1. Ndi njira ipi ikhaphatisira M’bale Russell na andzace toera kupfundza Bhibhlya, pontho thangwi yanji njira ineyi ikhali yadidi?

PYAKA pyakupiringana dzana nduli, M’bale C. T. Russell na andzace, pabodzi na nsoka ung’ono wa anyakupfundza anango a Bhibhlya, atoma kugumanyikana pabodzi. Iwo akhafuna kudziwa pinapfundzisa Bhibhlya thangwi ya Yahova Mulungu, Yezu Kristu, pinthu pinacitika kuna munthu angafa na ciomboli. Njira ikhaphatisira iwo pakupfundza Malemba ikhali yakukhonda nentsa. Munthu m’bodzi akhacita mbvundzo, buluka penepo nsoka onsene ukhafufudza malemba toera kutawira mbvundzo unoyu. Angamala, iwo akhalemba pidapfundza iwo. Na ciphedzo ca Yahova, amuna anewa akwanisa kubvesesa undimomwene wakufunika kakamwe wa Bhibhlya, pontho undimomwene unoyu ndi wakufunikambo kakamwe kwa ife lero.

2. Thangwi yanji midzidzi inango tinabvesesa mwakuphonyeka profesiya ya Bhibhlya?

² Mbwenye mwakukhonda dembuka, anyakupfundza Bhibhlya anewa adzindikira kuti kubvesesa maprofesiya a Bhibhlya pikhali pyakunentsa kakamwe kupiringana kubvesesa pipfundziso pinango pya Bhibhlya. Thangwi yanji pikhali pyakunentsa? Thangwi ibodzi ndi yakuti kazinji kene ife tisabvesesa maprofesiya a Bhibhlya mu ndzidzi unakwanirisika iwo peno angamala kukwanirisika. Thangwi inango ndi yakuti toera kubvesesa mwadidi profesiya, tisafunika kuipfundza yonsene. Mbwenye tingapfundza basi ene khundu ibodzi ya profesiya mbitisiya inango, tinaibvesesa mwakuphonyeka. Pisaoneka kuti ndi pyenepi pidacitika na profesiya ya bukhu ya Yoele. Natenepa tinapfundza pontho profesiya ineyi toera kudziwa kuti thangwi yanji tisafunika kucinja kubvesesa kwathu.

3-4. Kutomera kale mpaka lero, tikhabvesesa tani profesiya ya bukhu ya Yoele 2:7-9?

 ³ Lerini Yoele 2:7-9. Yoele alonga mwanyapantsi kuti muliri wa nyadzombe mbudafudza dziko ya Izraeli. Nakuti anyadzombe anewa ali na mano na ntsaya ninga za nkhalamu, iwo anadzadya ntsanga na miti yonsene mu dziko ya Izraeli. (Yoele 1:4, 6) Mu pyaka pizinji, ife tikhabvesesa kuti profesiya ineyi ikhalonga atumiki a Yahova akuti asamwaza mphangwa ninga anyadzombe akukhonda neta. Ife tikhalonga kuti basa ineyi mbidakhuya kakamwe “dziko” peno anthu akuti ali m’manja mwa atsogoleri auphemberi. *

⁴ Mphangwa zenezi zinaoneka ninga zandimomwene tingaleri basi ene Yoele 2:7-9. Mbwenye tingadinga profesiya yonsene, tinakwanisa kuona kuti tisafunika kucinja kuibvesesa kwathu. Natenepa tendeni tione mathangwi manai adaticitisa toera kucita macinjo anewa.

5-6. Ndi mbvundzo upi usakhala na ife tingaleri (a) Yoele 2:20? (b) Yoele 2:25?

⁵ Thangwi yakutoma, onani pikiro idacita Yahova thangwi ya muliri wa nyadzombe: “Ine ndinadzathamangisa ule anabuluka kunkwiriro.” (Yoele 2:20) Mphapo khala anyadzombe anewa asaimirira Mboni za Yahova zakuti zisabvera ntemo wa Yezu wakumwaza mphangwa na kucita nyakupfundza, thangwi yanji Yahova apikira kuathamangisa? (Ezek. 33:7-9; Mat. 28:19, 20) Mwandimomwene, Yahova nee anathamangisa atumiki ace akukhulupirika, mbwenye anathamangisa cinthu peno munthu wakuti ndi nyamalwa wa atumiki ace.

