MARIAN manaña llakikuyninta aguaytayta atispa pampapi qonqorikurqan. Wawanmi unayta ñak’arisqan qhepaman nanaymanta quejakuspa wañukapurqan. P’unchayña kasharqan chaypas, kuskan p’unchaymanta hinan pachantin tutayarqan, hinamantaq hallp’a sinchitapuni chhaphchikurqan (Mateo 27:45, 51). Yaqapaschá chayta rikuspa María yuyaykurqan Jesuspa wañupusqanmanta Jehová Dios astawanraq llakisqa kasqanta.

Tardeyaykuyta hinan Mariaqa Golgota nisqanku patapi wawanmanta waqaykusharqan (Juan 19:17, 25). ¿Imakunapin pay yuyaykushanman karqan? Yaqapaschá yuyarirqan 33 wata ñawpaqta, qosan Josewan Jerusalenpi yupaychana wasiman Jesusta wawallaraq kashaqtin apasqankuta. Chaypin Simeón sutiyoq yuyaq profeta Jesusmanta allinkunata willarqan. Ichaqa Mariatan nirqan: “Llakikuymi espada hina t’urpuspa sonqoykita nanachinqa”, nispa (Lucas 2:25-35). Chay nisqantan Mariaqa chayraq entienderqan.

Runakunan ninku: “Wawayki wañupuqtinmi astawanqa llakikunki”, nispa. Arí, pipas munakusqanchis runa wañupuqtinqa sinchitan llakikunchis (Romanos 5:12; 1 Corintios 15:26). ¿Imaynatan chay llakikuyta atipasunman? Mariaq kawsayninmanta yachasqanchismi yanapawasun chay llakikuyta aguantanapaq.

Jesús manaraq predicayta qallarishaqtinmi, runakuna rimasharqanku Bautizaq Juanmanta, huchankumanta kutirikunankupaq willasqanmantawan. Chaytan Nazaret huch’uy llaqtapipas rimasharqanku. Chayta qhawarispan Jesusqa yacharqan predicayta qallarinanpaq tiempo chayamusqanta (Mateo 3:1, 13). Ichaqa wasimanta Jesuspa ripusqanmi Mariapaq familianpaqwan sasachakuykunata apamurqan, ¿ima sasachakuykunan karqan?

Chay tiempopaqqa ñapaschá Mariaq qosan wañukapurqanña. Chhayna kaqtinqa anchatachá Mariaqa chay kutipipas llakikurqan. * Jesustaqa manañan ‘carpinteroq churin’ nirqankuchu, aswanpas “carpintero” nirqankun. ¿Imarayku? Taytan wañukapuqtin pay taytanpa rantinpi carpintería negociowan llank’apusqanrayku. Paymi kuraq wawa kasqanrayku mamanta soqta sullk’ankunatawan uywanman karqan (Mateo 13:55, 56; Marcos 6:3). * Jesusqa yaqapaschá sullk’an Santiagota (Jacobo) yachachishanman karqan carpinteriapi llank’ayta. Chaywanpas familianpi manan facilchu imapas kapunan karqan. ¿Llakikurqanchu María chaymanta? Yaqapaschá. Ichaqa, ¿imatan María ruwarqan wawan, Cristo otaq Mesías kapusqanta yachaspa? Bibliaq yanapayninwan chayta t’aqwisun (Juan 2:1-12).

 Jesusqa Juanpa bautizasqan qhepamanmi Diospa akllasqan kapurqan otaq Mesías nisqa (Lucas 3:21, 22). Chay qhepamanmi qatikuqninkunata akllayta qallarirqan. ¡Imaymanan ruwanan kasharqan! Chaywanpas tiempotan t’aqaq familianwan amigonkunawan kananpaq. Huk kutinmi mamanwan, wawqenkunawan, qatikuqninkunawan ima, Caná llaqtapi casarakuyman rirqanku, chay llaqtaqa Nazaret llaqtamanta 13 kilómetro karupin kasharqan. Chaypin María casarakuqkunata llakisqata rikurqan. ¿Imamantan llakisqa kasharqanku? Vinon tukurukusqa. Chay tiempopiqa casarakuy fiestapi vinoq tukukusqanqa p’enqaymi karqan. Chaymi chayta rikuspa María Jesusman phawarirqan.

Jesustan nirqan: “Manan vinonku kapunchu”, nispa. ¿Imaraykutaq María chayta nirqan? Payqa yacharqanmi Jesús allin runa kasqanta, hukkunarayku imatapas ruway atisqanta. Hinaspapas munasharqanpaschá milagro ruway qallarinanta. Chaymi Jesusqa nirqan: “Mamáy, ¿imanaqtintaq chayta niwanki?”, nispa. Ñawpa rimasqanku simipiqa, Jesuspas mamanta phiñakushanman hinatan willashan. Ichaqa Jesusmi mamanta sumaqllata anyasharqan llank’ayninta imayna aparinantaqa Jehová Taytallan kamachinan kasqanta.

