Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

NSOLO 14

Kuphedzera Utongi Wa Mulungu Mwakukhulupirika, Tayu Unango

Kuphedzera Utongi Wa Mulungu Mwakukhulupirika, Tayu Unango

NTSONGA IKULU YA NSOLO

Thangwi yakukhulupirika kwawo ku Umambo, mbumba ya Mulungu nkhabe kucita khundu ya dziko

1, 2. (a) Ndi n’dida upi unatsogolera atowereri a Yezu mpaka mu ntsiku zathu? (b) Kodi anyamalwa ayesera tani kutikunda, mbwenye ninji pidacitika?

YEZU alimira patsogolo pa Pilato, ntongi wamphambvu kakamwe wa dzindza ya Ayuda, iye akhazikisa n’dida unatsogolera atowereri Ace andimomwene mpaka mu ntsiku zathu. Iye alonga: ‘Umambo wanga si wa pantsi pano tayu. Umambo wanga mbudakhala wa pantsi pano, anthu anga mbadamenya nkhondo toera ndikhonde kuperekwa m’manja mwa Ayuda. Mbwenye Umambo wanga si wa pantsi pano tayu.’ (Jwau 18:36) Pilato aphesa Yezu, mbwenye kuwina kweneku kukhali kwa ndzidzi wakucepa. Yezu alamuswa muli akufa. Atongi amphambvu a Utongi Waciroma ayesera kumalisa atowereri a Kristu, mbwenye kuwangisira kwawo kukhali kwapezi. Akristu amwaza mphangwa za Umambo mu dziko yonsene ya ndzidzi wakale.—Akol. 1:23.

2 Pakumala kukhazikiswa kwa Umambo mu caka 1914, anyankhondo anango amphambvu m’mbiri ya anthu, ayesera kumalisa atumiki a Mulungu. Mbwenye nkhabe adakwanisa kutikunda. Mautongi mazinji na misoka ya ndale ayesera kutikakamiza toera kucita khundu mu kukhonda bverana kwawo. Iwo acimwana kuticitisa kukhala akugawana. Lero, anthu a Umambo wa Mulungu mwandimomwene asagumanika m’madzindza onsene pa dziko. Ngakhale tenepo, ife tiri akuphatana mu ubale wandimomwene wa dziko yonsene, mbatipitiriza na unakatinakati nee kucita khundu ya pinthu pya ndale za dziko. Kuphatana kwathu ndi cipangizo cakudzumisa cakuti Umambo wa Mulungu ukutonga, pontho kuti Mambo, Yezu Kristu asapitiriza kutsogolera, kusasanyira na kutsidzikiza anthu ace. Kodi iye asacita tani pyenepi? Onani kuwina kungasi kwakuwangisa cikhulupiro kudatipasa iye m’mathando akutonga miseru mu ndzidzi unapitiriza ife ‘nee kucita khundu ya dziko.’—Jwau 17:14.

Nseru Wakuti Wadzakhala Wakufunika

3, 4. (a) Ninji pidacitika pa ndzidzi udakhazikiswa Umambo wa Mulungu? (b) Kodi atumiki a Mulungu akhabvesesa nkhani ya unakatinakati ndzidzi onsene? Fokotozani.

3 Pidamala kukhazikiswa Umambo wa Mulungu, kwaoneka nkhondo kudzulu, buluka penepo, Sathani aponywa pa dziko yapantsi. (Lerini Apokalipse 12:7-10, 12.) Nkhondo yatomambo pa dziko yapantsi, nkhondo ineyi yayesera kutonga kwa atumiki a Mulungu. Iwo akhadatonga kutowezera citsandzo ca Yezu, mbakhonda kucita khundu ya dziko. Mbwenye pakutoma, iwo nee akhabvesesa kuti pikhaphemba pizinji kakamwe toera kupitiriza kukhonda cita khundu mu pinthu pyonsene pya ndale.

