Xana U Nga Dzri Kuma Kwini Dumbo Dzra Ntiyiso?

Watxhi dzraku dzri yimile nakone dzri voneka ingiki dzri honekile. U nga dzri lunghisa hi tindlela ta ku tala. Hinkwaku ku tale hi madzrungula ya lava va liki va ma lunghisa mawatxhi nakone hinkwavu va ku dumbisa leswaku u nge ti tisola loko u ya lunghisa ka vone. Kambe van’wana va ti kaneta tindlela toleto. Xana u nga kuyini loko u gungula leswaku muyakelani waku awa swi kota ku lunghisa nakone hi yene a khandhiki watxhi dzroledzro ka malembe lama khalutiki? Tlhantakubidzri, u kuma leswaku a tibekiselile ku ku pfuna hi mahala. A swi ganaganekisi leswaku a wu ta hlawula ku yentxa yini.

Swoswi fananisa wathxi dzroledzro ni wuswikoti byaku bya ku va ni dumbo. Loko u kuma leswaku u lahlekeliwa hi dumbo hi lani vanyingi va lahlekeliwiki hi dumbo a minkameni leyi ya ku kazrateka, xana u ta wu djula kwini pfunu? Vanyingi va hlaya leswaku va nga swi tlhantlha swikazratu swavu, kambe ku tala ka mavonela yavu ma va pfilunganya, nakone ma tikaneta hi wuswawone. Kutani ke ha yini u nga yi ka lweyi a hambiki vhanu na va ni wuswikoti bya ku va ni dumbo? Bibele dzri hlaya leswaku a nga ‘kule ku hine hinkwezru’ ni leswaku a ti bekiselile swinene ku hi pfuna.—Amintiṛo 17:27; 1 Petros 5:7.

Ntlhamuxelo Lowukulu Wa Dumbo

Ntlhamuxelo wa Bibele mayelanu ni dumbo wu nave ngopfu, nakone wu yente ngopfu ku tlula tidondzro leti tolovelekiki namunhla ta vadokodela, vativi va siyensa ni vativi va miyanakanyu. Mazritu ya lidzrimi dzra ku sungula lawa ma ndzruluteliwiki ma va “dumbo” a Bibeleni ma tlhamuxela ku langutela hi manyawu ni ku langutela leswinene. Kunene dumbo dzri yakiwa hi mintxhumu yibidzri. Dzri patsra ku navela ntxhumu wa kukazri lowunene kun’we ni kuva va ni xiseketelo xa ku kholwa leswaku ku ta tlhasa mintxhumu leyinene. Dumbo ledzri kumekaka a Bibeleni a hi nozro ntsena. Dzri tiseketele hi ntiyiso ni wumboni lebyi nga livaleni.

A mhakeni leyi, dumbo dzri fana ni lipfumelo ledzri faneliki ku seketeliwa ka wumboni bya kukazri, ku nga li ka ntxhumu lowu nga liki ntiyiso. (Ba-Heberu11:1) Nambiswilitanu, Bibele dzri beka ku hambana a xikazri ka lipfumelo ni dumbo.​—1 Ba-le-Korinte 13:13.

Hi xikombiso: loko u kombela munghanu waku lweyi u mu dumbaka, leswaku a ku pfuna hi ndlela ya ku kazri u nga ha va ni dumbo dzra leswaku a ta ku pfuna. U ni dumbo dzra leswaku a ta ku pfuna hikuva wa mu dumba munghanu waku. U mu tiva ha hombe, nakone u sama u mu vona na a kombisa wunene ni malwandla. Lipfumelo ni dumbo dzraku swa fambisana kambe a swi fani. Xana u nga hlakulela ku va ni dumbo dzra ku tanu ka Xikwembu Nkulukumba hi ndlela yini?

Xivangelo Xa Ku Va Ni Dumbo

Xikwembu Nkulukumba i xihlovo xa dumbo dzra ntiyiso. A minkameni ya Bibele Yehovha a a hlayiwa ‘dumbo dzra Israyele.’ (Yeremiya 14:8) Dumbo dzrin’wana ni dzrin’wana dzra ntiyiso ledzri vhanu vake a va li na dzrone a dzri pfa kwake, xileswo yene a a li dumbo dzravu. Dumbo dzroledzro a dzri nga li nozro ntsena Xikwembu Nkulukumba a va nyike xiseketelo lexi tiyiki xa ku va ni dumbo. Loko a li kazri a tizrisana navu hi madzana ya malembe, a va nyike wumboni lebyi tiyiki bya ku hetisisa swidumbiso swake. Yoxuwa muzrangeli wavu a hlaye leswi ka Israyele: ‘N’wa swi tiva hi timbilu tenu hinkwatu,  . .leswaku a ku wanga ni zritu ni dzrin’we dzra mazritu hinkwawu lamanene lawa Yehovha, Xikwembu Nkulukumba wenu, a nga ma byela ha n’wine.’​—Yehošua 23:14.

