1, 2. (α) Σόσκε να σαστίνασα κάνα νακχάσα δοκιμασίες; (β) Σο κα ντικχάς ανταλέ μαθημάστε;

 ΣΑΡ ΥΠΗΡΕΤΕΣ ι Ιεχωβάσκε, να σαστίνασα κάνα νακχάσα δοκιμασίες. Αγαβάσα ότι, σαρ βακερέλα η Αγία Γραφή, «πρέπει τι τσσίντας μπουτ στεναχώριες για τι νακχάς κι Βασιλεία κι Ντεβλέσκι». (Πράξ. 14:​22) Ντα τζανάσα ότι μερικά προβλήματα σο τθεράσα κα νασέν ντιπ σάντε κάνα κα τζουβντιάς κο νεβό ντουνιάς κι Ντεβλέσκο, σο «ο μεριπέ να κα αβέλ πάλι, ούτε λύπη ούτε βίκος ούτε ντουκχ να κα αβέν πάλι».​—Αποκ. 21:4.

² Ο Ιεχωβά να αρακχαβέλα-αμέν κατά δοκιμασίες. Βοηθίνελα-αμέν όμως, τι νταϊντίνας-λεν. Ντικχέν σο βακερντάς ο απόστολος Παύλος κο Χριστιανοί κι Ρώμη. Κι αρχή, βακερντάς μπουτ δοκιμασίες σο νακχέλας βοβ ντα λέσκε πφραλά. Σοράν γραφιντάς: «Σαρέ ανταλέντε νικίνασα αντράλ οντουλέσταρ σο μανγκλάς-αμέν». (Ρωμ. 8:​35-37) Ανταβά μανγκέλα τι βακερέλ ότι ο Ιεχωβά μπορίνελα τι βοηθίνελ τι τζαν λατσσές ο πράγματα τουμένγκε ατζέ-ντα κάνα η δοκιμασία να μπιτισάλι ατζέκ. Για τι ντικχάς σαρ βοηθιντάς ο Ιεχωβά ι Ιωσηφίς τι τζαν λατσσές ο πράγματα λέσκε ντα σαρ μπορίνελα τι βοηθίνελ τουμέν-ντα.

3. Καγιά αλλαγή αβιλί-πες ξαφνικά κι ζωή κι Ιωσηφίσκι;

³ Ο Ιακώβ σικαβέλας ξεκάθαρα ότι μανγκέλας μπουτ πι τσσαβές, ι Ιωσηφίς. (Γέν. 37:3, 4) Οτθάρ, ο πο μπαρέ τσσαβέ ι Ιακωβίσκε αρχισάλε τι ζηλίνεν πουμαρέ πφραλές. Κάνα ντιντιλί-λεν η ευκαιρία, μπικιντέ ι Ιωσηφίς κο έμποροι κατά Μαδιάμ. Ανταλά έμποροι λιντέ ι Ιωσηφίς εκατοντάδες χιλιόμετρα ντουρ, κι Αίγυπτος, σο μπικιντέ-λες πάλι​—ανταγιά φαρ κο Πετεφρής, σο  ισινέ ο αρχηγός κο φρουροί σο τθερέλας ο Φαραώ. Η ζωή ι Ιωσηφίσκι αλλαξάλι μπουτ σουγκό! Οτθέ σο ισινέ ο πο αγαπημέ τσσαβό πι νταντέσκο, αβιλό δούλος εκχέ Αιγυπτιόσκο ντα να τθερέλας καέκ αξία!​—Γέν. 39:1.

4. Σο μπέκιμ τι νακχάς σο μοιάζελα οντουλέσαρ σο νακχαντάς ο Ιωσήφ;

⁴ Η Γραφή βακερέλα ότι «μπέτι πράγματα αβένα-πες σαριλένγκε». (Εκκλ. 9:​11, Αγία Γραφή​—Ευανάγνωστη Μετάφραση [Holy Bible​—Easy-to-Read Version]) Μπάζιμα τθεράσα προβλήματα «σο νακχένα γιαβερά-ντα τζενέ», δηλαδή δοκιμασίες σο νακχένα σαρέ ο τζενέ. (1 Κορ. 10:​13) Ή μπέκιμ τσσίντασα μπουτ σάντε επειδή ισινάμ μαθητές ι Ιησούσκε. Για παράδειγμας, μπέκιμ πρασάνα-αμέν ή τζάνα αμέντζαρ κόντρα οντουλένγκε σο πακιάσα. (2 Τιμ. 3:​12) Σο-ντα δοκιμασία τι νακχέν, ο Ιεχωβά μπορίνελα τι κερέλ τι τζαν λατσσές ο πράγματα τουμένγκε. Σαρ κερντάς-λες ανταβά ι Ιωσηφίσκε;

