Κάι Ντικχένα Τουμαρέ Γιακχά;
«Κάρινγκ τούτε βάνταβα μο γιακχά, τούτε σο τθερέσα το θρόνος κο ουρανός».—ΨΑΛΜΟΣ 123:1.
ΥΜΝΟΙ: 32, 18
1, 2. Σο μανγκέλα τι βακερέλ τι τθεράς αμαρέ γιακχά κο Ιεχωβά;
Ο ΝΤΙΒΕΣΑ σο τζουβντιάσα ισί «δύσκολα ντα επικίνδυνα». (2 Τιμόθεο 3:1) Ντα η ζωή κα αβέλ ατζέ πιο δύσκολη μέχρι ο Ιεχωβά τι καταστραφίνελ ανταλέ πφιρνέ ντουνιάς ντα τι ανέλ πραγματική ειρήνη κι πφουβ. Οτθάρ, πρέπει τι πουτσάς-αμέν: “Κατέ ντικχένα μο γιακχά για τι αρακχάβ βοήθεια ντα καθοδηγία;” Μπορεί τι βακεράς αμέσως «κο Ιεχωβά», ντα ανταγιά ισί η πιο λατσσί απάντηση.
2 Σο μανγκέλα τι βακερέλ τι τθεράς αμαρέ γιακχά κο Ιεχωβά; Ντα σαρ μπορίνασα τι αβάς σίγουροι ότι ατσσικιαράσα αμαρέ γιακχά λέστε κάνα τθεράσα προβλήματα; Πριν από μπουτ μπρεσά, εκ συγγραφέας ι Γραφιάκο εξηγιντάς καζόμ μπαρί ανάγκη ισί τι τθεράς αμαρέ γιακχά κο Ιεχωβά κάνα χρειαζίντιβασα βοήθεια. (Διαβάνεν Ψαλμός 123:1-4) Βακερντάς ότι κάνα τθεράσα αμαρέ γιακχά κο Ιεχωβά, ισινάμ σαρ εκ υπηρέτης σο τθερέλα πο γιακχά πι κυριόστε. Σο μανγκέλας τι βακερέλ; Εκ υπηρέτης τθερέλα πο γιακχά πι κυριόστε, ή γιαβέρσοϊ στηρίντιβελα λέστε, για τι ντελ-λες χαμπέ ντα τι αρακχαβέλ-λες. Αλλά χρειαζίντιβελα-ντα τι ντικχέλ συνέχεια πι κυριός για τι αγαβέλ σο μανγκέλα λέσταρ, ντα σοράν τι κερέλ-λες. Αντικάς αμέν-ντα, πρέπει τι διαβάνας ντα τι σκεφτίνας προσεκτικά κάθε ντιβές ο Λάφι ι Ντεβλέσκο για τι αγαβάς σο μανγκέλα ο Ιεχωβά τι κεράς, ντα σοράν τι κεράς-λες. Αζομάν κα μπορίνας τι αβάς σίγουροι ότι ο Ιεχωβά κα βοηθίνελ-αμέν κάνα χρειαζίντιβασα βοήθεια.—Εφεσίους 5:17.