Wumboni byolebyo bya ha li xitanu nambileswi kutani ku khalutiki malembe ya manyingi. Bibele dzri tale hi swidumbiso leswikulu swa Xikwembu Nkulukumba kun’we ni ndlela leyi a swi hetisisiki ha yone swidumbiso swake. Swidumbiso leswi profetiwiki swi dumbeka ngopfu lakakuva minkama yin’wana swi tsraliwe ingiki hi loko kutani swi hetisekile.

Hi yone mhaka leyi hi nga hlayaka leswaku Bibele i buku dzra dumbo. Loko u li kazri u kambisisa ndlela leyi Xikwembu Nkulukumba a tizrisaniki ni vhanu ha yone, u ta ya u tiyiseka swinene leswaku u fanela ku mu dumba. Muapostola Pawulo a tsrale leswi: ‘Hinkwaswu leswi nga tsraliwa khale swe ku tsraliwela ku hi dondzrisa akuva hi va ni ku lavisela hi ku tiyisela ni hi ku khongoteliwa loko ku nga matsralweni.’Ba-le-Roma 15:4.

Xana Xikwembu Nkulukumba A Hi NyiKa Dumbo Dzra Muxaka Muni?

Xana hi swini swiyimu leswi djulaka kuva hi va ni dumbo? A hi loko hi langusana ni lifu? Kambe ka vhanu va ku tala dumbo dzri voneka dzri voneka dzri ha pfuni ntxhumu hi ku helela loko hi feliwa hi mhunu lweyi hi mu zrandzraka. Phela a xi kone xin’wana xi nga dlayaka dumbo ku fana ni lifu. Dzri hlasela hinkwezru. A hi nge dzri tsrutsrumi hi ku helela nakone a hi na wone ntamu wa ku dzri hlula. Hi kola ka leswo Bibele dzri li: ‘Lifu i nala.’​—1 Ba-le Korinte 15:26.

Xana hi nga dzri kumisa kuyini dumbo leswi hi langutaniki ni lifu? Phela ndzrimana ya Bibele leyi hlayaka leswaku lifu i nala yi tlhela yi hlaya leswaku i nala lweyi ‘a taka helisiwa a wugan’wini.’ Yehovha Xikwembu Nkulukumba a ni ntamu wa ku hlula lifu. A swi kombisile minkama ya ku hlawanyana swoswo. Hi ndlela yini? Hi ku pfuxa lava fiki. Bibele dzri tlhamuxela swiyentxakalu swa 9 lani Xikwembu Nkulukumba a tizrisiki ntamu akuva a pfuxa vhanu a ku feni.

Ka xiyentxakalu lexi xiyekaka, Yehovha a nyike N’wanakwe Yesu ntamu wa ku pfuxa munghanu wakwe lweyi a zrandzrekaka, Lazaru, lweyi a ku khalute mune wa masiku na file. Yesu a nga swi yentxanga a xihundleni leswo, kambe a swi yentxe a mahlweni ka xitsrhungu lexi a xi mu hlalela.​—Yohan 11:38-48, 53; 12:9, 10.

U nga ha tivutisa: ‘Ha yini vhanu volavo va pfuxiwile? Xana a va duhwalanga va tlhela va fa?’ Swi ve tanu. Kambe, hi kola ka wudzrunguli bya ku pfuxiwa ka vafi bya ku fana ni lebyi, a hi nge vi na ku navela ntsena ka leswaku vhanu lava hi va zrandzraka va ta pfuxiwa. Hi ni xivangelo xa ku kholwa leswaku va ta pfuxiwa. Hi mazritu man’wana, hi ni dumbo dzra ntiyiso.

Yesu a te: ‘Hi mine ku pfuka ni wutomi.’ (Yohan11:25) Hi yene lweyi Yehovha a taka mu nyika ntamu wa ku pfuxa vhanu a misaveni hinkwayu. Yesu a te: ‘A nkama wa ta lowu hinkwavu lava nga masizreni va taka yingela zritu dzrakwe, kutani va ta huma.’ (Yohan 5:28, 29) Ina, hinkwavu lava yetleliki a masizreni va ni dumbo dzra ku pfuxeliwa a misaveni ya Paradeyisi.