⁶ Thangwi yaciwiri, onani mafala adalonga Yahova pa lemba ya Yoele 2:25. “Ine ndinadzakubwezerani pyonsene pidaluza imwe thangwi ya muliri wa nyadzombe na anyadzombe akusowa manthenga ninga anyankhondo azinji na amphambvu adatuma ine kuna imwe.” Khala anyadzombe anewa asaimirira amwazi mphangwa, mphapo thangwi yanji Yahova apikira “kubwezera” pyonsene pidaluza iwo? Khala ndi tenepo, pyenepi pisabveka kuti mphangwa zinamwaza ife ndi zakufudza. Mbwenye mphangwa zenezi ndi zakupulumusa umaso, pontho zinakwanisa kuphedza anthu toera kusiya makhaliro awo akuipa. (Ezek. 33:8, 19) Pyenepi ndi pyakufunika kakamwe kwa iwo.

7. Mwakubverana na Yoele 2:28, 29, mafala akuti ‘buluka penepo’ asabvekanji?

⁷ Lerini Yoele 2:28, 29, Tradução do Novo Mundo da Bíblia Sagrada. Thangwi yacitatu isapangizwa na pinthu pinalongwa mu profesiya ineyi. Yahova alonga: “Buluka penepo ndinadzaikha nzimu wanga,” pyenepi pisabveka kuti anyadzombe angamala kucita basa yawo. Khala anyadzombe anewa asaimirira amwazi mphangwa a Umambo wa Mulungu, thangwi yanji Yahova alonga kuti mbadaikha nzimu wace muna iwo pakumala kucita basa yawo? Mwandimomwene iwo mbadasowa ciphedzo ca nzimu wakucena, nee mbadakwanisa kumwaza mphangwa mu pyaka pizinji, mwakukhonda tsalakana kutcingwa.

8. Kodi anyadzombe analongwa mu Apokalipse 9:1-11 asaimirira ani? (Onani foto iri patsamba yakutoma.)

⁸ Lerini Apokalipse 9:1-11. Cincino tendeni tidinge thangwi yacinai. Kalene tikhalonga kuti muliri wa anyadzombe unalongwa m’bukhu ya Yoele usaimirira basa yathu yakumwaza mphangwa thangwi iwo ndi wakulandana na unalongwa m’bukhu ya Apokalipse. Profesiya ineyi ya Apokalipse isalonga pya  anyadzombe akuti akhali na nkhope ninga za anthu, pontho ‘m’misolo mwawo mukhali na pinthu pikhaoneka ninga nthimba za ouro.’ (Apok. 9:7) Iwo asathabusa “ale adasowa cidzindikiro ca Mulungu pa nkhope zawo” mu miyezi mixanu, yakuti ndi ndzidzi wa umaso wa nyadzombe. (Apok. 9:4, 5) Pisaoneka kuti profesiya ineyi isalonga pya atumiki akudzodzwa a Yahova. Mwacipapo iwo asamwaza mphangwa zakutonga kwa Mulungu dziko ino yakuipa, pontho pyenepi pisakukhuya kakamwe ale anacita khundu ya dziko ino.

9. Anyadzombe analongwa m’bukhu ya Yoele asiyana tani na analongwa m’bukhu ya Apokalipse?

⁹ Mwakukhonda penula, profesiya ya Apokalipse isabverana na profesiya idalemba Yoele. Maseze maprofesiya anewa ndi akulandana, iwo asalonga pinthu pyakusiyana. Mwacitsandzo, profesiya ya Yoele isalonga kuti anyadzombe asadya tsanga na miti. (Yoele 1:4, 6, 7) M’masomphenya a Juwau, anyadzombe “apangwa toera akhonde kubvunga tsanga na miti pa dziko yapantsi.” (Apok. 9:4) Anyadzombe adaona Yoele akhabuluka kunkwiriro. (Yoele 2:20) Mbwenye anyadzombe adaona Juwau akhabuluka mu djenje yakuzika kakamwe. (Apok. 9:2, 3) Anyadzombe analongwa m’bukhu ya Yoele, Yahova asaathamangisa. Mbwenye analongwa m’bukhu ya Apokalipse, Yahova nee asaathamangisa, iye asaatawirisa toera amalise basa yawo. Bhibhlya nkhabe longa kuti Yahova nee akhakomerwa nawo.​—Onani bokosi “ Maprofesiya  Analonga Pya Anyadzombe​—Ndi Akulandana Mbwenye Asalonga Pinthu Pyakusiyana.”

10. Perekani citsandzo cinapangiza kuti anyadzombe analongwa m’bukhu ya Yoele ndi akusiya na analongwa m’bukhu ya Apokalipse.

