Jehová Diospa Siminqa Kawsaqmi

Apocalipsis qelqamanta akllasqa yachachiykuna​—(ñawpaqkaq t’aqa)

PATMOS islapi preso kashaqtinmi yuyaqña kashaspa apóstol Juan chunka soqtayoq rikhuriykunata rikusqa. Chay rikhuriykunapin Juan rikun Señorpa p’unchayninpi Jehová Dioswan Jesucristopiwan imakunachus ruwasqankuta. Chay p’unchayqa qallariran 1914 watapin hanaq pachapi Diospa Reinon takyasqaña kashaqtin tukupunqataq Waranqa Wata Jesuspa kamachikuynin tukupuqtin. Chay sumaq rikhuriykunamantan Apocalipsis qelqa willan, chaytan Juan 96 watapiraq qelqaran.

Kunanqa yachasun Apocalipsis 1:1–12:17 textokunapi akllasqa yachachikuykunamanta, ñawpaqta yachasun qanchis rikhuriykunamanta. Chay rikhuriykunamanta yachayqa allinninchispaqmi kanqa ¿imarayku? Chay rikhuriykunan willashan kunan tiempopi sucedesqanmanta qhepaman Jehová Dios millay runakuna contra hatarinanmantawan. Chay rikhuriykunamanta tukuy sonqowan yachaqkunaqa kallpachasqan kanqaku (Heb. 4:12).

SOQTA SELLOKUNATA ‘CORDERO’ KICHAN

(Apo. 1:1–7:17)

Ñawpa rikhuriypin Juan rikun hatunchasqa Jesucristota askha willakuykunatataqmi chaskinpas, chaykunata qelqaspan “qanchis iglesiaman” otaq iñiq t’aqakunaman apachinan (Apo. 1:10, 11). Iskaykaq rikhuriypin rikun hanaq pachapi kamachikuy tiyanata. Chaypi tiyaqtaq paña makinpi hap’ishan qanchis sellowan sellasqa k’uyuta. “¿Pitaq kay qelqa k’uyuta kichananpaq hina [...] kashan?”. ‘Judá ayllumanta Leonllan’, “qanchis waqrayoq qanchis ñawiyoq” Cordero (Apo. 4:2; 5:1, 2, 5, 6).

Kinsakaq rikhuriypin Juan rikun “Cordero” sapanka sellota kichaqtin imakunachus sucedesqanta. Soqtakaq sellota kichaqtinmi pacha sinchita chhaphchirikun chaywanmi qallarin k’araq phiñakuy p’unchay (Apo. 6:1, 12, 17). Tawakaq rikhuriypin rikun “tawa angelkuna [...] kay pachapi tawantin wayrata hark’ashaqta” pachak tawa chunka tawayoq waranqa runakuna sellasqa kanankukama. Chay qhepamantaq mana sellasqa ‘ancha askha runakuna’ rikhurin, paykunan “kamachikuy tiyanaq ñawpaqenpi Corderoq ñawpaqenpiwan sayasharqanku” (Apo. 7:1, 9).

Bibliamanta tapuykunata kutichinapaq

1:4; 3:1; 4:5; 5:6. ¿Ima ninanmi ‘qanchis espiritukuna’ nisqa simi? Diospaq qanchis yupayqa tupan hunt’asqa kaywanmi. Chaymi ñawpa tiempopi qanchis iñiq t’aqakunaman apachikusqan willakuykunaqa kay tiempopi pachak waranqa aswanraq iñiq t’aqakunapaqwan qelqakuran (Apo. 1:11, 20). Jehová Diosqa munaynin hunt’akunanpaq hinan santo espiritunta qon, chaymi ‘qanchis espiritukuna’ nispa nisqanwanqa Bibliapi profeciakunata k’apakta entiendenankumanta saminchaykuna chaskinankumantawan nishan. Apocalipsis qelqaqa askha kutipin riman qanchis t’aqa-t’aqamanta. Chay qanchis yupaytaq tupan hunt’asqa kaywan, arí, Apocalipsis qelqaqa ‘Diospa pakasqa yuyaykusqankuna hunt’akunanmantan’ willan (Apo. 10:7).

