ΜΑΘΗΜΑΣ 48
«Τι Ντικχέν Σάντε Ανγκλάλ» Οντουλέντε σο κα Αβέν-πες
«Το γιακχά πρέπει τι ντικχέν σάντε ανγκλάλ, τθερ το γιακχά σάντε ανγκλά-τούτε».—ΠΑΡ. 4:25.
ΥΜΝΟΣ 143 Φως Εκχέ Ντουνιάστε σο Ισί κο Καρανίκι
ΣΟ ΚΑ ΝΤΙΚΧΑΣ *
1, 2. Σαρ μπορίνασα τι κεράς ι συμβουλή σο ισί κο εδάφιος Παροιμίες 4:25; Βακερέν εκ παράδειγμας.
ΣΚΕΦΤΙΝΕΝ ακαλά παραδείγματα. Εκ πφουρί Χριστιανή ντέλα-πες γκοντί ο σουκάρ πράγματα σο νακχλάς ανγκλέ. Παρόλο σο λάκι ζωή ισί πιο δύσκολη ακανά, να τσσιναβέλα τι κερέλ σαρέ οντουλά σο μπορίνελα τι κερέλ ι Ιεχωβάσκε. (1 Κορ. 15:58) Κάθε ντιβές ανέλα πι γκοντιάτε ότι ισί κο Παράδεισος πι φαμιλιάσαρ ντα πι αμαλέντζαρ. Εκ γιαβέρ πφεν ντέλα-πες γκοντί ότι πληγωντάς-λα μπουτ εκ τζενό κατά κχανγκιρί, αλλά τραμπίνελα μα τι ατσσικιαρέλ χολί. (Κολ. 3:13) Εκ πφραλ ντέλα-πες γκοντί ο λάθη σο κερντάς αλλά τθερέλα πι γκοντί οντουλέντε σο μπορίνελα τι κερέλ για τι ατσσόλ πιστός κο Ιεχωβά ακανά.—Ψαλμ. 51:10.
2 Σο ντένα-πες γκοντί ανταλά τριν Χριστιανοί; Ο τριν-ντα ντένα-πες γκοντί ο πράγματα σο νακχλέ ανγκλέ, αλλά να σκεφτίνενα σάντε οντουλά. Οκιά μπάνταρ, “ντικχένα σάντε ανγκλάλ” οντουλέντε σο κα αβέν-πες.—Διαβάνεν Παροιμίες 4:25.
3. Σόσκε πρέπει τι “ντικχάς σάντε ανγκλάλ” οντουλέντε σο κα αβέν-πες;
3 Σόσκε ισί σημαντικός τι “ντικχάς σάντε ανγκλάλ” οντουλέντε σο κα αβέν-πες; Σαρ εκ τζενό ναστί τσσίντελα ανγκλάλ άμα ντικχέλα συνέχεια παλάλ, αντικάς αμέν-ντα ναστί υπηρετίνασα ι Ιεχωβάς άμα τθεράσα πάντα αμαρί γκοντί οντουλέντε σο νακχλάμ ανγκλέ.—Λουκ. 9:62.
4. Σο κα ντικχάς ανταλέ μαθημάστε;
4 Ανταλέ μαθημάστε, κα ντικχάς τριν πράγματα σο κα κερένας-αμέν τι τθεράς αμαρέ γκοντιάτε σάντε οντουλά σο νακχλάμ ανγκλέ. * Ισί ακαλά: (1) ο σικλιντιμάκι ι ντιβεσένγκε σο νακχλέ, (2) η χολί ντα (3) ο μπαρέ τύψεις. Κα ντικχάς σαρ βοηθίνενα-αμέν ο αρχές ι Γραφιάκε μα τι σκεφτίνας συνέχεια «οντουλά σο ισί παλάλ» αλλά τι ερεσάς «οντουλέντε σο ισί ανγκλάλ».—Φιλιπ. 3:13.