¹⁰ Kusiyana kwa maprofesiya anewa kusatiphedza kubvesesa kuti iwo asalonga pinthu pyakusiyana. Kodi pyenepi pisabveka kuti anyadzombe analongwa m’bukhu ya Yoele ndi akusiyana na analongwa m’bukhu ya Apokalipse? Inde. Pinthu pyakuphiphirisa pinalongwa m’Bhibhlya midzidzi inango pisakhala na mabvekero akusiyana pingaphatisirwa munjira yakusiyana. Mwacitsandzo, pa Apokalipse 5:5, Yezu asacemerwa “Nkhalamu ya dzindza ya Yuda,” mbwenye pa 1 Pedhru 5:8, Dyabo asalonga ninga “nkhalamu yakulira.” Mwakubverana na ntsonga zinai zidadinga ife, taona kuti tisafunika kufokotoza munjira inango kubvesesa kwathu profesiya ya Yoele. Ndi ipi njira ineyi?

11. Lemba ya Yoele 1:6 na 2:1, 8, 11 isatiphedza tani toera kudziwa ale anaimirira anyadzombe?

¹¹ Tingadinga mwadidi profesiya yonsene ya Yoele tisakwanisa kubvesesa kuti iyo isalonga pya anyankhondo. (Yoele 1:6; 2:1, 8,  11) Yahova alonga kuti mbadaphatisira “anyankhondo azinji” [anyankhondo a Bhabhilonya] toera kutcunyusa Aizraeli akukhonda bvera. (Yoele 2:25) Anyankhondo anewa asalongwa kuti ndi a ‘kunkwiriro’ thangwi Abhabhilonya mbadafudza Izraeli kubulukira kunkwiriro. (Yoele 2:20) Anyankhondo anewa asalandaniswa na muliri wa anyadzombe. Thangwi ya iwo, Yoele alonga: “M’bodzi na m’bodzi asafamba panjira yace. . . . Iwo asathamangira mu nzinda na pa mafufu a mpanda, asakwira nyumba mbapita na pa janela ninga mbabva.” (Yoele 2:8, 9) Nyerezerani basi pinalonga lemba! Anyankhondo asagumanika m’mbuto zonsene, pontho nee munthu m’bodzi anakwanisa kupulumuka m’manja mwa anyankhondo Abhabhilonya thangwi nkhabepo mbuto toera kubisala.

12. Profesiya ya Yoele inalonga pya anyadzombe yakwanirisika tani?

¹² Ninga anyadzombe, Abhabhilonya afudza nzinda wa Yerusalemu mu caka 607 Kristu Mbadzati Kubalwa. Bhibhlya isalonga: “Mambo wa Akaldheya apha aphale awo na supada . . . , iye nee abvera ntsisi aphale na atsikana, nee ankhalamba, nee atenda. Mulungu apereka pinthu pyonsene m’manja mwace. Iye apisa nyumba ya Mulungu wandimomwene, agomola mpanda wa Yerusalemu, apisa na moto nyumba zonsene zakuzungulirwa na mipanda yakuwanga, mbafudza pinthu pyonsene pya ntengo ukulu.” (2 Pya dziko. 36:17, 19) Pidamala Abhabhilonya kufudza dziko, anthu akhalonga: ‘Dziko iyi ndi thando, nee musagumanika anthu na pinyama, thangwi Abhabhilonya aikwata.”​—Yer. 32:43.

13. Ndi api mabvekero a lemba ya Yeremiya 16:16, 18?

¹³ Pakupita pyaka 200, pidamala Yoele kulemba profesiya yace, Yahova aphatisira Yeremiya toera kulonga pinthu pinango thangwi ya anyankhondo anewa. Iye alonga kuti anyankhondo anewa mbadasaka Aizraeli onsene akuti akhacita pinthu pyakuipa toera kuamanga. Yahova alonga: ‘Ndinadzatuma anyakusodza azinji toera aasodze ninga nyama. Ndinadzatumambo anyakusodza anango toera aasake m’mapiri onsene, mang’ono na makulu ene na mphako mwene, ninga munasodzera iwo nyama. Ine ndinadzabwezera pyakuipa pidacita iwo.’ Natenepa Aizraeli anewa nee mbadakwanisa kupulumuka m’manja mwa anyankhondo a Bhabhilonya.​—Yer. 16:16, 18.