1:8, 17. ¿Pitan nikun “Qallariypas Tukukuypas [el Alfa y la Omega]” nispa, pitataq nikun “ñawpa kaqpas qhepa kaqpas” nispa? Jehová Diostan sutichakun “Qallariypas Tukukuypas”, nispa. Chay sutin rikuchin ñawpaqpipas qhepamanpas pay hinaqa mana pipas kasqanta. Paymi “qallariypas tukukuypas” (Apo. 21:6; 22:13). Apocalipsis 22:13 textopin Jehová Diosta nikun “ñawpaqkaqpas qhepakaqpas” nispa, pay hina mana pipas  kasqanrayku, chaywanpas Apocalipsis ñawpakaq capitulopi “ñawpa kaqpas qhepa kaqpas” nispaqa Jesucristotan nishan. Paytan Jehová Dios kikinpuni wañusqanmanta kawsarichiran mana wañuq espíritu kananpaq (Col. 1:18).

2:7. ¿Iman ‘Diospa paraison’? Hanaq pachapaq akllasqa cristianokunapaqtaq kay simikuna qelqakuran chayqa yaqapaschá paraíso nispaqa hanaq pachamanta rimasharan otaq Jehová Diospa ñawpaqenpi kaymanta. Chaypunichá sumaq paraisoqa. Sichus akllasqa cristianokuna wañupunankukama hunt’aq kanqaku chayqa “kawsay sach’amantan” mikhunqaku, chaytaqmi tupan mana wañuq kawsayta chaskinankuwan (1 Cor. 15:53).

3:7. ¿Hayk’aqmi Jesús chaskiran ‘Davidpa [...] llaventa’? ¿Imatan ruwaran chay llavewan? 29 watapi Jesús bautizakuqtinmi akllasqa karan ñawpa machulan Davidpa kamachikuy tiyananpi tiyananpaq. Ichaqa 33 watapi hanaq pachapi Diospa paña ladonpi tiyashaqtinñan ‘Davidpa [...] llaventa’ chaskiran. Chaymantapachan Reinopi atiyta chaskiran, llavewan punkuta kichashanman hinataq runakunata chaskishan Reinopaq llank’aypi yanapakunankupaq. 1919 watapin Jesús “Davidpa wasin kichana llaveta” qoran ‘allin yuyayniyoq hunt’aq kamachiman’, chay llave chaskisqankuqa tupan Jesuspa ‘tukuy kaqninkunata qhawasqankuwanmi’ (Isa. 22:22; Mat. 24:45, 47).

3:12. ¿Mayqenmi Jesuspa ‘mosoq sutin’? Chay sutinqa tupashan mosoq ruwanakuna chaskisqanwanmi (Fili. 2:9-11). Chay sutita paylla allinta reqsin chaypas hanaq pachapi kawsarimpuq wayqenkunapin qelqan, chhaynapin wayqenkunawan astawan hukllachakun (Apo. 19:12). Jesusqa paykunaq yanapayninwanmi imakunachus ruwananta hunt’anqa.

Yachananchispaq:

1:3. Satanaspa kamachikusqan pacha chinkachisqa kanan ‘tiempon sispaykamushanña’. Chaymi astawan kallpachakunanchis Apocalipsis qelqamanta allinta yachaspa chayman hina kawsanapaq.

3:17, 18. Diospaq qhapaq kanapaqqa ‘ninapi ch’uyanchasqa qoritan’ Jesusmanta rantikunanchis, chaytaqa nishan ‘allinkunata ruwaspa t’ikarinanchismantan’ (1 Tim. 6:17-19). Hinaspapas ‘yuraq p’achata rantikuspan p’achakunallanchistaq’, chay p’achaqa tupan Jesucristoq qatikuqnin kasqanchiswanmi. ‘Ñawi sut’uchina hampitataq’ sut’uchikuna Diospa yachachikuyninta aswan allinta entiendenapaq, chay hampiqa tupan Qhawaq revistapi huk qelqakunapipas yuyaychaykunawanmi (Apo. 19:8).