ΚΑΝΑ ΣΙΚΛΙΝΤΙΝΑΣΑ ΜΠΟΥΤ Ι ΝΤΙΒΕΣΕΝΓΚΕ ΣΟ ΝΑΚΧΛΕ
5. Καβά πράγμας βακερέλα αμένγκε μα τι κεράς ο εδάφιος Εκκλησιαστής 7:10;
5 Διαβάνεν Εκκλησιαστής 7:10. Ντικχέν ότι ανταβά εδάφιος να βακερέλα ότι ισί λάθος τι πουτσάς: «Σόσκε ισινέ ο πουρανέ ντιβεσά λατσσέ;» Ο λατσσέ πράγματα σο ντάσα-αμέν γκοντί ισί δώρος κατά Ιεχωβά. Ο εδάφιος βακερέλα: «Μα βάκερ: “Σόσκε ισινέ ο πουρανέ ντιβεσά πιο λατσσέ ανταλένταρ;”» Γιαβερέ λαφίντζαρ, δεν πρέπει τι ντικχάς σαρ ισινέ ανγκλέ ο πράγματα αμαρέ ζωγιάτε ντα σαρ ισί αντιβές ντα τι βακεράς ότι σαρέ ο πράγματα ισί πιο μπέτι ακανά. Εκ γιαβέρ μετάφραση ι Γραφιάκι βακερέλα ανταλέ εδαφιόσκε: «Μα βάκερ: “Σόσκε οντουλά σο νακχλόμ ίτζι ισί πιο λατσσέ οντουλένταρ σο νακχάβα αντιβές;” Να ισινάν γκοντιαβέρ άμα βακερέσα-λες ανταβά».
6. Σόσκε να ισινάμ γκοντιαβέρ άμα σκεφτίνασα ότι ισινέ πιο λατσσί αμαρί ζωή ανγκλέ; Βακερέν εκ παράδειγμας.
6 Σόσκε να ισινάμ γκοντιαβέρ άμα σκεφτίνασα ότι ισινέ πιο λατσσί αμαρί ζωή ανγκλέ; Επειδή ανταβά μπορεί τι κερέλ-αμέν τι ντας-αμέν γκοντί σάντε ο λατσσέ πράγματα σο νακχλάμ. Ή μπορεί τι κερέλ-αμέν τι χουρντιαράς ο προβλήματα σο τθεράας αζομάν. Σκεφτίνεν για παράδειγμας ι Ισραηλιτέν. Κάνα νασλέ κατά Αίγυπτος, μπισταρντέ μπουτ σουγκό σαρ ισινέ λένγκι ζωή οτθέ. Τθερένας πουμαρί γκοντί κο σουκάρ χαμπίματα σο χάνας αζομάν. Βακερένας: «Αχ, σο σουκάρ ισινέ σο χάας ματσσέ κι Αίγυπτος χωρίς τι ποκινάς, καστραβίτσες, χαρμπουζιά, πράσα, πουρουμά ντα σιρά!» (Αριθ. 11:5) Αλλά μπαγιά χάνας σαρέ οντουλά χαμπίματα “χωρίς τι ποκινέν”; Νάα. Τσσίντενας μπαρί ταλαιπωρία σόσκε ισινέ σκλάβοι κι Αίγυπτος. (Έξοδ. 1:13, 14· 3:6-9) Σοράν όμως μπισταρντέ οντουλά προβλήματα ντα σικλιντίνενας οντουλέ ντιβεσένγκε. Τραμπιντέ τι τθερέν πουμαρί γκοντί «κο πουρανέ λατσσέ μπρεσά» ντα όχι κο λατσσέ πράγματα σο μόλις κερντάας ο Ιεχωβά λένγκε. Ο Ιεχωβά χολιασάλο λένγκε μπουτ.—Αριθ. 11:10.