Mariaqa allin yuyayniyoq huch’uyyaykukuq warmi kasqanraykun Jesuspa anyasqanta sumaqta chaskikurqan. Payqa yacharqanmi Jesuspas chayllaraq casarakuqkunapi interesakusqanta. Ichaqa repararqanmi chaymantapacha manaña wawanta kamachinan kasqanta, aswanpas paymi Jesuspa nisqanta kasunan karqan. Chaymi fiestapi atiendeqkunata María nirqan: “Llapan nisqasuykichistan ruwankichis”, nispa. Chay qhepamanmi Jesusqa milagrota ruwaspa unuta allin vinoman tukuchirqan. Hinan chayta rikuspa “yachachisqankunaqa paypi iñirqanku”, maman Mariapas Señorninta, Salvaqninta hinan Jesusta qhawaripurqan.

¿Imatan tayta-mamakuna Mariamanta yachankuman? Wawankupi confiaytan. Manan pipas María hina wawayoqqa karqanchu, chaywanpas wawanku kurak kapuqtinmi tayta-mamakunapaq sasachakuykuna kanman. Wakin tayta-mamakunaqa tukuy tiempon huch’uy wawata hina kurak wawankuta rikunku, chaytaqmi sasachakuykunata apamun (1 Corintios 13:11). ¿Imaynatan kurak wawaykikunata yanapawaq? Paykunataqa Diosta kasukunanpaq hinan qhawarinayki, kasukuq kasqanmanta Diospa bendicionninta chaskikunanpaq hina, chaypin rikuchinki paykunapi confiasqaykita. Sichus María hina huch’uyyaykukuq kanki, confiankitaq paykunapi chayqa, allinninkupaqmi kanqa. Chaymi Jesustapas yanaparqan kurak kapusqan tiempopi.

Jesuspa predicay qallarisqanmantapachaqa pisitañan Biblia willan Mariamanta. ¿Imarayku? Ñawpaqpi yachasqanchis hina, Mariaqa viudan kapunman karqan, chhayna kaqtinqa sapallanñachá wawankunata uywarqan, hinaspapas wakin wawakunaqa wasipipasraqchá tiyarqanku. Chaymi payqa manaña huk llaqtakunaman Jesusta qatikuyta atirqanchu (1 Timoteo 5:8).  Chaywanpas payqa familianwanmi sapa kutilla yupaychana wasita riq, Mesiaspa yachachisqanpipas yuyaymanaq (Lucas 2:19, 51; 4:16).

Nazaret llaqtapi kaq yupaychana wasipi Jesús yachachishaqtinqa, runakuna ukhupichá Mariaqa uyarisharqan. Chay kutipin Jesusqa willarqan ñawpaqmantaraq willasqa profeciakuna paypi hunt’akusqanta. ¡Maytachá Mariaqa kusikurqan chayta uyarispa! Chaywanpas llakikurqanchá askha runakuna Jesuspi mana iñisqankumanta, wañuchiyta munasqankumantapas (Lucas 4:17-30).

Ichaqa manan llapa familianchu Jesuspi iñirqanku. Tawa wawqenkunamantan Juan 7:5 texto nin: “Wawqenkunapas manan paypiqa iñirqankuchu”, nispa. Karqanmi Jesuspa panankunapas, ichaqa mana imatapas Biblia paykunamantaqa willanchu. Mariaqa kallpachakunanmi karqan hunt’aq sonqo kananpaq, mana iñiq wawankunata Diospi iñinankupaq sumaqllata yanapananpaqpas.

Huk kutinmi Mariaq familian, yaqapaschá wawankunawan kuska nirqanku: “[Jesusqa] manan yuyayninpichu kashan”, nispa, chaymi pusakapuyta munarqanku (Marcos 3:21, 31). Mariapas paykunawan kuskan rirqan, yaqapaschá kayta yuyaykuspa: “Ichapas Jesusta uyarispa iñipunkuman”, nispa. Ichaqa manan Jesuspa sumaq yachachisqanpas, milagrokuna ruwasqanpas sonqonkuman chayarqanchu. Chaykunata rikuspa yaqapaschá Mariaqa sonqonpi sinchi llakisqa nirqan: “¿Imapunitaq kay familiaypa sonqontari kuyurichinqa?”, nispa.

Yaqapaschá familiaykipipas qosayki, esposayki otaq wawaykikuna mana Diospi iñinkuchu. Chhaynapi tarikushanki chayqa, María hinan tukuy atisqaykita ruwanayki familiaykita yanapanaykipaq. Payqa familian qhawarinanpaq hinan kallpachakurqan Diosta kusikuywan thak sonqowan servinanpaq. Hinaspapas tukuy atisqanpin Jesusta yanaparqan. Wasimanta ripuqtin anchataña llakikunman karqan chaypas, manan chaywanchu pisipapurqan, aswanmi anchata kusikurqan wawanta yanapaspa. Qanri, ¿yanapashankichu wawaykita Diosta ñawpaqta servinanpaq?

