1, 2. Σο κα ντικχάς ανταλέ μαθημάστε;

ΜΠΟΥΤ πράγματα σικαβένα ότι τζουβντιάσα κο τελευταία ντιβεσά ανταλέ ντουνιάσκε. Κάι ισί, ο Ιεχωβά ντα ο Ιησούς Χριστός κα κερέν καταστροφή σαρέ ο κυβερνήσεις σο τζάνα κόντρα κι Βασιλεία. Πριν τι αβέλ-πες ανταβά, ο βασιλιάς κατά βορράς ντα ο βασιλιάς κατά νότος κα συνεχίνεν τι τζαν κόντρα ο εκ ι γιαβερέσαρ ντα τι τσσουβέν-λεν ι Ντεβλέσκε λαόσαρ.

² Ανταλέ μαθημάστε, κα ντικχάς ι προφητεία σο ισί κο εδάφια Δανιήλ 11:​40–12:1. Κα βακεράς κον ισί ακανά ο βασιλιάς κατά βορράς ντα κα ντικχάς σόσκε μπορίνασα τι αβάς σίγουροι ότι ο Ιεχωβά κα αρακχαβέλ-αμέν σο-ντα τι αβέλ-πες.

3, 4. Κον ισί αντιβές ο βασιλιάς κατά βορράς; Εξηγίνεν.

³ Κάνα πελί η Σοβιετική Ένωση κο 1991, ο λαός ι Ντεβλέσκο οντουλέ μπουτ τθεμέντε λιντάς «χάνικ βοήθεια»​—ισινέ ελεύθερος για χάνικ. (Δαν. 11:​34) Οτθάρ, μπορίνελας τι κερέλ έργος ελεύθερα, ντα μπουτ σουγκό ο πφραλά κο τθεμά σο ισινέ αντρέ κι Σοβιετική Ένωση αβιλέ μπουτ χιλιάδες. Καζόμ τζάλας, η Ρωσία ντα ο τθεμά σο ισινέ λάσαρ αβιλέ ο βασιλιάς κατά βορράς. Σαρ ντικχλάμ κο γιαβέρ μάθημας, για τι αβέλ εκ κυβέρνηση ο βασιλιάς κατά βορράς ή ο βασιλιάς κατά νότος πρέπει τι αβέν-πες τριν πράγματα: (1) τι κερέλ κουμάντος οτθέ σο τζουβντιόνα μπουτ υπηρέτες ι Ντεβλέσκε ή τι τσσουβέλ-λεν λέντζαρ, (2) τι σικαβέλ οντουλέντζαρ σο κερέλα ότι ισί ντουσμάνι ι Ιεχωβάσκο ντα λέσκε λαόσκο ντα (3) τι τζαλ κόντρα ι γιαβερέ βασιλιάσαρ.

 ⁴ Ντικχέν σόσκε μπορίνασα τι βακεράς ότι αντιβές ο βασιλιάς κατά βορράς ισί η Ρωσία ντα ο τθεμά σο ισί λάσαρ. (1) Τσσουντέ-λεν ι Ντεβλέσκε λαόσαρ κάνα τσσιναντέ ο έργος ντα γκιλέ κόντρα χιλιάδες πφραλέντζαρ ντα πφενίντζαρ οντουλέ τθεμέντε σο κερένα κουμάντος βον. (2) Οντουλέντζαρ σο κερένα σικαβένα ότι μισίνενα ι Ιεχωβάς ντα λέσκε λαός. (3) Τζάνα κόντρα ι βασιλιάσαρ κατά νότος, σο ισί η Αγγλοαμερικανική Παγκόσμια Δύναμη. Ακανά κα ντικχάς σο κερντάς η Ρωσία ντα ο τθεμά σο ισί λάσαρ ντα σόσκε ανταβά σικαβέλα ότι ισί ο βασιλιάς κατά βορράς.