3. Σο μπορίνελα τι ταρτίνελ αμαρί προσοχή ντα τι κερέλ-αμέν μα τι τθεράς αμαρέ γιακχά κο Ιεχωβά;
3 Παρόλο σο τζανάσα ότι πρέπει τι τθεράς συνέχεια αμαρέ γιακχά κο Ιεχωβά, μπάζιμα γιαβερά πράγματα μπορεί τι ταρτίνεν αμαρί προσοχή. Ακριβώς ανταβά αβιλό-πες κι Μάρθα, σο ισινέ μπουτ λατσσί αμαλίν ι Ιησούσκι. Ο “μπουτ μπουτιά” σο κερέλας ταρτιντέ λάκι προσοχή. (Λουκάς 10:40-42) Αν ο γιαβερά πράγματα ταρτιντέ ι προσοχή ι Μαρθάκι, παρόλο σο ισινέ αζόμ πιστή ντα ο Ιησούς ισινέ οτθέ λάσαρ, δεν πρέπει τι κερέλ αμένγκε εντύπωση ότι ο ίδιος κα μπορίνελας τι αβέλ-πες αμέντζαρ-ντα. Σο μπορίνελα τι ταρτίνελ αμαρί προσοχή ντα τι κερέλ-αμέν μα τι τθεράς αμαρέ γιακχά κο Ιεχωβά; Ανταλέ μαθημάστε, κα ντικχάς σαρ κα μπορίνενας τι ταρτίνεν αμαρί προσοχή οντουλά σο κερένα ο γιαβερά. Επίσης, κα σικλιάς σαρ μπορίνασα τι ατσσικιαράς αμαρέ γιακχά κο Ιεχωβά.
ΕΚ ΠΙΣΤΟΣ ΜΟΥΡΣ ΧΑΣΑΡΝΤΑΣ ΕΚ ΠΡΟΝΟΜΙΟΣ
4. Σόσκε μπορεί τι κερέλ αμένγκε εντύπωση σο ο Μωυσής χασαρντάς ο προνόμιος τι νακχέλ κο Υποσχεμέ Τθεμ;
4 Ο Μωυσής σίγουρα τθερέλας πο γιακχά κο Ιεχωβά για τι αρακχέλ καθοδηγία. Η Αγία Γραφή βακερέλα αμένγκε ότι «ατσσιλό σταθερός σαρ τι ντικχέλας Οντουλές σο να ντικχίντιβελα». (Διαβάνεν Εβραίους 11:24-27) Βακερέλα επίσης ότι «ποτές να αβιλό πάλι κο Ισραήλ προφήτης σαρ ο Μωυσής, σο ο Ιεχωβά τζανέλας-λες αζόμ λατσσές». (Δευτερονόμιο 34:10) Αλλά παρόλο σο ο Μωυσής ισινέ μπουτ λατσσό αμάλ ι Ιεχωβάσκο, χασαρντάς ο προνόμιος τι νακχέλ κο Υποσχεμέ Τθεμ. (Αριθμοί 20:12) Σόσκε;
5-7. Σο αβιλό-πες κάνα ο Ισραηλίτες νασλέ κατά Αίγυπτος, ντα σο κερντάς ο Μωυσής;
5 Πριν τι νακχέν ντούι μάσεκ από αζομάν σο νασλέ ο Ισραηλίτες κατά Αίγυπτος ντα πριν τι ερεσέν κο βες Σινά, αβιλό-πες εκ μπαρό πρόβλημας. Ο λαός αρχισάλο τι κερέλ παράπονα ότι να τθερένας πανί. Αρχισάλε τι γκρινιάνεν ι Μωυσίσκε ντα χολιασάλε αζόμ μπουτ, σο «ο Μωυσής ντινάς βίκος ι Ιεχωβάς: “Σο τι κεράβ ακαλέ λαόσαρ; Χάνικ ατζέ ντα κα φουρτίνεν μάνγκε μπαρά για τι μουνταρέν-μαν!”» (Έξοδος 17:4) Ο Ιεχωβά ντινάς κο Μωυσής ξεκάθαρες οδηγίες. Βακερντάς λέσκε τι λελ πο ραβδίς ντα τι τσαλαβέλ ο βράχος κο Χωρήβ. Η Γραφή βακερέλα: «Αντικάς κερντάς ο Μωυσής ανγκλάλ κο πρεσβύτεροι κι Ισραηλιτένγκε». Σοράν νικίστιλο πανί, ο Ισραηλίτες πιλέ ντα ο πρόβλημας λυσάλο.—Έξοδος 17:5, 6.
