1-3. a) Xana vanyingi va titwisa kuyini hi ntizro wavu? b) He swini swivutiso leswi hi taka swi kambisisa ka ndzrima leyi?

A MISAVENI hinkwayu a vhanu va tizra ngopfu leswaku va tiwundla ni ku wundla mindangu yavu. Kambe vanyingi a va wu zrandzri ntizro wavu, vambeni va tlhela va swi hambula ku ya ku tizreni siku ni siku. Xana u titwa hi ndlela leyi fanaka? Loko swi li tanu, xana u nga yentxa yini akuva u nyonxela ntizro waku?

² Yehovha a hi byela leswi: ‘I xinyiko xa Xikwembu Nkulukumba leswaku mhunu a da, a nwa, a titsrhavela ntizrweni wakwe hinkwawu.’ (Eklesiasta 3:13) Yehovha a hi vumbe hi ndlela ya kuva hi swi djula hi tlhela hi swi navela ku tizra. A djula leswaku hi nyonxela leswi hi swi yentxaka.​—Dondzra Eklesiasta 2:24; 5:18. 

³ Kutani ke, i yini lexi nga hi pfunaka ku zrandzra ntizro wezru? He yini mintizro leyi vakriste va fanelaka ku yi bakanya? Xana hi nga kota ku dzringanisela hi ndlela yini a ntizrweni wezru ni le wugandzrelini byezru ka Yehovha? Nakone he wini ntizro wa lisima lowu hi nga wu yentxaka?

4, 5. Xana Yehovha a wu vonisa kuyini ntizro?

⁴ Yehovha ha byakwe awa swi zrandzra ku tizra. Genesis 1:1 yi li: ‘A ku sunguleni Xikwembu Nkulukumba a tumbuluxi  tilo ni misava.’ Loko Xikwembu Nkulukumba a hete ku vumba misava ni hinkwaswu swi nga ka yone, a hlaye leswaku ntumbuluku wakwe afa wu li ‘wa hombe ngopfu’. (Genesis 1:31) Mutumbuluxi wezru afa a nyonxile hi leswi a swi yentxiki.​—1 Timoteo 1:11.

⁵ Yehovha a ngi ngi yima ku tizra. Yesu a te: ‘Tatana wanga awa tizra ku tlhasa swoswi.’ (Yohan 5:17) Nambi leswi hi nga tivikiki mintxhumu hinkwayu ya ku hlamalisa leyi Yehovha a yi yentxaka, yimbeni ya kone ha yi tiva. A le ku hlawuleni ka lava va taka fuma ni N’wana wakwe, Yesu Kriste, swanga xiyenge xa Mfumu. (2 Ba-le-Korinte 5:17) Nakone Yehovha a zron’weka ngopfu hi ku hlayisa ni ku kongomisa vhanu. Swanga mihandzru ya ntizro wa ku zrezra a misaveni hinkwayu, vhanu vanyingi va sungula ku tiva Yehovha ni ku va ni dumbo dzra ku hanya hi lani ku nga helikiki a misaveni leyi yi nga paradeyisi.​—Yohan 6:44; Ba-le-Roma 6:23.

6, 7. Xana Yesu i mutizri wa matsrhamela muni?

⁶ Ku fana ni Tatana wakwe, Yesu awa swi zrandzra ku tizra. Na a nge si ta la misaveni, Yesu afa a li ‘n’anga ya ku tizra’, kumbe mutizri wa Xikwembu Nkulukumba lweyi a nga ni wuswikoti, a pfunisa a ku vumbeni ka mintxhumu hinkwayu a matilweni ni lani misaveni. (Amaproverbia 8:22-31; Ba-le-Kolosa 1:15-17) Loko a te lani misaveni, Yesu a tame a tizra swinene. Na a ha li ntsrongo, a dondzre ku va muvatli lweyi a nga ni wuswikoti, kumbexana a hamba tiyindlu ni swigotsro. Yesu a tive ntizro swinene lakakuva a tiviwa swanga ‘muvatli’.​—Marka 6:3.

⁷ Nambitanu, ntizro wa lisima swinene ka Yesu afa ku li ku zrezra madzrungula lamanene ni ku dondzrisa vhanu ha Yehovha. A ve ni malembe mazrazru ni hamfu leswaku a heta ntizro wakwe. Xileswo a tizre ngopfu, ku sukela a mpundzrwini ku ya tlhasa ni wusiku swinene. (Luka 21:37,  38; Yohan 3:2) Yesu a fambe mimpfhuka ya ku leha swinene a switaratwini swa ntsrhuzri, na a byela vhanu madzrungula lamanene hi lani a nga kotaka ha kone.​—Luka 8:1.

