Jehová Dios hina qhawarisun hampichikuyta

“Señor Diosniykitan munakunki [...] tukuy yuyayniykiwan, tukuy kallpaykiwan ima.” (MAR. 12:30.)

1. ¿Imatan Dios munaran qallariymantapacha runakunapaq?

ADÁN Evata Jehová Dios kamaspaqa manan onqonankupaqchu nitaq wañunankupaqchu kamaran. Paykunaqa Edén huertapin tiyananku karan, chaytan cuidananku karan chaypitaq llank’anankupas karan, ichaqa wiñaypaqmi manan 70 otaq 80 watallatachu (Gén. 2:8, 15; Sal. 90:10). Sichus Diospaq hunt’aq kaspa kamachisqanta kasukunkuman karan chayqa, manan hayk’aqpas onqonkumanchu nitaq wañunkumanchu karan.

2, 3. a) ¿Imaynatan Eclesiastés libro rikch’anachin yuyaqman tukupuq runakunata? b) ¿Pin huchayoq wañunanchispaq, pin tukuchinqa?

² Eclesiastés libropin 12 capitulopi willakushan yuyaqman tukupuq runakuna ‘sasa p’unchaykunapi’ tarikusqankuta (leeychis Eclesiastés 12:1-7). Yuraq chukchankutan rikch’anachin almendroq yuraq t’ikanwan. Chakinkutan rikch’anachin ‘kallpasapa’ runakunawan, chaykunan kunanqa k’umuykapuspa khatatatan. Sayk’usqa ñawinkutan rikch’anachin ‘ventananta qhawamuq’ warmikunawan, paykunan k’anchayta rikuyta munanku ichaqa ayphatan rikunku. Kirunku pisiyapuqtinmi ‘kutaqkunapas sayapun’.

³ Diosqa manan hayk’aqpas munaranchu runakunaq chakin khatatananta, ñawin ayphayananta, kirunku urmanantapas. Adanpa huchallikusqanrayku wañusqanchisqa ‘Saqraq ruwasqanmi’ chaytan Diospa Churin tukuchinqa kay Hallp’ata kamachimuspa. Apóstol Juanmi qelqaran: “Diospa Churinqa hamurqan saqraq ruwasqankunata thuninanpaqpunin”, nispa (1 Juan 3:8).

Lliwpas qhali kawsaytan munanchis

4. ¿Imaraykun Diosta serviqkuna cuidakunchis qhalilla kawsananchispaq, ichaqa imatan mana qonqananchischu?

⁴ Jehová Diospa testigonkunapas huk runakuna hinan onqonchis yuyaq kaspapas imaymana nanaykunawan muchunchis. Chayraykun cuidakunchis qhalilla kawsananchispaq, chay ruwasqanchisqa allinmi, ¿imarayku? Diostan tukuy kallpanchiswan serviyta munanchis (Mar. 12:30). Ichaqa qhalilla kawsaytaña munanchis chaypas, kaytan yuyarinanchis: manan imatapas ruwayta atisunmanchu mana onqonanchispaq, mana usqhaylla yuyaqman tukupunanchispaqpas.

5. ¿Pikunan ñawpaq tiempopi onqoywan muchuranku, imatan chaymanta yachanchis?

⁵ Ñawpaq tiempopi Diosta hunt’aq sonqowan serviqkunapas sinchitan muchuranku onqoyninkuwan. Hukninmi karan Epafrodito (Fili. 2:25-27). Apóstol Pabloq puriqmasin Timoteotapas sapa kutillanmi wiksan nanaq, chayraykun Pablo yuyaycharan huk chhikan vinota ukyananpaq (1 Tim. 5:23). Apóstol Pabloq cuerponpipas ‘khiska t’ipasqa hina nanaymi’ karan, yaqapaschá ñawinmanta mana allinchu karan otaq huk onqoyniyoqpas karan,  hinaspa mana chaypaq hampi karanchu (2 Cor. 12:7; Gál. 4:15; 6:11). Chaymi sapa kutilla Diosta rogakuq cuerponmanta chay khiskata horqonanpaq (leeychis 2 Corintios 12:8-10). Diosqa manan onqoyninmanta qhaliyachiranchu aswanpas kallpatan qoran aguantananpaq. Arí, Diosqa atiynintan rikuchisharan Pablota kallpachaspa. Pablota Dios yanapasqanmantaqa askhatan yachasunman.

