“Makilla kaychis”
“Makilla kaychis”
“Tukuy imaymanaq tukukapuyninqa sispaykamushanñan. Chayrayku, [...] makilla kaychis, Diosmanta mañakunaykichispaq.” (1 PED. 4:7.)
1. ¿Imamantan astawanqa Jesús yachachiran?
KAY Hallp’api Jesús kashaspaqa Diospa Reinonmantan astawanqa yachachiran. Chay gobiernowanmi Diosqa rikuchinqa paylla kamachinanpaq derechoyoq kasqanta, sutintapas ch’uyanchanqa. Chayraykun Jesusqa qatikuqninkunata yachachiran Diosmanta khaynata mañakunankupaq: “Qhapaqsuyuyki [reinoyki] hamuchun, munayniyki kay pachapi ruwakuchun, imaynan hanaq pachapipas ruwakun hinata”, nispa (Mat. 4:17; 6:9, 10). Pisi tiempollamantan Diospa Reinonqa Saqraq kamachisqan pachata tukuchinqa hinaspa Diospa munayninta kay Hallp’api ruwachinqa. Danielpa profetizasqan hina “llapa suyukunatan [kay tiempopi gobiernokunata] ñut’uspa tukunqa, wiñaypaqtaq kanqapas” (Dan. 2:44).
2. a) ¿Imaynapin Jesuspa qatikuqninkuna yachankuman Rey hina Jesús paykunawanña kashasqanta? b) ¿Imatawanmi señal rikuchinan karan?
2 Jesuspa qatikuqninkunaqa anchatan munaranku Diospa Reinon hamunanta chayraykun tapuranku: “¿Imaynapitaq yachasaqku ñoqaykuwanña kashasqaykita? Kay tiempopas tukukapunanpaqña kashaqtinqa, ¿imakunatan rikusaqku?” nispa (Mat. 24:3, NM). Hanaq pachapi Jesús Rey churasqa kasqanmantapacha ñoqanchiswanña kashasqanqa mana rikuyllan kanan karan, chayraykun qatikuqninkunaman yachanankupaq señalta qoran. Chay señalqa Bibliapin qelqakuran hamuq tiempopi sucedenanpaq askha profeciakuna, chay profeciakunaq hunt’akusqanmi qatikuqninkunaman rikuchinan karan hanaq pachapi Jesús kamachiyta qallarisqanta. Chaymantapas rikuchinanmi karan ‘tukukuy qaylla p’unchaykuna’ qallarisqanta, chayqa Satanaspa kamachisqan millay pachaq tukukuynin tiempon (2 Tim. 3:1-5, 13; Mat. 24:7-14).
Kay tukukuy p’unchaykunapi rikch’asqalla kasun
3. ¿Imaraykun cristianokuna makilla kashananku karan?
3 Apóstol Pedron qelqaran: “Tukuy imaymanaq tukukapuyninqa sispaykamushanñan. Chayrayku, qankunaqa allin yuyayniyoq kaychis, makilla kaychis, Diosmanta mañakunaykichispaq”, nispa (1 Ped. 4:7). Jesuspa qatikuqninkunaqa makillan kashananku karan kay pachantinpi imakunachus sucedesqanmanta, chaykunan rikuchinan karan Jesús hanaq pachapi kamachiyta qallarisqanta. Kay millay pachaq tukukuynin chayamushaqtinqa astawanraqmi rikch’asqalla kashananku karan. Jesusmi qatikuqninkunata niran: “Makilla kashaychis, manan yachankichischu [Satanaspa kamachisqan pachata tukuchinanpaq] hayk’aqchus wasiyoqpa hamunantaqa”, nispa (Mar. 13:35, 36).
4. ¿Imapin Diosta serviqkuna hukniray kanku kay pacha runakunamanta? (Recuadrota qhaway.)
4 Yaqa llapa runakunan Satanaspa makinpi kashanku, chayraykun paykunaqa mana rikch’asqallachu kashanku imarayku pachantinpi imakunapas sucedesqanmanta. Chaymi mana reparankuchu Cristo Rey churasqa kasqanmantapacha ñoqanchiswan kashasqanta. Cheqaq cristianokunan ichaqa makilla kasharanku, chaymi paykunaqa allinta repararanku imarayku 1914 watamantapacha hukniray tiempo kapusqanta. Jehová Diospa testigonkunaqa primera guerra mundial kasqanwan, chay qhepaman imaymana ñak’ariykuna kasqanwan iman 1925 watapi cuentata qokuranku 1914 watamantapacha Rey hina Jesús ñoqanchiswanña kashasqan sut’i kasqanta. Chay watallapitaqmi qallariran Satanaspa kamachisqan millay pachaq tukukuy p’unchayninkuna. Askha runakunan chaykunata mana yachashaspa ninku: “primera guerra mundial kasqanmantapachan hukniray tiempo kapun”, nispa (“Sasachakuy tiempon qallarin” nisqa recuadrota qhaway).
