaq. Sichus noqanchispas iñiqmasinchiskunata sumaqta rimapayasunchis chayqa, paykunapas astawanmi Jehová Diosta  servinkuman (Prov. 15:23). Juñunakuypi comentaspapas anchatan jujkunataqa kallpachasunman.

16. a) ¿Imaynapin umalliqkuna Nehemías jina kankuman? b) ¿Imaynatan iñiqmasinchiskuna yanaparasunkiku?

¹⁶ Jehová Diospa yanapayninwanmi Nehemiasqa wakin judiokunapiwan anchata kallpachakuranku, chaymi 52 p’unchayllapi Jerusalenpa perqankunata jatarichiranku (Neh 2:18; 6:15, 16). Nehemiasqa manan qhawallaranchu llank’aqkunataqa, aswanpas llank’aysikuranmi (Neh. 5:16). Chhaynatan kunan tiempopas umalliqkunaqa yanapakunanku juñunakuna wasi ruwaypi, allichaypipas. Chaymantapas llakisqa iñiqmasinchiskunatan waturikunanku kallpachanankupaq, predicacionpipas paykunawan kuskan llank’ananku (leey Isaías 35:3, 4).

17, 18. ¿Imatan ruwananchis llakikuykuna, sasachakuykuna jamuqtin?

¹⁷ Iñiqmasinchiskunawan kuska llank’aspaqa paykunawanmi amigontin kapunchis. Chaymantapas allintan kallpachakunchis suyakuyninchispi, chhaynapi jamuq tiempopi bendicionkuna chaskinanchista mana qonqananchispaq. Jujkunata kallpachaspataq paykunata yanapashanchis ima pruebatapas aguantanankupaq, suyakuyninkupipas qaqa sayanankupaq. Chhaynapin noqanchispas kallpachakusunchis.

¹⁸ Chhaynaqa allinta piensashallasun imaynatas Jehová Dios ñaupa tiempopi serviqninkunata yanaparan chayta, chhaynapin tukuy sonqonchiswan paypi confiasunchis. Chayrayku, ima llakikuypipas ima sasachakuypipas tarikuspaqa amapuni pisipasunchu. Aswanpas Jehová Diospa yanapayninta mañakusun, jinan payqa jatun atiyninwan kallpachawasunchis, chhaynapi pisi tiempollamanta mosoq pachaman jaykunanchispaq (Sal. 73:23, 24).