5. Επειδή τζάνας λατσσές ο πράγματα ι Ιωσηφίσκε, σο αγαντάς ο Πετεφρής; (Γένεση 39:​2-6)

⁵ Διαβάνεν Γένεση 39:​2-6. Ο Πετεφρής ντικχλάς ότι ο Ιωσήφ ισινέ μπουτ γκοντιαβέρ ντα μπουτιαρνό τερνό, ντα τζανέλας σόσκε αβέλας-πες ανταβά. Ο Πετεφρής ντικχλάς ότι «ο Ιεχωβά κερέλας τι τζαλ λατσσές σο-ντα κερέλας» ο Ιωσήφ. b Τελικά, ο Αιγύπτιος κερντάς ι Ιωσηφίς τι αβέλ λέσκο υπηρέτης. Ντα τσσουντάς-λες υπεύθυνος σαρό κο κχερ σο τθερέλας. Καβά ισινέ ο αποτέλεσμας; Ο πράγματα τζάνας λατσσές ι Πετεφρίσκε.

6. Σαρ μπέκιμ τι νιωθίνελας ο Ιωσήφ οντουλένγκε σο νακχέλας;

⁶ Προσπαθίνεν τι ντικχέν ο πράγματα κατά μπάντα ι Ιωσηφίσκι. Καβά πράγμας μανγκέλας πο μπουτ ο Ιωσήφ; Μήπως μανγκέλας τι ντικχέλ-λες ο Πετεφρής ντα τι ντελ-λες πο μπαρί θέση; Μάλλον ο Ιωσήφ μανγκέλας τι ελευθερώντιβελ για τι βουρτίνελ πι νταντέστε. Παρόλο σο τθερέλας μερικά λατσσέ πράγματα κο κχερ κι Πετεφρίσκο, ο Ιωσήφ ισινέ δούλος εκχέ τζενέσκο σο να πακιάλας κο Ιεχωβά. Ο Ιεχωβά να κερντάς ι Πετεφρής τι ελευθερώνελ-λες. Ντα ο πράγματα κα αβένας ατζέ πο μπέτι ι Ιωσηφίσκε.

7. Καλέ τροπόσαρ αβιλέ ατζέ πο μπέτι ο πράγματα ι Ιωσηφίσκε; (Γένεση 39:​14, 15)

⁷ Σαρ βακερέλα κι Γένεση κο κεφάλαιος 39,  η ρομνί ι Πετεφρίσκι μπεϊντίνελας ι Ιωσηφίς ντα προσπαθιντάς μπουτ φαρ τι κερέλ-λες τι σοβέλ λάσαρ. Κάθε φαρ, ο Ιωσήφ βακερέλας λάκε ότι να μανγκέλας. Τελικά, βόι χολιασάλι αζόμ μπουτ ι Ιωσηφίσκε, σο τσσουντάς λέσκε σινανέ ο βάρετα ότι γκιλό τι λατζαβκιαρέλ-λα. (Διαβάνεν Γένεση 39:​14, 15) Κάνα ο Πετεφρής ασουντάς-λες ανταβά, φουρτιντάς ι Ιωσηφίς κι φυλακή ντα ατσσιλό οτθέ μπερεκέτι μπρεσά. (Γέν. 39:​19, 20) Σαρ ισινέ η φυλακή; Ο εβραϊκός λάφι σο βακερντάς ο Ιωσήφ κάνα κερντάς λάφι ι «φυλακιάκε» μπέκιμ μανγκέλα τι βακερέλ «γούρνα». Ανταβά σικαβέλα ότι ντονταλάι λέσταρ ισινέ καρανίκι ντα ότι νιωθίνελας πφανγκέ γκίσκο. (Γέν. 40:​15· υποσ.) Ντα η Γραφή σικαβέλα ότι ισινέ βακίτι σο ο πιντρέ ι Ιωσηφίσκε ισινέ πφαντέ τζαντζιρίντζαρ ντα λέσκι κορί ισινέ πφαντί σιδερόντζαρ. (Ψαλμ. 105:​17, 18) Καζόμ τζάλας, ο πράγματα αβένας πο μπέτι ι Ιωσηφίσκε. Οτθέ σο ισινέ δούλος ντα ντένας λέσκε μπέσα, αβιλό φυλακισμέ ντα να τθερέλας καέκ αξία.