5. Καλέ ντιβεσένγκε κερένα λάφι ο εδάφια Δανιήλ 11:​40-43, ντα σο αβέλα-πες αζομάν;

⁵ Διαβάνεν Δανιήλ 11:​40-43. Ανταβά κομμάτι ι προφητειάκο κερέλα λάφι ι τελευταίε ντιβεσένγκε. Ο εδάφια σικαβένα ι κόντρα σο κα τθερέλας ο βασιλιάς κατά βορράς ντα ο βασιλιάς κατά νότος. Ο Δανιήλ βακερντάς ότι, κο τελευταία ντιβεσά, ο βασιλιάς κατά νότος ντα ο βασιλιάς κατά βορράς κα «ταρτίνεν» ο εκ ι γιαβερές, ή γιαβέρσοϊ κα «ντεν ο εκ ι γιαβερές πουμαρέ σινγκέντζαρ».​—Δαν. 11:​40· υποσ.

6. Καλά πράγματα σικαβένα ότι ο ντούι βασιλιάδες “ταρτίνενα” ο εκ ι γιαβερές;

⁶ Ο βασιλιάς κατά βορράς ντα ο βασιλιάς κατά νότος ατζέκ ατζέκ τζάνα κόντρα ο εκ ι γιαβερέσαρ για τι κερέν κουμάντος σαρέ ι ντουνιάς. Για παράδειγμας, σκεφτίνεν σο αβιλό-πες σοράν κατά Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, κάνα η Σοβιετική Ένωση ντα ο τθεμά σο ισινέ λάσαρ αρχισάλε τι κερέν κουμάντος μπουτέ τθεμέντε κι Ευρώπη. Ανταβά κερντάς ι βασιλιάς κατά νότος τι κερέλ εκ στρατός γιεκ γιαβερέ τθεμέντζαρ σο βακέρντιβελα ΝΑΤΟ. Ο βασιλιάς κατά βορράς ντα ο βασιλιάς κατά νότος χαλαντέ μπουτ λοβέ καζόμ προσπαθίνενας τι τθερέν ο πιο ζουρανό στρατός. Κο μπρεσά σο νακχλέ, ο βασιλιάς κατά βορράς κερντάς τζένγκι ι βασιλιάσαρ κατά νότος κάνα τσσίντελας λέσκε ντουσμανίνταρ τζενγκίντε σο αβιλέ-πες κι Αφρική, κι Ασία ντα κι Λατινική Αμερική. Ο τελευταία μπρεσά, η Ρωσία ντα ο τθεμά σο ισί λάσαρ, καζόμ τζάλα, αβένα πιο ζουρανέ. Επίσης, κερένα τζένγκι ι βασιλιάσαρ κατά νότος αντράλ κατά υπολογιστές. Ο βασιλιάδες κατηγορίνενα ο εκ ι γιαβερές ότι χρησιμοποιήνενα ηλεκτρονικά προγράμματα για τι κερέν ζιάνι κι οικονομία ντα κι κυβέρνηση ο εκ κι γιαβερέσκι. Ντα σαρ βακερντάς ο Δανιήλ, ο βασιλιάς κατά βορράς ατζέκ ατζέκ τσσουβέλα-λεν ι Ντεβλέσκε λαόσαρ.​—Δαν. 11:41.

7. Καβά ισί ο «Σουκάρ τθεμ»;

⁷ Ο εδάφιος Δανιήλ 11:​41 βακερέλα ότι ο βασιλιάς κατά βορράς κα τσσουβέλ-πες κο «Σουκάρ τθεμ». Καβά ισί ανταβά τθεμ; Κο πουρανέ μπρεσά, ο τθεμ Ισραήλ βακέρντιβελας «ο πιο σουκάρ σαρέ κατά γιαβερά τθεμά». (Ιεζ. 20:6) Αλλά ανταβά τθεμ ισινέ μπουτ σουκάρ σόσκε ο τζενέ οτθέ ντένας λατρεία ι Ιεχωβάς. Κατά Πεντηκοστή κο 33 Κ.Χ., οντουβά «τθεμ» νανέ εκ συγκεκριμέ τθαν. Κάτι ασακό ναστί αβέλα-πες, σόσκε ο λαός ι Ιεχωβάσκο ισί σαρί κι πφουβ. Ο «Σουκάρ τθεμ» αντιβές ισί η οργάνωση ι Ιεχωβάσκι σο ισί σαρ εκ τθεμ ντα τθερέλα τι κερέλ πραγματέντζαρ σαρ ισί η λατρεία σο ντένα-λες αντράλ κατά συναθροίσεις ντα κατά έργος.