7. Σο βοηθιντάς εκχέ πφενιά μα τι σικλιντίνελ μπουτ ι ντιβεσένγκε σο νακχλέ;
7 Σο μπορίνασα τι κεράς για μα τι σικλιντίνας μπουτ ι ντιβεσένγκε σο νακχλέ; Σκεφτίνεν ο παράδειγμας εκχέ πφενιάκο σο υπηρετίνελας κο Μπέθελ κο Μπρούκλιν κατά 1945. Χάνικ μπρεσά πιο σοράν, παντρισάλι εκχέ Μπεθελιτίσαρ ντα υπηρετιντέ γιεκ οτθέ μπουτ μπρεσά. Όμως, κο 1976, λάκο ρομ νασφάλιλο. Η πφεν βακερντάς ότι, κάνα βοβ αγαντάας ότι κα μερέλας, βακερντάς λάκε χάνικ λατσσέ συμβουλές σο κα βοηθίνενας-λα σοράν λέσκε μεριμάσταρ. Βακερντάς λάκε: «Τθεράας εκ ευτυχισμέ μπιαβ. Μπουτ τζενέ να τθερένα-λες ανταβά». Επίσης βακερντάς λάκε: «Να κα μπιστρές ο λατσσέ ντιβεσά σο ισινάμας γιεκ, αλλά μα τι τθερές τι γκοντί σάντε οντουλέ ντιβεσέντε. Καζόμ κα νακχέλ ο βακίτι, τι ντουκχ κα κοβλιόλ. Μα τι χασαρές τι ζορ ντα μα τι νιωθίνες μπέτι οντουλέσκε σο αβιλό-πες τούκε. Τι αβές ευτυχισμέ ι ντιβεσένγκε σο υπηρετιντάμ γιεκ ι Ιεχωβάς. . . . Ο λατσσέ πράγματα σο ντάσα-αμέν γκοντί ισί δώρος κατά Ιεχωβά». Να ισινέ μπουτ λατσσέ ανταλά συμβουλές;
8. Σαρ βοηθιντέ αμαρέ πφενιά λάκε ρομέσκε λάφια;
8 Αμαρί πφεν ασουντάς πι ρομέσκε λάφια. Υπηρετιντάς πιστά ι Ιεχωβάς μέχρι σο μουλί κάνα ισινέ 92 μπρεσένγκι. Χάνικ μπρεσά πιο τζανγκλέ, βακερντάας: «Καζόμ ανάβα μι γκοντιάτε ο 63 ντα πιο μπουτ μπρεσά σο υπηρετίναβα ολοχρόνια ι Ιεχωβάς, βακεράβα ότι τθεράβας εκ πφερντί ζωή». Σόσκε; Βακερντάς: «Αμαρί ζωή ισί πφερντί σόσκε τθεράσα αμαρέ πφραλέν ντα πφενίν σο ισί αμαρί φαμιλί ντα μπεκλεντίνασα τι τζουβντιάς λέντζαρ κι πφουβ σο κα αβέλ παράδεισος. Οτθέ κα υπηρετίνας για πάντα ι πιο Μπαρές, Οντουλές σο κερντάς-αμέν, ι αληθινέ Ντεβλές, ι Ιεχωβάς». * Σο λατσσό παράδειγμας τζενιάκο σο ντικχέλας σάντε ανγκλάλ οντουλέντε σο κα αβέν-πες!
ΚΑΝΑ ΑΤΣΣΙΚΙΑΡΑΣΑ ΧΟΛΙ
9. Κάνα μπορεί τι αβέλ δύσκολος τι συγχωρίνας εκχές σο πληγωντάς-αμέν σαρ βακερέλα ο εδάφιος Λευιτικό 19:18;
9 Διαβάνεν Λευιτικό 19:18. Μπάζιμα ισί δύσκολος τι συγχωρίνας εκχέ πφραλές, εκχέ λατσσέ αμαλές ή εκχέ τζενές αντράλ αμαρέ φαμιλιάταρ σο πληγωντάς-αμέν. Για παράδειγμας, εκ πφεν κατηγοριντάς σινανέ εκχέ γιαβερέ πφενιά ότι τσορντάς λάταρ λοβέ. Σοράν, η πφεν αγαντάς ότι κερντάας λάθος ντα μανγκλάς λάταρ συγνώμη. Όμως, η γιαβέρ πφεν ναστί μπιστρέλας οντουβά σο αβιλό-πες. Νιωσάλεν ποτές αντικάς; Ατζέ-ντα άμα να νακχλάμ κάτι ασακό, ο πιο μπουτ αμένταρ μπορεί τι ατσσικιαρντάμ χολί εκχέ τζενέσκε ντα πακιάας ότι να κα συγχωρίνας-λες ποτές.