6 Η Γραφή βακερέλα αμένγκε ότι ο Μωυσής τσσουντάς οντουλέ τθανέσκε ο ναβ Μασσάχ, σο μανγκέλα τι βακερέλ «Δοκιμή», ντα Μεριβά σο μανγκέλα τι βακερέλ «Καβγκάς». Σόσκε; «Επειδή κερντέ καβγκάς ο Ισραηλίτες ντα επειδή δοκιμαντέ ι Ιεχωβάς κάνα βακερντέ: “Ισί ο Ιεχωβά αμέντζαρ ή νανέ;”»—Έξοδος 17:7.
7 Σαρ νιωσάλο ο Ιεχωβά οντουλένγκε σο αβιλέ-πες κι Μεριβά; Νιωσάλο ότι ο Ισραηλίτες γκιλέας κόντρα λέστε ντα κι εξουσία σο τθερέλα, ντα όχι σάντε κο Ψαλμός 95:8, 9) Οντουβά σο κερντέ ο Ισραηλίτες ισινέ μπαρό λάθος. Όμως, ο Μωυσής κερντάς ο σωστός. Τθερέλας πο γιακχά κο Ιεχωβά ντα σοράν ακολουθιντάς προσεκτικά λέσκε οδηγίες.
Μωυσής. (Διαβάνεν8. Σο αβιλό-πες κάνα ο Ισραηλίτες ερεσένας κο τέλος πουμαρέ ταξιδίσκο αντρέ κι έρημος;
8 Σο αβιλό-πες όμως κάνα τθερένας πάλι εκ ασακό πρόβλημας 40 μπρεσά πιο σοράν; Ο Ισραηλίτες ερεσένας κο τέλος πουμαρέ ταξιδίσκο αντρέ κι έρημος. Γκιλέ εκχέ τθανέστε, δίπλα κι Κάδης, πασέ κο Υποσχεμέ Τθεμ. Οντουβά-ντα τθαν βακέρντιλο Μεριβά. * (Ντικχ ι υποσημείωση) Σόσκε; Επειδή ο Ισραηλίτες ξανακερντέ παράπονα ότι να τθερένας πανί. (Αριθμοί 20:1-5) Ανταγιά φαρ όμως, ο Μωυσής κερντάς εκ μπαρό λάθος.
9. Καλά οδηγίες ντινάς ο Ιεχωβά κο Μωυσής, αλλά σο κερντάς ο Μωυσής; (Ντικχ ι φωτογραφία σο ισί κι αρχή)
9 Σο κερντάς ο Μωυσής κάνα ο λαός γκιλό κόντρα κο Ντεβέλ; Τθερέλας πάλι πο γιακχά κο Ιεχωβά για τι αρακχέλ καθοδηγία. Αλλά ανταγιά φαρ ο Ιεχωβά να βακερντάς λέσκε τι τσαλαβέλ ο βράχος. Βακερντάς λέσκε τι λελ πο ραβδίς, τι γκίντελ ι λαός πασέ κο βράχος ντα τι κερέλ λάφι κο βράχος. (Αριθμοί 20:6-8) Κερντάς-λες ανταβά ο Μωυσής; Όχι. Ισινέ αζόμ απογοητευμέ ντα χολιαμέ σο ντινάς βίκος οπράλ κο λαός: «Ασουνέν, ακανά, τουμέν σο τζάνα κόντρα κο Ντεβέλ! Τι νικαβάς τουμένγκε αμέν πανί ακαλέ βραχόσταρ;» Σοράν τσαλαντάς ο βράχος, όχι εκ, αλλά ντούι φαρ.—Αριθμοί 20:10, 11.
Ο Μωυσής να ντινάς καν κο νεβέ οδηγίες σο λιντάς κατά Ιεχωβά
10. Σαρ νιωσάλο ο Ιεχωβά οντουλένγκε σο κερντάς ο Μωυσής;
10 Ο Ιεχωβά χολιασάλο μπουτ ι Μωυσίσκε. (Δευτερονόμιο 1:37· 3:26) Σόσκε; Εκ λόγος μπορεί τι ισινέ ότι ο Μωυσής να ντινάς καν κο νεβέ οδηγίες σο λιντάς κατά Ιεχωβά.