5. ¿Imaraykun makilla kashananchis?
5 1914 watamantapacha imaymana ñak’ariykuna kasqanmi rikuchin tukukuy p’unchaykunapiña kawsashasqanchista. Jehová Diosqa pisi tiempollamantañan Cristota kamachinqa hanaq pacha ejercitonwan Satanaspa kamachisqan pachata tukuchinanpaq (Apo. 19:11-21). Arí, kay millay pachaqa ñan tukukapunqaña chayraykun cristianokunaqa Bibliaq nisqanta kasukuspa makilla kashananchis (Mat. 24:42). Chaymantapas kay pachaq tukukuynin chayamunankamaqa predicay llank’aytan pachantinpi aparinanchis.
Pachantinpi aparikuq llank’ay
6, 7. ¿Hayk’atan yapakuran predicacionmanta llank’ay kay tukukuy p’unchaykunapi?
6 Jehová Diospa testigonkunaq aparisqanku llank’aypas tukukuy p’unchaykunapi kashasqanchistan rikuchin. Tukukuy tiempopi imakunachus kananmanta willaspan Jesusqa chay llank’aymanta niran: “Qhapaqsuyumanta allin willakuykunan kay pachantinpi willasqa kanqa, llapa suyukunaq yachananpaq, hinaqtinmi p’uchukayqa chayamunqa”, nispa (Mat. 24:14).
7 Qhawarisunchis imayna chay profecía hunt’akusqanta. 1914 watapi kay pachaq tukukuynin qallariqtinqa pisillan karanku allin willakuykunata predicaqkuna, ichaqa chaymantapachan askhaman yapakuran. Kunanqa qanchis millón más testigokunañan pachantinpi predicashanku, pachak waranqa más t’aqakunapiñataq huñukushankupas. Jesuspa wañusqanta yuyarinapaq huñukuypipas chunka millón runakunan paykunawan huñukuranku, 2008 watapaqqa askhapunin yapakuran.
8. ¿Imaraykun Satanás mana hark’ayta atinchu predicación aparikunanta?
8 Llapa nacionkunapin Diospa Reinonmanta allin willakuykunata willakushan manaraq kay millay pacha tukupushaqtin, ‘kay pacha kamachiq dios’ Satanasña hark’akushan chaypas (2 Cor. 4:4). Paymi controlan kay pachapi gobiernokunata, religionkunata, hatun comerciokunata, chaykunamanta imaymana propagandakunatapas. Chhaynaqa, ¿imaynapitaq Reinomanta predicacionri hinantinman mast’arikushan? Jehová Diospa yanapayninwanmi. Chayraykun Reinomanta willakuykunaqa t’ikarishan Satanasña hark’ananpaq kallpachakushan chaypas.
9. ¿Imaraykun espiritualpi t’ikarisqanchis huk milagro?
9 Imaynatachus Reinomanta predicación hinantinman mast’arikusqanmanta, Diospa llaqtan wiñarisqanmanta, Diospa munayninmanta runakuna yachasqanmantapas huk milagron nisunmanmi. Diospa mana yanapayninwanqa manan hayk’aqpas Reinomanta predicayqa aparikuyta atinmanchu (leeychis Mateo 19:26). Diosqa santo espiritunwanmi payta serviy munaq runakunata llaqtanman pusarimushan, chayraykun allin willakuykuna predicasqanchisqa Diospa munayninta hunt’aspa kusikuypi tukupunqa. “Hinaqtinmi p’uchukayqa chayamunqa.” Chay p’unchayqa ñan chayaramushanña.
‘Manchay ñak’ariy’
10. ¿Imaniranmi Jesús manchay ñak’ariymanta?