8. Σαρ τσσουντάς-πες ο βασιλιάς κατά βορράς κο «Σουκάρ τθεμ»;

⁸ Κο τελευταία ντιβεσά, ο βασιλιάς κατά βορράς τσσουντάς-πες μπουτ φαρ κο «Σουκάρ τθεμ». Για παράδειγμας, κάνα η ναζιστική Γερμανία ισινέ ο βασιλιάς κατά βορράς, ειδικά κάνα αβέλας-πες ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος, οντουβά βασιλιάς  τσσουντάς-πες κο «Σουκάρ τθεμ» κάνα γκιλό κόντρα κι Ντεβλέσκε υπηρέτες ντα μουνταρντάς μπουτέν λένταρ. Σοράν κατά Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, κάνα η Σοβιετική Ένωση ισινέ ο βασιλιάς κατά βορράς, οντουβά βασιλιάς τσσουντάς-πες κο «Σουκάρ τθεμ» κάνα γκιλό κόντρα κι Ντεβλέσκε υπηρέτες ντα λιντάς-λεν ντουρ λένγκε κχερένταρ.

9. Ο τελευταία μπρεσά, σαρ τσσουντάς-πες η Ρωσία ντα ο τθεμά σο ισί λάσαρ κο «Σουκάρ τθεμ»;

⁹ Ο τελευταία μπρεσά, η Ρωσία ντα ο τθεμά σο ισί λάσαρ τσσουντέ-πες βον-ντα κο «Σουκάρ τθεμ». Σαρ; Κατά 2017, η Ρωσία να μουκχέλα τι αβέλ-πες ο έργος ντα τσσουντάς μερικέ πφραλέν ντα πφενίν κι φυλακή. Επίσης, οτθέ αμαρέ έντυπα, ατζέ-ντα η Μετάφραση Νέου Κόσμου, ισί απαγορευμέ. Ντα λιντάς αμένταρ ο γραφείος τμήματος κι Ρωσία αλλά εμ Αίθουσες Βασιλείας ντα Αίθουσες Συνελεύσεων. Σοράν ανταλένταρ σο κερντάς, κο 2018 ο Κυβερνών Σώμας βακερντάς ότι η Ρωσία ντα ο τθεμά σο ισί λάσαρ ισί ο βασιλιάς κατά βορράς. Όμως, ο υπηρέτες ι Ιεχωβάσκε να τζάνα κόντρα καέκ κυβερνησιάτε ούτε προσπαθίνενα τι αλλάνεν-λα, ατζέ-ντα κάνα η κυβέρνηση τσσουβέλα-λεν λέντζαρ. Αλλά, σαρ βακερέλα η Γραφή, προσευχίντιβενα «σαρέ οντουλένγκε σο κερένα κουμάντος», ειδικά κάνα ανταλά τζενέ λένα αποφάσεις σο κα μπορίνενας τι επηρεάνεν αμαρί ελευθερία τι ντας λατρεία.​—1 Τιμ. 2:1, 2.

10. Κα νικίνελ ο βασιλιάς κατά βορράς ι βασιλιάς κατά νότος; Εξηγίνεν.