11. Κάνα ο Μωυσής τσαλαντάς ο βράχος, σόσκε μπορεί τι κερντάς ι Ισραηλιτέν τι σκεφτίνεν ότι να κερντάς θαύμας ο Ιεχωβά;
11 Μπορεί τι υπαρχίντιβελ ατζέκ εκ λόγος σο χολιασάλο ο Ιεχωβά. Ο βράχια κι πρώτη Μεριβά ισί κερντέ από γρανίτης, οτθάρ ισί μπουτ ζουρανέ. Καζόμ-ντα ζουρανές τι τσαλαβέλ κάποιος οντουλά βράχια, καέκ να μπεκλεντίνελα τι νικιόλ πανί οτθάρ. Αλλά ο βράχια κι δεύτερη Μεριβά ισί μπουτ διαφορετικά. Ισί κερντέ από ασβεστόλιθος. Οτθάρ, ισί πιο κοβλέ ντα ο πανί μπουτ φαρ νακχέλα αντρά-λένταρ ντα γκιντίντιβελα τελάλ κατά βράχια. Σοράν ο τζενέ μπορίνενα τι κερέν εκ γούρνα κο βράχος για τι λεν οντουβά πανί. Άρα, κάνα ο Μωυσής τσαλαντάς ο βράχος αντίς τι κερέλ λέσκε λάφι, μήπως κερντάς ι Ισραηλιτέν τι σκεφτίνεν ότι ο πανί νικίστιλο κατά τσαλαϊπέ ντα όχι επειδή ο Ιεχωβά κερντάς θαύμας; * (Ντικχ ι υποσημείωση) Να μπορίνασα τι αβάς σίγουροι.
ΣΑΡ ΓΚΙΛΟ Ο ΜΩΥΣΗΣ ΚΟΝΤΡΑ ΚΟ ΝΤΕΒΕΛ
12. Καβά μπορεί τι ισινέ εκ γιαβέρ λόγος σο χολιασάλο ο Ιεχωβά ι Μωυσίσκε ντα για τον Ααρών;
12 Μπορεί τι υπαρχίντιβελα ατζέκ εκ λόγος σο μπορεί τι χολιασάλο ο Ιεχωβά ι Μωυσίσκε ντα για τον Ααρών. Ο Μωυσής βακερντάς κο λαός: «Τι νικαβάς τουμένγκε αμέν πανί ακαλέ βραχόσταρ;» Κάνα ο Μωυσής βακερντάς «αμέν», μάλλον βακερέλας πέσκε ντα για τον Ααρών. Λέσκε λάφια να σικαντέ ιτς σεβασμός ι Ιεχωβάσκε επειδή να ντινάς κο Ιεχωβά σαρί ι δόξα οντουλέ θαυμάσκε. Ο εδάφια Ψαλμός 106:32, 33 βακερένα: «Χολιασκιαρντέ-Λες κο πανιά σο ισί κι Μεριβά, ντα ο πράγματα να γκιλέ λατσσές ι Μωυσίσκε ιτιρί λένταρ. Κερκιαρντέ-λες, ντα βοβ κερντάς λάφι χωρίς τι σκεφτίνελ». * (Ντικχ ι υποσημείωση) (Αριθμοί 27:14) Ο Μωυσής να ντινάς κο Ιεχωβά ι δόξα σο αξίνελας. Ο Ιεχωβά βακερντάς κο Μωυσής ντα κο Ααρών: «Ο ντούι-ντα γκιλέν κόντρα κι εντολή σο ντινόμ». (Αριθμοί 20:24) Ανταγιά ισινέ εκ μπαρί αμαρτία!