4 Mwacitsandzo, Volume yacitanthatu ya série Aurora do Milênio, * idabuluswa mu caka 1904, yawangisa Akristu toera kucalira kumenya nkhondo. Mbwenye iyo yalonga kuti khala Nkristu aphatwa toera kuenda kunkhondo, asafunika kuwangisira toera kucita ntundu unango wa basa wakuti nee usaphataniza pya kumenya nkhondo. Pingacimwanika, mbatumizwa kunkhondo, iye asafunika kucita pyonsene toera akhonde kupha munthu. Mu kulonga pya makhaliro a ndzidzi unoyu, Herbert Senior akakhala ku Britanya adabatizwa mu caka 1905 alonga: “Abale akhanentseka kakamwe, pontho uphungu unoyu nee ukhabveka mwadidi khala mbapidakhala pyakuthema kuphatanizana na nsoka wa anyankhondo, basi ene toera kucita basa yakukhonda menya nkhondo.”

5. Revista ya Ncenjezi 1 ya Nyenzi ya 1915, yatoma tani kusasanyira kubvesesa kwathu?

5 Mbwenye revista ya Ncenjezi 1 ya Nyenzi ya 1915 yatoma kusasanyira kubvesesa kwathu nkhani ineyi. Thangwi ya pitsogolero pidaperekwa m’bukhu Estudos das Escrituras yalonga: “Tisapenula khala kuti kubvungazikana na nsoka wa anyankhondo toera kucita basa yakuti nkhabe kuphataniza kumenya nkhondo ndi kuswa midida yathu Yacikristu.” Mbwenye ndiye tani khala Nkristu asathuswa kuti anaphiwa na mpfuti thangwi yakukhonda nguwo na mabasa a unyankhondo? Nsolo unoyu walonga: “Kodi mbapidakhala pyakuipa kuphiwa thangwi yakukhulupirika kuna Mambo wa Ntendere, pontho thangwi yakukhonda kupwaza ntemo Wace, kupiringana kuphiwa mu ndzidzi wakuti ukuphatira basa atongi a dziko na kuphedzera mabasa awo, pyakuti pisaswa pipfundziso pya Mambo wathu Wakudzulu? M’mitundu miwiri ineyi ya kufa, ife mbatidasankhula—kufa thangwi yakukhulupirika kuna Mambo wathu Wakudzulu.” Mwakukhonda tsalakana maonero anewa amphambvu, nsolo unoyu wamalisa na mafala awa: “Ife nee tikukakamiza kuphatisira maonero anewa. Mbwenye ndi maonero basi.”

6. Musapfundzanji kubulukira ku citsandzo ca M’bale Herbert Senior?

6 Abale anango abvesesa mwadidi nkhani ineyi, natenepa iwo akhali dzololo toera kuthimbana na mikandzo. Herbert Senior adalongwa nduli alonga: “Kwa ine, nee ndikhaona kusiyana kwa basa yakutcithisa mabhala a mpfuti mu xitima [basa yakukhonda kucita khundu ya nkhondo] na kuikha mabhala anewa m’mpfuti toera kulizwa.” (Luka 16:10) Thangwi yakukhonda kwace basa ya unyankhondo mu kubvera cikumbuntima cace, M’bale Senior afungirwa nkaidi. Iye na abale anango 4 akhali pa nsoka wa anthu 16 adakhonda basa ya unyankhondo thangwi ya cikumbuntima cawo, kuphatanizambo amuna a mauphemberi anango, adaphata basa mu ntsiku zingasi ku kaidi ya Richmond ku Britanya, mukupita kwa ndzidzi adziwika ninga anyankaidi 16 a ku Richmond. Pa ndzidzi unango Herbert na anango ninga iye atumizwa ku Fransa. Kweneku, iwo atongwa kuphiwa na mpfuti. Iye na andzace anango alimiriswa pa nzera patsogolo pa apolixa, mbwenye iwo nee aphiwa. Mbuto mwace, iwo atongwa kumala pyaka khumi nkaidi.

“Ndabvesesa kuti atumiki a Mulungu asafunika kukhala mwantendere na anthu onsene,

ngakhale mu ndzidzi wa nkhondo.”—Simon Kraker (See paragraph 7)

