ABRIL killa 2006 watapin estudioso runakuna chayllaraq tarisqanku Judas Evangelio qelqata periodicopi willamurqanku. Chay periodicopi willasqankuman hinaqa, askha estudioso runakunan ninku, chay qelqas yuyayninchista cambianman Jesucristota tracionaq Judasmanta. Paykunaq nisqankuman hinaqa huk allin runas karqan, astawanqa Jesustas allinta reqsinman karqan, chaysi kamachinman karqan wañuchiyta munaq runakunawan hap’ichinanpaq.

¿Cheqaqchu chay qelqa? Chhayna kaqtinqa, ¿Mana hayk’aq uyarisqanchistachu Judas Iscariotemanta, Jesucristomanta, ñawpa cristianokunamanta yachachin? ¿Yanapawanchischu cheqaq cristianokunamanta allinta entiendenapaq?

Manan cheqaqtapuniqa yachakunchu imaynatas Judas Evangelio qelqata tarirqanku chayta. Manan arqueólogo runakunaq tarisqanchu karqan, aswanpas qonqayllas chay qelqaqa unay watakunamanta cosaskunata vendesqanku mercadopi tarisqaku, yaqapas 1970-1980 watakunapi hina karqan. 1978 watapis huk runa tarinman karqan Egipto nacionpi, chayqa kasqa huk panteón t’oqopis. Chay qelqaqa tawa t’aqapin qelqasqa kasqa Egipto nacionpa rimayninpi.

Allin waqaychasqa ukhumanta horqosqanku qhepamanmi, chay qarapi qelqaqa thantakapuyta qallarirqan. 1983 watapin chaykunamanta yachaq kinsa runakuna rantiyta munarqanku, ichaqa sinchi valorniyoq kasqanraykun mana rantirqankuchu. Watakunaq pasasqanman hinan chay qelqaqa astawan thantakapuyta qallarirqan mana allin waqaychasqa kaqtin. 2000 watapin Suiza nacionmanta unay watakunamanta cosaskunata rantiq warmi rantirqan hinan allinta estudiaq runakunaman qorqan. Chay grupoqa Fundación Mecenas de Arte Antiguo, Sociedad National Geographic nisqa  yanapayninwan allichakunan karqan chay askhapi llik’isqa qelqakunata. Chaymantapas yachananku karqan hayk’a tiempoñas pasarqan qelqakamusqanmanta chayta, hinaspapas yachananku karqan imaninsi chay qelqa hinaspa t’iqrananku karqan.

Chay qelqaqa 200-400 watakunapi hinas qelqakamunman karqan chaytaqsi sut’inchakurqan carbono 14 nisqawan. Ichaqa chaymanta yachaq runakunaqa nirqankun Egipto rimaypi Judas Evangelio qelqaqa ñawpa griego rimaypi t’ikrasqaña kasqanta. ¿Ima watapin griego rimaypi qelqakamurqan? ¿Imaynapi tarikusqanman hina chayta qelqakurqan?

Cristiano niq Ireneoq qelqasqanpis ñawpaqta rikhurinman karqan Judas Evangelio simi, chayqa yaqa 200 watapi hinan rikhurirqan. Ireneo Contra las herejías nisqa qelqasqanpis willakun askha grupokunawan chay temamanta rimasqankuta. Paysi nin: “Jesucristota tracionaq Judasllan llapanta chaykunamanta yacharqan, payllas llapan apostolkunamanta ‘cheqaq yachaytapas’ reqsinman karqan, chaymi Jesustapas hap’ichinman karqan, payraykus kay pachapi kaqkuna hanaq pachapi kaqkunapas chinkachisqa karqanku. Chay ruwachisqanku librota suticharqanku Judas Evangelio qelqa”, nispa.

Gnóstico cristianokunas paykunapipas sut’inchasqa yachachikuykuna kanman hinata qhawarichikusqaku, chaysi Ireneo runaqa mana tupaqchu Gnóstico runakunaq yachachisqanwan. ¿Pikunataq chay runakunari karqanku? Paykunaqa huk t’aqa runakunan kanku. Paykunan munasqankuman hinan “cheqaq” yachachikuykunata sut’inchaqku. 200 watapi hinan Gnóstico runakunaqa entiendesqankuman hinan librokunata qelqaspa runakunaman rakirqanku.

Gnóstico evangelio qelqakunapi nisqan hina reqsisqa apostolkuna manas entiendesqakuchu Jesuspa yachachisqanta, chaysi Jesusqa wakillanman pakasqa yachachikuykunata sut’inchasqa *. Ñawpa Rimanakuypis ninman “kamaq diosqa” kay pachata kamasqa huk carcelta hina, chay diosqa huk dioskunamanta aswan pisipaq qhawarisqa karqan, chhayna kananpaq Gnóstico runakuna yuyaykuqku. Pichus chay cheqaq yachachikuyta allinta entiendeqqa atinmansi karqan cuerponmanta lloqsiyta.

