¿Yacharqankichu?

¿Imanaqtinmi Jerusalén templopi qolqe cambiaqkuna karqan?

▪ Manaraq Jesús wañushaspan templopi mana allin ruwaykunata tatichirqan. Chaytan Biblia willan: “Jesusmi Dios yupaychana wasiman haykuspa chay ukhupi llapa vendeqkunata rantiqkunatawan qarqomurqan, qolqe cambiaqkunaq mesankunatapas, paloma vendeqkunaq tiyanankunatapas t’ikrarqarirqan. Hinaspan paykunata nirqan: ‘Diospa Simin Qelqan nin: “Wasiyqa Diosmanta mañakuna wasi nisqan kanqa”, nispa. Qankunataq ichaqa suwakunaq tiyanan qaqa wasiman hina tukuchipusqankichis’”, nispa (Mateo 21:12, 13).

Ñawpa watakunapiqa judiokuna mana judío runakunapas karu llaqtakunamantaraqmi Jerusalén llaqtaman viajaqku. Templopaq impuestota paganankupaq, animalkunata rantispa sacrificanankupaq huk ofrendakunatawan churanankupaqmi qolqenkuta cambiaqku. Qolqe cambiaqkunan chayta cambiaqku ichaqa wakintan hap’ikapuqku pagonkumanta. Chaymi judiokunaq fiestankuna chayamuqtinqa, qolqe cambiananku puestonkuta temploq pationpi churaqku.

Jesusqa anchatan phiñakurqan qolqe cambiaqkuna Diospa templonta ‘suwakunaq tiyanan qaqa wasiman hina tukuchisqankumanta’. Yaqapaschá chay runakunaqa nishuta cobrasharqanku qolqe cambiasqankumanta.

¿Imaraykun ñawpa tiempopi ancha chaninpaq qhawarisqa karqan olivos sach’a?

▪ Diosmi llaqtanman prometerqan hunt’aq kaqtinkuqa uvas chakrankupas olivos chakrankupas saminchasqa kananta (Deuteronomio 6:10, 11). Kunan tiempopipas, olivos sach’aqa may wiñasqanpipas allin qhawarisqan. Askha watakunan mana cuidasqa kashaspapas rurullan. Wit’usqaña kaspapas ch’ikchimunpachan hinaspa wiñan wakmanta sach’a kanankama.

Ñawpa tiempopi olivos sach’ataqa imaymanapin utilizaqku. Raphinkunapas sach’aq tullunpa qaranpas uma nanaypaqmi karqan. Sumaq q’apaykunatan horqoqku machu k’allmankunamanta. Ichaqa, kay sach’aqa ancha chaninpaq qhawarisqan karqan aceitunas rurusqanmanta, ch’irwaspa aceiteta horqokusqanmantawan. Huk poqosqa aceitunaq kuskanninmi aceite.

Huk allin sach’aqa 57 litro aceiteta hinan watapi qonman. Aceitunamanta ch’irwasqa aceiteqa lamparata k’anchachinapaqmi karqan, Dios yupaychana fiestakunapi hukkunapipas utilizaqkun, chaymantapas chukchapaq, cuerpopaq, k’irikunapaq iman allin karqan (Éxodo 27:20; Levítico 2:1-7; 8:1-12; Rut 3:3; Lucas 10:33, 34).