7. Mudatoma Nkhondo Yaciwiri ya Dziko Yonsene, kodi atumiki a Mulungu adzaonanji?

7 Mu ndzidzi udatoma Nkhondo Yaciwiri ya Dziko Yonsene, atumiki a Yahova ninga nsoka abvesesa mwadidi kuti unakatinakati usabvekanji, pontho kuti akhafunika kucitanji khala asafuna kutowezera citsandzo ca Yezu. (Mat. 26:51-53; Jwau 17:14-16; 1 Ped. 2:21) Mwacitsandzo, revista ya Ncenjezi 1 ya Bingu ya 1939 yabulusa nsolo wakufunika kakamwe wakuti: “Unakatinakati.” Nsolo unoyu walonga: “N’dida unatsogolera cibverano ca Yahova na anthu, cincino usafunika kutsogolerwa na unakatinakati pakati pa nkhondo za dziko.” Thangwi ya nsolo unoyu, Simon Kraker, wakuti adzatumikira ku Ofesi ikulu ku Brooklyn, Nova York, alonga: “Ndabvesesa kuti atumiki a Mulungu asafunika kukhala mwantendere na anthu onsene, ngakhale mu ndzidzi wa nkhondo.” Cakudya ceneci cauzimu cikhaperekwa pa ndzidzi wakuthema, caphedza toera kukhunganya atumiki a Mulungu toera kuthimbana na kutcingwa kukulu thangwi ya kukhulupirika kwawo ku Umambo.

Kuthabuswa na “Nyandza” Ya Mitcingo

8, 9. Profesiya ya mpostolo Jwau yakwanirisika tani?

8 Mpostolo Jwau alonga mwanyapantsi kuti pakumala kukhazikiswa kwa Umambo wa Mulungu mu caka 1914, nyoka, Sathani Dyabo, mbadayesera kufudza anyakuphedzera Umambo wa Mulungu mu kutumiza nyandza yakuti mbidabuluka nkanwa mwace. * (Lerini Apokalipse 12:9, 15.) Kodi profesiya ya Jwau yakwanirisika tani? Kutomera mu pyaka 1920, kwaoneka kutcingwa kukulu kwa atumiki a Mulungu. Ninga abale anango azinji akakhala ku Amerika wa Kunkwiriro mu ndzidzi wa nkhondo yaciwiri ya dziko yonsene, M’bale Kraker afungirwa nkaidi thangwi ya kukhulupirika kwace ku Umambo wa Mulungu. Mwandimomwene, mu ndzidzi wa nkhondo, mwa anthu azinji akhagumanika nkaidi thangwi yakukhonda kucita khundu ya nkhondo m’makaidi a ku Estados Unidos, azinji akhali Mboni za Yahova.

9 Dyabo na anthu ace akhafuna kufudza umumphu wa anyakuphedza Umambo mwakukhonda tsalakana kukhagumanika iwo. Ku Afrika, Europa, na ku Estados Unidos, atumiki a Mulungu akhaendeswa ku mathando akutonga miseru. Thangwi yakutonga kwawo kwakuwanga toera kupitiriza kukhonda cita khundu ya dziko, iwo akhafungirwa nkaidi, kumenywa, na kulamazwa. Ku Alemanya, atumiki a Mulungu athimbana na mitcingo mizinji thangwi yakukhonda kupasa mbiri Hitler peno kukhonda kuenda kunkhondo. Anthu cifupi na 6.000 afungirwa nkaidi ku mazunde mu ndzidzi wa Nazi, Mboni za Yahova zakupiringana 1.600 za ku Alemanya na za ku madziko anango zaphiwa na ale akhaathabusa. Ngakhale tenepo, Dyabo acimwana kumalisiratu mbumba yonsene ya Mulungu.—Mko. 8:34, 35.

“Mataka” Ameza “Nyandza”

10. Kodi “mataka” asaphiphirisanji? Kodi iwo asaphedzera tani atumiki a Mulungu?

10 Profesiya idalembwa na mpostolo Jwau yapangiza kuti “mataka”—anthu a misoka ya dziko akuti ndi a maonero akulinganira—mbadameza “nyandza” ya mitcingo, natenepa, mbadabvunulira atumiki a Mulungu. Kodi khundu ya profesiya ineyi isakwanirisika tani? Mu pyaka pizinji pakumala kwa Nkhondo Yaciwiri ya Dziko Yonsene, “mataka” kazinji kene asabvunulira atumiki akukhulupirika akuti asaphedzera Umambo Waumesiya. (Lerini Apokalipse 12:16.) Mwacitsandzo, mathando mazinji akutonga miseru akulemedzwa asatsidzikiza udidi wa Mboni za Yahova wakukhonda kucita basa ya unyankhondo, na kukhonda mwacilemedzo angaphembwa toera kucita khundu m’maserimonya a dziko. Pakutoma, onani kuwina kukulu kungasi kudapereka Yahova kuna atumiki ace thangwi ya nseru wakukhonda kucita basa ya unyankhondo.—Sal. 68:20.

