NDZRIMA 8
Yehovha A Djula Leswaku Vhanu Vakwe Va Basa
‘Lwa basiki, u ta mu yentxa hi ku basa.’—AMAPSALMA 18:26.
1-3. a) Ha yini mpswele a zron’weka hi ku basa ka n’wanakwe? b) Ha yini Yehovha a djula leswaku vhanu vakwe va basa?
PIMISA hi mpswele wa kukazri lwa nga ni lizrandzru, a nga ku lulamiseleni ka xidjahatana xakwe leswaku xi ya xikole. A xi hlampswa, a xi yambexa mpahla leyi basiki yi tlhela yi pasariwa. Leswi swi xi yentxa xi va ni lihanyu ledzrinene swi tlhela swi komba vambeni leswaku vapswele va xone va xi hlayisa.
2 Tatana wezru, Yehovha, a djula leswaku hi va lava basiki ni lava xwengiki. (Amapsalma 18:26) Awa swi tiva leswaku ku basa ku pfuna hine. Nakone loko hi basile hi yisa lidzrumu kwakwe.—Ezekiel 36:22; dondzra 1 Petros 2:12.
3 Xana swi hlaya yini ku basa? Nakone ha yini ku va lava basiki swi li swinene kwezru? Loko hi kambisisa swivutiso leswi, hi nga ha vona ku txintxa ka kukazri loku hi fanelaka ku ku yentxa.
HA YINI HI FANELA KU BASA?
4, 5. a) Ha yini hi fanela ku basa? b) Xana ntumbuluku wu hi dondzrisa yini hi vonela dzra Yehovha hi wubasi?
4 Hi dondzra ku va lava basiki ni lava xwengiki ka xikombiso xa Yehovha ha byakwe. (Levitika 11:44, 45) Kutani ke, xivangelo nkulu lexi hi yentxaka hi djula ku basa hi leswi hi djulaka ku ‘yetisa Xikwembu Nkulukumba’.—Ba-le-Efesa 5:1.
5 A ntumbuluku wu hi dondzrisa swa ku tala mayelanu ni mavonela ya Yehovha hi wubasi. Yehovha a tumbuluxe mayentxelo ya ntumbuluku lama basisaka moya ni mati yezru. (Yeremiya 10:12) Pimisa hi tindlela ta ku tala leti misava yi tibasisaka ha tone, nambi loko vhanu va yi ntxhimisile. Hi xikombiso, Yehovha a vumbe swihazri leswitsrongo ngopfu, leswi ngo voniwaka hi mikroxkopo. Switsrongwa-tsrongwana leswo swi nga ntxintxa nsila leyi nga ni vhenene yi va mintxhumu leyi ngeke na khombo. Ledzri i yentxela dzra ntamu swinene. Vativi va siyensa va va va tizrisa swin’wana swa switsrongwa-tsrongwana leswi akuva va hlampswa leswi ntxhimisiwiki.—Ba-le-Roma 1:20.
6, 7. Xana Nawu wa Moxe wu swi kombisise kuyini leswaku lava va gandzrelaka Yehovha va fanela ku basa?
6 Na hine hi vona lisima dzra ku va lava basiki ka Nawu lowu Xikwembu Nkulukumba a wu nyikiki va-Israyele hi ku tizrisa Moxe. Hi xikombiso, vhanu afa va fanela ku basa a mizrini akuva Yehovha a yamukela wugandzreli Levitika 16:4, 23, 24) Nakone na vaprista vambeni va nga si na nyikela magandzrelo, a va fanela ku hlamba mavoko ni milenge. (Eksoda 30:17-21; 2 Makronika 4:6) Ka swiyimu swimbeni, a xikhatiso xa ku tlula nawu wa wubasi afa ku li lifu.—Levitika 15:31; Atinhlayo 19:17-20.
byavu. Hi Siku Dzra Ku Kombela Ku Dzrivaleliwa, muprista lwenkulu afa a fanela ku hlamba kabidzri. (7 Namunhla ke? Hi nga dondzra swinyingi ha Yehovha ka Nawu lowu a wu nyikiki va-Israyele. (Malaki 3:6) Nawu lowo wu swi beke livaleni leswaku vagandzreli va Yehovha afa va faneIa ku basa. Milawu ya Yehovha a yi txintxanga. Ni namunhla a ha djula leswaku vagandzreli vakwe va basa, va pfumala xisandzru.—Yakob 1:27.
