1. ¿Imatan wakin runakuna ruwanku runamasinkuta ganayta munaspa?

KAY tiempopi runakunaqa jujkunamanta aswan allin qhawarisqa kayta munaspan jujkunata engañanku, imaymana mana allinkunatapas ruwanku. Chaytan ruwanku negocioyoq runakunapas, ima pujllaypipas jujkunata ganayta munaq runakunapas, universidadman jaykuyta munaq wayna-sipaskunapas. Chay ruwaykunaqa manapunin allinchu. Biblian niwanchis tukuy chaykunaqa aychaq munasqan millay ruwaykuna kasqanta (Gál. 5:19-21). Ichaqa yaqapaschá wakinninchisqa iñiq t’aqapi mana reparakuspalla imatapas gana-gana ruwashasunman. Chayta ruwaspaqa iñiqmasinchiskunatan t’aqanachisunman.

2. ¿Imamantan kay yachachikuypi yachasunchis?

² ¿Imaraykun yaqapas jujkunamanta aswan allinpaq qhawarikushasunman? Chaymantan kay yachachikuypi yachasunchis. Chaymantapas ñaupa tiempopi Diosta serviq runakunamantan yachallasuntaq, paykunaqa jujkunawan thajpi kausanankupaqmi kallpachakuqku. Noqanchispas kallpachakunanchismi jujkunawan thajpi kausananchispaq. Ñaupaqtan ichaqa qhawarikunanchis imayna kashasqanchista, chaymantan kunan yachasunchis.

3. ¿Ima tapuykunapin piensananchis?

³ Sapa kutinmi kay tapuykunapi piensananchis: ¿Jujkunawan comparakuspachu aswan allin sientekuni? ¿Allin qhawarisqa kayta munaspachu iñiq t’aqapi yanapakushani, icha Jehová Diosta munakuspachu?

4. Gálatas 6:3, 4 nisqan jina, ¿imaraykun manapuni jujkunawan comparakunanchischu?

 ⁴ Biblian niwanchis jujkunawan comparakuyqa manapuni allinchu kasqanta (leey Gálatas 6:3, 4). Jujkunawan comparakusunman chayqa jatunchakuqmanmi tukupusunman, otaq mana valeqpaq qhawarikusunman, jinaspa pisipapusunman (Rom. 12:3). Grecia nacionmanta Katerina * hermananchismi nin: “Noqaqa sapa kutinmi juj hermanakunawan comparakuq kani. Chaymi mayninpiqa niq kani: ‘Paykunaqa aswan munay rijch’ayniyoqmi kanku, Diosmantapas allintan yachachinku, askha amigokunayoqtaqmi kankupas’, nispa. Chaykunapi piensaspan mana valeqpaq qhawarikuq kani”, nispa. Jehová Diosqa manan sumaq rijch’ayniyoq kasqanchisraykuchu, allin yachachiq kasqanchisraykuchu, allin reqsisqa kasqanchisraykuchu llaqtanmanqa pusamuwaranchis. Aswanpas payta munakusqanchisraykun, Jesuspa kamachikuyninkunatapas kasukusqanchisraykun llaqtanmanqa pusamuwaranchis (Juan 6:44; 1 Cor. 1:26-31).

5. ¿Imatan Jhon hermanonchismanta yachasunman?

⁵ Chaymantapas kay tapuykunapin piensanallanchistaq: ¿Imaynatan juj hermanokuna qhawariwanku? ¿Usqhaylla imamantapas jap’inakuqta jinachu? Icha ¿iñiq t’aqapi thaj kay kananpaq yanapakuqta jinachu? Corea del Sur nacionmanta Jhon hermanonchismanta yachasun. Payqa mayqen hermanopas Diospa llaqtanpi ima llank’aytapas chaskiqtinsi nishuta envidiakuq. Paymi nin: “Noqaqa hermanokunamantan mana allinta rimaq kani, chaymi imallamantapas paykunapaq phiñakuq kani. Chhayna kasqaywanmi hermanokunata t’aqanachisharani”, nispa. Jhon hermanonchistaqa amigonkunan yanaparanku chhayna kasqanta reparakunanpaq, chaymi payqa kallpachakuran chhayna kasqanta cambiananpaq. Kunanqa iñiq t’aqapin umalliq jina yanapakushan. ¿Imatan paymanta yachasunman? Sichus reparakunchis jujkunawan gana-gana ruwashasqanchista chayqa kallpachakunanchismi usqhaylla cambiananchispaq. Chhaynapin yanapakusun iñiq t’aqapi thaj kay kananpaq.