11, 12. Ndi nseru wanji udathimbana na M’bale Sicurella na Thlimmenos? Mphapo ninji pidacitika?

11 Estados Unidos. Anthony Sicurella ndi m’bodzi mwa ana atanthatu adakuzwa na anyakubala akuti ndi Amboni. Iye abatizwa pikhakhala iye na pyaka 15 pyakubalwa. Pikhakhala iye na pyaka 21, alembesa ku basa ya unyankhondo ninga ntumiki wauphemberi. Mudapita pyaka piwiri, mu caka 1950, aphemba toera kubvekesa kuti cikumbuntima cace nkhabe kuntawirisa kucita basa ya unyankhondo. Maseze Nsoka unatsalakana pyenepi nee waona madodo, Anyakutonga akhonda phembo yace. Thando yakutonga miseru yadinga pyenepi kazinji kene, buluka penepo, Thando Ikulu ku Estados Unidos yabvesera nseru wa M’bale Sicurella, mbitonga mwakusiyana na nthando ing’ono mu kubvunulira M’bale Sicurella. Kutonga kweneku kwaphedzambo anthu anango mu Estados Unidos akuti akhakhonda basa ya unyankhondo thangwi ya cikumbuntima cawo.

12 Gresya. Mu caka 1983, Iakovos Thlimmenos apambizirwa kuti apwaza utongi pidakhonda iye kubvala nguwo za unyankhondo, mbafungirwa nkaidi. Pidabuluswa iye, aphemba toera kuphata basa ku banku, mbwenye akhonderwa thangwi akhadziwika ninga munthu wa nseru ukulu. Iye aenda kasuma, mbwenye pakumala kuluza kazinji kene ku mathando a ku Gresya, iye aendesa nseru unoyu ku Thando Ikulu Inatsalakana pya Udidi wa Anthu ku Europa. Mu caka 2000, Nsoka Ukulu wa Anyakutonga akukwana 17 a Thando ineyi, atonga mbabvunulira m’bale Thlimmenos, mbakhazikisa n’dida wakumalisa kupondererana. Mbudzati kutongwa nseru unoyu, abale akupiringana 3.500 ku Gresya, akhali na mbiri ya nseru ukulu, thangwi akhadaikhwa nkaidi mu kutsidzikiza unakatinakati wawo. Pakumala kukonwa, Gresya akhazikisa ntemo toera kufudza mbiri yakuti abale anewa akhali anthu adacita nseru ukulu. Akhazikisambo ntemo wakuti ana onsene a mu Gresya ali na ufulu wakucita basa inango yakusiyana na ya unyankhondo, ntemo unoyu ukhadakhazikiswa mu pyaka pingasi nduli, mbwenye wabvekeswa mwadidi pidasasanyirwa ntemo wa dziko ya Gresya.

“Mbandidzati kupita mu thando yakutonga miseru, ndacita phembero yakuwanga kuna Yahova, buluka penepo, ndabva kuti iye andiphedza toera kukhala wakukhurudzika.”—Ivailo Stefanov (Onani ndima 13)

13, 14. Musaona kuti tinapfundzanji ku miseru idaphataniza Ivailo Stefanov na Vahan Bayatyan?

13 Bulgarya. Mu caka 1994, Ivailo Stefanov akhali na pyaka 19 mudaphatwa iye toera kucita khundu ya nsoka wa anyankhondo. Iye akhonda basa ineyi na inango yakuti mbidatsogolerwa na anyankhondo. Iye atongwa kumala nthanda 18 nkaidi, mbwenye aphemba toera kutongwa mwakubverana na ufulu wace ninga munthu wa cikumbuntima. Pakumalisa, nseru wace wadzatongwa na Thando Ikulu Inatsalakana pya Udidi wa Anthu ku Europa. Mu caka 2001, nseru wace mbudzati kutongwa, M’bale Stefanov akhazikisa cibverano ca uxamwali. Utongi wa Bulgarya nee walekerera M’bale Stefanov basi tayu, mbwenye ana a dziko ya Bulgarya atawiriswambo toera kucita mabasa akuti nee asacita khundu ya unyankhondo. *