XANA KU BASA SWI HLAYA YINI?
8. Xana hi fanela ku basa hi tindlela tini?
8 Hi ku ya hi vonela dzra Yehovha, ku basa a swi heleli ka ku hlamba mizri, ku hlampswa mpahla kumbe ku kukula kaya. Ku basa swi patsra wutomi byezru hinkwabyu. Swi patsra wugandzreli byezru, mahanyela ni mimpimiso. Ina, akuva Yehovha a hi vona swanga lava basiki, hi fanela ku basa ni ku xwenga hi tindlela hinkwatu a wuton’wini byezru.
9, 10. Xana swi hlaya yini ku va lava basiki a wugandzrelini byezru?
9 Wugandzreli lebyi xwengiki. A hi fanelanga ku tipatsra ni wugandzreli bya madzrimi hi ndlela yini na yini. Loko va-Israyele va ha li vabohiwa a Babilona, afa va hanya makazri ka vhanu lava va nga ni wusinge, va wugandzreli bya madzrimi. Ezaya a profete leswaku va-Israyele afa va ta tlhelela a kaya kwavu a Israyele kutani va pfuxeta wugandzreli lebyi xwengiki. Yehovha a va byele leswi: ‘Sukani! sukani! Humani kola! N’wi nga khumbeni a ntxhumu lowu nga ni ntima; humani Ezaya 52:11.
makazri ka wone; tibasisani.’ Wugandzreli byavu ka Xikwembu Nkulukumba afa byi nga fanelanga ku patsrana ni tindondzro kumbe swihena swa wugandzreli bya madzrimi bya Babilona.—10 Namunhla, vakriste va ntiyiso na vone va fulazrela wugandzreli bya madzrimi. (Dondzra 1 Ba-le-Korinte 10:21.) A misaveni hinkwayu, swihena leswi dumiki ni leswi vhanu va swi kholwaka swi seketeliwe ka tindondzro ta wugandzreli bya madzrimi. Hi xikombiso, a mimbangwini yinyingi vhanu va kholwa ka leswaku ku ni ntxhumu, a ndzreni kwezru, lowu tamaka wu hanya loko hi file, nakone ku ni swihena swinyingi leswi fambisanaka ni ku kholwa leswo. (Eklesiasta 9:5, 6, 10) Vakriste va fanela ku tivonela ka swihena leswo. Swizro swa ndangu wezru swi nga ha hi sindzrisa ku patsreka ka swin’wana swa swihena leswo. Kambe leswi hi djulaka kuva Yehovha a hi vona na hi basile, a hi pfumeli.—Amintiṛo 5:29.
11. Xana swi hlaya yini ku basa a mahanyelweni yezru?
11 Mahanyela lama xwengiki. Akuva Yehovha a hi vona na hi xwengile, hi fanela ku fulazrela wumbuye bya muxaka wini na wini. (Dondzra Ba-le-Efesa 5:5.) A Bibeleni, Yehovha a li ‘tsrutsrumani n’wi txhava wumbuye’. A swi beka livaleni leswaku lava va hanyaka hi wumbuye, va nga tisoli, ‘va nga ka va nga di pfindla dzra Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba’.—1 Ba-le-Korinte 6:9, 10, 18; yana ka “Dondzra Swin’wana”, 22.
12, 13. Ha yini mimpimiso yezru yi fanela ku va leyi basiki?