Jehová Diosqa manan hayk’aqpas qonqanchu payrayku tukuy ruwasqanchista. Chaymi Mariatapas allinwan kutichipurqan Jesuspi iñisqanrayku (Hebreos 11:6). Mariaqa maytachá kusikuq wawanpa yachachisqanta uyarispa otaq yachachisqanmanta hukkuna willaqtinku.

Jesusqa imaymana rikch’anachiykunawanmi yachachirqan. Rimarqanmi huk warmi wasinta pichaspa chinkachisqan qolqeta tarisqanmanta, iskay warmikuna hak’uta kutasqankumanta, huk warmi lamparata hap’ichispa k’anchana pataman churasqanmantawan. Yaqapaschá Mariaqa chaykunata uyarispa yuyaykurqan Jesús wawallaraq kashaqtin chaykunata rikusqanpi otaq pay chaykunata ruwashaqtin Jesuspa rikusqanpi (Lucas 11:33; 15:8, 9; 17:35). “Yugoyqa ch’usallan, q’epiypas manan llasachu” nispa Jesuspa nisqanta uyarispa, yaqapaschá yuyaykullarqantaq, allin yugo ruwayta José Jesusman yachachisqanpi (Mateo 11:30). Maytachá Mariaqa kusikurqan Diospa Churinta uyawananpaq yachachinanpaqpas akllasqa kasqanmanta. Hinaspapas  anchatachá kusikurqan allin reqsisqa, facil-llata entiendenapaq rikch’anachiykunawan yachachiq kasqanmanta.

Chaywanpas Mariaqa manan hayk’aqpas hatunchakurqanchu. Jesuspas manan mamanta hatuncharqanchu nitaqmi hayk’aqpas nirqanchu hatunchanapaq otaq yupaychanapaq kasqanta. Huk kutinmi huk warmi nirqan: “Kusisamiyoqmi wachakuqniyki, ñuñuqniyki warmiqa”, nispa. Jesustaq kutichirqan: “Aswan kusisamiyoqqa Diospa siminta uyarispa hunt’aqkunan”, nispa (Lucas 11:27, 28). Huk kutinpas: “Mamaykin wawqeykikunapiwan maskhashasunkiku”, nispa niqtinkun Jesús nirqan: “Pipas Diospa munayninta ruwaqmi wawqeypas, panaypas, mamaypas”, nispa. ¿Phiñakurqanchu María chaykunata uyarispa? Manan, payqa yacharqanchá familiakunamantaqa iñiqmasikuna aswan importante kasqankuta (Marcos 3:32-35).

Mariaqa maytachá llakikurqan wawan k’aspipi warkusqa kashaqtin sinchita ñak’arisqanta rikuspa. Juanpas rikurqanmi chayta, chaymi willarqan Jesusta warkusqanku k’aspi qayllapi María sayashasqanta. Wañuy patapi wawan kasharqan chaypas, Mariaqa manan saqerparirqanchu. Jesusqa sinchi nanaypin kasharqan, manan samariytapas rimaytapas atirqanchu. Chaywanpas mamanpi interesakuspan Juanta valekurqan qhawaripunanpaq. Chaytaqa Jesús ruwarqan wawqenkuna mana iñiq kasqankuraykun. Chaypin rikuchirqan llapa runapas familianpi interesakunan kasqanta, astawanqa iñiyninkupi (Juan 19:25-27).

Jesús wañupuqtinmi, Mariata ‘llakikuy espada hina t’urpuspa sonqonta nanachirqan’, profeciapi nisqan hina. Ichaqa kinsa p’unchay qhepamanmi ancha kusikuy paypaq karqan, arí, wawanmi kawsarimpurqan. Chay p’unchaykunallapin Jesús wawqen Santiagoman rikhurirqan, yaqapaschá sapallanpi (1 Corintios 15:7). Chay huñunakuymi Jesuspa wawqenkunata yanapanman karqan sonqonku llamp’uyapunanpaq. Hechos 1:14 texton willan chay p’unchaykuna qhepallaman huk huñunakuypi llapallanku mamankuwan kuska huk sonqolla Diosmanta mañakusqankuta. Chaypi nisqan hina, chayraqmi wawqenkunaqa repararqanku Jesús Mesías kasqanta. Qhepamantaq Santiagowan Judaspiwan Bibliapi sutinkuwan kaq cartakunata qelqarqanku.

Chay huñunakuypi mañakusqanku qhepamanmi Bibliaqa manaña willanchu Mariamanta. Ichaqa maytan llapanchistapas yanapawanchis llakikuyta atipasqan. Allin iñiyniyoq kasqanraykun payqa sonqonpi sinchi hatun nanayta atiparqan. Hinaspapas hanaq pachapaq suyakuyniyoqmi karqan. Sichus ñoqanchispas allin iñiyniyoq kasun chayqa, atipasunmi kay millay pachapi kaq ima llakikuytapas, sumaq bendicionkunatan chaskikusunpas.