10. Σο μπορεί τι βοηθίνελ-αμέν κάνα ισινάμ χολιαμέ;
10 Σο μπορεί τι βοηθίνελ-αμέν κάνα ισινάμ χολιαμέ; Πρέπει τι ντας-αμέν γκοντί ότι ο Ιεχωβά ντικχέλα-λεν σαρέ. Τζανέλα σαρέ οντουλά σο νακχάσα, για παράδειγμας, κάνα ο τζενέ αδικίνενα-αμέν. (Εβρ. 4:13) Τζιτζίνελα αμένγκε κάνα τσσίντασα ταλαιπωρίες. (Ησ. 63:9) Ντα ντέλα πο λάφι ότι κα νασκιαρέλ ι ντουκχ σο αντέ αμένγκε ο αδικίες σο νακχλάμ.—Αποκ. 21:3, 4.
11. Σαρ βοηθίντιβασα κάνα νασκιαράσα αντρ’ αμένταρ ι χολί;
11 Πρέπει επίσης τι ντας-αμέν γκοντί ότι κάνα νασκιαράσα αντρ’ αμένταρ ι χολί, κεράσα λατσσιπέ αμαρέ νεαυτόσκε. Ανταβά σικλιλί η πφεν-ντα σο κατηγοριντέ-λα τσοριμάσκε. Καζόμ νακχέλας ο βακίτι, νασκιαρέλας αντρά-πέσταρ ι χολί. Αγαντάς ότι, κάνα συγχωρίνασα ι γιαβερέν, ο Ιεχωβά συγχωρίνελα αμέν-ντα. (Ματθ. 6:14) Τζανέλας ότι οντουβά σο κερντάς η γιαβέρ πφεν ισινέ λάθος, αλλά τραμπιντάς μα τι ατσσικιαρέλ χολί. Αντικάς, ισινέ πιο ευτυχισμέ ντα τθερέλας πι γκοντί κι υπηρεσία κι Ιεχωβάσκι.
ΚΑΝΑ ΤΘΕΡΑΣΑ ΜΠΑΡΕ ΤΥΨΕΙΣ
12. Σο σικλιάσα κατά εδάφια 1 Ιωάννη 3:19, 20;
12 Διαβάνεν 1 Ιωάννη 3:19, 20. Σαρέ τθεράσα τύψεις μπάζιμα. Για παράδειγμας, μερικοί τθερένα τύψεις πραγματένγκε σο κερντέ πριν τι σικλιόν ι αλήθεια. Γιαβερά τθερένα τύψεις πραγματένγκε σο κερντέ σοράν πουμαρέ μπολντιμάσταρ. (Ρωμ. 3:23) Σίγουρα, μανγκάσα τι κεράς ο σωστός. Όμως, «σαρέ κεράσα λάθη μπουτ φαρ». (Ιακ. 3:2· Ρωμ. 7:21-23) Παρόλο σο να μανγκάσα τι τθεράς τύψεις, ανταβά μπορεί τι κερέλ αμένγκε λατσσιπέ. Σόσκε; Επειδή ο τύψεις μπορίνενα τι τσσίντεν-αμέν τι κεράς αλλαγές αμαρέ ζωγιάτε ντα τι τθεράς αμαρέ γκοντιάτε μα τι κεράς πάλι οντουλά λάθη.—Εβρ. 12:12, 13.
