Ndabalwa pabanja yakutcerenga mu caka ca 1941, mu nzinda wa Paris ku Fransa. Ndikhakomerwa kakamwe na kupfundza, mbwenye pikhali ine na pyaka khumi ndabva kupha kakamwe mbandisiya kuenda ku xikola. Madotoro andipanga toera ndipitirize kupuma thangwi mapapu anga nee akhali na mphambvu. Natenepa ndamala miyezi mizinji mbandikaleri dhisionaryo na kubvesera maprogramu a Radhyo Sorbonne ya Universidhadhe ya Paris. Ndatsandzaya kakamwe pidandipanga dotoro kuti ndikhali mwadidi, pontho mbandidakwanisa kuenda ku xikola. Ine ndalonga: “Madotoro asacita basa yadidi kakamwe.” Kutomera ntsiku ineyi cifuno canga cikhali kukondza anthu. Ndzidzi onsene ukhandibvundzisa pai wanga kuti ndikhafuna kucitanji ntsogolo, ine ndikhatawira: “Ndisafuna kukhala dotoro.” Natenepa basa ya udotoro yadzakhala cinthu cakufunika kakamwe mu umaso wanga.

Banja yathu ikhali mu uphemberi wa Katolika. Mbwenye ine nee ndikhadziwa pizinji thangwi ya Mulungu, pontho ndikhali na mibvundzo mizinji mbwenye nee ndikhali na mitawiro. Pidatoma ine kupfundza pya udotoro ku universidhadhe, ndatoma kukhala na cinyindiro cakuti alipo adacita umaso.

Ndisakumbuka ulendo wakutoma udaona ine selula ya maluwa na padhuzi. Ndadzumatirwa kakamwe pidadzindikira ine kuti makhundu a selula asathimbana tani na kutonthola peno kupisa. Ndaonambo kuti citoplasma (pinthu pinakhala nkati mwa selula) pisakhala ping’ono pingakhala m’madzi a munyu, pontho pisakhala pikulu pingakhala m’madzi akusowa munyu. Pyenepi na pinango pisacitisa kuti pinthu pinango ping’ono piri na umaso, pikhale mwadidi mwakukhonda tsalakana kucinja kwa makhaliro  akudambo. Pidaona ine kuti maselula asacita pinthu pizinji pyakudzumisa, ndakhala na cinyindiro cakuti alipo adacitadi umaso.

Mu caka caciwiri ku universidhadhe ndapfundza pinthu pyakuthimizirika pinapangiza kuti Mulungu alipo. Pikhapfundza ife thangwi ya manungo a munthu, taona kuti djanja yathu isaphedzera tani toera pyala pikwanise kufunyika peno kufuthuka, unonfu peno nyama isaphatana tani na magogodo, pontho pyenepi pyonsene pisaphata tani basa pabodzi. Pyenepi ndi pyakudzumatirisa kakamwe. Mwacitsandzo, tapfundza kuti uzingo usaphatana tani na unonfu wa djanja yathu pa gogodo yaciwiri ya cala cathu. Uzingo unoyu usagawika toera ule unaenda kunkhomo kwa cala upite pantsi pace mbukhonda kubuluka pa mbuto yace. Uzingo unoyu usaphatana kakamwe na magogodo a pyala. Mbapidakhala kuti pyala pyathu nee pyacitwa munjira ineyi, uzingo unoyu mbudafungika, pontho pyenepi mbapidacitisa kuti pyala pyathu pikhonde phata basa mwadidi. Natenepa ndaona kuti manungo a munthu acitwa na Munthu waudziwisi kakamwe.

Ndadzumatirwambo kakamwe na Nciti pidapfundza ife thangwi ya kubalwa kwa mwana. Ndapfundza kuti mwana angakhala m’mimba mwa mai wace nee asafunika kupuma thangwi asatambira muya wa oxigénio kubulukira kwa mai wace. Natenepa, pinthu ping’ono pinakhala nkati mwa mapapu ninga pimabhalau nee pisakhala na muya. Ungasala ndzidzi pang’ono toera mwana abalwe, pinthu pyenepi pisaphimbirwa na ntundu unango wa madzi. Buluka penepo, mwana mbadzati kutoma kupuma pasacitika pinthu pyakudzumisa kakamwe. Benga iri pa ntima isafungika, pontho pyenepi pisacitisa kuti ciropa citome kufika ku mapapu. Mu ndzidzi unoyu, madzi ale akhaphimbira pinthu ping’ono pinakhala ninga pimabhalau asacitisa kuti pimabhalau pyenepi pisudzuke mbipidzala na muya. Mu ndzidzi unoyu, mwana asatoma kupuma ekhene.