10 Kay millay pachaqa ‘manchay ñak’ariypin’ tukupunqa (Apo. 7:14). Bibliaqa manan willanchu hayk’a tiempo chay ñak’ariy kananta, Jesusmi ichaqa kayta willaran: “Chay p’unchaykunaqa manchay ñak’ariymi kanqa, chay hinaqa manan hayk’aqpas kay pacha qallariymantapacha kunankama karqanchu, manataqmi kanqapaschu”, nispa (Mat. 24:21). Kay pachapiqa ñan karanña hatun ñak’ariykuna, segunda guerra mundial nisqapipas yaqa soqta chunka millón runakunan wañuranku, chay ñak’ariykunamantapas aswanraq kananpaqqa imaynaraqchá manchay ñak’ariyqa kanqa. Chay ñak’ariy tiempoqa Armagedonpin tukupunqa, chaypin Jehová Diosqa hanaq pacha ejercitonwan lliw Satanaspa kamachisqan pachata ch’usaqman tukuchipunqa (Apo. 16:14, 16).
11, 12. ¿Imawanmi qallarinqa manchay ñak’ariy?
11 Manaña Biblia willanchu manchay ñak’ariy hayk’aq qallarinanta chaypas, yachanchismi imayna qallarinanta, ñawpaqtaqa kay pachapi kamachikuqkunan lliw pantasqa religionkunata tukuchinqa. Apocalipsis libropin 17, 18 capitulokunapi profeciakunan pantasqa religionta rikch’anachin huk rabona warmiwan, chay warmin kay pachapi lliw kamachikuqkunawan qhelli huchapi purin. Apocalipsis 17:16 textopi willasqan hina, pisi tiempollamantan kay pachapi kamachikuqkuna “rabona warmita cheqninqaku. Hinaspa qechunqaku, llat’ananqaku, aychantapas mikhunqaku, ninawantaq ruphaykachinqaku”.
12 Chay tiempo chayamuqtinqa Diosmi gobiernokunaq sonqonpi churanqa “Paypa munayninta ruwanankupaq” chhaynapi pantasqa religionta ñut’uspa chinkachinankupaq (Apo. 17:17). Chayraykun nisunman Diosmi pantasqa religionkunataqa tukuchinqa nispa. Chay religionkunaqa unayñan mana p’enqakuspa pantasqa yachachikuykunata yachachinku, Dios serviqkunatapas cheqnikuspa qatiykachanku, chaymi Diosqa mana khuyapayaspa tukuchinqa. Kay pacha runakunaqa manan yuyaykullankupaschu pisi tiempollamantaña pantasqa religionkuna ñut’usqa kananta. Jehová Diospa hunt’aq serviqninkunan ichaqa allinta chayta yachanku, chaymi kay tukukuy p’unchaykunapi lliw runaman chaymanta willamushanku.
13. ¿Imaynapin yachanchis pantasqa religión huk ratullapi tukuchisqa kananta?
13 Runakunaqa musphanqakuraqmi pantasqa religionkuna thunichisqa kasqanta rikuspa. Bibliapi profeciakunan willan ‘kay pacha reykunapas’ khayna llakikunankuta: “¡Ay, imaraqmi, hatun Babilonia llaqta! ¡Ay, ikiraqmi, hatun atiyniyoq llaqta! Ñawi ch’ipiq-niyllapin juzgasqa kayniykiqa chayarqamun”, nispa (Apo. 18:9, 10, 16, 19). ‘Ñawi ch’ipiq-niyllapi’ nisqanmi rikuchin hatun Babilonia huk ratullapi tukuchisqa kananta.
14. ¿Imatan Jehová Dios ruwanqa llaqtan contra hatariqtinku?
14 Pantasqa religionkuna thunichisqa kasqan qhepallamanchus hina pachantinpi Jehová Diospa testigonkuna contra hatarinqaku, paykunaqa Diospa juicionmantan willasharanku (Eze. 38:14-16). Ichaqa chayllamanmi Jehová Dios phawarimunqa llaqtanta amachananpaq, paymi prometeran: “Sinchi k’arakta phiñakuspaymi [rimasaq] [...] hinan reqsiwanqaku ñoqa Señor Diosqa kasqayta”, nispa (leeychis Ezequiel 38:18-23). Diosmi hunt’aq serviqninkunata niwanchis: “Pipas qankunata tupaykuqqa ñawi ruruytan tupaykun”, nispa (Zac. 2:8). Chayrayku, enemigonkuna llaqtan contra hatariqtinqa Jehová Dios paykunawan maqanakunqa, chhaynapin manchay ñak’ariyqa Armagedonpi tukupunqa. Diosqa Cristoq umallisqan hanaq pacha ejercitowanmi Satanaspa kamachisqan pachata tukuchinqa.