¹⁰ Η προφητεία σο ισί κο εδάφια Δανιήλ 11:​40-45 κερέλα λάφι πιο μπουτ ι βασιλιάσκε κατά βορράς. Μήπως ανταβά μανγκέλα τι βακερέλ ότι βοβ κα νικίνελ ι βασιλιάς κατά νότος; Νάα. Ο βασιλιάς κατά νότος κα αβέλ ατζέ “τζουβντό” κάνα ο Ιεχωβά ντα ο Ιησούς κα κερέν καταστροφή σαρέ ι τζενένγκε κυβερνήσεις κο τζένγκι σο βακέρντιβελα Αρμαγεδδώνας. (Αποκ. 19:​20) Σόσκε μπορίνασα τι αβάς αζόμ σίγουροι; Ντικχέν σο σικαβένα ο προφητείες κο βιβλία Δανιήλ ντα Αποκάλυψη.

11. Σο σικαβένα ο εδάφια Δανιήλ 2:​43-45; (Ντικχέν ι φωτογραφία κι ανγκλαϊνί σελίδα)

¹¹ Διαβάνεν Δανιήλ 2:​43-45. Ο προφήτης Δανιήλ βακερέλα για εκ άγαλμας σο λέσκο σώμας ισί κερντό από διάφορα μέταλλα. Κάθε κομμάτι μανγκέλα τι σικαβέλ εκ διαφορετική κυβέρνηση σο κερντάς κουμάντος εκ τθεμ σο τζουβντιόνας μπουτ υπηρέτες ι Ντεβλέσκε οτθέ. Οντουλά κυβερνήσεις να κερντέ κουμάντος σαρέ κο ίδιος βακίτι. Ο πιντρέ ισινέ κερντέ από σίδερος ντα τσικ. Ανταλά μανγκένα τι σικαβέν ι τελευταία κυβέρνηση σο ισί η Αγγλοαμερικανική Παγκόσμια Δύναμη. Ανταγιά προφητεία μανγκέλα τι βακερέλ ότι η Αγγλοαμερικανική Παγκόσμια Δύναμη κα συνεχίνελ τι κερέλ κουμάντος κάνα η Βασιλεία ι Ντεβλέσκι κα κερέλ καταστροφή σαρέ ι τζενένγκε κυβερνήσεις.

12. Σο σικαβέλα ο έβδομος σορό ι θηριόσκο, ντα σόσκε ισί σημαντικός ανταβά;

¹² Ο απόστολος Ιωάννης-ντα βακερέλα κυβερνησιένγκε σο κερντέ κουμάντος ι Ιεχωβάσκε λαός. Κι προφητεία σο γραφιντάς ο Ιωάννης, ανταλά κυβερνήσεις ισί σαρ εκ θηρίος εφτά σορένγκο. Ο έβδομος σορό οντουλέ θηριόσκο σικαβέλα ι Αγγλοαμερικανική Παγκόσμια Δύναμη. Ανταβά ισί σημαντικός επειδή να υπαρχίντιβενα γιαβερά σορέ σοράν ανταλέσταρ. Ο έβδομος σορό ι θηριόσκο κα κερέλ κουμάντος κάνα ο Χριστός ντα λέσκο στρατός κο ουρανός κα καταστραφίνεν-λες γιεκ σαρέ ι γιαβερέ κυβερνησιέντζαρ σο ισί κο ντουνιάς. *​—Αποκ. 13:1, 2· 17:​13, 14.

13, 14. Κον ισί ο «Γωγ κατά τθεμ Μαγώγ», ντα σο μπορεί τι κερέλ-λες τι τσσουβέλ-λεν ι Ντεβλέσκε λαόσαρ;

¹³ Ο Ιεζεκιήλ γραφιντάς εκ προφητεία σο βακερέλα αμένγκε σο μπορεί τι αβέλ-πες πριν τι καταστραφίντιβελ ο βασιλιάς κατά βορράς ντα ο βασιλιάς κατά νότος. Ντικχίντιβελα ότι ο προφητείες κο εδάφια Ιεζεκιήλ 38:​10-23, Δανιήλ 2:​43-45, 11:​44–12:1 ντα Αποκάλυψη 16:​13-16, 21 κερένα λάφι ι ίδιε βακιτίσκε ντα ι ίδιε πραγματένγκε. Άμα ανταβά ισί μπαγιά, πακιάσα ότι κα αβέν-πες οντουλά σο ισί πιο τελέ.