Ama nishutaqa llakikuychu

6, 7. ¿Imaraykun mana sinchitachu llakikunanchis qhalilla kananchismanta?

⁶ Jehová Diospa testigonkunaqa ima onqoyniyoqpas kaspaqa hampichikunchismi medicokunawan, paykunaq nisqankuman hinataq ruwanchis qhaliyapunanchispaq, anchatan agradecekunchis medicokunaq yanapaynintaqa. ¡Despertad! revistapipas lloqsimullanmi imaymana onqoykunamanta willakuykuna, ichaqa manan ninchu ima tratamientowan hampichikunanchista. Yachasqanchispas hina kay tiempopiqa onqonchismi imallamantapas, chayraykun mana allinchu kanman qhalilla kawsanapaq nishuta llakikuyqa. Ñoqanchisqa manan kay pacha runakuna hinachu hampichikuytaqa qhawarinanchis, paykunaqa hamuq tiempopaq Diospa promesanpin mana iñinkuchu chaymi kunanllanpaq kawsanku. Chayraykun tukuy atisqankuta ruwankuman ima tarisqanku tratamientowanpas hampichikunankupaq (Efe. 2:2, 12). Ñoqanchismi ichaqa mana hayk’aqpas kay tiempopi kawsananchisraykuqa tukuy imawanpas hampichikusunmanchu sichus Dioswan allinpi kayninchis peligropi kashanman chayqa, ¿imarayku? Diospaq hunt’aq kaspaqa ‘cheqaq kawsaymanmi hap’ipakusun’, arí, hamuq tiempopi Diospa prometewasqanchis mosoq pachapin wiñaypaq kawsasun (1 Tim. 6:12, 19; 2 Ped. 3:13).

⁷ Chaymantapas, qhalilla kananchismanta sinchita llakikusunman chayqa ñoqallanchispiñan yuyaykusunman, hinaspa huk ruwayninchiskunatapas qonqapusunman, chayqa manan allinninchispaqchu kanman. Chayraykun apóstol Pablo Filipenses t’aqapi kaq cristianokunata yuyaycharan: “Ama pipas pay kikinpa allinnillantaqa maskhachunchu, aswanpas hukkunaq allinnintapas maskhallachuntaq”, nispa (Fili. 2:4). Qhalilla kananchispaq llakikuyqa allinmi, ichaqa iñiqmasinchiskunapi ‘allin willakuykunata’ predicasqanchis runakunapipas anchata interesakusqanchismi yanapawasun mana sinchita llakikunanchispaq (Mat. 24:14).

8. ¿Imamanmi urmasunman qhalilla kawsananchismanta sinchita llakikuspa?

⁸ Sinchita llakikuspaqa manañan Diostapas hunt’aq sonqowanchu servisunman. Chaymantapas yaqapaschá yuyaykusqanchisman hina hukkunata nisunman imayna hampichikunankuta, imata mikhunankupaq otaq ima vitaminakunata ukyanankutapas. Chayraykun allinta yuyaykunanchis apóstol Pabloq nisqanpi, kaytan niwanchis: “Aswan allin kaqtapuni akllakuychis, Cristoq hamunan p’unchaypi ch’uya sonqoyoq mana huchachana kanaykichispaq hinaspa ama pitapas misk’achiychischu”, nispa (Fili. 1:10, NM).

¿Ima ruwaytaq aswan allinri?

9. ¿Imatan ruwashanku aswan allin kaqta akllakuqkuna? ¿Imaraykun chay ruwasqanku ancha allin?