¿Imatan ruwananchis?
15. ¿Imatan ruwananchis kay millay pachaq tukukuynin chayamushasqanrayku?
15 Ñataq kay millay pachaq tukukuynin chayaramushanña chayqa, ¿imatan ruwananchis? Apóstol Pedron qelqaran: “Chay hinata tukuy ima kaqpas thunisqa p’uchukapunan kashaqtinqa, ¿imaynatataq kawsanaykichis? Qankunaqa Dios sonqo purispan Diosllapaqña kawsanaykichis”, nispa (2 Ped. 3:11). Chay nisqanmi rikuchiwanchis Diospa kamachikuyninkunata kasukuspallapuni kawsananchista, ruwayninchiskunawan Dios munakusqanchista rikuchinanchistapas. Chay ruwaymanta hukninqa manaraq kay millay pacha tukupushaqtin tukuy atisqanchista Reinomanta allin willakuykunata predicaymi. Pedron qelqallarantaq: “Tukuy imaymanaq tukukapuyninqa sispaykamushanñan. Chayrayku [...] makilla kaychis, Diosmanta mañakunaykichispaq”, nispa (1 Ped. 4:7). Chayraykun Diosmantapas mañakushanallanchis santo espiritunwan llaqtanwan ima pusariwananchispaq. Chayta ruwaspaqa astawanmi payman k’askakusun rikuchisuntaq ancha munakusqanchista.
16. ¿Imaraykun kasukunanchis Efesios 5:15, 16 textoq nisqanta?
16 Chhayna tiempopitaq kawsashanchis chayqa, kasukunanchismi Diospa kay nisqanta: “Allintapuni reparakuychis imaynatachus kawsashasqaykichista, ama mana yuyayniyoq hinaqa kawsaychischu, aswanpas yachayniyoq hinapuni kawsaychis. Tiempotaqa ama usuchiychischu, kay p’unchaykuna mana allin kasqanrayku” (Efe. 5:15, 16). Kunanqa astawanraqmi mana allin kawsay q’oñirishan. Satanasqa imaymanatan ruwashan runakuna Diospa munayninta mana ruwanankupaq, otaq chayman mana yuyayninkuta churanankupaq. Diosta serviqkunaqa allintan chayta yachanchis, chaymi mana munanchischu imapas Diospaq hunt’aq kayninchista waqllichinanta. Yachanchisñataq kay pacha pisi tiempollamantaña tukukapunanta chayqa, Diospin tukuy confianzanchista churanchis hinallataq munaynin hunt’akunanpipas (leeychis 1 Juan 2:15-17).
17. ¿Imaynan mosoq pachapi runakuna sientekunqaku wañuqkuna kawsarimpuqtinku?
17 Jehová Diosmi prometen ‘chaninkunatapas mana chaninkunatapas wañusqankumanta [...] kawsarichimpunanpaq’ (Hech. 24:15). Chay promesaqa sut’in kashan ¡wañusqakunan kawsarimunqaku! Diosqa hunt’anqapunin chay nisqanta. Isaías 26:19 nin: “Wañuqniykikunan kawsarinqaku, ayaykikunan sayarinqaku. ¡Hallp’api puñuqkuna, wakmanta rikch’ariychis, hinaspa kusikuymanta qaparkachaychis! [...] Wañusqakuna[n] hallp’amanta paqarimunqaku”, nispa. Diosqa ñan ñawpaq tiempopi huk promesankunata hunt’aranña chaypin yachanchis chay promesantapas mosoq pachapi hunt’ananta. ¡May kusikuychá kanqa kawsarimpuqkuna hukmanta munakusqanku runakunawan tupaqtinkuqa! Ñan chayaramushanña Saqraq kamachisqan pachaq tukukuynin, mosoq pachaq qallariyninpas. Chayraykun makilla rikch’asqa kashananchis.
¿Yuyarishankichu?
• ¿Imamantan Jesús astawanqa yachachiran?
• ¿Hayk’atan yapakuran predicacionmanta llank’ay kay tukukuy p’unchaykunapi?
• ¿Imaraykun rikch’asqalla kashananchis?
• ¿Imaynatan kallpachasunki Hechos 24:15 textoq nisqan?