¹⁴ Κάποια στιγμή αφού κα αρχίνελ η μπαρί στεναχώρια, ο «βασιλιάδες σαρέ ι πφουβιάκε» κα γκιντίντιβεν σαρέ γιεκ. (Αποκ. 16:​13, 14· 19:​19) Η Γραφή βακερέλα ότι ανταλά τθεμά σο κα γκιντίντιβεν σαρέ γιεκ βακέρντιβενα «Γωγ κατά τθεμ Μαγώγ». (Ιεζ. 38:2) Ανταλά τθεμά για εκ τελευταία φαρ κα τσσουβέν-λεν ι Ντεβλέσκε λαόσαρ για τι καταστραφίνεν-λες. Σόσκε κα κερέν-λες ανταβά; Κάνα κερντάς λάφι ανταλέ βακιτίσκε, ο απόστολος Ιωάννης βακερντάς ότι μπαρό χαλάζι κα περέλ οπράλ κο ντουσμάνια κι Ντεβλέσκε. Ανταβά χαλάζι μπορεί τι μανγκέλα τι σικαβέλ ο πφαρέ λάφια σο κα βακερέλ ο λαός ι Ιεχωβάσκο. Μπορεί οντουλά λάφια τι κερέν τον Γωγ του Μαγώγ τι τσσουβέλ-λεν ι Ντεβλέσκε λαόσαρ για τι κερέλ-λες καταστροφή.​—Αποκ. 16:21.

15, 16. (α) Καλέ ντιβεσένγκε μπορεί τι κερένα λάφι ο εδάφια Δανιήλ 11:​44, 45; (β) Σο κα αβέλ-πες κο βασιλιάς κατά βορράς γιεκ σαρέ ι γιαβερέ τθεμέντζαρ σο ισί ο Γωγ του Μαγώγ;

¹⁵ Ανταλά πφαρέ λάφια ντα η τελευταία φαρ σο κα τσσουβέν-λεν αμέντζαρ ο ντουσμάνια ι Ντεβλέσκε μπορεί τι αβέν ο ίδια πράγματα σο ντικχάσα κο εδάφια Δανιήλ 11:​44, 45. (Διαβάνεν) Οτθέ, ο Δανιήλ βακερέλα ότι «αμπέρια κατά ανατολή ντα κατά βορράς» χολιασκιαρένα ι βασιλιάς κατά βορράς, σο νικιόλα «μπαρέ χολιάσαρ». Ο βασιλιάς κατά βορράς μανγκέλα τι «γκερέλ μπουτέν κι καταστροφή». Ο “μπουτ” ντικχίντιβελα ότι ισί ο λαός ι Ιεχωβάσκο. * Ο Δανιήλ μπορεί τι βακερέλα ατθέ για την τελευταία φαρ σο κα τσσουβέν-λεν ι Ντεβλέσκε λαόσαρ.

¹⁶ Κάνα ο βασιλιάς κατά βορράς ντα ο γιαβερά κυβερνήσεις κα τσσουβέν-λεν ι  Ντεβλέσκε λαόσαρ, ανταβά κα κερέλ ι Ντεβλές, σο ισί ο πιο Ζουρανό, τι πφερντιόλ χολί ντα αζομάν κα αβέλ λέσκο τζένγκι, ο Αρμαγεδδώνας. (Αποκ. 16:​14, 16) Οντουβά βακίτι, ο βασιλιάς κατά βορράς, γιεκ σαρέ ι γιαβερέ τθεμέντζαρ σο ισί ο Γωγ του Μαγώγ, κα ερεσέλ κο τέλος ντα «να κα αβέλ καέκ τι βοηθίνελ-λες».​—Δαν. 11:45.