14 Armeniya. Vahan Bayatyan akakamizwa toera kuphata basa ya unyankhondo mu caka 2001. * Na thangwi ya cikumbuntima cace, iye akhonda kuphata basa ya unyankhondo, mbwenye akhonderwa maphembo onsene adacita iye toera kucita ntundu unango wa basa. Mu nthanda ya Nyenzi ya caka 2002, iye atoma kukhala nkaidi toera kukwanirisa nseru wace wakuti akhafunika kukhala nkaidi mu pyaka piwiri na hafu, mbwenye abuluswa mudamala iye nthanda khumi. Mu ndzidzi unoyu, iye acita phembo, nseru wace mbutongwa na Thando Ikulu Inatsalakana pya Udidi wa Anthu ku Europa. Mbwenye pa ntsiku 27 ya Malandalupya ya caka 2009, Thando ineyi yatonga nseru wace mbakonwa. Kukonwa kweneku kukhaoneka ninga kwakusowa cidikhiro kwa abale athu a ku Armeniya adathimbana na nseru unoyu. Ngakhale tenepo, Thando Yapadzulu yakutonga miseru yadinga papswa nseru unoyu. Pa ntsiku 7 ya Maluwa ya caka 2011, Thando Ikulu yatonga nseru mbibvunulira Vahan Bayatyan. Unoyu ukhali ulendo wakutoma wakuti Thando Ikulu Inatsalakana pya Udidi wa Anthu ku Europa yatawira kuti munthu ali na ufulu wakukhonda basa ya unyankhondo thangwi ya cikumbuntima cace mwakubverana na uphemberi wace, mbatonga kuti udidi unoyu usafunika kutsidzikizwa na ufulu wa kunyerezera, cikumbuntima, na uphemberi. Kutonga kweneku nee kusatsidzikiza Mboni za Yahova basi, mbwenye pikwi na pikwi pya anthu a m’madziko anacita khundu ya nsoka wa Cibverano ca Europa. *

 

Abale a ku Armeniya abuluswa nkaidi pakumala kutongwa mwadidi pa Thando Ikulu natsalakana

pya Udidi wa Anthu ku Europa

Nseru Wakukhonda Kucita Khundu m’Maserimonya a Dziko

15. Thangwi yanji atumiki a Yahova asakhonda kucita khundu m’maserimonya a dziko?

15 Atumiki a Yahova asapitiriza kukhala akukhulupirika ku Umambo Waumesiya, tayu basi mu kukhonda basa ya unyankhondo, mbwenye mwacilemedzo asakhondambo kucita khundu ya maserimonya a dziko. Makamaka kubulukira mudatoma Nkhondo Yaciwiri ya Dziko Yonsene, maserimonya a dziko amwazika pa dziko yonsene. Anthu a madziko mazinji asaphembwa kudumbira kuti anaphedzera madziko awo kubulukira mu kubwerezera mafala akudumbira, kuimba hino, peno kulambira bandera ya dziko. Mbwenye ife tisapereka kwa Yahova ulambiri wathu wakukhonda kugawika. (Eks. 20:4, 5) Na thangwi ineyi, tisathimbana na mitcingo mizinji. Ngakhale tenepo, Yahova asaphatisira pontho “mataka” toera kumeza mingasi mwa mitcingo ineyi. Onani kuwina kwakudzumisa kungasi kudatipasa Yahova kubulukira mwa Kristu.—Sal. 3:8.

16, 17. Ndi nseru upi udathimbana na Lillian na William Gobitas, mphapo ninji pinapfundza imwe kubulukira kwa iwo?