8. Ατζέ-ντα κάνα εκ δοκιμασία αβέλα πο μπέτι, καλέ πραγμάσκε μπορίνασα τι αβάς σίγουροι;

⁸ Τθερένας ποτές εκ μπαρό πρόβλημας σο, παρόλο σο κερένας προσευχές αντράλ τουμαρέ γκίσταρ, καζόμ τζάλας αβέλας πο μπέτι; Ανταβά μπορίνελα τι αβέλ-πες. Ο Ιεχωβά να αρακχαβέλα-αμέν κατά δοκιμασίες εκχέ ντουνιάστε σο κερέλα-λες κουμάντος ο Μπενγκ. (1 Ιωάν. 5:​19) Όμως, μπορίνενα τι αβέν σίγουροι ακαλέσκε: Ο Ιεχωβά τζανέλα μπουτ λατσσές σο νακχένα, ντα πφαμπόλα τουμένγκε. (Ματθ. 10:​29-31· 1 Πέτρ. 5:6, 7) Ντα ντινάς πο λάφι: «Ποτές να κα μουκχάβ-τουτ ντα ποτές να κα παρατίναβ-τουτ». (Εβρ. 13:5) Ο Ιεχωβά μπορίνελα τι βοηθίνελ-τουμέν τι νταϊντίνεν ατζέ-ντα κάνα ντικχίντιβελα ότι ναστί ντένα-λεν πέρα. Ακανά κα ντικχάς σαρ αβιλό-πες ανταβά κο Ιωσήφ.

9. Σο σικαβέλα ότι ο Ιεχωβά ισινέ ι Ιωσηφίσαρ καζόμ ισινέ κι φυλακή; (Γένεση 39:​21-23)

⁹ Διαβάνεν Γένεση 39:​21-23. Ατζέ-ντα ανταλέ δύσκολε βακιτίστε σο ισινέ κι φυλακή, ο Ιεχωβά κερέλας τι τζαν λατσσές ο πράγματα ι Ιωσηφίσκε. Σαρ; Σιγά σιγά, ο Ιωσήφ κερδιντάς ι μπέσα ντα ο σεβασμός ι πο μπαρέσκο κι φυλακή, σαρ αβιλόας-πες ι Πετεφρίσαρ-ντα. Τελικά, ο πο μπαρό ι φυλακιάκο τσσουντάς ι Ιωσηφίς υπεύθυνος κο γιαβερά φυλακισμέ τζενέ. Ντα η Γραφή βακερέλα ότι «ο πο μπαρό ι φυλακιάκο να κερέλας τίποτα οντουλένταρ σο ισινέ υπεύθυνος τι κερέλ ο Ιωσήφ». Ακανά ο Ιωσήφ τθερέλας εκ μπουτί τι κερέλ. Ανταγιά ισινέ εκ αλλαγή σο να μπεκλεντίνελας! Σαρ αβέλα-πες τι ντιντιόλ εκ ασακί μπαρί θέση εκχέ φυλακισμέ τζενέστε σο κατηγορίντιβελα ότι γκιλό τι λατζαβκιαρέλ ι ρομνιά εκχέ σημαντικέ τζενέσκι; Σάντε εκχέ τροπόσαρ εξηγίντιβελα ανταβά. Σαρ βακερέλα ο εδάφιος Γένεση 39:​23: «Ο Ιεχωβά ισινέ ι Ιωσηφίσαρ ντα ο Ιεχωβά ανέλας επιτυχία σαρέ κο πράγματα σο κερέλας».

10. Εξηγίνεν σόσκε ο Ιωσήφ μπέκιμ να νιωθίνελας ότι τθερέλας επιτυχία σαρέ κο πράγματα σο κερέλας.

