Pinthu pyenepi pyakugoswa pyacinja umaso wanga, pontho pyandicitisa kusaka kudziwa Mulungu. Mbandidzati kufokotoza pinthu pidacitika namasiku anewa, cincino ndisafuna kukupangani pinthu pidandicitikira pikhali ine mwana pyakuti pyandicitisa toera kusaka Mulungu.

Ine ndabalwa mu caka ca 1937 mu nzinda wa Guesnain wakuti usagumanika kunkwiriro kwa dziko ya Fransa. Pai wanga akhacita basa yakupisa makala, pontho andipfundzisa kuti ndi pyakufunika kakamwe kuphata basa mwakuwanga. Pai wanga andipfundzisa kuti ndisafunika kuida kusowa ulungami. Iye akhaona anthu azinji akhacita basa yakupisa makala mbatsalakanwa mwakuipa, pontho umaso wawo ukhali pangozwi, natenepa iye akhafuna kuaphedza. Na thangwi ineyi, pai wanga apita mu nsoka wakuti ukhatsidzikiza ufulu wa anyakupisa makala. Pontho iye nee akhakomerwa na umpfakafaka ukhacita atsogoleri a mauphemberi a mucisa ceneci. Azinji mwa atsogoleri anewa a mauphemberi akhali na umaso wadidi, mbwenye mu ndzidzi ubodzi ene, iwo akhaphemba cakudya na kobiri kuna anyakupisa makala akuti akhathabuka kakamwe toera kugumana kobiri. Nakuti pai wanga akhaida kakamwe pinthu pyenepi pikhacita atsogoleri a mauphemberi,  iye nee andipfundzisa pyauphemberi. Pontho ife cipo talonga thangwi ya Mulungu.

Mu ndzidzi ukhakula ine, ndatomambo kuida kusowa ulungami. Ine ndikhaona kuti anthu anango akhabwera mu dziko ya Fransa akhatsalakanwa mwakuipa. Ine ndikhagwa bhola pabodzi na ana a madziko anango, pontho ndikhakomerwa kakamwe. Mai wanga nee akhali wa dziko ya Fransa, mbwenye akhali wa ku Poloniya. Ine ndikhafuna kuti anthu a mitundu yakusiyana akhale pabodzi mwantendere.

Ine ndaphembwa toera kucita basa ya unyankhondo mu caka ca 1957. Buluka penepo ndaendeswa ku mapiri a mu dziko ya Argélia adalonga ine pa ndima yakutoma. Mu ndzidzi udakhuwa ine mbandiphemba ciphedzo kuna Mulungu, ine nee ndikhadagumanikana na nyankhondo, mbwenye na mbidzi peno buru wa ntsanga. Natenepa ndakhurudzika. Mbwenye pinthu pyenepi pidandicitikira na nkhondo pyandicitisa kunyerezera kakamwe thangwi ya cifuniro ca umaso. Natenepa ndabvundzika: Thangwi yanji tacitwa? Kodi Mulungu asatitsalakana? Kodi tinadzakhala na ntendere kwenda na kwenda?

Mukupita kwa ndzidzi, ine ndaenda kaona anyakubalanga kunyumba, kweneko ine ndaonana na m’bodzi wa Mboni za Yahova. Iye andipasa kopya ya La Sainte Bible, yakuti ndi Bhibhlya idathumburuzwa na uphemberi wa Katolika. Ine ndatoma kuileri pidabwerera ine ku Argélia. Mbwenye mphangwa zidandikhuya kakamwe zisagumanika m’bukhu ya Apokalipse 21:3, 4. Iyo isalonga: “Tabhernakulo ya Mulungu iri pakati pa anthu . . . Iye anadzapukuta misozi yonsene m’maso mwawo, pontho nkhabe kudzaonekabve kufa, nee kutsukwala, nee kulira, nee kubva kupha.” * Mafala anewa andidzumatirisa kakamwe. Natenepa ndabvundzika ‘kodi pyenepi pinacitikadi?’ Mbwenye pa ndzidzi unoyu nee ndikhadziwa cinthu thangwi ya Mulungu na Bhibhlya.