16 Estados Unidos. Mu caka 1940, ku Thando Ikulu ya ku Estados Unidos, nyakutonga m’bodzi ndiye adaphedzera Mboni za Yahova, mbwenye asere nkhabe, nseru unoyu wadziwika na dzina ya Distrito Escolar de Minersville v. Gobitis. Lillian Gobitas,[6] wa pyaka 12 na m’bale wace William wa pyaka 10, akhafuna kupitiriza kupangiza kukhulupirika kwawo kwa Yahova, natenepa akhonda kulambira bandera na kubwerezera mafala akudumbira. Na thangwi ineyi, abuluswa kuxikola. Nseru wawo waenda ku Thando Ikulu yakutonga miseru, Thando yaona kuti macitiro a xikola akhabverana na mwambo wa dziko, thangwi akhaphedzera kuti “dziko ikhale yakuphatana.” Kutonga kweneku kwatomesa kutcingwa kwakuwanga. Ana azinji a Mboni za Yahova abuluswa m’maxikola, ale akuti akhali athunga aluza mabasa awo, azinji athabuswa na anthu akuipirwa akhacita pya uviyaviya. Bukhu yakuti: The Lustre of Our Country [Kuyetimira Kwa Dziko Yathu] yalonga kuti “kutcingwa kwa Mboni za Yahova kutomera mu caka 1941 mpaka 1943 kukhali kutoma kwa kutcinga kukulu kwa uphemberi kudaoneka mu pyaka dzana makumawiri ku Amerika.”

17 Kuwina kwa anyamalwa a Mulungu kukhali kwa ndzidzi wakucepa. Mu caka 1943, Thando Ikulu yatonga nseru unango wakulandana na wa Gobitis. Nseru unoyu usadziwika na dzina ya Junta de Educação do Estado de Virgínia do Oeste v. Barnette. Pa ndzidzi unoyu, Thando Ikulu yaphedza Mboni za Yahova. Unoyu ukhali ulendo wakutoma mu Estados Unidos wakuti Thando Ikulu yacinja kutonga kwayo mu ndzidzi wakucepa. Pakumala kutongwa kwa nseru unoyu, kutcingwa kwa Mboni za Yahova mu Estados Unidos kwapunguka kakamwe. Natenepa, kulemedzwa kwa udidi wa anthu onsene a mu Estados Unidos kwathimizirika.

18, 19. Ninji pidaphedza Pablo Barros toera kupitiriza kukhala wakuwanga, kodi atumiki anango a Yahova anatowezera tani citsandzo cace?

18 Argentina. Pablo wa pyaka pisere na Hugo Barros wa pyaka pinomwe, akhadabuluswa kuxikola mu caka 1976 thangwi yakukhonda kucita khundu ya maserimonya akukwiza bandera. Ntsiku inango, nkazi wakuti akhali muimiriri wa xikola asukhuma Pablo mban’khoma. Iye acitisa kuti ana anewa asalikire pa xikola mbamala ndzidzi ubodzi, pontho ayesera kuakakamiza toera kucita khundu m’maserimonya a dziko. Mu kukumbuka makhaliro anewa akunentsa, Pablo alonga: “Mwakusowa ciphedzo ca Yahova, nee mbidakwanisa kupirira nkakamizo unoyu toera kuswa umumphu wanga.”

19 Pidaendeswa nseru unoyu ku thando yakutonga miseru, ntongi aphedzera cisankhulo ca xikola toera kubulusa Pablo na Hugo. Mbwenye mu caka 1979, nseru unoyu wafika ku Thando Ikulu yakutonga miseru ku Argentina. Thando ineyi yacinja kutonga kwa thando ing’ono, mbilonga: “Kutcinyusa kweneku [kubuluswa] nee kusabverana na ntemo wa dziko toera kupfundza (Artigo 14) na basa ya Utongi toera kuti ana apfundze makalasi akutoma (Artigo 5).” Kuwina kweneku kwaphedza ana cifupi na 1.000 a Mboni za Yahova. Anango nee afika pa kubuluswa, anangombo ninga Pablo na Hugo, atawiriswa toera kutoma pontho kupfundza.

Aphale na atsikana azinji asapangiza kukhulupirika kwawo pantsi pa mitcingo

20, 21. Kodi nseru wa Roel na Emily Embralinag wawangisa tani cikhulupiro canu?

20 Filipina. Mu caka 1990, Roel Embralinag, * wa pyaka 9 na m’bale wace wankazi, Emily wa pyaka 10 pabodzi na anyakupfundza anango cifupi na 66 akuti ndi Mboni za Yahova, abuluswa kuxikola thangwi yakukhonda kulambira bandera. Leonardo, baba wa Roel na Emily, ayesera kulonga na akulu a xikola, mbwenye nkhabe cidakwanisa iye. Mudathimizirika mikandzo ineyi, Leonardo acita phembo mbaitumiza ku Thando Ikulu yakutonga miseru. Leonardo nee akhali na kobiri toera kulipa muimiriri wa miseru. Banja yacita phembero yakuwanga toera kuphemba citsogolero ca Yahova. Mu ndzidzi unoyu, anace akhasingirirwa mbathuswa. Leonardo akhanyerezera kuti nee mbadawina nseru unoyu, thangwi nee akhadapfundza pya mitemo.

