Nzapa ayeke na iri oke?

JOUÉ NI

Kiringo tënë ti Bible

Nzapa ayeke gï na iri oko. Na Hébreu, a sû iri ni so tongaso (יהוה, YHWH) nga a yeke kiri peko ni na Sango na “Jéhovah”. a Nzapa atene na lege ti prophète Ésaïe: “Mbi yeke Jéhovah. So ayeke iri ti mbi la”. (Ésaïe 42:8). Iri so asigi nduru na fani 7 000 na yâ ti angbene manuscrit ti Bible; iri ni so asigi fani mingi ahon atitre kue so a mû na Nzapa nga ahon ambeni iri ti azo so ayeke na yâ ti Bible. b

Jéhovah ayeke na ambeni iri nde?

Atâa so Bible atene Nzapa ayeke gï na iri oko, a yeke sara nga kua na gbâ ti atitre nga ti fa asarango ye ti lo. Molongo ti ambeni titre so ayeke na gbe ni ge ayeke fa tongana nyen la atitre ni oko oko ayeke fa asarango ye ti terê ti Jéhovah.

Titre	Versê ni	Ndani
Allah	(Versê ni ayeke dä ape)	Tënë “Allah” alondo na yanga ti Arabe na ayeke mbeni titre so ndani aye ti tene “Nzapa.” Ambeni traduction ti Bible na yanga ti Arabe wala na ambeni yanga ti kodro azia “Allah” na place ti “Nzapa.”
Alpha na Oméga	Apocalypse 1:8; 21:6; 22:13	Atënë “kozoni nga lo so ayeke ndangba ni” wala “tongo nda ti ye nga na kongo nda ti ye”, a fa so mbeni Nzapa so ngangu ti lo ahon angangu kue ayeke kozo pëpe na Jéhovah nga ayeke duti ande dä pëpe na peko ti lo (Ésaïe 43:10). Alpha na Oméga ayeke kozo nga na ndangba gere-mbeti ti alphabet ti Grec.
Babâ	Matthieu 6:9	Lo so amû fini na aye kue.
Berger	Psaume 23:1	Lo yeke bâ lege ti awakua be-ta-zo ti lo.
Gbia ti lakue lakue	Apocalypse 15:3	Komandema ti lo ayeke na tongo nda ni wala na kongo nda ni ape.
Kota maître	Ésaïe 30:20, 21	Lo yeke fa ye na e nga lo yeke fa lege na e ti tene e bâ nzoni dä (Ésaïe 48:17, 18).
Kota Nzapa so asara aye	Psaume 149:2	Lo la lo sara aye kue (Apocalypse 4:11).
Kota tênë	Psaume 18:2, 46	Mbeni ndo so zo akpe dä ti bata terê ti lo nga zo so amû salut na azo.
L’Éternel Ti Sabaoth	Ésaïe 1:9, aRomain 9:29, La Sainte Bible en sango	Lo so ayeke komande na ndö ti bungbi ti aturugu ti a-ange. A lingbi nga ti kiri peko ti titre “L’Éternel Ti Sabaoth” na “Jéhovah ti aturugu”. (aRomain 9:29, Mbeti ti Nzapa ti fini dunia).
Lo so asara aye kue	Esaïe 40:28	Lo la lo sara si aye kue abâ gigi.
Lo so ayeke dä ngbene ye giriri	Daniel 7:9, 13, 22	Lo yeke na commencement ape; lo yeke lani dä awe kozo si mbeni zo wala mbeni ye abâ gigi (Psaume 90:2).
Lo so ayeke mä sambela	Psaume 65:2	Lo wani la ayeke mä asambela so zo oko oko ayeke sara na lo na mabe.
Lo so ayeke na nduzu na ndö ti aye kue	Psaume 47:2	Lo oko la lo yeke na nduzu na ndö ti tanga ti aye kue.
Lo so ngangu ti lo ahon angangu kue	Genèse 17:1	Lo yeke na mbeni ngangu so zo alingbi ti gbu lê ni ape. Tënë ʼÉl Shadday, na yanga ti Hébreu aye ti tene “Nzapa so ngangu ti lo ahon angangu kue,” a sigi fani 7 na yâ ti Bible.
Lo yeke na nduzu na ndö ti aye kue	Daniel 7:18, 27	Lo yeke kota gbia ti dunia kue.
Mbi yeke so mbi yeke	Exode 3:14, La Sainte Bible en sango	Lo yeke ga ye kue so ahunda ti tene lo ga ni si ye so lo leke na bê ti lo ti sara aga tënë. A kiri nga peko ti versê so na “Fade mbi ga ye so mbi ye ti ga.” (Mbeti ti Nzapa ti fini dunia.) Tënë so amû lege ti hinga nda ti iri ti Jéhovah na yâ ti versê so aga na pekoni (Exode 3:15).
Nzapa	Genèse 1:1	Mbeni ye wala zo so alingbi na vorongo wala so ayeke na ngangu mingi. Tënë ti Hébreu ʼÈlohim ayeke na pluriel, a fa so nengo so a mû na Jéhovah ayeke kota mingi.
Nzapa so ahunda ti tene zo amû terê ti lo kue gï na lo oko	Exode 34:14	Lo ke ti tene zo avoro ambeni nzapa nde. A kiri nga peko ti tënë so na “lo hunda ti tene zo avoro gï lo oko awe.” (Mbeti ti Nzapa ti fini dunia).
Nzapa so ayeke na ngia	1 Timothée 1:11	Lo yeke lakue na ngia (Psaume 104:31).
Nzapa ti anzapa	Deutéronome 10:17	Nzapa so ayeke na nduzu na ndö ti aye kue ayeke nde na “anzapa so ayeke ye oko pëpe” so ambeni zo ayeke voro (Ésaïe 2:8).
Nzapa so ayeke nzoni-kue ahon aye kue	aProverbe 9:10	Lo yeke tâ nzoni-kue (nzoni sarango ye nga ye ti saleté ayeke dä ape) ahon tanga ti aye kue.
Sauveur	Ésaïe 45:21	Lo yeke zi zo na yâ ti kpale wala na lê ti kuâ.
Seigneur	Psaume 135:5	Wa ti ye wala maître; na Hébrew ʼAdhôn nga ʼAdhonim.
Seigneur ti dunia kue	Genèse 15:2	Lo yeke na kota komandema na ndö ti azo kue; na Hébreu ʼAdhonay.
Zo so afuta mbeni ye ti zi zo	Ésaïe 41:14	Na lege ti sandaga ti Jésus Christ, lo futa mbeni ye ti zi azo wala ti kiri ti vo azo na gbe ti siokpari na kuâ (Jean 3:16).
Zo ti lekengo ta	Ésaïe 64:8	Lo yeke na komandema na ndö ti azo nga na amara, legeoko tongana ti so mbeni zo ti lekengo ta ayeke na komandema na ndö ti popoto ti sese (aRomain 9:20, 21).