⁹ Kay tiempopi aswan allinkaqta akllakuqkunaqa tukuy sonqonchiswanmi runakunata yanapashanchis Diosman achhuykunankupaq. Arí, allin willakuykunata willaspan runakunaman Bibliamanta yachachinchis, chay ruwasqanchisqa allinninchispaqmi hinallataq yachachisqanchiskunapaqpas (Pro. 17:22; 1 Tim. 4:15, 16). Mayninpiqa Qhawaq, ¡Despertad! revistakunapin willakun imaynas wakin iñiqmasinchiskuna sinchi onqosqa kashaspapas mana pisipasqankumanta. Mana nishuta onqoynillankupi yuyaykunankupaqmi runakunata yachachinku Jehová Diosmanta, sumaq promesankunamantawan. *

10. ¿Imaraykun allintapuni akllananchis ima tratamientowanchus hampichikusun chayta?

¹⁰ Mayqen cristianopas onqonman chayqa,  pay kikinmi akllakunan ima tratamientowanpas hampichikuyta; Bibliaq nisqan hina, sapankan chay ruwaytaqa hunt’ananchis (Gál. 6:5). Ichaqa kaytan yuyarinanchis: Diosqa interesakunmi ima tratamientotachus akllakunchis hampichikunanchispaq chaypi. Imaynan Bibliaq kamachisqanta kasukuspa mana yawarta churachikunchischu, chhaynallatataqmi mana ima tratamientowanpas hampichikunanchischu sichus Jehová Dioswan allinpi kayninchis peligropi kashanman chayqa (Hech. 15:20). Onqoyninchismanta hampichikunapaqqa kanmanmi Diospa mana allin qhawarisqan tratamientokuna. Jehová Diosmanta t’aqakuq Israel runakunaqa ‘layqaqkunamanmi’ riqku, Diosmi ichaqa mana allinpaqchu chay ruwasqankuta qhawariran. Chaymi paykunata niran: “Amaña apamuwaychischu mana serviq ofrendakunata. Incienso q’osñitapas manan munanichu. Mosoq killa fiestaykichispas, samana p’unchay huñukuyniykichispas, wak fiestaykichiskunapas millaymi, manan muchuyta atiniñachu layqaqkunaman risqaykichistapas”, nispa (Isa. 1:13, NM). Sichus onqospanchis Diospa mana allin qhawarisqan tratamientokunata maskhasunman chayqa manan mañakusqanchista uyarinmanchu paywan allinpi kasqanchistapas peligropin churasunman, manapunichá hayk’aqpas chaytaqa munasunmanchu (Lam. 3:44).

Allin yuyaywanpuni akllasun

11, 12. ¿Imaraykun allin yuyaywan akllananchis hampichikunanchispaq tratamientota?

¹¹ Manan suyasunmanchu Dios milagrota ruwaspa qhaliyachiwananchista ichaqa mañakusunmanmi yachayta qowananchispaq, chhaynapi allin tratamientota akllaspa hampichikunanchispaq. Chaypaqqa Bibliaq nisqanman hinan decidinanchis. Sinchi onqosqa kaspaqa askha doctorkunatan tapukusunman, Proverbios 15:22 nin: “Yuyaychaq mana kaqtinqa, imachus yuyaykusqakunan qollupun, askha yuyaychaqkuna kaqtinmi ichaqa yuyaykusqakunaqa hunt’akun”, nispa. Apóstol Pablopas iñiqmasinkunatan niran: ‘Allin yuyaywan purispa, chaninta kawsaspa, Diosta manchakuspa kay pachapi kawsaychis’, nispa (Tito 2:12).

¹² Kay tiempopipas askha runakunan tarikunku Jesuspa tiemponpi onqosqa warmi hina. Marcos 5:25, 26 textopin nin: “Huk warmi karqan, chunka iskayniyoq wataña yawar apaywan onqoshaq. Paymi askha hampiqkunawan hampichikuspa sinchita ñak’arisqa, lliw kaqnintapas tukukapusqa, manataq imapas qhaliyachisqañachu, aswanmi astawan mana allin kapusqa”, nispa. Jesusqa chay warmita onqoyninmanta qhaliyachispan sumaqta trataran (Mar. 5:27-34). Kunan tiempopipas wakin cristianokunaqa chay warmi hina sinchi llakisqa tarikuspankun Diospa kamachikuyninkunata mana kasukuspa onqoyninkuta tratachikuranku.