7:13, 14. Ñawpa Israel llaqtapi sacerdotekunatan rey David iskay chunka tawayoq t’aqakunapi t’aqasqa. Chay iskay chunka tawayoq t’aqakunawanmi rikch’anachisqa kashan iskay chunka tawayoq kuraq runakuna, chaytaq tupan hanaq pachapi pachak tawa chunka tawayoq waranqa akllasqa cristianokunawan, paykunan kamachikuqkuna sacerdotekuna ima kanqaku. Chay kuraq runakunamanta hukninmi Juanman willasqa ancha askha runakunamanta. Chay willasqanmi rikuchin 1935 watakuna ñawpaqllata akllasqa cristianokunaq kawsarimpuynin qallarisqanta. ¿Imarayku chayta ninchis? Chay watapin kay Hallp’api qhepaq akllasqa cristianokuna yachasqaku pikuna ancha askha runakuna kasqankuta (Luc. 22:28-30; Apo. 4:4; 7:9).

QANCHISKAQ SELLO QANCHIS TROMPETAKUNATA TOCAKUSQANPIWAN

(Apo. 8:1–12:17)

Phisqakaq rikhuriypin Juan rikun qanchiskaq sellota Cordero kicharisqanta chayllamantaq qanchis angelkuna sapankanku trompetata chaskinku. Soqta angelkunan trompetankuta tocanku kay pachapi ‘kinsakaq t’aqa’ runakuna contra huchachana willakuykuna willakunanpaq, chay t’aqaqa cristiano kayku niq religionkunan (Apo. 8:1, 2, 7-12; 9:15, 18). Soqtakaq rikhuriypin Juan huch’uy qelqa k’uyuta mikhun yupaychana wasitataq tupun . Qanchiskaq ángel trompetanta tocasqan qhepamantaq hanaq pachapi kunkayoq rimasqakuna uyarikurqan: “Kay pachapi kamachikuq-kaymi Señorninchispaña Cristonpaña kapun”, nispa (Apo. 10:10; 11:1, 15).

Qanchis rikhuriypi rikusqantaqmi qallarin Apocalipsis 11:15, 17 textopi. Hanaq pachapin hatun señal rikhurin: huk warmin qhari wawata wachakun. Chay qhepamantaq Saqrata kay pachaman wikch’uykamunku paytaq sinchi phiñasqallaña “warmiq mirayninmanta kaq wakinkunawan maqanakuq rirqan” (Apo. 12:1, 5, 9, 17).

 Bibliamanta tapuykunata kutichinapaq

8:1-5. ¿Imarayku hanaq pachapi ch’inyay karan? Chay qhepaman ¿imatan Hallp’aman wikch’uykamuran? Chay ‘ch’inyayqa’ karan kay pachapi ‘Diospi llapa iñiqkunaq mañakuyninkuta’ uyarikunanpaqmi. Chay ch’inyayqa karan primera guerra mundial tukupusqan qhepamanmi. Hanaq pachapaq akllasqa cristianokunan suyakuranku suyukunaq kamachikunan tiempo tukupuqtin hina hanaq pachaman ripuyta. Ichaqa manan ripurankuchu aswanmi chay maqanakuy kasqan tiempopi sinchi sasachaykunata muchuranku. Chaymi paykunaqa tukuy sonqomanta mañakusharanku imachus ruwanankuta yachanankupaq. Mañakuyninkuta uyarispan Jehová Dios huk angelninwan sansaman otaq ninaman rikch’akuqta Hallp’aman wikch’uyachimuran, chay ninataq cristianokunata kallpacharan rawrarishaq sonqowan llank’anankupaq. Pisillaña karanku chaypas teqsimuyuntinmanmi apariranku Diospa Reinonmanta willakuykunata chay willakuymi cristiano kayku niq religionkunata nina hinaraq rupharan. Kunununuy hinaraqmi Diospa Siminpi anyaykuna willarikuran, ninaq lliphllikiynin hinaraqmi cheqaq yachachiykunata sut’inchakuran, pacha chhaphchiypi hatun wasiq chhaphchikusqanta hinataraqmi pantasqa religionkunaq yachachikuynintapas sut’iman horqokuran.