12 Mimpimiso leyi basiki. Mimpimiso yi talisa ku vitana mintizro. (Mattheo 5:28; 15:18, 19) Mimpimiso leyi basiki yi ta hi susumetela ku yentxa leswi basiki. I ntiyiso leswaku a hi hetisekanga, xileswo hi ta pfana hi pimisa leswi hoxekiki. Loko hi swi pimisa, hi fanela ku swi bakanya hi ku kahlula. Loko hi nga yentxi leswo, hi ku famba ka nkama hi ta gungula leswaku mbilu yezru a ya ha basanga. Hi nga ha sungula ku navela ku yentxa leswi hi tsrhamelaka ku swi pimisa. A matsrhan’wini ya leswo, hi fanela ku tata vongwe byezru hi mimpimiso leyi basiki. (Dondzra Ba-le-Filipi 4:8.) Xileswo, hi bakanya mintxhumu ya ku fana ni swihungatiso leswi nga ni wusinge ni swibakela. Hi hlawula hi wunyaminyami leswi hi swi dondzraka, hi swi hlalelaka, ni leswi hi swi khanelaka.—Amapsalma 19:8, 9.
13 Akuva hi tsrhama a lizrandzrwini dzra Xikwembu Nkulukumba, hi fanela ku va lava xwengiki a wugandzrelini byezru, a mahanyelweni, ni le miyanakanywini. Kambe i swa lisima ka Yehovha kuva hi basa ni le nyameni.
XANA HI NGA BASISA KUYINI HI LE NYAMENI?
14. Ha yini swi ni lisima ku tsrhama na hi basile hi le nyameni?
14 Loko hi basisa mizri yezru ni lomu hi tsrhamaka kone, ku ta pfuneka hine ni lava hi tsrhamaka navu. Hi ta titwa hi ndlela leyinene, nakone vambeni va ta nyonxela ku tsrhama na hine. Kambe ku ni xivangelo xa lisima xa kuva hi basa a nyameni. Ku basa kwezru ku yisa lidzrumu ka Yehovha. Pimisa hi leswi: Loko wo vona n’wana lwa tsrhamaka na a tlakavelile hi nsila, u nga sandzra vapswele. Hi ku fanana, loko hi nga tihlayisi leswaku hi tsrhama na hi basile, vhanu va nga ha sandzra Yehovha. Pawulo a te: ‘A hi khunguvanyisi mhunu ha ntxhumu, suka vutizreli byezru byi sandzriwa; kambe ku hinkwaswu hi tivonekisa hi leswi fanelaka vatizreli va Xikwembu Nkulukumba.’—2 Ba-le-Korinte 6:3, 4.
15, 16. Hi nga yentxa yini akuva hi tsrhama na hi basile?
15 Mpahla ni mizri yezru. Ku tsrhama na hi basile swi fanela ku va ntxhumu wa siku ni siku. Hi xikombiso, hi Deuteronoma 23:12, 13.
hlamba mizri, siku ni siku loko swi koteka. Hi hlamba mavoko hi mati ni sabawu loko hi djula ku da kumbe ku sweka, ngopfu-ngopfu loko hi huma xikoti kumbe loko hi khumbe nsila. Ku hlamba mavoko swi voneka ingiki a hi swa ntxhumu, kambe swa vileleka akuva hi nga hangalasi switsrongwa-tsrongwana ni mavabyi. Swi nga huluxa ni wutomi. Nambi loko hi nge na xikoti lexi bekisekiki, hi nga swi kota ku hlayisa nsila yezru. Va-Israyele va khale afa va nge na xikoti lexi bekisekiki, xileswo loko va tizruma afa va ya kule ni miti kumbe swihlovo swa mati, va gama va yimbela.—16 A swi vileleki kuva mpahla yezru yi va leyi dulaka, yi xongile kumbe yi va ya moda wa wugamu. Kambe yi fanela ku va leyi basiki yi tlhela yi bekiseka. (Dondzra 1 Timoteo 2:9, 10.) Minkama hinkwayu hi djula ku voniwa hi ndlela leyi yisaka lidzrumu ka Yehovha.—Tito 2:10.
17. Ha yini hi navela ku hlayisa muti wezru ni nhundzru swi tsrhama na swi basile?
Luka 23:43; Apfuletelo 11:18) Leswi muti wezru ni nhundzru swi langutekisaka xiswone swi nga kombisa leswaku swoswi hi le ku tilulamiseleni leswaku hi ta hanya a misaveni leyimpshwa ya ku basa.