8, 9. Ha yini Yesu a nyonxele ntizro wakwe?

⁸ Ka Yesu, ku yentxa ntizro wa Yehovha afa swi fana ni swakuda. Ntizro lowu wu mu nyike ntamu ni nkhinkhi. Ku ve ni masiku lawa Yesu a tizriki ngopfu swinene lakakuva a pfumala ni nkama wa ku da. (Yohan 4:31-38) A londzrovote mikhandlu hinkwayu leswaku a pfuna vambeni ku dondzra hi Tatana wakwe. Xileswo a byele Yehovha a ku: ‘Mine ndzri ku twalisile misaveni, ndzri hetile ntizro lowu u ndzri nyikiki leswaku ndzri tizra wone.’​—Yohan 17:4.

⁹ Nakunene, Yehovha na Yesu va tizra hi nkhinkhi swinene va tlhela va nyonxela ntizro wavu. Hi djula ku ‘yetisa Xikwembu Nkulukumba’, nakone hi djula ku ‘landzra mintila yakwe [Yesu]’ hi le kusuhi. (Ba-le-Efesa 5:1; 1 Petros 2:21) Xileswo hi lwela ku tizra hi nkhinkhi ni ku yentxa hi lani hi nga kotaka ha kone ka xini na xini lexi hi xi yentxaka.

10, 11. I yini xi nga hi pfunaka ku va ni vonela dzrinene hi ntizro wezru?

¹⁰ Swanga vhanu va Yehovha, hi tizra ngopfu leswaku hi tiwundla hi tlhela hi wundla ni mindangu yezru. Hi djula ku zrandzra ntizro wezru, kambe leswo swi nga ha kazrata. Kutani ke, hi nga yentxa yini loko hi nga wu nyonxeli ntizro wezru?

¹¹ Vana ni vonela dzrinene. Hi nga ha hluleka ku txintxa ntizro kumbe nkama lowu hi tizraka wone, kambe hi nga txintxa vonela dzrezru. Ku twisisa leswi Yehovha a swi languseliki kwezru swi nga hi pfuna. Hi xikombiso, Yehovha a langusele leswaku a nhloko ya ndangu yi hlayisa ndangu wa yone  hi lani yi nga kotaka ha kone. Nakunene, Bibele dzri hlaya leswaku lweyi a nga wundlikiki ndangu wakwe ‘a hundzrisa lwe wa ku ka a nga pfumelanga hi ku va mfani’. (1 Timoteo 5:8) Loko u li nhloko ya ndangu, u tizra hi nkhinkhi leswaku u wundla ndangu waku. Nambi loko u wu zrandzra kumbe u nga wu zrandzri ntizro waku, wa swi tiva leswaku loko u wundla ndangu waku, u va na u nyonxisa Yehovha.

12. Xana ku tizra hi nkhinkhi ni ku dumbeka swi hi pfunisa kuyini?

¹² Tizra hi nkhinkhi u tlhela u dumbeka. Leswo swi nga ku pfuna ku zrandzra ntizro waku. (Amaproverbia 12:24; 22:29) A ximbeni hi leswaku mutholi waku a ta ku dumba. Vatholi va va bekela lisima vatizri lava dumbekaka hikusa va nge ti yiva mali, switizro kumbe nkama. (Ba-le-Efesa 4:28) Xa lisima swinene hi leswaku Yehovha awa swi tiva loko u tizra hi nkhinkhi ni loko u dumbeka. U nga va ni ‘lipfalu lolinene’ hi ku tiva leswaku u nyonxisa Xikwembu Nkulukumba lweyi u mu zrandzraka.​—Ba-Heberu 13:18; Ba-le-Kolosa 3:22-24.

13. He yini mihandzru yimbeni ya ku va hi dumbeka a ntizrweni?

¹³ Twisisa leswaku mahanyela yaku a ntizrweni ma nga dzrumisa Yehovha. Leswo swi hi nyika xivangelo ximbeni xa ku zrandzra ntizro wezru. (Tito 2:9, 10) Swi nga yentxeka mun’wana wa vatizri-kuloni a navela ku dondzra Bibele hi ku vona xikombiso xaku lexinene.​—Dondzra Amaproverbia 27:11; 1 Petros 2:12.

14-16. Xana hi fanela ku kambisisa yini loko hi hlawula ntizro?

¹⁴ Bibele a dzri longoloxi mintizro leyi mukriste a fanelaka ku yi yamukela ni leyi a nga fanelangakiki. Kambe dzri ni minsinya ya milawu leyi nga hi pfunaka ku teka swiboho leswinene mayelanu ni ntizro. (Amaproverbia 2:6) Na hi tiseketela ka minsinya ya milawu ya Bibele, hi nga ha tivutisa swivutiso leswi landzrelaka.