13. Σόσκε ισινέ δίκαιος ο τρόπος σο τιμωριντάς ο Ιεχωβά ι Μωυσής;
13 Ο Ιεχωβά μπεκλεντίνελας πιο μπουτ πράγματα κατά Μωυσής ντα κατά Ααρών επειδή βον οδηγίνενας Λέσκε λαός. (Λουκάς 12:48) Πιο τζανγκλέ, κάνα ο Ισραηλίτες γκιλέας λέσαρ κόντρα, ο Ιεχωβά να μουκχλάς ι Ισραηλιτέν σο ισινέ 20 μπρεσένγκε ή πιο μπαρέ τι τσσουβέν-πες κο τθεμ Χαναάν. (Αριθμοί 14:26-30, 34) Οτθάρ, ισινέ δίκαιος σο ο Ιεχωβά τιμωριντάς ι Μωυσής με το ίδιος τρόπος κάνα γκιλό λέσαρ κόντρα. Ο Ιεχωβά να μουκχλάς ούτε οντουλέ Ισραηλιτέν ούτε ι Μωυσής τι νακχέν κο Υποσχεμέ Τθεμ.
Η ΑΙΤΙΑ Ι ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΚΙ
14, 15. Σο κερντάς ι Μωυσής τι τζαλ κόντρα κο Ιεχωβά;
14 Σο κερντάς ι Μωυσής τι τζαλ κόντρα κο Ιεχωβά; Προσοχίνεν πάλι ο εδάφια Ψαλμός 106:32, 33: «Χολιασκιαρντέ [ι Ιεχωβάς] κο πανιά σο ισί κι Μεριβά, ντα ο πράγματα να γκιλέ λατσσές ι Μωυσίσκε ιτιρί λένταρ. Κερκιαρντέ-λες, ντα βοβ κερντάς λάφι χωρίς τι σκεφτίνελ». Παρόλο σο ο Ισραηλίτες γκιλέ κόντρα κο Ιεχωβά, ο Μωυσής ισινέ οντουβά σο πφερντιλό κερκιπέ, ή γιαβέρσοϊ χολί. Να ατσσικιαρντάς πο νεαυτός, αλλά κερντάς λάφι χωρίς τι σκεφτίνελ ο αποτελέσματα.
15 Ο Μωυσής να ατσσικιαρντάς πο γιακχά κο Ιεχωβά επειδή μουκχλάς οντουλά σο κερένας ο γιαβερά τι ταρτίνεν λέσκι προσοχή. Ι πρώτη φαρ σο ο λαός κερντάς παράπονα ι πανίσκε, ο Μωυσής κερντάς ο σωστός. (Έξοδος 7:6) Αλλά μπορεί τι τσσιντιλό-πες ντα τι απογοητευσάλο επειδή ο Ισραηλίτες τζάνας κόντρα κο Ιεχωβά αζόμ μπουτ μπρεσά. Μπορεί οντιά στιγμή τι σκεφτίνελας σάντε σαρ νιωθίνελας βοβ ντα όχι σαρ κα δοξάνελας ι Ιεχωβάς.