17 Muti wezru ni nhundzru. Nambi hi hanya kwini, hi hlayisa miti yezru yi tsrhama na yi basile. Hi tlhela hi tiyiseka ka leswaku a movha wezru, xithuthuthu, basikeni kumbe yini na yini lexi hi fambaka ha xone xi basile, ngopfu-ngopfu loko hi ya ha xone a ku zrezreni kumbe a mintlhanganwini. Phela, a nsin’wini hi byela vhanu mayelanu ni wutomi a paradeyisini ledzri basiki lani misaveni. (18. Ha yini hi djula leswaku muti wezru wa wugandzreli wu basa?
18 Muti wa wugandzreli. Hi kombisa leswaku wubasi i bya lisima kwezru hi ku hlayisa mbangu lowu hi tlhanganaka ku wone na wu basile, ku nga ha va Yindlu ya Mfumu kumbe lomu hi hambelaka kone tinhlengeletanu letikulu. Loko vhanu va ta ka Yindlu ya Mfumu hi khambi dzra ku sungula, va talisa ku vona ndlela leyi yi basiki ha yone. Leswo swi yisa lidzrumu ka Yehovha. Swanga swizro swa bandla, hinkwezru hi ni mukhandlu wa ku pfunisa a ku basiseni ka Yindlu yezru ya Mfumu ni ku lulamisa leswi honekaka.—2 Makronika 34:10.
KU TSRHIKA SWIHENA LESWI NGA BASANGAKIKI
19. Xana hi fanela ku fulazrela yini?
19 Nambi leswi Bibele dzri nga longoloxiki swihena hinkwaswu swa ku biha leswi hi fanelaka ku swi fulazrela, dzri nyikela minsinya ya milawu leyi hi pfunaka ku twisisa matitwela ya Yehovha mayelanu na swone. A nga swi djuli kuva hi dzraha, hi nwa ngopfu byala kumbe hi tizrisa timbangi. Loko hi li vanghanu va Xikwembu Nkulukumba, hi nge ti swi yentxa. Ha yini? Hikusa hi yi hlonipha ngopfu nyiko ya wutomi. Swihena leswo swi nga hi gomisela wutomi, swi hi hona lihanyu, swi tlhela swi hona lava tsrhamaka na hine. Vanyingi va lwela ku tsrhika swihena leswi hi nkonta ya lihanyu dzravu. Nambitanu, swanga vanghanu va Yehovha, hi ni xivangelo lexikulu xa ku swi tsrhika—ku zrandzra Xikwembu Nkulukumba. Nhwanyana mumbeni a te: “Hi ku pfuniwa ha Yehovha, ni basise wutomi byanga ni va ni tikulula ka leswi afaka swi ni fuma. . . . Ni pimisa leswaku afa ni nge ti swi kota ku yentxa ku txintxa loku ha wuswanga.” A hi kambisiseni ntlhanu wa minsinya ya milawu ya Bibele leyi taka pfuna mhunu ku tsrhika swihena leswi honaka.
20, 21. I swihena muni leswi Yehovha a djulaka hi ntsrhunxeka ka swone?
20 ‘Leswi hi nga ni swidumbiso leswo, vazrandzriwa, a hi tihlampsweni xambya hinkwadzru dzra mizri ni dzra moya, hi hetisela ku xwenga kwezru a ku txhaveni ka Xikwembu Nkulukumba.’ (2 Ba-le-Korinte 7:1) Yehovha a djula hi ntsrhunxeka ka swihena leswi nga basangakiki, leswi nga honaka mizri ni vongwe byezru.