13, 14. a) ¿Imaynatan Satanás onqosqa kaqtinchis hunt’aq sonqo kayninchista waqllichinman? b) ¿Imaraykun karunchakunanchis imapas layqaqkunaq ruwananwan tupaqmanta?

¹³ Satanasqa tukuy imaymanatan ruwan cristianokunaq hunt’aq sonqo kayninta waqllichinanpaq chhaynapi Diosta mana yupaychanankupaq. Mayninpiqa qhelli hucha ruwaywan qhapaqkaykuna maskhaywanmi pantachin,  mayninpitaq espiritismowan tupaq mana allin tratamientokunata mast’arin chaykunawan hampichikunankupaq. Sapa kutillataq Jehová Diosmanta mañakunchis “mana allinkaqmanta” ‘tukuy mana allin ruwaykunamantawan’ qespichiwananchispaq chayqa, manan imaña kaqtinpas layqaqkunamanqa rinanchischu, mana chayqa Saqraq makinmanmi urmaykusunman (Mat. 6:13; Tito 2:14).

¹⁴ Jehová Diosmi Israel runakunata kamachiran ama watuqta, suerte qhawaqtapas maskhanankupaq (Deu. 18:10-12). Apóstol Pablon ‘layqa’ ruwaykunamanta rimaspa niran: ‘Runaq millay munasqan ruwaykuna’, nispa (Gál. 5:19, 20). Bibliaq nisqan hina, ‘layqaqkunaqa’ otaq espiritistakunaqa manan mosoq pachamanqa haykunqakuchu (Apo. 21:8). Llapa chay ruwaykunawan tupaqtaqa cheqnikunmi Jehová Diosqa.

Lliw runa yachachun ‘allin yuyaywan kawsasqanchista’

15, 16. a) Ima tratamientotapas akllaspa, ¿imaraykun cuidakunanchis Diospa kamachikuyninkunata mana p’akinapaq? b) ¿Imatan qallariy siglopi cristianokunaman Umalliq T’aqa kamachiran?

¹⁵ Chhaynaqa, sichus huk tratamientomanta iskayashanchis chayqa manan chaywan hampichikunanchischu. Mayninpiqa manapaschá allintachu sut’inchayta atisunman huk tratamiento imayna kasqanta ichaqa manan chayraykuchu nisunman espiritismowanmi tupan nispaqa. Chayraykun Bibliaq nisqanman hina allin yuyaywan ima tratamientotapas akllananchis chhaynapi hampichikuyta Jehová Dios hina qhawarinapaq. Proverbios qelqan 3 capitulopi kayta niwanchis: “Tukuy sonqoykiwan Señor Diosman hap’ipakuy, amataq qan kikiykiq yuyayniykimanqa k’askakuychu. Tukuy ruwasqaykikunapi Señor Diosta yuyariy, paymi cheqan ñanninta pusasunki. [...] allin reparayta allin yuyaykukuyta waqaychay, ama chaykunataqa qonqapuychu, allintan kawsachisunki”, nispa (Pro. 3:5, 6, 21, 22).

¹⁶ Chhaynaqa, onqosqanchismanta hampichikuspaqa cuidakunanchismi Diospa kamachikuyninkunata mana p’akinanchispaq, mana chayqa paypa mana allin qhawarisqanmi kasunman. Arí, hampichikuspapas otaq imataña ruwaspapas kasukunanchismi Bibliaq nisqanta. Chhaynapin lliw runakuna yachanqaku ‘allin yuyaywan kawsasqanchista’ (Sant. 3:17). Ñawpaq siglomanta Umalliq T’aqan llapa cristianokunaman huk cartata apachiran, chaypin paykunata kamachiran yawarta ama churachikunankupaq ama mikhunakupaqpas, ídolo yupaychaykunawan ama chhaqrukunankupaq, qhelli hucha ruwaykunamanta karunchakunankupaq ima. Chaykunata kamachisqanku qhepamanmi niran: ‘Chaykunamantachus cuidakunkichis chayqa allintan ruwankichis. Allillanpunin kashankichis’, nispa (Hech. 15:28, 29). ¿Imaynapin allillanpuni kankuman?