Πρέπει τι ατσσικιαράς αμαρέ γιακχά κο Ιεχωβά ντα πάντα τι ντας-λες καν
16. Σόσκε πρέπει τι σκεφτίνας οντουλά σο κερντάς ο Μωυσής;
16 Αν ο Μωυσής, σο ισινέ εκ πιστός προφήτης, να ατσσικιαρντάς πο γιακχά κο Ιεχωβά ντα αμαρτιντάς, ο ίδιος κα μπορίνελας εύκολα τι αβέλ-πες αμέντζαρ-ντα. Σαρ 2 Πέτρου 3:13) Σίγουρα να μανγκάσα τι χασαράς ανταβά μπαρό προνόμιος. Για τι νακχάς όμως κο νεβό ντουνιάς, πρέπει τι ατσσικιαράς αμαρέ γιακχά κο Ιεχωβά ντα πάντα τι ντας-λες καν. (1 Ιωάννη 2:17) Σο μπορίνασα τι σικλιάς κατά λάθος σο κερντάς ο Μωυσής;
ο Μωυσής ισινέ χάνικ πριν τι νακχέλ κο Υποσχεμέ Τθεμ, αντικάς αμέν-ντα ισινάμ χάνικ πριν τι νακχάς κο νεβό ντουνιάς. (ΜΑ ΜΟΥΚΧΕΝ ΟΝΤΟΥΛΑ ΣΟ ΚΕΡΕΝΑ Ο ΓΙΑΒΕΡΑ ΤΙ ΤΑΡΤΙΝΕΝ ΤΟΥΜΑΡΙ ΠΡΟΣΟΧΗ
17. Σαρ μπορίνασα τι ατσσικιαράς αμαρό νεαυτός κάνα ισινάμ απογοητευμέ;
17 Τι ατσσικιαρέν τουμαρό νεαυτός κάνα ισινέν απογοητευμέ. Μερικές φορές ο ίδια προβλήματα αβένα αμένγκε παλάλ γιαβερέστε. Όμως, η Γραφή βακερέλα: «Μα τι τσσιναβάς τι κεράς ο σωστός, επειδή άμα να κα παρατίνας-λεν, κα γκίντας [καρπός] κο σωστός βακίτι». (Γαλάτες 6:9· 2 Θεσσαλονικείς 3:13) Όταν κάτι ή κάποιος στεναχωρίνελα-αμέν παλάλ γιαβερέστε, σκεφτίνασα πριν τι κεράς λάφι; Κεράσα κουμάντος αμαρέ νεύρα; (Παροιμίες 10:19· 17:27· Ματθαίος 5:22) Κάνα χολιασκιαρένα-αμέν ο γιαβερά, πρέπει τι σικλιάς τι “μουκχάς τθαν ι Ντεβλέσκε χολιάκε”, ή γιαβέρσοϊ τι μουκχάς τθαν ι Ιεχωβάσκε για τι σικαβέλ πι χολί. (Διαβάνεν Ρωμαίους 12:17-21) Σο μανγκέλα τι βακερέλ ανταβά; Αντίς τι χολιάνας, μπεκλεντίνασα με υπομονή τι κερέλ κάτι ο Ιεχωβά αμαρέ προβλημάσκε κάνα κα αβέλ λέσκο σαάτι. Αν κα προσπαθίναας τι λας εκδίκηση αντίς τι τθεράς αμαρέ γιακχά κο Ιεχωβά, να κα σικαβάας λέσκε σεβασμός.
18. Σο πρέπει τι ντας-αμέν γκοντί για το οδηγίες;
18 Τι ακολουθίνεν προσεκτικά ο πιο νεβέ οδηγίες. Ακολουθίνασα πιστά ο πιο νεβέ οδηγίες σο ντινάς-αμέν ο Ιεχωβά; Δεν πρέπει τι συνεχίνας τι κεράς ο πράγματα με το τρόπος σο κεράας-λεν απλώς επειδή ισινάμ σικλέ αντικάς. Αλλά πρέπει τι ακολουθίνας αμέσως κάθε νεβί οδηγία σο ντέλα ο Ιεχωβά αντράλ κατά οργάνωση. (Εβραίους 13:17) Επίσης, πρέπει τι προσοχίνας “τι ακολουθίνας σάντε ο πράγματα σο ισί γραμμέ”. (1 Κορινθίους 4:6) Κάνα ακολουθίνασα προσεκτικά ι Ιεχωβάσκι κατεύθυνση, ατσσικιαράσα αμαρέ γιακχά λέστε.