¹⁰ Προσπαθίνεν πάλι τι ντικχέν ο πράγματα κατά μπάντα ι Ιωσηφίσκι. Κάνα κατηγοριντέ-λες σινανέ ντα τσσουντέ-λες φυλακή, πακιάνα ότι νιωθίνελας ότι τθερέλας επιτυχία σαρέ κο πράγματα σο κερέλας; Καβά πράγμας μανγκέλας πο μπουτ ο Ιωσήφ; Μήπως μανγκέλας τι ντικχέλ-λες λατσσιμάσαρ ο πο μπαρό ι φυλακιάκο; Μάλλον ο Ιωσήφ μανγκέλας τι τσσιναβέν τι κατηγορίνεν-λες ντα τι ελευθερώντιβελ. Μανγκλάς εκχέ γιαβερέ φυλακισμέ τζενέσταρ, σο κα ελευθερώντιβελας, τι κερέλ λάφι κο Φαραώ λέσκε για τι νικιόλ οντουλέ φυλακιάταρ σο ισινέ αζόμ μπέτι. (Γέν. 40:​14) Όμως βοβ να κερντάς λάφι κο Φαραώ αμέσως. Οτθάρ, ο Ιωσήφ ατσσιλό κι φυλακή ατζέκ ντούι μπρεσά. (Γέν. 40:​23· 41:1, 14) Όμως ο Ιεχωβά συνεχίνελας τι ανέλ επιτυχία σαρέ κο πράγματα σο κερέλας  ο Ιωσήφ. Δηλαδή, βοηθίνελας-λες τι τζαν λέσκε λατσσές σαρέ ο πράγματα. Σαρ;

11. Σο βοηθιντάς ο Ιεχωβά ι Ιωσηφίς τι κερέλ, ντα αντικάς σαρ αβιλό οντουβά σο μανγκέλας ο Ιεχωβά;

¹¹ Καζόμ ο Ιωσήφ ισινέ κι φυλακή, ο Ιεχωβά κερντάς ι βασιλιάς κι Αίγυπτος τι ντικχέλ ντούι σουνέ σο αντέ λέσκε ανησυχία. Ο Φαραώ μπεσέλας σαρ σαρ τι σικλιόλ σο μανγκένας τι βακερέν. Κάνα σικλιλό ότι ο Ιωσήφ μπορίνελας τι εξηγίνελ ο σουνέ, βακερντάς τι ανέν-λες λέστε. Ι Ιεχωβάσκε βοηθειάσαρ, ο Ιωσήφ εξηγιντάς ο σουνέ ντα ο Φαραώ ατσσιλό πουταρντέ μόσαρ κατά λατσσέ συμβουλές σο ντινάς-λες. Επειδή ντικχλάς ότι ο Ιεχωβά ισινέ οντουλέ τερνέσαρ, ο Φαραώ τσσουντάς ι Ιωσηφίς υπεύθυνος κο χαμπίματα σαρί κι Αίγυπτος. (Γέν. 41:​38, 41-44) Σοράν, πελί μπαρί μποκχ, όχι σάντε κι Αίγυπτος, αλλά κι Χαναάν-ντα, σο τζουβντιόλας η φαμιλί ι Ιωσηφίσκι. Ακανά ο Ιωσήφ μπορίνελας τι σώνελ πι φαμιλί ντα αντικάς τι σώνελ ι τζενέν σο λένταρ κα αστάρντιβελας ο Μεσσίας.

12. Σαρ ανέλας επιτυχία ο Ιεχωβά σαρέ κο πράγματα σο κερέλας ο Ιωσήφ;

¹² Σκεφτίνεν σο αβιλό-πες κι ζωή κι Ιωσηφίσκι. Πράγματα σο καέκ να μπεκλεντίνελας. Κον κερντάς ι Πετεφρής τι ντελ προσοχή κο Ιωσήφ, σο ισινέ σάντε εκ δούλος; Κον κερντάς ι πο μπαρές ι φυλακιάκο τι σικαβέλ λατσσιπέ κο Ιωσήφ, εκχέ φυλακισμέ τζενέστε σο να τθερέλας αξία; Κον ντινάς κο Φαραώ σουνέ σο αντέ λέσκε ανησυχία; Ντα κον κερντάς ι Ιωσηφίς τι μπορίνελ τι εξηγίνελ-λεν; Κον ισινέ παλάλ κατά απόφαση σο λιντιλί τι αβέλ υπεύθυνος ο Ιωσήφ κο χαμπίματα κι Αίγυπτος; (Γέν. 45:5) Ντικχίντιβελα μπουτ λατσσές ότι ο Ιεχωβά ισινέ οντουβά σο ανέλας επιτυχία σαρέ κο πράγματα σο κερέλας ο Ιωσήφ. Παρόλο σο ο πφραλά ι Ιωσηφίσκε μανγκλέ τι μουνταρέν-λες, ο Ιεχωβά αλλαντάς ο πράγματα για τι αβέλ-πες οντουβά σο μανγκέλας Βοβ.