Kunan qhali kawsanchis hamuq tiempopitaq manaña onqosunchu

17. ¿Imaynatan Bibliaq nisqanta kasukuy yanapawanchis qhali kawsananchispaq?

¹⁷ Sapankanchismi tapukunanchis: ¿Anchatachu valorani qhelli huchapi kawsaymanta yawar churachikuymantawan Bibliaq kamachisqanta kasukuspa qhali kawsasqayta? Chaymantapas valorananchismi cuerponchismanta yuyayninchismantapas ‘tukuy qhelli kaqmanta ch’uyanchakuspa’ kunan qhali kawsashasqanchista (2 Cor. 7:1). Limpio kaymanta Bibliaq nisqanta kasukuypas yanapawanchismi manaña imaymana onqoykuna hap’iwananchispaq.  Chaymantapas cigarrota mana pitasqanchisrayku mana drogakusqanchisrayku iman qhali kawsanchis, mana chayqa onqosunmanmi manataqmi Jehová Dioswanpas allinpichu kasunman. Chaymantapas, ¿agradecekunchischu mana sinchi mikhuq, machaq kasqanchisrayku qhali kawsasqanchista? (Leeychis Proverbios 23:20; Tito 2:2, 3.) Samarikuyña ejercicio ruwayña qhali kawsananchispaq yanapawanchis chaypas, Bibliaq nisqanta kasukuspan qhalillaqa kawsanchis Dioswanpas allinpi kanchis.

18. a) ¿Iman ñoqanchispaq aswan importante kanan? b) ¿Iman hamuq tiempopi sucedenqa onqoywan?

¹⁸ Ichaqa Jehová Dioswan allinpi kasqanchista cuidaymi aswan importanteqa. Diosmi ‘kunan kawsaytaqa’ qowanchis Paymi hamuq tiempopaq prometewasqanchis ‘kawsaytapas’ qowasun (1 Tim. 4:8; Sal. 36:9). Chay prometewasqanchis mosoq pachapiqa manañan imamantapas onqosunchu Dioswanpas allinpin kasunchis, chayqa hunt’akunqa Jesuspa wañusqanwan huchanchismanta pampachasqa kasqanchisrayku. Jesucriston ‘kawsay unu pukyukunaman’ pusawasun Diostaq ñawinchismanta lliw weqenchista pichanqa (Apo. 7:14-17; 22:1, 2). Chhaynapin rikusun kay profeciaq hunt’akusqanta: “Manan mayqellanpas: ‘Onqosqan kani’, ninqachu” (Isa. 33:24).

19. ¿Imapin confiasunman onqosqa kaspa?

¹⁹ Jehová Diosqa pisi tiempollamantan llapa onqoykunata chinkachinqa wañuypas manañan kanqachu. Chaykamaqa tukuy sonqowanmi Jehová Diospi confiasunman ima nanaypipas tarikuqtinchis yanapawananchispi, payqa sapankanchistan cuidawashanchis (1 Ped. 5:7). Chhaynaqa onqoyninchismanta tratachikuspaqa kasukusunpuni Diospa Simin Qelqaq nisqanta.

[Uranpi willakuy]

Yuyarinapaq

• ¿Pin huchayoq onqonanchispaq, pin chinkachinqa?

• Qhalilla kawsananchismantaña llakikunchis chaypas, ¿imatan mana ruwananchischu?

• ¿Imaraykun allin yuyaywan akllananchis hampichikunanchispaq tratamientota?

• ¿Imaynatan Bibliaq kamachikuyninkunata kasukuy yanapawanchis qhalilla kawsananchispaq?

[Tapuykuna]

[21 paginapi dibujo]

Jehová Diosqa manan onqonanchispaqchu nitaq wañunanchispaqchu kamawaranchis

[23 paginapi foto]

Cristianokunaqa onqonkuña chaypas kusikuywanmi Diostaqa servinku