13. Σόσκε πρέπει τι τθεράς αμαρί γκοντί για μα τι χαν-αμέν ο τύψεις;
13 Όμως, μπορεί τι συνεχίνας τι τθεράς μπαρέ τύψεις παρόλο σο μετανιωσάλαμ ντα ο Ιεχωβά σικαντάς αμένγκε ότι συγχωριντάς-αμέν. Ανταβά μπορεί τι κερέλ αμένγκε ζιάνι. (Ψαλμ. 31:10· 38:3, 4) Σόσκε βακεράσα-λες ανταβά; Σκεφτίνεν ο παράδειγμας εκχέ πφενιάκο σο χάνας-λα ο τύψεις πουρανέ αμαρτιένγκε. Βόι βακερντάς: «Νιωθίναβας ότι να χρειαζίντιβελας τι κεράβ αζόμ μπουτ πράγματα ι Ιεχωβάσκε σόσκε κα τζάνας χαμέ». Μπουτ αμένταρ νιωθίνασα αντικάς. Οτθάρ, πρέπει τι τθεράς αμαρί γκοντί για μα τι χαν-αμέν ο τύψεις εκχέ πραγμάσκε. Σόσκε; Επειδή κα κεράας ο γκι ι Μπενγκέσκο άμα κα τσσιναβάας τι υπηρετίνας ι Ιεχωβάς, παρόλο σο ο Ιεχωβά μανγκέλα-αμέν!—Ντικχέν 2 Κορινθίους 2:5-7, 11.
14. Σαρ μπορίνασα τι αβάς σίγουροι ότι ο Ιεχωβά μανγκέλα τι συγχωρίνελ-αμέν;
14 Αλλά μπορεί τι πουτσάς-αμέν: “Σαρ μπορίναβα τι αβάβ σίγουρος ότι ο Ιεχωβά μανγκέλα τι συγχωρίνελ-μαν;” Κάνα κεράσα ανταγιά ερώτηση, ντάσα ι απάντηση-ντα. *
Μπουτ μπρεσά πιο τζανγκλέ, Η Σκοπιά βακερντάς: «Μπορεί τι κεράσα ο ίδιος λάθος μπουτ φαρ. Μπορεί ατζέκ ατζέκ τι τθεράς εκ μπέτι συνήθεια σο τθεράας πριν τι αρχίνας τι υπηρετίνας ι Ντεβλές. . . . Μα τσσουβέν τουμαρέ γκίστε. Μα αμντίνεν ότι κερντέν ι αμαρτία σο να αβέλα-πες τι συγχωρίντιβελ. Άκ’ αντικάς κα μανγκέλας ο Μπενγκ τι σκεφτίνεν. Κάνα στεναχωρίντιβενα ντα χολιάνενα τουμαρέ νεαυτόσκε, ανταβά σικαβέλα ότι να τσσιντιντέν-τουμέν μπουτ ντουρ κατά Ιεχωβά. Ποτές μα σακιντίνεν τι μανγκέν αντράλ τουμαρέ γκίσταρ κατά Ντεβέλ τι συγχωρίνελ-τουμέν, τι κερέλ-τουμέν τι αβέν πάκι ντα τι βοηθίνελ-τουμέν. Τζαν λέστε σαρ εκ τσσαβό τζάλα πι νταντέστε κάνα τθερέλα πφανγκό γκι, ατζέ-ντα άμα κερντάς ο ίδιος λάθος μπουτ φαρ, ντα ο Ιεχωβά κα βοηθίνελ-τουμέν σόσκε σικαβέλα λατσσιπέ σο να αξίνασα-λες».15, 16. Σαρ νιωσάλε μερικά τζενέ κάνα αγαντέ ότι ο Ιεχωβά να τσσιναντάς τι μανγκέλ-λεν;