Pidamalisa ine basa yanga ya unyankhondo mu caka ca 1959, ndaonana na m’bodzi wa Mboni za Yahova anacemerwa François wakuti andipfundzisa pinthu pizinji pya m’Bhibhlya. Mwacitsandzo, iye andipangiza m’Bhibhlya kuti dzina ya Mulungu ndi Yahova. (Masal. 83:18) François afokotozambo kuti Yahova anadzamalisa uipi onsene pa dziko yapantsi, pontho anadzacinja dziko yapantsi mbikhala paraizu toera kukwanirisa mafala anagumanika pa Apokalipse 21:3, 4.

Pipfundziso pyenepi pyandimomwene pyakhuya kakamwe ntima wanga. Mbwenye buluka penepo ine ndatoma kuipirwa kakamwe na atsogoleri a mauphemberi, pontho ndikhafuna kuasumira thangwi iwo akhapfundzisa pinthu pyakuti nee pisagumanika m’Bhibhlya. Mbwenye ine ndikhapitiriza na manyerezero ninga akhali na pai wanga, pontho ndikhafuna kakamwe kumalisa kusowa ulungami. Ine ndikhafuna kucita pyenepi mwakucimbiza.

François na axamwali anga anango akuti akhali Mboni za Yahova andiphedza toera kukhala wakukhurudzika. Iwo andipanga kuti basa yathu ninga Akristu nee ndikutonga anthu mbwenye ndi kuaphedza mukuapanga mphangwa zadidi za Umambo wa Mulungu. Ineyi ndi basa ikhacita Yezu, pontho apanga atowereri ace toera acite basa ibodzi ene. (Mat. 24:14; Luka 4:43) Natenepa, ine ndikhafunika kupangiza udidi na cilemedzo pakulonga na anthu mwakukhonda tsalakana pinthu pinakhulupira iwo. Pontho Bhibhlya isalonga kuti: “Ntumiki wa Mbuya nee asafunika kuketesana na anthu, mbwenye asafunika kukhala wakukoma ntima kuna anthu onsene.”—2 Tim. 2:24.

 Ine ndacita macinjo mu umaso wanga mbandibatizwa mu caka ca 1959 pa nsonkhano wa cisa. Pa nsonkhano unoyu ine ndadziwana na mulongo anacemerwa Angèle, pontho ndansirira kakamwe. Natenepa ine ndatoma kusonkhana kazinji kene mu mpingo wace, pontho tamanga banja mu caka ca 1960. Mwandimomwene, iye ndi nkazi wadidi kakamwe, pontho ndi muoni udandipasa Yahova.—Mis. 19:14.

Mu pyaka pizinji, ine ndapfundza pinthu pyakufunika kakamwe kuna abale anewa audziwisi na a maluso. Cinthu cibodzi cakufunika kakamwe cidapfundza ine ndi cakuti ife tisafunika kukhala akucepeseka toera tikwanise kucita mwadidi basa idapaswa ife mbatiphatisira uphungu unagumanika pa Misangani 15:22, unalonga kuti: ‘Mapungu anganjipa pinthu pisafamba mwadidi.’

Kutomera mu caka ca 1964, ine ndatoma kuona kufunika kwa uphungu unoyu wa Bhibhlya. Thangwi mu caka ceneci ine ndatoma kutumikira ninga muyang’aniri wa cisa toera kuphedza abale m’mipingo kuti akhale na uxamwali wakuwanga na Yahova. Mbwenye pa ndzidzi unoyu ine ndikhali na pyaka 27 pyakubalwa, pontho nee ndikhali na maluso mazinji. Natenepa nee ndikhakwanisa kucita mwadidi pinthu pinango. Mbwenye ndikhawangisira toera kusasanyira pinthu pikhacimwana ine kucita. Kusiyapo pyenepi, ine ndikhaphatisira uphungu wakufunika ukhandipasa abale a maluso.