Ine ndikhafuna kakamwe kudziwa munthu unoyu adacita pinthu pyenepi pyakudzumisa. Natenepa ndatoma kuleri Bhibhlya mwaphinga. Ndakomerwa kakamwe na mitemo inalonga thangwi ya ungumi idapereka Mulungu kuna Aizraeli mu pyaka pyakupiringana 3.000 nduli. Mulungu apanga Aizraeli kuti angamala kunya, akhafunika kufikira matubzwi awo. Pontho akhafunika kukhala kutali na munthu wakuti ali na utenda wakuthaphulisana. (Lev. 13:50; 15:11; Deut. 23:13) Bhibhlya yalonga kale pyenepi, mbwenye asiyentista atoma kudzindikira pyenepi mu pyaka 150 nduli. Pontho ndadzindikira kuti mitemo inalonga thangwi ya kupita m’mabonde yaphedza Aizraeli toera kukhala na ungumi wadidi. (Lev. 12:1-6; 15:16-24) Ndaona kuti Nciti apasa mitemo ineyi Aizraeli toera akhale na ungumi wadidi. Pontho iye apasa nkhombo ale adabvera. Ndadzakhala na cinyindiro cakuti Bhibhlya ndi ya Mulungu, wakuti mu ndzidzi unoyu nee ndikhadziwa dzina yace.

Pikhapfundza ine toera ndikhale dotoro, ndadziwana na ntsikana m’bodzi anacemerwa Lydie, pontho ndatoma kunfuna. Tamanga banja mu caka ca 1965, pontho mu ndzidzi unoyu ndikhapitiriza kupfundza ku universidhadhe. Mu caka ca 1971 tikhali na ana atatu, cincino tiri na ana atanthatu. Lydie asandiphedzera kakamwe m’basa yanga ya udotoro na m’banja.

Mbandidzati kukhala na nyumba yanga ya ungumi peno clínica yanga, ndaphata basa n’nyumba ya ungumi mu pyaka pitatu. Mukupita kwa ndzidzi, banja idalonga ine pakutoma yabwera mu clínica yanga. Mu ndzidzi ukhalembera ine mitombwe  mamuna, nkazace alonga: “Ndaphata miyendo dotoro, lekani kulemba mitombwe yakuti isaphataniza ciropa.” Ine ndadzumatirwa, pontho ndabvundza: “Ndimomwene? Thangwi yanji?” Iye atawira: “Ndife Mboni za Yahova.” Ine nee ndikhadziwa Mboni za Yahova, pontho nee ndikhadziwa pinthu pinapfundzisa iwo thangwi ya ciropa. Buluka penepo, nkazi unoyu akwata Bhibhlya yace mbandipangiza thangwi inaacitisa kukhonda kuikhwa ciropa. (Mabasa 15:28, 29) Adzamale, iye na mamunace andipangiza pinthu pinafuna kudzacita Umambo wa Mulungu ntsogolo ninga kumalisa nyatwa, mautenda na kufa. (Apok. 21:3, 4) Mwakutsandzaya ndalonga: “Pinandipanga imwe ndi pikhafuna ine kubva kutomera uwana wanga. Ndakhala dotoro toera kuphedza anthu anabva kupha.” Thangwi yakukomerwa na pikhabva ine, ife tamala ndzidzi ubodzi na hafu mbatikacedza. Pidabuluka banja ineyi, nee ndikhafunabve kukhala Nkatolika. Kusiyapo pyenepi, ine ndadzindikira kuti Nciti anakomerwa na ine kakamwe ali na dzina, pontho dzina yace ndi Yahova.

Banja ineyi ya Mboni za Yahova yabwera katatu ku clínica yanga. Ndzidzi onsene ukhabwera iwo, ife tikhamala ndzidzi wakupiringana ubodzi mbatikacedza. Ndaacemera kuti abwere panyumba pathu toera ticedze mu ndzidzi uzinji thangwi ya Bhibhlya. Maseze Lydie atawira kuti anagumanikambo pa pfundziro yanga ya Bhibhlya, iye nee akhakhulupira kuti pinthu pinango pikhapfundziswa ife mu uphemberi wa Katolika pikhali pyauthambi. Na thangwi ineyi, ndacemera padhri toera abwere panyumba pathu. Taphatisira Bhibhlya toera kucedza thangwi ya pipfundziso pya uphemberi mpaka masiku kakamwe. Pyenepi pyapasa cinyindiro Lydie kuti Mboni za Yahova zisapfundzisa undimomwene. Natenepa, tatoma kufuna kakamwe Yahova, mbatibatizwa mu caka 1974.

Pidapfundza ine thangwi ya cifuniro ca Mulungu kuna anthu pyandicitisa kuona kuti pana cinthu cakufunika kakamwe mu umaso wanga. Kuna ine na Lydie, kutumikira Yahova kwadzakhala cinthu cakufunika kakamwe mu umaso wathu. Tacita cisankhulo cakupfundzisa anathu mwakubverana na pinalonga Bhibhlya. Ife tapfundzisa anathu toera afune Mulungu na anthu. Pyenepi pyaticitisa kukhala akuphatana kakamwe ninga banja.—Mat. 22:37-39.