14. Kodi lemba ya Yoele 2:28, 29 yakwanirisika lini?

¹⁴ Mwakutsandzayisa, Yoele alongambo mphangwa zadidi. Dziko inadzabala pontho misapo. (Yoele 2:23-26) Natenepa, mukupita kwa ndzidzi Yahova anadzapereka cakudya cizinji cauzimu. Iye apikira: “Ndinadzayikha nzimu wanga mwa anthu onsene, ananu amuna na akazi anadzalonga ninga aprofeta. Pontho ndinadzaikha nzimu wanga mwa mabitcu aamuna na akazi.” (Yoele 2:28, 29) Pyenepi nee pyacitika mu ndzidzi udamala kwene Aizraeli kubwerera ku dziko yawo buluka ku Bhabhilonya, mbwenye pyacitika pa Pentekoste ya caka 33 Pakumala Kubalwa Kwa Kristu. Tisadziwa tani pyenepi?

15. Mwakubverana na Mabasa 2:16, 17, ndi macinjo api adacita Pedhru pa Yoele 2:28, pontho pyenepi pisapangizanji?

¹⁵ Mu kupumirwa na nzimu wakucena, mpostolo Pedhru alandanisa mafala anagumanika pa Yoele 2:28, 29 na pinthu pyakudzumatirisa pidacitika pa ntsiku ya Pentekoste. Pa ndzidzi 9 wakumacibese, Mulungu atsanula nzimu wace wakucena, pontho anthu adatambira nzimu unoyu atoma kulonga “pinthu pyakudzumatirisa pya Mulungu.” (Mabasa 2:11) Pontho pakulonga mafala a profesiya ya Yoele, Pedhru apumirwa toera kuacinja pang’ono. Kodi musakwanisa kuona macinjo adacita iye? (Lerini Mabasa 2:16, 17.) Pedhru nee aphatisira mafala akuti ‘buluka penepo’ ninga adaphatisirwa mu profesiya ya Yoele, mbwenye iye alonga kuti “mu ntsiku zakumalisa” toera kulonga ntsiku zakumalisa za dziko ya Yuda. Pa ndzidzi unoyu nzimu wa Mulungu mbudatsanulwa “kuna anthu a mitundu yonsene.” Pyenepi pisapangiza kuti papita ndzidzi pang’ono profesiya ya Yoele mbidzati kwanirisika.

16. Nzimu wa Mulungu waphedza tani basa yakumwaza mphangwa mu ndzidzi wa apostolo, pontho usaphedza tani lero?

 ¹⁶ Pidamala Mulungu kuikha nzimu wace muna Akristu a mu ndzidzi wa apostolo, iwo atoma kucita basa yakumwaza mphangwa yakuti mbidacitwa pa dziko yonsene. Mukupita kwa ndzidzi, pidalemba mpostolo Paulu tsamba yace kuna Akolose mu caka 61 Pakumala Kubalwa kwa Kristu, iye alonga kuti mphangwa zadidi mbazidamwazwa ‘kuna pinthu pyonsene pidacitwa pantsi pa thambo.’ (Akol. 1:23) Mafala adalonga Paulu kuti ‘pinthu pyonsene pidacitwa’ asabveka dziko yonsene yapantsi. Na ciphedzo ca nzimu wakucena wa Yahova, basa yakumwaza mphangwa isacitwa kakamwe lero “mpaka kunkhomo kwa dziko yapantsi.”​—Mabasa 13:47; onani bokosi yakuti “ Ndinadzayikha Nzimu Wanga.”

17. Kubvesesa kwathu profesiya ya Yoele inalonga pya anyadzombe kwacinja tani?

¹⁷ Ninji pidacinja mu profesiya ya Yoele? Cincino tisabvesesa mwadidi kakamwe profesiya inagumanika pa Yoele 2:7-9. Mwandimomwene, mavesi anewa nee asalonga pya basa yathu yakumwaza mphangwa, mbwenye asalonga pya anyankhondo Abhabhilonya adafudza Yerusalemu mu caka 607 Kristu Mbadzati Kubalwa.

18. Ninji pidakhonda cinja kuna atumiki a Yahova?

¹⁸ Ninji pidakhonda cinja kuna atumiki a Yahova? Atumiki a Yahova asapitiriza kumwaza mphangwa pa dziko yonsene yapantsi mukuphatisira njira zonsene zinakwanisa iwo. (Mat. 24:14) Nkhabepo utongi wakuti unakwanisa kupingiza basa yathu yakumwaza mphangwa. Na ciphedzo ca Yahova, ife tisawangisira kakamwe lero kumwaza mphangwa zadidi za Umambo mwacipapo. Mwakucepeseka, ife tisapitiriza kunyindira ciphedzo ca Yahova toera kubvesesa maprofesiya a Bhibhlya, pontho pa ndzidzi wakuthema, iye anatitsogolera “toera kubvesesa mwadidi undimomwene.”​—Juwau 16:13.