Ine ndisakumbuka cinthu cidacitika mu ndzidzi udatoma ine kutumikira ninga muyang’aniri wa cisa. Pidamala ine kucedzera mpingo unango mu nzinda wa Paris, m’bale unango wakukola mwauzimu andiphemba toera kucedza na ine. Ine ndantawira “nkhabe pinthu.”

Iye andibvundza: “Louis, dotoro angaenda kaona anthu panyumba pawo ndi munthu upi makamaka asaenda kaona iye?”

Ine ndatawira: “Munthu wakuduwala.”

Iye alonga: “Ndimodi. Mbwenye ine ndisaona kuti imwe musamala ndzidzi uzinji mbamukacedza na anthu akuti ndi akukola mwauzimu ninga akulu a mpingo. Mu mpingo mwathu muli na abale na alongo azinji akuti ndi akutsukwala, apswa na amanyadzo. Iwo anawangiswa kakamwe mungamala ndzidzi uzinji mbamukacedza na iwo, ngakhale kuenda kadya kunyumba kwawo.”

Ine ndapereka takhuta kakamwe na uphungu unoyu udandipasa m’bale. Kufuna kwace mabira a Yahova kwakhuya kakamwe ntima wanga. Natenepa, maseze pikhali pyakunentsa kuna ine toera kuphatisira uphungu, ine ndatoma kuphatisira mwakucimbiza uphungu  wace. Ndisapereka takhuta kuna Yahova thangwi yakukhala na m’bale ninga unoyu.

Mu caka ca 1969 na 1973, ine ndasankhulwa toera kuphata basa pa Dhepartamentu Yakugawira Cakudya pa misonkhano miwiri ya dziko yonsene ku Colombes, Paris. Pa nsonkhano wa caka ca 1973, ife tikhafunika kupasa cakudya anthu akukwana 60.000 mu ntsiku zixanu. Ine nee ndikhadziwa kuti mbidakwanisa kucita pyenepi. Mbwenye cinthu cidandiphedza pontho ndi lemba ya Misangani 15:22 inalonga kuti tisafunika kuphemba uphungu kuna anango. Ine ndaphemba ciphedzo ca abale akukola mwauzimu akuti aphata basa ndzidzi uzinji mu Dhepartamentu ineyi ninga anyakupha pinyama, anyakulima, anyakuphika na anyakugula pinthu. Tonsene tikhali dzololo toera kucita basa ineyi yakunentsa.

Mu caka ca 1973, ine na nkazanga tacemerwa toera tiende katumikira ku Bheteli ya ku Fransa. Basa yakutoma idapaswa ine kweneko ikhali basa inango yakunentsa kakamwe. Ine ndikhafunika kutumiza mabukhu kuna abale athu ku dziko ya Camarões ku Afrika, mu dziko yakuti basa yathu ikhakhondeswa kutomera mu caka ca 1970 mpaka 1993. Natenepa ine nee ndikhadziwa pontho kuti ndinacita tani basa ineyi. Panango thangwi yakuona pyenepi, m’bale akhayang’anira basa mu dziko ineyi ya Fransa andiwangisa mukulonga kuti: “Abale athu a ku Camarões asafuna kakamwe kutambira mabukhu anewa. Natenepa ife tisafunika kuatumizira.” Pontho ndi pyenepi pidacita ife.

Ine ndaenda kazinji kene m’madziko akuti ali cifupi na Camarões toera kacedza na akulu a mpingo a dziko ineyi. Abale anewa akhali acipapo na a maluso. Iwo andiphedza toera kugumana njira zakutumiza mabukhu toera abale a ku Camarões atambire mabukhu ndzidzi onsene. Yahova apasa nkhombo kuwangisira kwathu. Mwandimomwene, abale athu atambira revista ya Ncenjezi mwakukhonda phonya mu pyaka pyakukwana 20, pontho akhatambirambo miyezi yonsene kabukhu O Nosso Serviço do Reino.

Kutomera mu ndzidzi udadziwana ine na Angèle, ine ndaona kuti iye ali na uxamwali wakuwanga na Yahova.  Mu ndzidzi udamanga ife banja, ine ndakwanisa kuona pakweca undimomwene unoyu wakuti iye ali na uxamwali wakuwanga na Yahova. Mwacitsandzo, namasiku a ntsiku idamanga ife banja, iye andiphemba toera ticite phembero thangwi ya cifuno cathu cakutumikira Yahova mwakukwana ninga banja. Pontho Yahova atawira phembero yathu.