8:6-12; 9:1, 13; 11:15. ¿Hayk’aqmi qanchis angelkuna wakichikuranku trompetankuta tocanankupaq? ¿Imaynapin uyarikuran trompetakunaq tocakusqan? ¿Hayk’aqmi chay trompetakunata tocakuran? Qanchis angelkuna trompetankuta tocanankupaq wakichikushankuman hinan hanaq pachapaq akllasqa cristianokuna imachus ruwanankupaq kamachikuykunata chaskiranku. Chaymi 1919 watamantapacha 1922 watakama wakichikuranku predicanankupaq wasikunatapas sayarichiranku qelqakunata ruwanankupaq (Apo. 12:13, 14). Trompetakunaq tocakusqanmi tupan Satanaspa kamachikusqan pachata huchachanapaq willakuykunawan, chaytaqmi aparikushan angelkunaq yanapayninwan. Chay willakuymi qallariran 1922 watapi Cedar Point (Ohio) asamblea qallarisqanwan manchay ñak’ariy chayamuqtintaq tukupunqa.

8:13; 9:12; 11:14. ¿Imaraykun qhepakaq kinsa angelkuna trompetata tocasqanku ‘anananaykunawan’ tupan? Qallariypi tawa trompetakunaq tocakusqanpin sut’inchakuran cristiano kayku niq religionkuna espiritualpi wañusqa kasqankuta. Qhepakaq kinsa trompetakunaq tocakusqanpitaq sut’inchakun kinsa ruwaykuna kasqanwan ‘anananay’ otaq llakikuykuna kananta. Phisqakaq trompeta tocakusqanqa tupan 1919 watapi ‘chinkay-chinkay ukhu t’oqomanta’ hina Diospa llaqtan kacharichisqa kasqanwan mana qolluspa predicasqankupiwan, chay predicacionmi pantasqa religionman anananayta apamuran (Apo. 9:1). Soqtakaq ángel trompetata tocaqtinmi ancha askha tropakuna caballopi sillaykuspa lloqsimusqaku maqanakuq, chaytaqmi tupan 1922 watamantapacha teqsimuyuntinpi predicacionta aparikusqanwan. Qanchiskaq angelpa tocasqantaq tupan hanaq pachapi Cristo kamachikuyta qallarisqanwan.

Yachananchispaq:

9:10, 19. “Allin yuyayniyoq hunt’aq kamachi” Bibliaq nisqanman hina ruwasqanku qelqakunapi sut’i willakuykunaqa k’iriq hinaraqmi runakunaq sonqonman chayan (Mat. 24:45). Chay willakuykunan tupan ‘alacrán kuru [hina] chupayoq’ langostakunawan, ‘mach’aqway hina’ chupayoq caballokunawan ima. ¿Imarayku chaykunawan tupan? Chay qelqakunan willan ‘awqanchiskunaman paypa [Jehová Diospa] ayni-kutichinan p’unchaymanta’ (Isa. 61:2). Chay qelqakunata runakunaman apasun mana manchakuspa rawrarishaq sonqowantaq.

9:20, 21. Apocalipsis qelqapi ‘wakin runakuna’ nispa nisqanqa Cristopi mana iñiq suyukunapi runakunamantan nishan. Chay suyukunapi askha runakunaña predicasqanchista uyarikunku chaypas, manan suyu-suyuntinchu cheqaq Diosman kutirikunqaku. Chaywanpas tukuy kallpawanmi predicashallanchis.

12:15, 16. ‘Hallp’an’, otaq kay pachapi kamachikuqkuna religionkunata yanapanku. 1940 watamantapachan “dragonpa aqtumusqan mayuta [otaq qatiykachayta]” kay pachapi kamachikuqkuna millp’upuranku. Chaypi nisqan hina, munaspaqa Jehová Diosmi kamachikuqkunata yuyaychan munayninta ruwanankupaq. Arí, chaytan sut’inchan Proverbios 21:1 texto, chaypi nin: “Yarqha unuta hinan Señor Diosqa reypa yuyayninta pusan, maymanchus munasqanmanmi purichin”, nispa. Chay textoq nisqanmi kallpachawananchis Jehová Diospi astawan iñinanchispaq.