6. Gálatas 5:26 nisqan jina, ¿imaraykun mayninpi gana-gana imatapas ruwashasunman?

⁶ (Leey Gálatas 5:26). Mayninpiqa yaqapaschá gana-gana imatapas ruwashasunman. ¿Imaraykun chay pasawasunman? Yanqa alabakuq kasqanchisrayku envidiakuq kasqanchisrayku iman. Alabakuq runaqa payllapin piensan jatunchakuqtaqmi kanpas. Envidiakuq runapas jujkunata ganayta munaspallan imatapas ruwan. Chaymantapas envidiakuq runaqa jujkunaq kaqnintan munapayan, mana allinpi tarikunankutataqmi munanpas. Envidiakuspaqa jujkunatan cheqnikushanchis, chaymi millay onqoymanta jina chaykunamanta ayqekunanchis.

7. ¿Imapi piensaymi yanapawasun ama alabakuqpas ama envidiakuqpas kananchispaq?

⁷ Alabakuypas envidiakuypas thuta jinan kanman. Thutaqa mana reparayllan maderaq ukhunta mijurapun, jinan maderaqa ratulla p’akirakapun otaq mullpharapunpas. Bibliaq nisqan jina, alabakuqpas envidiakuqpas kasunman chayqa mana allinkunapin tarikapusunman (Prov. 16:18). Chhayna kasunman chayqa tiempowanmi Jehová Diosta saqepusunman, hermanonchiskunatapas k’irisunman. ¿Iman yanapawasunman ama alabakuq ama envidiakuq kananchispaq?

8. ¿Imatan ruwananchis ama alabakuq kananchispaq?

 ⁸ Ama alabakuq kananchispaqqa Pabloq nisqantan kasukunanchis. Paymi Filipos cristianokunata niran: “Ama imatapas ruwaychischu cheqnipakuspaqa, imapas kawaqchis jinaraq piensakuspapas; aswanpas k’umuykuywan jujkunata qankunamanta aswan allinpaq qhawariychis”, nispa (Filip. 2:3). Sichus hermanonchiskunata aswan allinpaq noqanchismanta qhawarisunchis chayqa, manan imatapas gana-ganachu ruwasunchis. Aswanpas kusikusunchismi kallpankuwan, tiemponkuwan, imachus yachasqankuwan Jehová Diosta servisqankumanta. Ichaqa iñiq t’aqapi allinta yanapakuq hermanokunapas kallpachakunankun apóstol Pabloq nisqanta kasukunankupaq. Allintaña paykuna ima ruwaytapas yachankuman chaypas manan jujkunataqa pisichanankuchu. Aswanpas hermanokunaq kallpachakusqankutan astawanqa qhawarinanku. Sichus iñiq t’aqapi thaj kay kananpaq llapanchis yanapakusunchis chayqa kusisqan kausasunchis.

9. ¿Iman yanapawasun ama envidiakuq kananchispaq?

⁹ ¿Iman yanapawasun ama envidiakuq kananchispaq? Juch’uyaykukuq kaymi yanapawasunchis, manataqmi yachaysapa runamanchu tukunanchis. Aswanpas maykamallachus ruway atisqanchistan reparakunanchis, jinaspapas jujkunaq yanapaynintan mañakunanchis. Sichus iñiq t’aqaykipi juj hermano allin yachachiq kanman chayqa tapuriwaqmi imaynatas preparakun allinta yachachinanpaq chayta. Sichus juj hermana sumaqta mijunata wayk’uyta yachanman chayqa tapurisunmanmi imayna wayk’usqanta willariwananchispaq. Chaymantapas yaqapaschá noqanchispaqqa mana facilchu kanman amigokunayoq kay, chhayna kaqtinqa jujkunaq yanapaynintan mañakusunman. Chaykunata ruwasunchis chayqa manan jujkunamanta envidiakusunchu.

10. ¿Ima sasachakuypin Gedeón tarikuran?