Kazinji kene tisaseka tingakumbuka kuti anathu akhadziwa kuti ndzidzi onsene tisacita pinthu mwakubverana. Iwo akhadziwa kuti mafala adalonga Yezu kuti “mungalonga ‘Inde’ akhale inde, mungalonga ‘Nkhabe,’ akhale nkhabe” akhali ntemo panyumba pathu. (Mat. 5:37) Mwacitsandzo mwanathu m’bodzi wankazi pikhali iye na pyaka 17 pyakubalwa, ntsiku inango Lydie nee antawirisa kuti abuluke pabodzi na andzace. M’bodzi mwa andzace  anewa alonga: “Khala mai wako nee akutawirisa, longa na pai wako.” Mwanathu atawira: “Iwo analonga pibodzi pyene, thangwi ndzidzi onsene asabverana.” Mwandimomwene, anathu atanthatu aona kuti tisaphatisira pinalonga Bhibhlya. Tisapereka takhuta kuna Yahova thangwi lero azinji m’banja mwathu asatumikira Yahova.

Ngakhale kuti undimomwene wacinja pinthu pikhaona ine kukhala pyakufunika kakamwe, mbwenye ndikhafuna kuphatisira udziwisi uli na ine ninga dotoro toera kuphedza atumiki a Mulungu. Na thangwi ineyi ndaperekeka toera kutumikira ninga dotoro ku Bheteli ya Paris. Buluka penepo ndatumikira ku Bheteli ipswa ku Louviers. Mu pyaka cifupi na 50 ndisabuluka panyumba mbandienda katumikira ku Bheteli. Mu ndzidzi unoyu onsene ndakhala na axamwali pa Bheteli. Pontho anango mwa iwo ali nkati mwa pyaka 90. Ntsiku inango ndadzumatirwa kakamwe pidadziwa ine m’phale m’bodzi akhatoma kwene kutumikira pa Bheteli. Ndadzindikira kuti mu pyaka 20 nduli ine ndikhali dotoro adaphedza mai wace toera iye abalwe.

Mu pyaka pyenepi pyonsene ndaona kuti ufuni wanga kuna Yahova wathimizirika kakamwe pidaona ine kuti Yahova asaphatisira tani gulu yace toera kutsogolera na kutsidzikiza atumiki ace. Pakutoma kwa pyaka 1980, Mathubo Akutonga acita masasanyiro toera kuphedza madotoro toera kubvesesa kuti thangwi yanji Mboni za Yahova zisacita cisankhulo cakukhonda kuikhwa ciropa.

Mu caka 1988, Mathubo Akutonga akhazikisa dhepartamentu ipswa pa Bheteli ikhacemerwa Basa Yakupita Ncibverano na Nyumba za Ungumi. Pakutoma, dhepartamentu ineyi ikhayang’anirwa na Komiti Inapita Ncibverano na Nyumba za Ungumi idakhazikiswa ku Estados Unidos, toera kuphedza Mboni za Yahova kuti zigumane madotoro akuti asalemedza cisankhulo cakukhonda kuikhwa ciropa. Komiti ineyi yakhazikiswambo pa dziko yonsene, kuphatanizambo dziko ya Fransa. Ndisakomerwa kakamwe kuona kuti mwaufuni, gulu ya Yahova isaphedza abale na alongo mu ndzidzi unafuna iwo ciphedzo.

Pakutoma, cinthu cakufunika kakamwe mu umaso wanga cikhali kukhala dotoro. Mbwenye pidanyerezera ine mwadidi thangwi ya pinthu pikhaona ine kuti ndi pyakufunika kakamwe, ndadzindikira kuti cinthu cakufunika kakamwe ndi kudziwa na kutumikira Nciti wa umaso, Yahova Mulungu, tayu kukhala dotoro. Pidasiya ine kuphata basa ya udotoro thangwi ya thunga yanga, ine na Lydie tikhamala maora mazinji pa mwezi mbatikamwaza mphangwa zadidi za Umambo wa Mulungu, ninga apainiya a ndzidzi onsene. Mpaka cincino tisapitiriza kucita pinakwanisa ife m’basa ineyi yakupulumusa umaso wa anthu.

Ndisapitiriza kucita pinakwanisa ine toera kuphedza anthu akuti akubva kupha. Mbwenye ndadzindikira kuti ngakhale dotoro waluso kakamwe, nkhabe kwanisa kumalisa mautenda na kufa. Ndisadikhira ndzidzi wakuti nkhabe kudzaonekabve kubva kupha na kufa. Mu dziko ineyi yakuti iri dhuzi kakamwe, ndinakwanisa kupfundza kwenda na kwenda thangwi ya pinthu pidacita Mulungu, kuphatanizambo njira yakudzumisa kakamwe idacita iye manungo a anthu. Mwandimomwene, pinthu pyonsene pikhafuna ine kutomera uwana wanga pinadzacitika mwakukhonda dembuka. Ndiri na cinyindiro cakuti pinthu pyadidi kakamwe pidzati kucitika.