Angèle andiphedzambo toera ndinyindire kakamwe Yahova. Mwacitsandzo, pidacemerwa ife toera kuenda katumikira ku Bheteli mu caka ca 1973, ine ndanyinyirika thangwi ndikhakomerwa kakamwe na basa ikhacita ine ninga muyang’aniri wa cisa. Mbwenye Angèle andikumbusa kuti tapereka umaso wathu kuna Yahova. Pontho iye alonga kuti tisafunika kucita pyonsene pinatiphemba gulu yace toera kucita. (Aheb. 13:17) Natenepa ine ndaphedzera maonero ace mbatienda ku Bheteli. Nkazanga ndi waudziwisi, pontho asafuna kakamwe Yahova. Makhaliro anewa asawangisa uxamwali wathu, pontho asatiphedza toera kucita pisankhulo pyadidi mu pyaka pizinji pinakhala ife pabodzi.

Cincino ife takalamba, mbwenye Angèle asapitiriza kukhala nkazi wadidi, pontho asandiphedza kakamwe. Mwacitsandzo, maxikola mazinji a Umambo asacitwa mu Cingerezi, natenepa toera tikwanise kuendambo kakurusari maxikola anewa, ine na Angèle tikhafunika kuwangisira toera kupfundza Cingerezi. Pyenepi pikhaphemba kuti tisonkhane mu mpingo wa Cingerezi, maseze tikhali na pyaka pyakupiringana 70 mu ndzidzi unoyu. Nakuti ine ndisatumikira ninga m’bodzi wa Komiti ya Filiali ya ku Fransa, pikhali pyakunentsa kugumana ndzidzi toera kupfundza Cingerezi. Mbwenye ine na Angèle tisaphedzana unango na ndzace. Cincino ife tiri na pyaka pyakupiringana 80, mbwenye tisapitiriza kukhunganyika misonkhano mu Cingerezi na Cifransa. Kusiyapo pyenepi, ife tisawangisirambo toera kugumanika pa misonkhano na kumwaza mphangwa pabodzi na mpingo wathu. Yahova ali kupasa nkhombo kuwangisira kwathu kupfundza Cingerezi.

Mu caka ca 2017, ine na Angèle takhala na nkhombo yakupambulika kakamwe thangwi tacemerwa toera kuenda kakurusari Xikola ya Abale ya Komiti ya Filiali Pabodzi na Akazi Awo inacitwa ku Centro Educacional da Torre de Vigia ku Patterson, Nova York.

Mwandimomwene Yahova ndi Mpfundzisi Wankulu. (Iza. 30:20) Natenepa, ife tonsene ankhalamba, aphale na atsikana tinakwanisa kupfundziswa na Yahova. (Deut. 4:5-8) Mwakukhonda penula, ine ndaona kuti aphale na atsikana anabvera Yahova pabodzi na abale a maluso anakwanisa kucita pisankhulo pyadidi mbakhala atumiki akukhulupirika a Yahova. Lemba ya Misangani 9:9 isalonga kuti: ‘Pfundzisa munthu waudziwisi, iye anadzakhala waudziwisi kakamwe. Pfundzisa munthu wakulungama, natenepa iye anadzathimiza cidziwiso cace.’

Midzidzi inango, ine ndisanyerezera pinthu pidacitika namasiku m’mapiri a Argélia mu pyaka 60 nduli. Pa ntsiku ineyi, ine nee ndikhadziwa kuti mbidakhala na umaso wakutsandzayisa kakamwe uli na ine lero. Ndapfundza pinthu pizinji na anango. Mwandimomwene Yahova andipasa Angèle na umaso wakutsandzayisa kakamwe. Natenepa, ife tiri akutonga toera kupitiriza kupfundziswa na Babathu wakudzulu kuphatanizambo abale na alongo a maluso akuti asafuna Yahova.