 ¹⁵ Xana ntizro lowu wu ta djula kuva ni yentxa ntxhumu lowu Yehovha a wu vengaka? Hi dondzre mayelanu ni mintxhumu leyi Yehovha a yi vengaka, ku fana ni ku yiva ni ku hemba. (Eksoda 20:4; Amintiṛo 15:29; Ba-le-Efesa 4:28; Apfuletelo 21:8) Xileswo ha tivonela hi tlhela hi tingawula ku hlawula ntizro wini na wini lowu lwisanaka ni milawu ya Yehovha.​—Dondzra 1 Yohan 5:3.

¹⁶ Xana ntizro lowu wu seketela kumbe ku hlohlotela mintxhumu leyi Yehovha a yi solaka? Hi xikombiso, swi nga ku yini loko wo nyikiwa ntizro wa ku yamukela vhanu lava va djulaka ku xixa makhuzri a xipiritana? A ku na lexi honekiki hi ku yamukela vhanu. Kambe wa ma tiva matitwela ya Yehovha hi ku xixa khuzri. Kutani ke, nambi  leswi ku ngeke wene u taka xixa makhuzri, hi ku ya hi vonela dzra Yehovha, xana a wu swi voni leswaku na wene u nga beleka nandzru a mhakeni leyo?​—Eksoda 21:22-24.

17. Xana i yini xi nga hi pfunaka ku teka swiboho leswi nyonxisaka Xikwembu Nkulukumba?

¹⁷ Loko hi tizrisa minsinya ya milawu ya Xikwembu Nkulukumba, hi nga fana ni vhanu lava hlayiwaka ka Ba-Heberu 5:14, ‘lava nga ni timbilu leti toloveliki, leti tidondzrisiki kumbe ti dondzrisiwiki ku yavanyisa swa ku xonga ni swa ku biha’. Tivutise: ‘Xana vambeni va nga tsrhoveka mazrambu loko no pfumela ntizro lowu? Xana ntizro lowu wu nga djula kuva ni tsrhika nkatanga ni vana akuva ni ya tizrela a tikweni dzrimbeni? Xana swi nga va khumbisa kuyini?’

18. Ha yini swi nga ha bindzraka ku zrangisa wugandzreli byezru?

¹⁸ Swi nga ha hi bindzrela ku zrangisa ku gandzrela Yehovha hi leswi hi hanyaka ka ‘minkama lemimfani’, leyi kazrataka ku langusana na yone. (2 Timoteo 3:1) Ku kuma ntizro ni ku khomelela leswaku wu nga ku luzekeli swi nga ha kazrata swinene. Hi fanela ku wundla mindangu yezru, kambe ha swi tiva leswaku wugandzreli byezru byi fanela ku zrangisiwa. A hi fanelanga ku pfumelela mintxhumu ya nyama yi va ya lisima ku tlula mpimu a wuton’wini byezru. (1 Timoteo 6:9, 10) Kutani ke, xana hi nga hlawulisa kuyini leswi nga swa lisima swinene na kasi hi hala tlhelo hi wundla mindangu yezru?​—Ba-le-Filipi 1:10.

19. Xana ku dumba Yehovha swi hi pfunisa kuyini ku dzringanisela matizrela yezru?

¹⁹ Dumba Yehovha hi ku helela. (Dondzra Amaproverbia 3:5, 6.) Ha swi tiva leswaku Xikwembu Nkulukumba awa swi tiva leswi ha kakunene hi swi vilelaka ni leswaku  a zron’weka ngopfu ha hine. (Amapsalma 37:25; 1 Petros 5:7) A Zritu dzrakwe dzri hi byela leswi: ‘A mahanyela yenu ma nga vi ya ku felela mali [ku zrandzra mali], n’wi tsrhava hi leswi n’wi nga naswu, hikusa a hlayile yene, a ku: Ndzri nga ku siyi, ndzri nga ku tsrhiki.’ (Ba-Heberu 13:5) Yehovha a nga swi naveli kuva hi tsrhamela ku kazrateka ku tlulisa mpimu hi leswaku hi ta wu wundlisa kuyini ndangu wezru. Minkama ya ku tala, a swi kombisile leswaku a nga swi kota ku yaneta swivileleko swa vhanu vakwe. (Mattheo 6:25-32) Nambi loko xiyimu xa ntizro wezru xi tsrhamisise kuyini, minkama hinkwayu hi dondzra Zritu dzra Xikwembu Nkulukumba, hi zrezra madzrungula lamanene, hi tlhela hi hlalela mintlhanganu yezru ya wukriste.​—Mattheo 24:14; Ba-Heberu 10:24, 25.