[Tapuykuna]
[16, 17 paginakunapi dibujo recuadropiwan]
SASACHAKUY TIEMPON QALLARIN
2007 watapin La era de las turbulencias. Las aventuras en un nuevo mundo nisqa libro lloqsimuran. Chay librotaqa Alan Greenspan sutiyoq runan qelqaran, payqa yaqa iskay chunka watan Reserva Federal de Estados Unidos nisqapi presidente karan, chay institucionqa bancokunaq llank’asqantan chay nacionpi qhawan. Chay wiraqochan libronpi riman 1914 wata ñawpaqta chay qhepamanpas hukniray kawsay kasqanmanta, paymi nin:
“Willakuykunaq nisqanman hinaqa, 1914 wata manaraq qallarishaqtinqa kusikuywanmi runakuna kawsasharanku; runakunaq yachasqanpas cienciaq ñawparisqanpas kusata t’ikarinanpaqmi kasharan. XIX siglopiqa manañan runakunata vendekuranchu kamachi kananpaq. Animalta hina runakunata tratasqankupas chinkapushanmanpas hinan karan. [...] Chay tiempopin cienciaq ñawparisqanwan ruwakuran ferrocarril, teléfono, luz eléctrica, cine, carrokuna, hinallataq wasipi hap’isqanchis imaymana cosaskunapas. Runakunaqa kusisqan kasharanku onqoyninkuta hampinankupaq medicinakunaq rikhurimusqanwan, chaymantapas yacharankuñan imayna alimentakuyta, tomanankupaq ch’uya unupas kikin wasinkumanmi chayaran [...]. Pachantinpin runakunaqa tukuy chaykunawan qhepa tiempoman aswan allinta kawsanankupaq yuyaykuranku”, nispa.
Chay qhepamantaq niran: “Primera Guerra Mundialpiqa manaña Segunda Guerra Mundialpi hinachu runakuna wañuranku chaypas, kay guerraqa aswan millaymi karan runakunaq yuyaykusqanta cambiasqanpi. Yuyaykullanipunin manaraq chay guerra qallarishaqtin runakuna huknirayta piensaspa kusisqa kawsasqankuta. Kay tiempopi imaymana sucedesqanta qhawarispaqa manan chay tiempopi hinachu aswan allinta kawsananchispaq yuyaykunchis. Primera Guerra Mundialqa chay tiempopi runakunaq imaymana ruwanankupi yuyaykusqankutan qolluchipuran. Kay tiempopipas, ¿kaqllatataqchu qolluchinman terrorismoq rikhurisqan, Allpanchispa qoñirisqan, politicokunaq ruwasqanpas imaymana ruwaypi ñawparishasqanchista? Chaytaqa manan pipas yachanchu”, nispa.
Greenspan wiraqochan estudiashasqan tiempopi leesqa Benjamín M. Anderson (1886-1949) profesorpa nisqanta, chay profesormi nisqa: “Manaraq primera guerra mundial qallarishaqtin kawsaq kuraq runakunaqa may llakikuywanmi yuyarinku chay tiempopi kawsasqankuta. Kusisqa kawsasqankuqa chaymantapachan chinkapuran”, nispa (Economics and the Public Welfare [La Economía y el bienestar público]).
G. J. Meyer wiraqochapas ninmi: “Ñawpaq tiempopi sucedesqanmanta rimaspaqa ‘llapanmi cambiapun’ ninchismi. Primera Guerra Mundialwanmi [1914-1918] ichaqa cheqaqtapuni tukuy imapas cambiapuran. Guerraqa manan nacionkunaq fronterallantachu, gobiernokunallatachu, runakunaq imayna kawsasqallantachu cambiaran; chaymantapachan runakunaqa manaña kaqllatachu qhawarinchis kay pachapi kawsasqanchista, kikinchista imayna qhawarikusqanchispas cambiapunmi. Chay sucedesqanqa huk marca hinan mana qonqanapaq quedaran, guerraq pasasqan qhepamanqa wiñaypaqmi chinkapuran chay tiempopi kusikuywan runakunaq kawsasqan”, nispa (A World Undone [Ñak’ariypi tarikuq pacha], chay libroqa 2006 watapin lloqsimuran).
[18 paginapi dibujo]
Jehová Diosqa hanaq pacha ejercitonwanmi Armagedonpi kay millay pachata tukuchipunqa