21 Mbwenye banja yadzalimirirwa na Felino Ganal, muimiriri wa miseru wakuti akhaphata basa pa mbuto yakulemedzwa kakamwe ikhatsalakana pya mitemo mu dziko ineyi. Pa ndzidzi unoyu, M’bale Ganal akhadasiya basa yace, mbakhala m’bodzi wa Mboni za Yahova. Pidafika nseru unoyu ku Thando Ikulu, na maonero mabodzi ene, Thando yabvunulira Mboni za Yahova, mbitonga kufudza ntemo wakubuluswa kwa anapiana kuxikola. Natenepa, ale adayesera kufudza umumphu wa atumiki a Mulungu nee akwanisa.

Unakatinakati Usacitisa Anthu Kukhala Akuphatana

22, 23. (a) Thangwi yanji tisakhala na kuwina kukulu kakamwe m’mathando akutonga miseru? (b) Kodi ubale wathu wantendere wa dziko yonsene usapangizanji?

22 Thangwi yanji atumiki a Yahova asawina kazinji kene miseru ineyi? Ife nkhabe kucita khundu ya anyandale. Ngakhale tenepo, mu dziko ibodzi na ibodzi, na m’mathando akutonga miseru, anyakutonga miseru a ntima wadidi asatibvunulira m’manja mwa apingizi akuipa, natenepa, tiri na citsidzikizo ca ntemo. Mwakukhonda penula, Kristu asaphedzera kuwangisira kwathu toera kuwina. (Lerini Apokalipse 6:2.) Thangwi yanji tisacita pyenepi? Cifuno cathu nee ndi kusaka kusasanyira mitemo ya dziko. Mbuto mwace, cifuno cathu ndi kucita pyonsene toera kupitiriza kutumikira Mambo wathu, Yezu Kristu, mwakukhonda kupingizwa.—Mach. 4:29.

23 Mu dziko yakuti iri yakugawika thangwi ya uviyaviya wa ndale, na kuidana, Mambo wathu, Yezu Kristu wakuti akutonga, asapasa nkhombo kuwangisira kwa atowereri ace pa dziko yonsene toera kupitiriza na unakatinakati. Sathani asacimwana kuticitisa kukhala akugawana peno kutifudza. Umambo wa Mulungu usagumanyiza pikwi na pikwi pya anthu akuti asakhonda ‘kupfundza pya nkhondo.’ Mwandimomwene, ubale wathu wantendere wa dziko yonsene ndi cirengo—ndi umboni wakunyindirika wakuti Umambo wa Mulungu Ukutonga!—Iza. 2:4.

^ ndima 4 Volume ineyi isadziwikambo na dzina ya A Nova Criação. Mukupita kwa ndzidzi, volumes da Aurora do Milênio ikhacemerwa Estudos das Escrituras.

^ ndima 8 Toera kudinga profesiya ineyi, onani bukhu, Revelação—Seu Grandioso Clímax Está Próximo! nsolo 27 matsamba 184-186.

^ ndima 13 Cibverano ceneci cikhaphemba kuti utongi wa Bulgarya upereke basa inango yakukhonda phataniza basa ya unyankhondo kwa onsene akhakhonda basa ya unyankhondo thangwi ya cikumbuntima cawo.

^ ndima 14 Toera kuona mphangwa zonsene, onani A Sentinela ya 1.° de Novembro de 2012 matsamba 29-31.

^ ndima 14 Mu pyaka pyakupiringana 20, utongi wa Armeniya waikha nkaidi aphale akupiringana 450 akuti ndi Mboni za Yahova. Mu nthanda ya Bingu ya caka 2013, ale akhadasalikira abuluswa nkaidi.

^ ndima 20 Dzina ya banja ineyi ikhadalembwa mwakuphonyeka ku thando yakutonga miseru.

Dzina ya banja ineyi ikhadalembwa mwakuphonyeka m’bukhu ya thando yakutonga miseru.