15 Μπουτ πφραλά λιντέ ζορ κάνα αγαντέ ότι ο Ιεχωβά να τσσιναντάς τι μανγκέλ-λεν. Για παράδειγμας, πριν χάνικ μπρεσά, εκ πφραλ λιντάς μπαρί ζορ κάνα διαβαντάς εκ εμπειρία κο θέματα «Η Αγία Γραφή Αλλάζει Ζωές». Οντουλέ θεμάστε, εκ πφεν βακερντάς ότι, ιτιρί κατά πράγματα σο νακχλάς πι ζωγιάτε, ισινέ λάκε δύσκολος τι πακιάλ ότι ο Ιεχωβά μπορίνελας τι μανγκέλ-λα. Ντα συνεχίνελας τι πακιάλ-λες ανταβά μπουτ μπρεσά σοράν πι μπολντιμάσταρ. Όμως, κάνα σκεφτιντάς λατσσές ο λύτρος, αρχισάλι τι ντικχέλ ο πράγματα γιαβέρτουλους. *
16 Σαρ βοηθιντάς ι πφραλές λάκι εμπειρία; Βοβ γραφιντάς: «Κάνα ισινόμας χουρντό, ντικχάβας πορνογραφία ντα μαράβας-μαν τι τσσιναβάβ-λα. Ακανά τελευταία, πελόμας πάλι κι πορνογραφία. Μανγκλόμ βοήθεια κατά πρεσβύτεροι, ντα σιγά σιγά νακχαβάβα μο πρόβλημας. Ο πρεσβύτεροι βοηθιντέ-μαν τι πακιάβ ότι ο Ντεβέλ μανγκέλα-μαν ντα κα συγχωρίνελ-μαν. Όμως, μπάζιμα νιωθίναβα ότι ισινόμ άχρηστος ντα ότι ο Ντεβέλ να αβέλα-πες τι μανγκέλ-μαν. [Ι πφενιάκι] εμπειρία βοηθιντάς-μαν μπουτ. Ακανά, αγαβάβα ότι, κάνα σκεφτίναβα ότι ναστί συγχωρίνελα-μαν ο Ντεβέλ, ισί σαρ τι βακεράβα ότι η θυσία λέσκε Τσσαβέσκι να ερεσέλα
για τι ιτσσαρέλ μο αμαρτίες. Ατσσικιαρντόμ ανταβά θέμας για τι διαβάναβ-λες ντα τι σκεφτίναβ-λες κάνα νιωθίναβα ότι ο Ιεχωβά να αβέλα-πες τι μανγκέλ-μαν».17. Σο κερντάς ο απόστολος Παύλος για μα τι χαν-λες ο τύψεις;
17 Ασακέ εμπειρίες ανένα αμαρέ γκοντιάτε ι Παυλός. Πριν τι αβέλ Χριστιανός, κερντάας μπερεκέτι μπαρέ αμαρτίες. Ντέλας-πες γκοντί οντουλά σο κερντάας, αλλά να τθερέλας σάντε ανταλά πι γκοντιάτε. (1 Τιμ. 1:12-15) Ντικχέλας ο λύτρος σαρ δώρος σο κερντάς λέσκε ο Ντεβέλ. (Γαλ. 2:20) Αντικάς ι Παυλός να χάνας-λες ο τύψεις ντα τθερέλας πι γκοντιάτε τι ντελ κο Ιεχωβά ο πιο λατσσό σο τθερέλας.
ΤΙ ΤΘΕΡΕΝ ΤΟΥΜΑΡΙ ΓΚΟΝΤΙ ΚΟ ΝΕΒΟ ΝΤΟΥΝΙΑΣ!
18. Σο σικλιλάμ ανταλέ μαθημάστε;
18 Σο σικλιλάμ ανταλέ μαθημάστε; (1) Ο λατσσέ πράγματα σο ντάσα-αμέν γκοντί ισί δώρος κατά Ιεχωβά. Αλλά καζόμ-ντα λατσσί τι αβέλας αμαρί ζωή ανγκλέ, αμαρί ζωή κο νεβό ντουνιάς κα αβέλ ατζέ πιο λατσσί. (2) Ο γιαβερά μπορεί τι πληγώνεν-αμέν, αλλά κάνα τραμπίνασα τι συγχωρίνας, κα τθεράς αμαρί γκοντί κι υπηρεσία κι Ιεχωβάσκι. (3) Άμα τθεράσα μπαρέ τύψεις, ναστί κα υπηρετίνας ι Ιεχωβάς χαράσαρ. Οντουλέσκε, σαρ ο Παύλος, αντικάς αμέν-ντα πρέπει τι πακιάς ότι ο Ιεχωβά συγχωριντάς-αμέν.