13. Κερέλα ο Ιεχωβά κουμάντος σαρέ κο πράγματα σο νακχάσα; Εξηγίνεν.

¹³ Σο αγαβάσα κατά ιστορία ι Ιωσηφίσκι; Κερέλα ο Ιεχωβά κουμάντος σαρέ κο πράγματα σο νακχάσα; Κερέλα σαρέ ο μπέτι πράγματα σο αβένα-πες αμαρέ ζωγιάτε τι ανέν αμένγκε λατσσιπέ κο τέλος; Νάα, η Γραφή να σικλιαρέλα-λες ανταβά. (Εκκλ. 8:9· 9:​11)  Όμως, τζανάσα ακαβά: Κάνα νακχάσα εκ δοκιμασία, ο Ιεχωβά τζανέλα μπουτ λατσσές ντα ασουνέλα ο βίκος σο ντάσα για τι βοηθίνελ-αμέν. (Ψαλμ. 34:​15· 55:​22· Ησ. 59:1) Επίσης, μπορίνελα τι βοηθίνελ-αμέν για τι νταϊντίνας ο δοκιμασίες με επιτυχία. Σαρ;

14. Σαρ βοηθίνελα-αμέν ο Ιεχωβά δύσκολε βακιτίντε;

¹⁴ Εκ τρόπος σο βοηθίνελα-αμέν ο Ιεχωβά ισί ότι λοκχιαρέλα αμαρό γκι ντα ντέλα-αμέν ζορ κο σωστός σαάτι. (2 Κορ. 1:3, 4) Ανταβά αβιλό-πες εκχέ πφραλέστε, κο Εζίζ κατά Τουρκμενιστάν, σο καταδικασάλο ντούι μπρες τι τζαλ κι φυλακή ιτιρί οντουλένταρ σο πακιάλας. Βοβ βακερέλα: «Κο πρωί σο κα αβέλας-πες μι δίκη, εκ πφραλ σικαντάς μάνγκε ο εδάφιος Ησαΐας 30:​15, σο βακερέλα: “Ατσσόν ήρεμοι ντα σικαβέν εμπιστοσύνη​—ανταβά κα αβέλ τουμαρί ζορ”. Ανταβά εδάφιος βοηθίνελας-μαν πάντα τι ατσσάβ ήρεμος ντα τι νταβ μπέσα κο Ιεχωβά σαρέ κο πράγματα. Σαρό ο βακίτι σο ισινόμας κι φυλακή βοηθίνελας-μαν μπουτ κάνα σκεφτίναβας λατσσές ανταβά εδάφιος». Ντένα-τουμέν γκοντί εκ φαρ σο ο Ιεχωβά λοκχιαρντάς τουμαρό γκι ντα ντινάς-τουμέν ζορ αζομάν σο τθερένας-λες ανάγκη πο μπουτ;

15, 16. Σο σικλιόνα κατά Τόρι;

¹⁵ Μπουτ φαρ, αγαβάσα σαρ βοηθιντάς-αμέν ο Ιεχωβά τι νακχάς εκ δοκιμασία σάντε αφού η δοκιμασία μπιτισάλι. Εκ πφεν, η Τόρι, ντικχλάς καζόμ μπαγιά ισί ανταβά. Λάκο τσσαβό, ο Μέισον, τθερέλας καρκίνος σιοβ μπρες ντα τελικά μουλό. Σαρ αγαβάσα, πφαμπιλόας λάκο γκι. Βόι βακερέλα: «Να πακιάβα ότι υπαρχίντιβελα κάτι πο πφαρό ανταλέσταρ εκχέ νταγιάκε». Ντα συνεχίνελα: «Ισινόμ σίγουρη ότι γιαβερά-ντα νταντά ντα νταγιά κα συμφωνίνενας μάντζαρ ότι ισί πο μπέτι τι ντικχές τι τσσαβές τι τσσίντελ μπουτ παρά τι τσσίντες τούι».

