1-2. I yini leswi nkulu wa kukazri a dondzriki leswaku a fanela ku swi yentxa loko a nyikela xilayu?

 MALEMBE ntsrhaku, vakulu vabidzri va yendzrele makwezru wa xisati lweyi a a ni masiku na a nga yi mintlhanganwini. Mun’we wa vakulu lava a va mu yendzrelile, a mu dondzrele tindzrimana leti a ti vulavula hi lisima dzra ku ya a mintlhanganwini. A a yanakanya leswaku liyendzro dzri fambe ha hombe. Kambe loko yene ni nkulu mumbeni va huma, makwezru lwiyani wa xisati a te: “Vamakwezru, a mi swi tivi swikazratu leswi ni lavisanaka na swone.” Vamakwezru va nyikele xilayu nambi leswi a va nga mu vutisanga mayelanu ni swikazratu leswi a a kumana na swone. Xileswo, makwezru lwiyani wa xisati a titwi ingiki xilayu lexiyani a xi nga mu faneli.

² Nkulu lweyi a kombiki tindzrimana makwezru wa xisati a li: “Minkama yimbeni ni yanakanyana leswaku makwezru lwiya a nga kombisaka xitxhavu, kambe leswi ni yanakanyisisiki hi mhaka leyo, ni vone leswaku ni mu kombe tindzrimana leti fanelekaka a matsrhan’wini ya ku hamba swivutiso leswi fanelekaka swa ku fana ni leswi liki: ‘U kazratiwa hi yini? Ni nga ku pfuna hi ndlela yini?’” Nkulu lweyi a dondzre ntxhumu wa lisima ka leswi yentxekiki. Namunhla i nkulu tlhelo mubyisi lwenene.

3. I vamani lava nga nyikelaka xilayu a bandleni?

 ³ Swanga vabyisi, vakulu va ni wutiyanguleli bya ku nyikela swilayu loko swi vileleka. Nambi swi li tanu, minkama yimbeni van’wana a bandleni va nga ha nyikela swilayu. Hi xikombiso, makwezru wa xinuna kumbe wa xisati a nga ha nyikela xilayu lexi seketeliwiki Bibeleni ka munghanu wake. (Ps 141:5; Pr 25:12) Kumbe makwezru wa xisati lweyi a kuliki a nga ha tlhazrihisa vampshwa va xisati ka swiyimu swa ku fana ni leswi nga ka Tito 2:3-5. Nakone handle ka ku ganaganeka, vapswele  va fanela ku nyikela swilayu ka vanavu. Nambi leswi xidondzro lexi xi kongomisiwaka ka vakulu, hinkwezru hi nga pfuneka hi ku pfuxeta tindlela leti kombisiwiki ta ku nyikela xilayu hi ndlela leyi kutxaka ni leyi ‘tsrhavisaka mbilu’.—Pr 27:9.

4. Xana hi ta bula hi yini ka xidondzro lexi?

⁴ Ka xidondzro lexi hi ta hlamula mune wa swivutiso mayelanu ni ku nyikela swilayu: 1) I yini lexi fanelaka ku hi susumetela ku nyikela xilayu? 2) Xana xilayu lexo xa vileleka hakunene? 3) Hi mani lweyi a fanelaka ku nyikela xilayu? 4) Xana ni nga yentxa yini akuva ni nyikela xilayu hi ndlela leyinene?

5. Ha yini swi nabyala ku yamukela xilayu loko nkulu a xi nyikela hi ndlela ya lizrandzru? (1 Ba-le-Korinte 13:4, 7)

⁵ Vakulu va zrandzra vamakwezru hinkwavu. Minkama yimbeni va kombisa lizrandzru ledzro hi ku va nyika xilayu lexi fanelekaka loko va hoxile. Na a nge si na ya bulisana ni mhunu lweyo, nkulu a nga sungula hi ku kambisisa leswi mupostola Pawulo a swi hlayiki mayelanu ni lizrandzru, a te: ‘A lizrandzru li lehe mbilu li ni wumbilu. . . . Li pfumela hinkwaswu, li lavisela hinkwaswu li byatsrha hinkwaswu.’ (Dondzra 1 Ba-le-Korinte 13:4, 7.) Ku yanakanyisisa hi tindzrimana leti ta Bibele swi ta pfuna nkulu ku va a tiyiseka leswaku a nyikela xilayu hi ndlela ya lizrandzru. Loko lweyi a yamukelaka xilayu a xiya leswaku nkulu awa zron’weka ha yene, swi ta mu nabyalela ku xi yamukela.—Ro 12:10.