Muprofeta Ezaya a tlhamuxele hi ndlela leyi nyonxisaka mhaka leyi ya ku pfuxiwa ka vafi: ‘A vafi vaku va ta tlhela va hanya! A mintsrumbu yanga mi ta tlhela mi pfuka! Pfukani n’wine, n’wi yimbelela hi ku tsrhava, n’wine lava tsrhamiki ntsrhuzrini! hikusa mbezre yaku i mbezre ya ku vonekisa, kutani misava mi ta tlhela mi humexa lava ku fa!’​—Ezaya 26:19

Xana leswo a swi txhaveleli? Lava va fiki va le xiyin’wini lexi sizrelelekiki swinene ku fana ni xibebana a mbelekweni wa mamana wa xone. Kunene, lava va wisiki a masizreni va hlayisekile hi ndlela leyi hetisekiki a miyanakanywini ya Xikwembu Nkulukumba wa Ntamu Hinkwawu. (Luka 20:37, 38) Nakone ku nga li kungani va ta tlheliseliwa a wuton’wini va nghena a misaveni leyi nga ni ku nyonxa, va hoyozeliwa hi ndlela leyi n’wana lweyi a ha ka ku belekiwa a hoyozeliwaka ha yone hi ndangu lowu nga ni lizrandzru, lowu ku nga khale na wu mu zrindzrelile. Xiswoswo, hi ni dumbo nambiloko hi langutana ni lifu.

Leswi Dumbo Dzri Nga Ku Yentxelaka Swone

Pawulo a hi dondzrisa swinyingi mayelanu ni ndlela leyi dumbo dzri nga dzra lisima ha yone. A khanele hi dumbo swanga xisizrelelo xa lisima hi tlhelo dzra moya​—ku fana ni xilembe. (1 Ba-le-Thesalonika 5:8) Xana a a hlaya yini hi mazritu wolawo? Phela a minkameni ya ku tsraliwa ka Bibele a musotxha a a yambala xilembe xa nsimbi loko a ya yimpini. Hakanyingi a xi tlhantekiwa a henhla ka panu kumbe xilembe xa xikhumba. Hi mhaka ya xilembe xolexo xa nsimbi, tlhazri a dzri tlhasa dzri ba xilembe dzri ya wela kule a matsrhan’wini ya ku vavisa musotxha lweyi a nga yimpini. Xana hi yini mhaka leyi Pawulo a a djula ku dondzrisa yone lani? Swanga hi leswi xilembe xi sizrelelaka nhloko, xiswoswo ni dumbo dzri sizrelela miyanakanyu, ku nga ntamu wezru wa ku pimisa. Loko u li ni dumbo ledzri tiyiki ka minkongometo ya Xikwembu Nkulukumba, ku zrula kwaku ka miyanakanyu a ku fanelanga ku helisiwa hi ku txhava kumbe gome loko u langutane ni swiyimu swa ku bindzra. Xana i mani ka hine lweyi a nga xi djulikiki xilembe xolexo?

Pawulo a tizrise xifaniso xin’wana xa dumbo lexi fambisanaka ni ku zrandzra ka Xikwembu Nkulukumba. A tsrale leswaku dumbo ledzri hi nga nadzru dzri fana ni ‘nsoma ya hika leyi dumbekaka yi va yi tiya.’ (Ba-Heberu 6:19) Leswi Pawulo a hulukiki timhangwini ta ku hlawanyana ta maboti, a a swi tiva ha hombe leswaku nsoma i ya lisima swinene. Loko va hlaseliwa hi swidzedze, vaweti a va txukumetela a nsoma a matini. Loko yi tlhasa yi khwekela a tsrhakwini dzra lwandle, boti a dzri kota ku yima dzri nga biwi hi xidzedze dzri ya tsrhoveka a mazribyeni.

Hi lani ku fanaka, loko swidumbiso wa Xikwembu Nkulukumba swi li dumbo ledzri dumbekaka dzri va dzri tiya ka hine, dumbo dzroledzro dzri nga hi pfuna ku tiyisela loko hi li nhlomulweni. Yehovha a dumbisa leswaku ku nga li khale, nkama wa ta lowu vhanu va taka kala va nga ha kazratiwi hi tiyimpi, wugevenga, gome nambi lifu. (Vona bokisi ledzri dzri nga ka tluka  10.) Ku khomelela swi tiya ka dumbo dzroledzro swi nga hi pfuna leswaku hi hanya hi ndlela leyi yi hi bekaka kule ni timhangu. Swi hi tiyisa leswaku hi hanya hi nkongometo wa Xikwembu Nkulukumba a matsrhan’wini ya ku landzrelela moya wa mpfilumpfilu ni mahanyela ya ku biha lawa ma taliki swinene a misaveni leyi hi hanyaka ka yone