¹⁰ Gedeonmanta yachasun, payqa Manasés ayllumantan karan. Payqa Jehová Diospa kamachisqanman jinan 300 runakunantin maqanakuq riran. Jinan chay maqanakuypi atiparan.  Gedeonqa manan Efraín ayllu runakunaq yanapayninta chay kutipiqa mañakuranchu, chaymi paykunaqa sinchi phiñasqa Gedeonta niranku: “¿Imanaqtinmi mana willakuspa qanlla Madián runakunawan maqanakuq riranki?”, nispa (Juec. 8:1). Efraín ayllu runakunaqa alabakuyta munaspan maqanakuq riyta munaranku. Paykunaqa manan Jehová Diosta jatunchaypichu piensaranku, chaymi phiñakuranku. Gedeonmi ichaqa maqanakuq rispa Jehová Diosta jatuncharan, llaqtantapas cuidasharan.

11. ¿Imaniranmi Gedeón Efraín ayllu runakunata?

¹¹ Gedeonqa juch’uyaykukuspan Efraín ayllu runakunata niran: “Noqaq ruwasqayqa manan imapaschu, qankunaq ruwasqaykichisraqmá aswan allinpas”, nispa. Chaymantapas paykunatan yuyarichiran Jehová Diospa yanapayninwan Madián runakunaq iskaynin umalli runankunata, Orebtawan Zeebtawan atipasqankuta. Chayta uyarispan Efraín ayllu runakunaqa manaña phiñakurankuchu (Juec. 8:2, 3). Gedeonqa munaranmi Diospa llaqtanpi thaj kay kananta, chaymi payqa mana jatunchakuranchu.

12. ¿Imatan yachasunman Efraín ayllu runakunamantapas Gedeonmantapas?

¹² ¿Imatan Efraín ayllu runakunamanta yachasunman? Manan noqallanchispichu piensananchis, aswanpas Jehová Diospa sutintan jatunchananchis. ¿Imatan yachasunman Gedeonmanta? Iñiq t’aqapi thaj kay kananpaqmi kallpachakunanchis. Chaytan astawanqa iñiq t’aqata umalliq hermanokunapas familiankuta umalliq hermanokunapas ruwananku. Piña ima ruwasqankumantapas phiñasqa kashanman chaypas sumaqllatan paykunawan parlarinanku, jinaspapas imachus allin ruwasqankumantan kallpachananku. Manaña chay ruway facilchu kanman chaypas juch’uyaykukuqmi kananku, astawanqa pipas yanqamanta tumpaqtinku. Chayta ruwanqaku chayqa thaj kaymi kanqa.

13. ¿Imakunan Anata llakichiran, ichaqa imatan ruwaran?

¹³ Kunanqa Anamantañataq yachasun. Anaqa Elcanawanmi casarasqa kasharan, payqa anchatan Anata munakuran. Ichaqa Elcanaq juj kaq esposan Peninan chaywan phiñakuran. Peninaqa askha wawakunayoqmi karan, Anan ichaqa mana atiranchu wawayoq kayta. Chhayna kasqanmantan Peninaqa Anata asipayaq pisichaq ima. Chaymi Anaqa khuyayta waqaq manataq mijuqpaschu (1 Sam. 1:2, 6, 7). Chhaynataña Peniná Anata pisichaq chaypas Anaqa manan vengakuranchu. Aswanpas Jehová Diospin confiaran, chaymi tukuy ima llakichisqanta Jehová Diosman willakuran. Manan yachanchischu Peniná cambiaranchus icha manachus chaytaqa, Anan ichaqa mañakusqan pasayta manaña llakikuranñachu (1 Sam. 1:10, 18).

14. ¿Imatan Anamanta yachasunman?

 ¹⁴ ¿Imatan Anamanta yachasunman? Yaqapaschá pipas aswan allinta qhawarinankuta munaspa gana-gana imatapas ruwanman, noqanchismi ichaqa mana kaqllatachu ruwananchis. Bibliapipas ninmi: “Ama pimanpas mana allinmantaqa mana allinllawantaq kutichiychischu”, nispa (Rom. 12:17-21). Chaymi kallpachakunanchis jujkunawan thajpi kausananchispaq manaña jujkuna cambiayta munankumanchu chaypas.

15. ¿Imatan Apolospas apóstol Pablopas ruwaranku?

¹⁵ Kunantaq yachasun Apolosmanta apóstol Pablomantawan. Paykunaqa allintan Diospa siminmanta yachaqku, iñiq t’aqapipas paykunataqa allin yachachiqta jinan qhawariqku, respetaqku ima. Paykunaqa askha runakunatan bautizakunankupaq yanaparanku. Chaywanpas paykunaqa manan imatapas gana-ganachu ruwaqku.