20. Xana hi nga hanyisa kuyini hi mintxhumu yitsrongo a wutomi byezru?

²⁰ Vana ni tihlo dzrinene. (Dondzra Mattheo 6:22, 23.) Leswi swi hlaya kuva u hanya hi mintxhumu yitsrongo a wuton’wini byaku akuva u kota ku tizrela Yehovha na u nga hingeletiwi. Ha swi tiva leswaku ku pfumelela mali, wutomi bya mafehlefehle, kumbe ku xavetela switizro leswi humexiwaka swi va swa lisima swinene kwezru ku tlula wuxaka byezru na Xikwembu Nkulukumba ku nga va ku mphunta. Kutani ke, i yini xi taka hi pfuna ku zrangisa mintxhumu ya lisima? Hi fanela ku tikazrata swinene leswaku hi nga hambi swikweneti. Loko kutani u li na xone, tihambele makungu ya leswi u taka swi yentxa leswaku u xi pumba kumbe ku xi helisa. Loko hi nga tivoneli, mintxhumu leyi vonekaka yi nga hi yivela ntamu ni nkama wunyingi, kutani hi pfumala nkama wa ku khongota, wa ku dondzra, kumbe wa ku zrezra. A matsrhan’wini ya ku pfumelela mintxhumu ya nyama yi hi  bindzrisela wutomi, hi djula ku dondzra ku yaneliseka hi mintxhumu leyi vilelekaka ha kakunene, ya ku fana ni ‘swakuda ni swa ku yambala’. (1 Timoteo 6:8) Handle ka leswo, nambi hi li ka xiyimu xini, i swinene ku pfana hi kambisisa swiyimu swezru akuva hi vona leswaku hi nga mu tizrelisa kuyini Yehovha hi ndlela leyi yengetelekiki.

21. Ha yini hi fanela ku teka xiboho xa leswi nga swa lisima a wuton’wini byezru?

²¹ Zrangisa leswi swi nga swa lisima. Hi fanela ku tizrisa nkama wezru, ntamu ni mintxhumu leyi vonekaka hi wutlhazri. Loko hi nga tivoneli, mintxhumu leyi nga ni lisima dzritsrongo, ku fana ni tindondzro kumbe mali,  swi ta hi tekela nkama wezru wa lisima. Yesu a te: ‘Zrangani n’wi djula Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba.’ (Mattheo 6:33) Leswi hi swi hlawulaka, swihena swezru, mintizro ya siku ni siku, ni makungu yezru, hinkwaswu swi kombisa leswi nga swa lisima a timbilwini tezru.

22, 23. a) Swanga vakriste, he wini ntizro wa lisima swinene lowu hi nga na wone? b) I yini xi nga hi pfunaka ku zrandzra ntizro wezru?

²² Ntizro wa lisima swinene lowu hi nga na wone i ku tizrela Yehovha ni ku zrezrela vambeni a madzrungula lamanene. (Mattheo 24:14; 28:19, 20) Ku fana na Yesu, hi djula ku yentxa hinkwaswu leswi hi nga swi kotaka a ntizrweni lowu. Vambeni va zruzrele lomu ku nga ni xivileleko xikulu xa vazrezri. Vambeni va dondzrela lidzrimi dzrimbeni leswaku va kota ku zrezrela lava va khanelaka lidzrimi ledzro. Bula ni lava va yentxiki leswo, u va vutisa ha swone. Va ta ku byela leswaku wutomi byavu hi kone byi nga ni ntlhamuxelo byi tlhela byi nyonxisa ngopfu.​—Dondzra Amaproverbia 10:22.

²³ Namunhla, ku tala kwezru hi sindzriseka ku tizra nkama wunyingi, nambi ku tizra mimbangwini yinyingi, ntsena leswaku hi kota ku kumela mindangu yezru mintxhumu ya ku tihanyisa. Yehovha awa swi tiva leswo, mfuzri awa swi tlangela hinkwaswu leswi hi swi yentxaka leswaku hi hlayisa mindangu yezru. Xileswo, hinkwezru a hi tameni hi yetisela Yehovha na Yesu hi ku tizra hi nkhinkhi, nambi hi hamba ntizro muni. Mawaku loko hi nga dzrivali leswaku a ntizro wezru wa lisima swinene i ku tizrela Yehovha ni ku zrezra madzrungula lamanene ya Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba. Leswo swi ta hi tisela ku nyonxa ka xihlayelamfuzri.