Dumbo dzroledzro, ledzri humaka ka Yehovha, dzra ku khumba na wene. A djula leswaku u hanya hi ndlela leyi a a djula leswaku u hanya ha yone ku sunguleni. A navela leswaku vhanu hinkwavu va huluxiwa. Hi ndlela yini? Xa ku sungula, mun’wana ni mun’wana a fanela ku ‘tlhasa a ku tiveni ka xihlayelamfuzri’. (1 Timoteo 2:4) Vagandlisi va revhixta ledzri va ku tsratsriya leswaku u kuma wutivi byolebyo lebyi nyikaka wutomi mayelanu ni ntiyiso wa zritu dzra Xikwembu Nkulukumba. Dumbo ledzri Xikwembu Nkulukumba a taka ku nyika dzrone dzri tlula dumbo dzrini na dzrini ledzri u nga dzri kumaka a misaveni leyi.

Loko u li ni dumbo dzroledzro a wu fanelanga u titwa na u hele ntamu, hikuva Xikwembu Nkulukumba a nga ku nyika ntamu hinkwawu lowu u wu djulaka leswaku u kota ku hetisisa nkongometo wini na wini lowu u nga vaka na wone lowu fambisanaka ni ku zrandzra kwakwe. (2 Ba-le-Korinte 4:7; Ba-le-Filipi 4:13) Xana ledzri a hi dzrone dumbo ledzri u dzri djulaka? Kutani ke, loko u li ni tozra dzra dumbo naswone u dzri djula, tiyiseka leswaku dzri kone dumbo dzroledzro. Dzri kola nyongeni. U nga va na dzrone!

[Bokisi/Mufoto]

Swivangelo Swa Ku Va Ni Dumbo

Dondzro leyi seketeliwiki a Matsralweni yi nga ku pfuna leswaku u va ni dumbo:

▪ Xikwembu Nkulukumba a dumbisa wumundzruku lebyi nyonxisaka.

Zritu dzrakwe dzri hlaya leswaku misava hinkwayu yi ta va Paradeyisi.Ku ta tsrhama vhanu lava nyonxiki ni lava nga ni wumun’we.​—Amapsalma 37:11, 29; Ezaya 25:8; Apfuletelo 21:3, 4.

▪ Xikwembu Nkulukumba a nga hembi.

A nyenya madzrimi hinkwawu. Yehovha a xwengile nakone a pfumala xisandzru hi ku helela. Xiswoleswo, a nge txhuki a hemba.​—Amaproverbia 6:16-19; Ezaya 6:2, 3; Tito 1:2; Ba-Heberu 6:18.

▪ Xikwembu Nkulukumba a ni ntamu lowu nga hluliwikiki ha ntxhumu.

Hi Yehovha ntsena lweyi a nga ni ntamu hinkwawu a wuyakwini hinkwabyu. A xi kone lexi nga mu sivelaka ku hetisisa swidumbiso swakwe.​—Eksoda 15:11; Ezaya 40:25, 26.

▪ Xikwembu Nkulukumba a djula leswaku hi hanya hi la ku nga helikiki.

​—Yohan 3:16; 1 Timoteo 2:3, 4.

▪ Xikwembu Nkulukumba a hi lavisa hi tihlo ledzrinene.

A hlawula ku lavisisa matsrhamela yezru lamanene ni ku tikazrata kwezru, a matsrhan’wini ya swihoxo ni ku tsrana kwezru. (Amapsalma 103:12-14; 130:3; Amaproverbia 6:10) A ni dumbo dzra leswaku hi ta yentxa leswi faneliki naswone awa nyonxa loko hi yentxa tanu.​—Amaproverbia 27:11.

▪ Xikwembu Nkulukumba a dumbisa ku ku pfuna akuva u kota ku mu komba xitxhavu a wuton’wini byaku.

Malandzra yakwe a ma fanelanga ma titwa na ma heleliwe hi ntamu. Xikwembu Nkulukumba a hi nyika moya wa ku xwenga hi mbilu ya ku basa. Moya wolowo, lowu nga ni ntamu ngopfu swinene, wa hi pfuna.​—Ba-le-Filipi 4:13.

▪ Ku beka dumbo dzrezru ka Xikwembu Nkulukumba a hi ku tlanga hi nkama.

Awa dumbeka hi ku helela. A nge txhuki a hi khomisa tingana.​— Amapsalma 25:3

[Mufoto]

Swanga hi leswi xilembe xi sizrelelaka nhloko, ni dumbo dzri sizrelela miyanakanyu

[Mufoto]

Ku fana ni nsoma, dumbo ledzri tiyiki dzri nga ku yentxa u yima u tiya

[Crédito da foto]

Courtesy René Seindal/Su concessione del Museo Archeologico Regionale A. Salinas di Palermo