6. Xana Mupostola Pawulo a hi bekeli xikombiso muni a mhakeni ya ku laya?

⁶ Mupostola Pawulo a bekele vakulu xikombiso lexinene. Hi xikombiso, loko vamakwezru va le Thesalonika va vileli xilayu, Pawulo a tekele ku va nyika. Kambe ka mapapela lawa a ma tsraleliki va le Tesalonika ku sungula a khanele hi ntizro wavu wa ku dumbeka, ntizro wavu wa lizrandzru ni ku tiyisela kwavu. Mupostola Pawulo a tlhele a kombisa leswaku a a swi twisisa swiyimu swa wutomi byavu, leswaku a byi nga na nabyali ni leswaku a va landzreleliwa. (1Te 1:3; 2Te 1:4) A tlhele a byela vamakwezru lava leswaku a va li xikombiso ka vakriste vambeni. (1Te 1:8, 9) Handle ka ku ganaganeka, va nyonxe ngopfu swinene hi ku va va yamukele mazritu lawa ya ku kufumela ya Pawulo. Nakunene Pawulo a a va zrandzra vamakwavu. Hi leswi yentxiki a nyikela xilayu hi ndlela leyinene ka mapapela lawa a ma tsraleliki va le Thesalonika.—1Te 4:1, 3-5, 11; 2Te 3:11, 12.

7. Hi mhaka muni van’wana va nga xi yamukeli ha hombe xilayu?

⁷ Ku nga yentxeka yini loko hi nga nyikeli xilayu hi ndlela leyinene? Nkulu wa kukazri a xiye leswaku, van’wana a va xi yamukeli xilayu ku nga li hi leswi ku nga ni xa kukazri lexi hoxekiki kambe hi leswi xi kalaka xi nga nyikeliwanga hi ndlela ya lizrandzru. Hi dondzra yini? Xilayu xi nabyala ku xi yamukela loko xi nyikeliwa hi ndlela ya lizrandzru ku nga li hi loko mhunu a xi nyikela na a hlundzrukile.

8. I yini leswi nkulu a fanelaka ku tivutisa swone loko a djula ku laya mhunu?

⁸ Vakulu a va fanelanga va tsrutsrumela ku laya mhunu. Na va nge si nyikela xilayu va fanela ku tivutisa leswi: ‘Xana hakunene ni fanela ku hlaya xa kukazri? Xana na tiyiseka leswaku leswi mhunu lweyi a swi yentxiki swi hoxile? Xana a tluli nawu wa kukazri wa Bibele? Kumbe no va ni vonela ledzri hambaniki?’ Ku ta va wutlhazri ku va nkulu a tingawula ku ‘ngungumela a mazritwini yakwe’. (Pr 29:20)  Loko nkulu a nga tiyiseki leswaku a fanela ku nyikela xilayu ka mhunu wa kukazri kumbe im-him, a nga tsrhindzrekela ka nkulu mumbeni akuva a kambisisa leswi matsralwa ma swi hlayaka hi mhaka leyo.—2Tm 3:16, 17.

9. I yini leswi hi nga swi dondzraka ka xilayu lexi Pawulo a xi nyikeliki mayelanu ni ku yambala ni ku tilungisa? (1 Timoteo 2:9, 10)

⁹ Yanakanya hi xikombiso lexi. A hi nge nkulu wa kukazri awa kazrateka hi ndlela leyi makwezru wa kukazri a yambalaka ha yone kumbe a tilungisaka ha yone. Nkulu a nga ha tivutisa leswi: ‘Xana ku ni xivangelo xa matsralwa lexi nga yentxaka ni nyikela xilayu xa kukazri?’ Akuva a tiyiseka leswaku leswi a swi yanakanyaka hi swone a nga ha kombela mpfunu ka nkulu mumbeni kumbe ka muzrezri lweyi a wupfiki. Kutani va ta kambisisa xikan’we leswi Pawulo a swi hlayiki mayelanu ni ku yambala ni ku tilungisa. (Dondzra 1 Timoteo 2:9, 10.) Pawulo a khanele hi minsinya ya milawu leyi kombisaka leswaku vakriste va fanela ku yambala hi ndlela leyinene. Kambe Pawulo a nga xaxametanga leswaku he yini mpahla leyi va fanelaka ku yi yambala kumbe leyi va nga fanelangakiki. A a swi tiva leswaku vakriste va ntsrhunxekile akuva va tilangela leswi nga lwisaniki ni minsinya ya milawu ya Bibele. Kutani loko va kambisisa leswaku swa fanela kumbe im-him ku nyikela xilayu xa kukazri, vakulu va fanela ku tiyiseka leswaku swiboho swa mhunu lweyo swi kombisa ku dzringanisela kumbe im-him.