Chay librokunamanta hukninmi Judas Evangelio qelqa, chay libroq nisqansi khaynata qallarin: “Jesusqa Judas escariotewanmi pusaq p’unchayta rimasqa sasa entiendena willakuykunamanta, chayqa karqan manaraq Pascua fiesta qallarishaqtinmi”, nispa.

Ireneo runari, ¿unay watakunaña chinkasqa libromantachu rimasharqan? Chay librota estudiaq Marvin Meyer runan nirqan: “Ireneo runaq pisillapi willasqanqa allinta tupan Egipto nacionpa rimayninpi qelqasqa textowan, chay qelqatan sutichanku Judas Evangelio”, nispa.

Judas Evangelio qelqapi nisqan hina, Jesucristo pisi yachayniyoq descipolunkunamantas burlakuq. Judasllas allinta entiendeq Jesusmanta chaysi pakallapi willaq “mana piqpa entiendesqan reinonmanta yachachikuykunata.”

Evangelio qelqata t’iqraqkunan Ireneoq entiendesqankuman hina ruwarqanku. Chay t’iqrasqankus willan Jesús Judasta akllarqan sasa yachachikuykunata entiendesqanrayku, hinallataq Diospa reinonman ripunanpaqpas. Huk apostolkunataqsi Judaspa rantinpi hukta akllananku karqan, ichaqa Judasqa “chunka kinsayoq espiritumansi” tukupunan karqan. Chaysi  Jesús nisqa: “Qanllan huknin apostolniykunamanta allin kaqkunata chaskinki, ¿imarayku? Cuerpoymanta lloqsinaypaq yanapawasqaykirayku”, nispa.

Bart Ehrman, Elaine Pagels runakunaqa allin reqsisqan karqanku librokunata qelqasqankumanta, paykunan Judas Evangelio qelqata estudiaspa rakiyta qallarirqanku, chaytaqsi tuparqan ñawpaq t’ikrasqanku qelqawan. Chay qhepamantaqsi April DeConick, Birger Pearson runakuna llakikuyninta rikuchisqaku, ¿imarayku? Chay qelqa manaraq t’ikrakuyta tukukusqanrayku, chaywanpas Sociedad National Geographic nisqa runakunan chay qelqata rakirqanku. Chay t’ikrasqa librotaqa chaymanta yachaq runakunaraqmi revisananku karqan.

DeConick, Pearson runakunaqa sapankankun chay qelqata t’aqwisqaku, hinan tarisqaku manan allin t’iqrasqa kasqanta. DeConick warmiq t’iqrasqanpin, Jesusqa Judasta sutichan “chunka kinsayoq supay”, nispa manan “chunka kinsayoq espiritu” hinatachu *. Chaymantapas nillantaqsi manas “Diospa reinonman” haykunmanchu nispa. Llapa discipulonkunamanta allinkunata ruwananmantaqa Jesusmi nisqa: “Qanqa aswan millaytaraqmi paykunamanta ruwanki, qantaqmi cuerpoyta ch’usaqyanchinki”, nispa. DeConick warmiq nisqanman hinan Judas Evangelio qelqataqa gnóstico runakunan ruwarqanku apostolkunamanta burlakunankupaq. DeConick, Pearson runakunaqa Judasta mana allin runata hina qhawarinku.

Judasta allin runata hinaña otaq supayta hinaña qhawarichinku chaypas, manan mayqen yachayniyoqpas sut’inchayta atinchu chay libropi nisqanta. Bart Ehrman nin: “Manan Judaspa qelqasqan Evangeliomantapunichu rimashan [...] manataqmi Judaspa tiempopichu chaytaqa qelqarqanku [...] chaymi chay libroqa mana Bibliapi qelqakuna hinachu Jesusmanta willan”, nispa.

Judas Evangelio qelqataqa gnóstico runakunan ruwankuman karqan 100, 200 watakunapi, chayqa ñawpaq griego rimaypin qelqakurqan. Chay qelqamantaña Ireneo runa rimasharqan chaypas mana sut’itapuniqa chaykunaqa yachakunchu. Chay Judas Evangelio qelqan rikuchiwanchis chay tiempopi pantachiq cristianokuna rikhurimusqanmanta, hinaspan paykunaq munayninkuman hina yachachispa askha t’aqakunata rikhurichimurqanku. Chay qelqaqa tupanmi Bibliapi apóstol Pabloq nisqanwan, ninmi: “Yachanin ripusqay qhepata [...]. Qankuna ukhullamantataqmi waqllisqa rimaq runakunaqa hatarinqa, iñiqkunata q’otuspa aysaqanankupaq”, nispa (Hechos 20:29, 30).