19. Σαρ τζανάσα ότι κο νεβό ντουνιάς να κα χαν-αμέν ο τύψεις οντουλένγκε σο κερντάμ ανγκλέ;
19 Μπεκλεντίνασα τι τζουβντιάς για πάντα. Ντα κο νεβό ντουνιάς κι Ντεβλέσκο, να κα χαν-αμέν ο τύψεις οντουλένγκε σο κερντάμ ανγκλέ. Οντουλέ βακιτίσκε, η Γραφή βακερέλα: «Ο πουρανέ να κα αβέν κι γκοντί». (Ησ. 65:17) Σκεφτίνεν: Μερικοί αμένταρ πφουρίλιλαμ κι υπηρεσία κι Ιεχωβάσκι, αλλά κο νεβό ντουνιάς κα αβάς πάλι τερνέ. (Ιώβ 33:25) Οτθάρ, να μανγκάσα τι τθεράς αμαρέ γκοντιάτε σάντε οντουλά σο νακχλάμ ανγκλέ. Αλλά μανγκάσα τι τθεράς αμαρί γκοντί κο νεβό ντουνιάς ντα τι κεράς σο νακχέλα αμαρέ βαστέσταρ για τι αβάς οτθέ!
ΥΜΝΟΣ 54 Πρέπει τι Τθεράς Πίστη
^ παρ. 5 Μπάζιμα, ισί λατσσό τι ανάς αμαρέ γκοντιάτε οντουλά σο νακχλάμ ανγκλέ. Αλλά δεν πρέπει τι τθεράς αμαρί γκοντί σάντε οντουλέ πραγματέντε ντα αντικάς τι τσσιναβάς τι κεράς ο πιο λατσσό ι Ιεχωβάσκε ακανά ή τι μπιστράς οντουλά σο μπεκλεντίνασα τι αβέν-πες ανγκλ’ αμέντε. Ανταλέ μαθημάστε κα ντικχάς τριν πράγματα σο κα κερένας-αμέν τι τθεράς αμαρέ γκοντιάτε σάντε οντουλά σο νακχλάμ ανγκλέ. Κα ντικχάς σαρ κα βοηθίνελ-αμέν η Γραφή ντα ο παραδείγματα αμαρέ πφραλένγκε ντα πφενίνγκε.
^ παρ. 4 ΣΟ ΜΑΝΓΚΕΛΑ ΤΙ ΒΑΚΕΡΕΛ: Ανταλέ μαθημάστε, ο λάφι «τι τθεράς αμαρέ γκοντιάτε σάντε οντουλά σο νακχλάμ ανγκλέ» μανγκέλα τι βακερέλ τι κεράς λάφι συνέχεια οντουλένγκε σο νακχλάμ ανγκλέ ή τι αμντίνας ότι αμαρί ζωή ισινέ πιο λατσσί αζομάν.
^ παρ. 8 Ντικχέν Σκοπιά 1 Ιουλίου 2004, σελ. 23-29.
^ παρ. 14 Ντικχέν Σκοπιά 15 Μαΐου 1954, σελ. 158.
^ παρ. 15 Ντικχέν Σκοπιά 1 Αυγούστου 2011, σελ. 20, 21.
^ παρ. 59 ΣΟ ΣΙΚΑΒΕΛΑ Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Κάνα σικλιντίνασα μπουτ ι ντιβεσένγκε σο νακχλέ, κάνα ατσσικιαράσα χολί ντα κάνα τθεράσα μπαρέ τύψεις, ισί σαρ τι ταρτίνασα πφαρέ φορτία σο να μουκχένα-αμέν τι πφιράς κο ντρομ κι ζωγιάκο.
^ παρ. 66 ΣΟ ΣΙΚΑΒΕΛΑ Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Κάνα μουκχάσα παλ’ αμέντε ανταλά πράγματα σο ανένα αμένγκε πφαριπέ, λοκχιόλα αμαρό γκι, ισινάμ χαρούμενοι ντα νιωθίνασα πιο ζουρανέ. Αντικάς κα μπορίνας τι ντικχάς ανγκλάλ.