17. Κον ισί ο Μιχαήλ «ο μπαρό άρχοντας» σο βακερέλα ο εδάφιος Δανιήλ 12:1, ντα σο κερέλα;

¹⁷ Ο εδάφιος Δανιήλ 12:​1 ντέλα-αμέν τι αγαβάς ατζέκ πιο μπουτ σαρ κα ερεσέλ κο τέλος ο βασιλιάς κατά βορράς ντα οντουλά σο ισί λέσαρ ντα σαρ κα σώντιβας-αμέν. (Διαβάνεν) Σο μανγκέλα τι βακερέλ ανταβά εδάφιος; «Μιχαήλ» ισί εκ γιαβέρ ναβ ι Ιησού Χριστόσκο σο ισί αμαρό Βασιλιάς. Βοβ κερέλα «λατσσιπέ» κι Ντεβλέσκο λαός κατά 1914, κάνα αβιλί η Βασιλεία λέσκι κο ουρανός. Ατζεχάνικ κα «ιστίλ», δηλαδή κα καταστραφίνελ πι ντουσμανίν, κο Αρμαγεδδώνας. Οντουβά τζένγκι κα αβέλ ο τελευταίος πράγμας οντουλέσταρ σο ο Δανιήλ βακερέλα σαρ ο πιο μπαρό «βακίτι στεναχώριας» σο αβιλό-πες ποτές. Η προφητεία ι Ιωαννίσκι σο ισί γραμμέ κι Αποκάλυψη βακερέλα οντουλέ βακιτίσκε σο κα αβέλ πριν ανταλέ τζενγκίσταρ «μπαρί στεναχώρια».​—Αποκ. 6:2· 7:14.

18. Σόσκε μπορίνασα τι ντικχάς οντουλά σο κα αβέν-πες με σιγουριά;

¹⁸ Μπορίνασα τι ντικχάς οντουλά σο κα αβέν-πες ατζεχάνικ με σιγουριά σόσκε εμ ο Δανιήλ αλλά εμ ο Ιωάννης βακερένα ότι οντουλά σο υπηρετίνενα ι Ιεχωβάς ντα ι Ιησούς κα ατσσόν τζουβντέ ανταλέ στεναχωριάταρ σο να αβιλί-πες ατζέκ φαρ. Ο Δανιήλ βακερέλα ότι ο ναβά οντουλένγκε σο κα σώντιβεν κα “γραφίντιβεν κο βιβλίος”. (Δαν. 12:1) Σαρ κα γραφίντιβελ αμαρό-ντα ναβ ανταλέ βιβλιόστε; Πρέπει τι σικαβάς ξεκάθαρα ότι τθεράσα πίστη κο Ιησούς, κο Μπρακό κι Ντεβλέσκο. (Ιωάν. 1:​29) Χρειαζίντιβελα τι μπολντιάς για τι σικαβάς ότι ντινάμ αμαρό λάφι κο Ντεβέλ τι τζουβντιάς λέσκε. (1 Πέτρ. 3:​21) Ντα πρέπει τι σικαβάς ότι τσσίντασα κατά Ντεβλέσκι Βασιλεία. Κα κεράς-λες ανταβά άμα κεράσα σο νακχέλα αμαρέ βαστένταρ για τι σικλιαράς γιαβερέν-ντα ι Ιεχωβάσκε.

19. Σο πρέπει τι κεράς ακανά, ντα σόσκε;

¹⁹ Ακανά ισί ο βακίτι τι ντας πιο μπουτ μπέσα κο Ιεχωβά ντα κι οργάνωση λέσκι σο ισί λέσκε πιστοί υπηρέτες. Ακανά ισί ο βακίτι τι τσσίντας κατά Βασιλεία ι Ντεβλέσκι. Άμα κα κεράς-λες ανταβά, κα ατσσάς τζουβντέ κάνα ο βασιλιάς κατά βορράς ντα ο βασιλιάς κατά νότος κα αβέν καταστροφή κατά Βασιλεία ι Ντεβλέσκι.