 ¹⁶ Όμως, καζόμ πφαρί-ντα τι ισινέ οντιά δοκιμασία, η Τόρι πο σοράν σκεφτιντάς σαρ βοηθιντάς-λα ο Ιεχωβά. «Αφού νακχλόμ-λεν σαρέ ανταλά», βακερέλα, «μπορίναβα τι ντικχάβ σαρ βοηθιντάς-μαν μανγκιμάσαρ ο Ιεχωβά σαρό ο βακίτι σο ισινέ νασφαλό μο τσσαβό. Για παράδειγμας, ατζέ-ντα κάνα ο Μέισον ισινέ αζόμ νασφαλό σο να μπορίνελας τι δεχτίνελ τζενέν πι δωματιόστε, ο πφραλά ντα ο πφενιά κερένας ντούι σαάτια ντρομ για τι αβέν κο νοσοκομείος. Πάντα ισινέ κάποιος κο σαλόνι κι νοσοκομειόσκο για τι ντελ-αμέν ζορ. Επίσης, ο πφραλά ντένας-αμέν ο πράγματα σο χρειαζίντιβαας. Ατζέ-ντα κάνα ο πράγματα ισινέ μπουτ μπέτι, αμέν πάντα τθεράας σο-ντα χρειαζίντιβαας». Ο Ιεχωβά ντέλας κι Τόρι σο-ντα τθερέλας ανάγκη για τι νταϊντίνελ. Ανταβά κερντάς εμ κο Μέισον.​—Ντικχέν ο πλαίσιος « Ο Ιεχωβά Ντέλας-αμέν Ντιπ Οντουβά σο Χρειαζίντιβαας».

17, 18. Σο κα βοηθίνελ-αμέν τι αγαβάς ντα τι εκτιμίνας ι βοήθεια ι Ιεχωβάσκι πφαρέ βακιτίντε; (Ψαλμός 40:5)

¹⁷ Διαβάνεν Ψαλμός 40:5. Εκ τζενό σο νικλίλα εκ βες τθερέλα πι γκοντιάτε τι ερεσέλ ντιπ οπρέ. Όμως, ισί μπουτ τθανά κο ντρομ σο μπορίνελα τι ατσσόλ χάνικ ντα τι ντικχέλ ο σουκάρ πράγματα σο ντικχιόνα οτθάρ. Αντικάς τουμέν-ντα, ντεν μπουτ φαρ τουμαρέ σαατίσταρ για τι ατσσόν χάνικ ντα τι σκεφτίνεν σαρ ο Ιεχωβά κερέλα τι τζαν λατσσές ο πράγματα τουμένγκε ατζέ-ντα κάνα νταϊντίνενα εκ δοκιμασία. Κο τέλος κι κάθε ντιβεσέσκο, πουτσέν-τουμέν: “Σαρ ντικχλόμ ι ευλογία ι Ιεχωβάσκι αντιβές; Παρόλο σο η δοκιμασία ατζέκ ατζέκ υπαρχίντιβελα, σαρ βοηθίνελα-μαν ο Ιεχωβά τι νταϊντίναβ;” Ντικχέν άμα μπορίνενα τι αρακχέν εκ ή πο μπουτ ευλογίες κατά Ιεχωβά σο σικαβένα ότι τζάνα τουμένγκε λατσσές ο πράγματα.

¹⁸ Ισί μπαγιά ότι μπέκιμ προσευχίντιβενα τι τσσινάντιβελ τουμαρί δοκιμασία. Ισί λογικός τι κερέν-λες ανταβά. (Φιλιπ. 4:6) Αλλά πρέπει επίσης τι ντικχάς ο ευλογίες σο τθεράσα ακανά. Μα μπιστρέν. Ο Ιεχωβά ντέλα πο λάφι τι ντελ-αμέν ζορ ντα τι βοηθίνελ-αμέν τι νταϊντίνας. Οτθάρ τι εκτιμίνεν πάντα ότι ο Ιεχωβά ντέλα-τουμέν ζορ. Αντικάς, κα ντικχέν σαρ ο Ιεχωβά βοηθίνελα τι τζαλ λατσσές σο-ντα κερένα, σαρ αβιλό-πες ι Ιωσηφίσαρ-ντα, ατζέ-ντα μπουτ πφαρέ βακιτίντε.​—Γέν. 41:​51, 52.