21 Xivangelo-nkulu xa kuva hi ‘tihlampswa xambya hinkwadzru’ xi kumeka ka 2 Ba-le-Korinte 6:17, 18. Yehovha a hi byela leswi: ‘N’wi nga khumbeni leswa xambya.’ A tlhela a dumbisa leswi: ‘Ndzri ta n’wi yamukela, ndzri ta va Tatana wenu, na n’wine n’wi va vana vanga ni vana va vavasati.’ Ina, Yehovha a ta hi zrandzra swanga tatana lwa zrandzraka vanakwe, loko hi tsrhika xini na xini lexi nga hi ntxhimisaka kumbe xi nga hi nyamisaka mahlweni kwakwe.
22-25. He yini minsinya ya milawu leyi nga hi pfunaka ku tsrhika swihena leswi nga basangakiki?
Mattheo 22:37) Lexi hi xo xileleto xa lisima ngopfu ku tlula hinkwaswu. (Mattheo 22:38) Yehovha a faneliwa hi kuva hi mu zrandzra hi ku helela. Hi nga mu zrandzrisa kuyini hi ku helela na hi hlawula ku yentxa leswi nga gomisaka wutomi byezru kumbe swi nga honaka vongwe byezru? Hi fanela ku swi tsrhika hi va hi yentxa hinkwaswu akuva hi hlonipha wutomi lebyi a hi nyikiki.
22 ‘U ta zrandzra Hosi [Yehovha], Xikwembu Nkulukumba waku, hi mbilu yaku hinkwayu, ni hi hika dzraku hinkwadzru, ni hi ku yanakanya kwaku hinkwaku.’ (23 ‘[Yehovha] hi yene a nyikaka hinkwavu a vutomi ni hika ni hinkwaswu.’ (Amintiṛo 17:24, 25) Loko munghanu o ku hanana ntxhumu wa ku hlawuleka, xana afa u ta wu pfotlotela kumbe u wu txukumeta a taleni? Wutomi i xihanano xa ku hlamalisa lexi pfaka ka Yehovha. Hi xi tlangela swinene. Xileswo hi djula ku tizrisa wutomi byezru hi ndlela leyi mu dzrumisaka.—Amapsalma 36:9.
24 ‘U ta zrandzra wa le kwenu, swanga hi loko u tizrandzra.’ (Mattheo 22:39) Swihena leswi nga basangakiki a swi honi hine ntsena. Swi nga tlhela swi hona ni lava hi tsrhamaka navu, ku nga lava hi ntolovelo hi va zrandzraka ngopfu. Hi xikombiso, mhunu lwa tsrhamaka ni mudzrahi a nga kuma mavabyi makulu ntsena hi ku hefemula musi. Kambe loko hi tsrhika swihena swa ku biha, hi komba lava hi tsrhamaka navu leswaku ha va zrandzra.—1 Yohan 4:20, 21.
25 ‘Va dzrimuxe leswaku va tibeka hansi ka tihosi ni mintamu.’ (Tito 3:1) A matikweni manyingi, ku va ni mbangi kumbe ku yi dzraha i ku tlula nawu. Leswi Yehovha a hi leletaka ku bekela xitxhavu wuhosi, ha yi yingiseta milawu leyo.—Ba-le-Roma 13:1.
26. a) Xana hi fanela ku yentxa yini akuva Yehovha a yamukela wugandzreli byezru? b) Ha yini ku tsrhama na hi basile a mahlweni ka Xikwembu Nkulukumba ku li mahanyela lamanene ngopfu?
Ezaya 48:17) Loko hi lwela ku tsrhama hi basile hi tlhela hi xwenga, hi nga tiyiseka ka leswaku hi yisa lidzrumu ka Xikwembu Nkulukumba.
26 Hi nga ha vona leswaku hi fanela ku txintxa xa kukazri akuva hi kota ku va vanghanu va Yehovha. Loko mhaka yi li leyo, sungula swoswi. Minkama yin’wana a swi nabyali ku tsrhika xihena lexi nga basangakiki, kambe hi nga swi kota! Yehovha a dumbisa ku hi pfuna. A li: ‘Hi mine Yehovha, Xikwembu Nkulukumba waku, lwa ku dondzrisaka ku ku pfuna, lwa ku fambisaka ndleleni leyi u fanelaka ku famba ha yone.’ (