10. I yini leswi hi fanelaka ku swi dzrimuka mayelanu ni swiboho swa vambeni?

¹⁰ I swinene ku pfumela leswaku vakriste vabidzri lava wupfiki va nga teka swiboho leswi hambaniki leswi pfumelelekaka. A hi fanelanga hi sindzrisa vamakwezru leswaku va landzra mavonela yezru mayelanu ni leswinene ni leswi bihiki.—Ro 14:10.

11-12. Xana nkulu a fanela ku tivutisa yini loko swi dja a nyikela xilayu nakone ha yini?

¹¹ Loko swi li livaleni leswaku mhunu lweyo a fanela ku nyikiwa xilayu, xivutiso lexi landzrelaka hi lexi: ‘Xana hi mani lweyi a taka nyikela xilayu?’ Na a nge si nyika xilayu makwezru wa xisati lweyi a txhatiki kumbe ntsrongwana wa kukazri, nkulu a fanela ku vutisa nhloko ya ndangu leyi n’waninkama yi nga ha djulaka ku tilungisela mhaka ha wuswayone. * Kumbe nhloko ya ndangu yi nga ha djula ku va kone loko nkulu a nyikela xilayu. Nakone hi lani hi swi voniki ha kone ka  yava 3, ka swiyimu swimbeni swi nga yampswa ku va makwezru wa xisati lweyi a kuliki hi ntanga a nyikela xilayu ka makwezru wa xisati lweyi a nga mumpshwa.

 ¹² A hi kambisiseni mhaka yimbeni. Nkulu a nga ha tivutisa leswi: ‘Xana na faneleka ku nyikela xilayu kumbe a swi ta yampswa ku va mhunu mumbeni a xi nyikela?’ Hi xikombiso, mhunu lweyi a lwaka ni matitwela ya ku va a nga pfuni ntxhumu a nga ha yingela swilayu swa nkulu lweyi a kumaniki ni swikazratu leswi fanaka a matsrhan’wini ya lweyi a kalaka a nga kumananga na swone. Swi nga yentxeka nkulu lweyi a kumaniki ni swikazratu leswi fanaka a swi twisisa ha hombe leswi makwezru a kumanaka na swone nakone a tibeka a mbangwini wake. Nakone a nga ha yingela hi ku nabyala leswi a swi hlayaka. Nambi tanu, vakulu hinkwavu va ni wutiyanguleli bya ku kutxa vamakwezru akuva va landzra matsralwa. Kambe xa lisima ku tlula hinkwaswu, i ku va xilayu xi nyikeliwa.

13-14. He dzrini lisima dzra ku va nkulu a tiva mhaka hinkwayu na a nge si na nyikela xilayu?

¹³ Yingela. Loko nkulu a tilulamisela ku nyikela xilayu a fanela ku tivutisa leswi: ‘Xana ni tiva yini hi swiyimu swa makwezru lweyi? A kumana na yini a wuton’wini byake? Xana ku ni mintxhumu leyi a kumanaka na yone leyi ni kalaka ni nga yi tivi? Ni nga mu pfunisa kuyini swoswi?’

¹⁴ Lava nyikelaka swilayu va nga tizrisa nsinya wa nawu lowu nga ka Yakob 1:19. Yakobe a te: ‘A mhunu mun’wana ni mun’wana a a hangweyisisi ku yingela a hlwela ku vulavula.’ Nkulu a nga ha pimisa leswaku a tiva mhaka hinkwayu, kambe xana leswo i ntiyiso? A buku dzra Amaproverbia 18:13 dzri hi dzrimuxa leswi: ‘Lwa yangulaka a nge si na yingela a tivangela wusingi ni tingana.’ Ndlela ya ku yampswa ya ku tiva mhaka hinkwayu i ku bulisana ni mhunu lweyo. Leswo swi hlaya leswaku hi fanela ku yingela na hi nge si khanela. Dzrimuka dondzro leyi hi yi kumiki ka nkulu lweyi hi khaneliki ha yene a ku sunguleni ka xidondzro lexi. A xiye leswaku na a nge si na vulavula hi leswi a lulamiseliki swone a a fanela ku hamba swivutiso leswi: “U kazratiwa hi yini?” “Ni nga ku pfuna hi ndlela yini?” Loko vakulu va tinyika nkama wa ku kambisisa mhaka hinkwayu swi ta va nabyalela ku pfuna ni ku tiyisa vamakwezru.

