Ka Vaheberu va le minkameni ya ku tsraliwa ka Bibele, a lembe dzra ntizro a dzri sungula hi wheti ya Setembru ku ya ka Otubru. Hi nguva leyo a va lulamisela misava va va va byala.

A va kontela masiku ya wheti hi ku landzra ku zrendzreleka ka n’weti loku tekaka 29 ku ya ka 30 wa masiku, nakone a va konta lembe hi ku landzra ku zrendzreleka ka dambu. Kambe a lembe ledzri a dzri kontiwa hi ku landzra ku zrendzreleka ka n’weti a dzri li dzritsrongo loko dzri dzringanisiwa ni lembe ledzri a dzri kontiwa hi ku landzra ku zrendzreleka ka dambu. Kutani a va fanela ku kuma ndlela ya kuva tindlela letibidzri ta ku konta lembe ti fambisana. Ka ndlela leyi a va konta ha yone lembe hi ku landzra ku zrendzreleka ka n’weti, a va yengesela masiku kumbe wheti akuva swi fambisana ni ndlela leyi a va konta ha yone lembe hi ku landzra ku zrendzreleka ka dambu na ku nga si sungula lembe ledzrimpswha. Hi ndlela leyo, a tiwheti a ti kontiwa hi ku landzra nguva ya ku byala ni ya ku tsrhovela.

A masikwini ya Moxe, Xikwembu Nkulukumba a byele vhanu vake leswaku a lembe dzra wugandzreli a dzri sungula hi wheti ya Abib kumbe Nisani, kumbe loko wuxika byi sungula. (Eks 12:2; 13:4) Hi wheti ya Nisani, a ku hambiwa nkhuvu lowu a wu fambisana ni ku tsrhoveliwa ka sevhada.—Eks 23:15, 16.

Ka buku ledzri vitaniwaka Matimu Ya Vayuda A Masikwini Ya Yesu (The History of the Jewish People in the Age of Jesus Christ, 175 M.N.Y.–135 N.Y.), ntlhazri ya kukazri leyi vitaniwaka Emil Schürer, yi hlaye leswi: “A swi nabyalile ku tiva leswaku ku fanela ku yengeseliwa wheti kumbe im-him. A nkhuvu wa Paxkwa, a wu tlangeliwa hi 14 ka Nisani, loko n’weti wu humelela hinkwawu, na wu nge hamfu. Nakone leswo a swi yentxeka a ku sunguleni ka wuxika, hi equinosio, ku nga loko nhlikanhi ni wusiku swi teka nkama lowu fanaka. A ku heleni ka lembe, loko va tsrumbula leswaku a Paxkwa ledzri landzrelaka a dzri ta hambiwa na equinosio dzri nga si tlhasa, a va yengesela wheti yin’we ka lembe ledzro.”

A Timboni ta Yehovha ti kambela hinkwaswu leswo loko ti hlawula siku dzra ku dzrimuka lifu dzra Yesu Kriste. Ti tlhangana loko wuxika byi sungula hi 14 ka Nisani, hi ku ya hi kalendariyu dzra Xiheberu. A mabandla a misaveni hinkwayu ma byeliwa na ka ha ni nkama leswaku a ta va siku muni a xidzrimuxo xa lifu dzra Yesu. *

Kutani ke, va-Israyele a va swi tivisa kuyini loko wheti yi sungula ni loko yi hela? Phela namunhla mintxhumu yi nabyalile hikusa ho lavisa ka telefone kumbe ka kalendariyu. Kambe a minkameni ya ku tsraliwa ka Bibele, a swi nga nabyali.

Ku sukela ku sunguleni ku ya tlhasa masikwini ya ndhambhi, a tiwheti hinkwatu a ti ni 30 wa masiku. (Gn 7:11, 24; 8:3, 4) Ntsrhaku ka leswo, ka va-Israyele a hi tiwheti hinkwatu leti a ti ni 30 wa masiku. Ka Vaheberu a wheti yin’wana ni yin’wana a yi sungula loko a n’weti wu sungula ku huma. Leswo a swi yentxa leswaku tiwheti tin’wana ti va ni 29 kumbe 30 wa masiku.

Khambi dzrin’wana, loko Davhida na Yonatani va vulavula hi ku sungula ka wheti va te: ‘Ku ta va ni ku voneka ka wheti mundzruku.’ (1Sa 20:5, 18) Swi tikomba ingiki a masikwini ya Davhida, a va kambisisa leswaku a tiwheti leti landzrelaka a ti ta kontisiwa kuyini. A va-Israyele a va swi tivisa kuyini leswaku a wheti leyi landzrelaka a yi ta sungula siku muni? Hi nga kuma ntlhamuxelo wa leswo ka Mishinah, ku nga buku ledzri tsraliwiki milawu ni swihena swa Vayuda. Buku ledzro, dzri hi pfuna ku twisisa leswaku loko va-Israyele va tlhele hi le wukazraweni a Babilona, a Sanedri, ku nga huvo leyikulu ya Vayuda, a yi patsreka a ku tsrimbeni ka mhaka ya ku kontela tiwheti ni masiku. Hi siku dzra wu 30 dzra wheti yin’wana ni yin’wana ka tiwheti ta 7 leti a ku yentxiwa minkhuvu ha tone, vavanuna lava a va vumba huvo ya Sanedri a va tlhangana leswaku va tsrimba siku ledzri a wheti leyi landzrelaka a yi ta sungula ha dzrone. Kambe i yini lexi a xi va pfuna ku teka xiboho lexo?

Vavanuna va kukazri a va tsrhama ka mimbangu ya ku tlakuka swinene ya le Yerusalema va lavisisa matilo. Loko va vona xikombiso xa kukazri xa ku sungula ka ku huma ka n’weti, hi ku kahlula a va tivisa Sanedri. Kutani loko n’weti wu humelela, a va tivisa ku sungula ka wheti leyimpshwa. Kambe swi li yini  loko lava a va zrindzra n’weti va nga xi voni xikombiso xa ku huma ka n’weti hi kola ka matlavi? Lanu a va hlaya leswaku wheti leyo a yi ta va ni 30 wa masiku. Ntsrhaku ka siku ledzro a ku ta sungula wheti yin’wana.

A Mishinah dzri tlhamuxela leswaku, akuva va-Israyele va tivisa ku sungula wheti yin’wana, a va tlhavika ndzrilo a henhla ka nhava ya minhlwazri, leyi a yi li kusuhi ni Yerusalema. Hi ntolovelo, a Israyele a ku tlhavikiwa ndzrilo a henhla ka tinhava akuva ku haxiwa dzrungula dzra kukazri. Kambe hi ku famba ka nkama, ku tizrisiwe vazrumiwa akuva va tivisa dzrungula dzra kukazri. Hi ndlela leyo vhanu hinkwavu lava a va tsrhama a Israyele a va swi tiva leswaku wheti yin’wana yi sungulile. Xileswo hinkwavu a va kota ku tlangela minkhuvu hi nkama wun’we.

A bokisi ledzri kumekaka ka nhlokomhaka leyi, dzri nga ku pfuna ku twisisa tiwheti ta kalendariyu dzra Xiheberu, minkhuvu ni tinguva, u tlhela u twisisa ku yelana ka swone.