16. ¿Imayna runan karan Apolos?

¹⁶ Apolosqa Alejandría llaqtayoqmi karan. Chay llaqtapiqa allin yachay wasikunan karan, chaychá payqa allin rimaq karan, Diospa siminmantapas allinta yachachiq (Hech. 18:24). Corinto iñiq t’aqapi kashaqtinpas askhan paymanqa yachakuranku. Chaymi juj umallikunamantapas apóstol Pablomantapas payta astawanqa munakuqku (1 Cor. 1:12, 13). Chaywanpas Apolosqa manan jujkunamanta aswan allinpaqchu qhawarikuran, nitaqmi apóstol Pablopas envidiakuranchu. Chaymi apóstol Pabloqa Corinto iñiq t’aqaman kutimpunanpaq valekuran (1 Cor. 16:12). Sichus Apolos iñiq t’aqata t’aqanachishanman karan chayqa manachá Pabloqa jujmanta kutimpunanpaq valekunmanchu karan. Chaypin yachanchis Diosmanta willasqanpas iñiqmasikunata kallpachasqanpas Jehová Diosta munakusqanrayku kasqanta.  Chaymantapas Apolosqa juch’uyaykukuqmi karan, chaymi Aquilawan Priscilawan aswan allinta Diospa siminta entiendechiqtinkupas mana phiñakuranchu (Hech. 18:24-28).

17. ¿Imatan apóstol Pablo ruwaran iñiq t’aqapi thaj kay kananpaq?

¹⁷ Apóstol Pabloqa kusikuranmi Apolospa tukuy kallpachakusqanta rikuspa. Payqa manan envidiakuranchu, aswanpas juch’uyaykukuqmi karan. Chaytan Corinto iñiq t’aqaman carta qelqasqanpi reparanchis. Chaypin niran: “¿Pitaq Apolosri? ¿Pitaq Pablopasri? Noqaykuqa Señorpa qowasqanku llank’anata ruwaq kamachikunallan kayku”, nispa (1 Cor. 3:3-6). Chayta nispan apóstol Pabloqa Jehová Diosta jatunchasharan.

18. 1 Corintios 4:6, 7 nisqan jina, ¿imatan Apolosmantapas Pablomantapas yachasunman?

¹⁸ ¿Imatan Apolosmantapas apóstol Pablomantapas yachasunman? Manan ima llank’aytapas kallpanchiswanchu ruwanchis, aswanpas Jehová Diospa yanapaynillanwanmi. Ima llank’aytaña Diospa llaqtanpi chaskinchis chaypas, runakunataña bautizakunankupaq yanapanchis chaypas Diospa yanapaynillanwanmi ruwanchis. Chaymantapas iñiq t’aqapi ima llank’aytapas chaskispaqa manan jatunchakunanchischu. Aswanpas yanapakunanchismi iñiq t’aqapi sumaq thaj kausay kananpaq. Chayta ruwanankupaqmi iñiq t’aqapi umalliqkunapas yanapakuq qharikunapas kallpachakunku, chaymi mayqen hermanomanña ima consejotapas qospaqa manapuni piensasqankuman jinachu yuyaychanku, aswanpas Bibliawanpunin hermanokunata yuyaychanku. Chayta ruwaspan paykunaqa Jesús jina Jehová Diosta jatunchashanku (leey 1 Corintios 4:6, 7).

19. ¿Imata ruwananchispaqmi llapanchispas kallpachakunanchis? (Qhaway “ Ama imatapas gana-ganaqa ruwasunchu” nisqata.)

¹⁹ Jujkunata yanapananchispaqmi Jehová Diosqa imaymana yachaytapas imaymana ruway atiytapas qowaranchis (1 Ped. 4:10). Ichaqa yaqapaschá piensasunman iñiq t’aqapi thaj kay kananpaq mana nishutachu yanapakushasqanchista, ichaqa kallpachakusqanchisqa servinmi. Imaynan juj adobeqa juch’uyllaña chaypas, chay adobekunawanmi wasitaqa jatarichikun. Chhaynaqa llapallanchis kallpachakusun noqanchispi ama ima envidiakuypas gana-gana ruwaypas kananpaq, aswanpas iñiq t’aqapi sumaq kausay kananpaq yanapakusun (Efes. 4:3).