15. Xana vakulu va nga wu tizrisa hi ndlela yini nsinya wa nawu wu nga ka Amaproverbia 27:23?

¹⁵ Lwela ku tiva ntlhambi. Hi lani hi swi voniki ha kone a ku sunguleni, ku nyikela swilayu leswinene a hi ntsena ku dondzra tindzrimana kumbe ku nyikela xidzringanyeto xa kukazri, kambe vamakwezru va djula ku tiyiseka leswaku ha zron’weka ha vone, ha va twisisa nakone hi djula ku va pfuna. (Dondzra Amaproverbia 27:23.) Vakulu va fanela ku tikazrata akuva va yaka wunghanu ni vamakwezru.

16. Xana vakulu va nga yentxa yini akuva swi va nabyalela ku nyikela swilayu?

¹⁶ A vakulu a va djuli leswaku vamakwezru va pimisa leswaku vo va pfuxela ntsena loko  va djula ku va nyika swilayu. A matsrhan’wini ya leswo, vakulu va bulisana ni vamakwezru nakone va kombisa leswaku va zron’weka ha vone loko va kumana ni swikazratu. Nkulu mumbeni a te: “Loko hi yentxa leswo, wuxaka byezru ni vamakwezru byi ta kula, nakone loko u djula ku mu nyika swilayu swi ta ku nabyalela.” Ni lweyi a nyikiwaka xilayu swi ta mu nabyalela ku xi yamukela.

17. He xini xiyimu lexi nga ha djulaka leswaku nkulu a lehisa mbilu a tlhela a zrula?

¹⁷ Lehisa mbilu u tlhela u zrula. Ku lehisa mbilu ni ku zrula i swa lisima ngopfungopfu loko mhunu lweyi a nyikiwaka xilayu lexi seketeliwiki a Bibeleni a nga yamukeli. Nkulu a fanela ku tivonela akuva a nga kwati loko xilayu xake xi nga yamukeliwi hi ku kahlula. Bibele dzri hlaye leswi mayelanu na Yesu: “A ku na motsre lowu nga kusuhi ni ku timeka lowu a taka wu tima ku ko a tisa wululami.” (Mt 12:20) Kutani ka swikhongoto swake, nkulu a nga kombela Yehovha akuva a pfuna mhunu lweyi a vilelaka xilayu ni ku mu pfuna akuva a twisisa leswaku ha yini a vilela xilayu a tlhela a xi tizrisa. Makwezru lweyi a layiwaka a nga ha vilela nkama akuva a pimisa hi leswi hlayiwiki. Loko nkulu a lehisa mbilu a tlhela a zrula, a ta pfuna lweyi a layiwaka akuva a beka miyanakanyu yake ka leswi hlayiwiki. Kambe handle ka ku ganaganeka, xilayu xi fanela ku seketeliwa a Zritwini dzra Xikwembu Nkulukumba.

18. a) I yini leswi hi fanelaka ku swi dzrimuka loko hi nyikela swilayu? b) Hi ku ya hi bokisi, i yini leswi vapswele va fanelaka ku swi kambisisa?

¹⁸ Dondzra ka swihoxo swaku. Leswi hi kalaka hi nga hetisekaka a hi nge swi koti ku tizrisa hi ndlela leyi hetisekiki swidzringanyeto leswi hi swi dondzriki ka nhlokomhaka leyi. (Yk 3:2) Nambi loko minkama yin’wana hi pfana hi hoxa, hi fanela ku dondzra ka swihoxo swezru. Loko vamakwezru va xiya leswaku ha va zrandzra swi ta va nabyalela ku hi dzrivalela loko hi va dohela hi leswi hi swi khanelaka ni leswi hi swi yentxaka.—Vona bokisi ledzri liki “ Ka Vapswele”.

19. Xana hi nga yentxa yini akuva hi tsrhavisa mbilu ya vamakwezru?

¹⁹ Hi lani hi swi voniki ha kone, a swi nabyali ku nyikela swilayu leswinene. Hine hi nyikelaka swilayu ni lava hi va nyikaka, a hi hetisekanga. U nga swi dzrivali leswi hi nga swi dondzra ka nhlokomhaka leyi. Tiyiseka leswaku u ni swivangelo leswinene swa ku nyikela xilayu lexo. Handle ka leswo, tiyiseka leswaku xilayu lexo xa vileleka nakone xi nyikeliwa hi mhunu lweyi a fanelekaka. Na u nge si na nyikela xilayu, mu hambe xivutiso nakone mu yingele ha hombe akuva u tiva leswi a kumanaka na swone. Zama ku vona leswi a titwisaka xiswone. Zrula u tlhela u yaka xinghanu ni vamakwezru. Dzrimuka leswi: Nkongometo wezru i ku nyikela xilayu lexi pfunaka xi tlhela xi ‘tsrhavisa mbilu’.—Pr 27:9.