19. Σαρ να κα μουκχάς ο λάθη ι γιαβερένγκε τι χαλαβέν αμαρί φιλία ι Ιεχωβάσαρ;
19 Μα μουκχέν ο λάθη ι γιαβερένγκε τι χαλαβέν τουμαρί φιλία ι Ιεχωβάσαρ. Αν ατσσικιαράσα αμαρέ γιακχά κο Ιεχωβά, να κα χαλαβάς αμαρί φιλία λέσαρ ούτε κα χολιάνας οντουλένταρ σο κερένα ο γιαβερά. Ανταβά ισί ατζέ πιο σημαντικός αν τθεράσα ευθύνες κι Ντεβλέσκι οργάνωση σαρ ο Μωυσής. Ισί μπαγιά ότι ο κάθε εκ χρειαζίντιβελα τι προσπαθίνελ μπουτ ντα τι ντελ καν κο Ιεχωβά για τι σώντιβελ. (Φιλιππησίους 2:12) Όμως, καζόμ πιο μπουτ ευθύνες τθεράσα, αζόμ πιο μπουτ πράγματα μπεκλεντίνελα αμένταρ ο Ιεχωβά. (Λουκάς 12:48) Αλλά αν μανγκάσα μπαγιά ι Ιεχωβάς, τίποτα να κα κερέλ-αμέν τι χασαράς αμαρί πίστη ούτε κα τσσίντελ-αμέν ντουρ κατά αγάπη λέσκι.—Ψαλμός 119:165· Ρωμαίους 8:37-39.
20. Σο πρέπει τι αβάς αποφασισμέ τι κεράς;
20 Τζουβντιάσα δύσκολε ντιβεσέντε. Οτθάρ, ισί μπουτ σημαντικός τι τθεράς συνέχεια αμαρέ γιακχά κο Ιεχωβά, “σο τθερέλα πο θρόνος κο ουρανός”, για τι μπορίνας τι αγαβάς σο μανγκέλα τι κεράς. Ποτές δεν πρέπει τι μουκχάς τι χαλαβέν αμαρί φιλία ι Ιεχωβάσαρ οντουλά σο κερένα ο γιαβερά. Οντουλά σο αβιλέ-πες κο Μωυσής σικλιαρένα-αμέν καζόμ σημαντικός ισί ανταβά. Αντίς τι χολιάνας ι γιαβερένγκε κάνα κερένα λάθη, τι αβάς αποφασισμέ τι τθεράς αμαρέ γιακχά «κο Ιεχωβά αμαρέ Ντεβλέστε μέχρι τι ευλογίνελ-αμέν».—Ψαλμός 123:1, 2.
^ παρ. 8 Ανταγιά Μεριβά ισινέ πασέ κι Κάδης ντα ισινέ διαφορετική κατά γιαβέρ Μεριβά σο ισινέ πασέ κι Ρεφιδίμ ντα βακέρντιβελας Μασσάχ-ντα. Ο ντούι-ντα τθανά βακέρντιλε Μεριβά επειδή οτθέ ο Ισραηλίτες κερντέ καβγκάδες, ή γιαβέρσοϊ παράπονα.—Ντικχ ο χάρτης κο Παράρτημας Β3 κι Μετάφραση Νέου Κόσμου.
^ παρ. 11 Εκ σπουδαγμέ τζενό σο γραφιντάς κάποια πράγματα ι Γραφιάκε, βακερέλα για εκ ιστορία ι Ιουδαιόνγκι σο σικαβέλα ότι ο Ισραηλίτες βακερντέ ότι να αβιλό θαύμας επειδή ο Μωυσής τζανέλας ότι οντουλέ βραχόστε υπαρχίντιβελας πανί. Οτθάρ, μανγκλέ τι ξανακερέλ ο θαύμας εκχέ γιαβερέ βραχόστε. Ανταβά όμως ισί εκ ιστορία ι Ιουδαιόνγκι σο να τζανάσα άμα ισί μπαγιά.
^ παρ. 12 Ντικχ ι Σκοπιά 15 Οκτωβρίου 1987, «Ερωτήσεις από Αναγνώστες».