Julio sutiyoq oficialmi unay viajasqanku qhepaman soldadonkunawan kuska prisionerokunata Romaman chayachirqanku. Chaypaqqa 59 watan kasharqan. Paykunaqa sayk’usqan Capena nisqa punkunta haykurqanku. Palatino orqoq qayllantan risharqanku, chaypitaqmi kasharqan Nerón reypa palacion. Soldadokunaqa p’achanku ukhupi espadayoqkaman chay palaciota cuidarqanku. * Foro romano nisqata pasaspan llaqtanta rirqanku, chaymantataq Viminal nisqa moqonta seqarqanku. Huk huertanta pasashaqtinkun rikurqanku askha dioskunaq altarninta, chaymantataq soldadokunaq entrenananku camponta pasarqanku.

Chay prisionerokuna ukhupin apóstol Pablo kasharqan. Chay ñawpaqta lamar-qochapi sasachakuykunapi tarikushaqtinmi huk ángel Pablota nirqan: “Roma rey Cesarpa ñawpaqenmanqa chayankipunin”, nispa (Hech. 27:24). ¿Hunt’akurqanchu chay nisqan? Pabloqa chay hatun llaqtata qhawarispan yuyarirqan Jerusalenpi kaq Fortaleza Antonia nisqata. Chaypin Jesús nirqan: “¡Kallpachakuy Pablo! Imaynan Jerusalén llaqtapi ñoqamanta willakurqanki, ahinallatataqmi Roma llaqtapipas willallankitaq”, nispa (Hech. 23:10, 11).

Yaqapaschá Pabloqa Castra Praetoria nisqa campamentota qhawarirqan, chay campamentoqa torrekunayoq, puka ladrillowan ruwasqa  perqakunayoq ancha hatunmi karqan. Chay campamenton karqan Roma reyta cuidaq soldadokunaq cuartelnin. Chaypiqa 12.000 reyta cuidaq soldadokuna hinallataq waranqanpi guardiakuna iman tiyarqanku. Chay campamentota qhawarispan runakuna yuyariqku Roma rey ancha atiyniyoq kasqanta. Huk llaqtakunamanta prisionerokunataqa chaypi soldadokunamanmi entregaqku, chaymi oficial Juliopas prisioneronkunata chayman aparqan (Hech. 27: 1-3, 43, 44).

Pabloqa imaymanapin rikukurqan Roma llaqtaman viajashaspa. Lamar-qochapi sasachakuykunapi tarikushaqtinmi Jehová Dios nirqan paywan viajashaqkunamanta mana pipas wañunanta. Malta islapi tarikushaqtinpas venenoyoq mach’aqwaymi kanirqan ichaqa manan wañurqanchu, chaypitaqmi askha runakunata qhaliyachisqanmanta “diosmi” nirqanku. Yaqapaschá chaykunata guardiakuna willanakurqanku.

Manaraq Roma llaqtaman chayashaqtinkun Pabloman huk iñiqmasikuna ‘Apio Foro llaqtakama ayparqanku, wakintaq “Kinsa Tambo” nisqakama’ (Hech. 28:15). Ichaqa, ¿imaynatan preso kashaspa allin willakuykunata Romapi runakunaman willanman? (Rom. 1:14,15.) Wakin yachaqkuna nisqan hina, palaciopi umalli soldadomansi prisionerokunataqa entregaqku. Chhayna kaqtinqa, Sexto Afranio Burro runamanmi Pablota entregarqanku; chay runaqa yaqa Roma rey hina atiyniyoqmi kanman karqan. * Imaynaña karqan chaypas, Pablotaqa común soldadollan qhawarqan. Pay kikinmi alojakunan wasitapas maskhakurqan, chaypitaqmi visitakunata chaskispa mana piqpa hark’asqallan predicarqan (Hech. 28:16, 30, 31).

Yaqapaschá Afranio Burro runaqa manaraq Nerón reyman Pablota apashaspa palaciopi otaq campamentopi tapurqan. Chaypichá Pabloqa “huch’uymanpas hatunmanpas Diosmanta” willarqan (Hech. 26:19-23). ¿Imaynatan chay runa Pabloq willasqanta qhawarirqan? Manan yachanchischu, ichaqa manan tiyasqanku campamentopichu Pablota wisq’achirqan. *

 Pabloq arriendakusqan wasiqa hatunmi karqan, “judío umalli runakunata” hinallataq ‘aswan askha hamuqkunata’ predicananpaq hina. Pabloqa judio runakunamanmi “p’unchay-ch’isiyaqta” Jesusmanta, Diospa Gobiernonmantapas ‘yachachiq’, chaytan payta qhawaq soldadokunaqa munay mana munay uyarirqanku (Hech. 28:17, 23).

Sapa p’unchaymi las 2 tardenta hina presokunata qhawaq soldadokuna puestonkuta cambiaqku. Yaqapaschá iskay wata hunt’a Pablota qhawaq soldadokunapas chayta ruwarqanku. Chhayna kaqtinqa, askha soldadokunachá uyarirqanku Efesios, Filipenses, Colosenses, Hebreos, cartakunata hinallataq Filemón cristianoman apachinanpaq carta qelqachisqantapas. Chaypi kashaspan patronninmanta ayqekamuq Onésimo runatapas yanaparqan, paytan churinta hina sumaqta qhawarirqan qhepamantaq patronninman kutichipurqan (Filem. 10). Chhaynatachá qhawaqnin soldadokunapipas interesakurqan (1 Cor. 9:22). Pabloqa soldadoman asuykuspachá tapurqan soldado p’achanmanta, chaywantaq cristianokunapaq sumaq rikch’anachiykunata qelqachirqan (Efes. 6:13-17).

Carcelpi kashaspan Pabloqa palaciopi llank’aq llapa soldadokunaman hinallataq huk runakunamanpas allin willakuykunata willarqan (Filip. 1:12, 13). Castra Praetoria nisqa campamentopi tiyaqkunaqa palaciopi llank’aqkunawan llaqtapi tiyaqkunawan iman reqsinakuqku. Palaciopiqa manan reypa familiallanchu tiyarqan, aswanpas askha kamachikunan tiyarqanku, paykunamanta wakinmi cristiano kapurqanku (Filip. 4:22). Mana manchakuspa Pabloq predicasqanta qhawarispan, Romapi cristianokunapas ‘mana manchakuspa Diospa siminta willarqanku’ (Filip. 1:14).

Pabloq ejemplonmi ñoqanchistapas kallpachawanchis “atikuqtinpas mana atikuqtinpas” mana manchakuspa predicanapaq (2 Tim. 4:2). Yaqapaschá wakin cristianokunaqa onqosqa kaspa wasinkupi, hospitalpi otaq asilopi tarikunku. Hukkunataq iñiyninkurayku carcelpi kashanku. Chhaynapi tarikuspapas predicasunmanmi visitamuwaqninchis, atiendewaqninchis runakunaman, doctorkunamanpas. Maypi tarikuspapas predicasqanchispin rikuchinchis ‘Diospa simin [...] mana watasqachu kashasqanta’ (2 Tim. 2:8, 9).