Iri ti ando na yâ ti mbage ti Mbeti ti Nzapa so a sû ândö na Hébreu

Iri ti Nzapa ayeke na ndö ti ambeni ndo, me a yeke pëpe ambeni iri ti Nzapa la a leke yâ ni.

Iri ti ndo ni	Versê ni	Ndani
Jéhovah-Jiréh	Genèse 22:13, 14	“Jéhovah ayeke mû ye ande.”
Jéhovah-Nissi	Exode 17:15	“Jéhovah ayeke keke so ayeke fa lege na mbi” wala “Drapeau ti mbi.” (La Sainte Bible en sango). Jéhovah ayeke Nzapa so azo ti lo alingbi ti kpe na mbage ti lo si lo bata ala nga lo aidé ala (Exode 17:13-16).
Jéhovah-Shalom	aJuge 6:23, 24	“Jéhovah ayeke siriri.”
Jéhovah-Shammah	Ézéchiel 48:35	“Jéhovah ayeke kâ.”

Ndani so a lingbi zo ahinga iri ti Nzapa nga lo sara kua na ni

Nzapa adoit ti bâ so iri ti lo, Jéhovah, ayeke kota mingi, ndali ti so lo zia iri ti lo fani saki mingi na yâ ti Bible (Malachie 1:11).
Fani mingi, Jésus, Molenge ti Nzapa, afa so iri ti Nzapa ayeke kota mingi. Na tapande, lo sambela Jéhovah lo tene: “Zia a sara si iri ti mo aga nzoni-kue.” (Matthieu 6:9; Jean 17:6).
Ti gi ti hinga iri ti Nzapa nga ti sara kua na ni ayeke akozo ye so la ayeke mû lege na mbeni zo ti lë kpengba songo na Jéhovah (Psaume 9:10; Malachie 3:16). Mara ti songo so ayeke mû lege na ala ti wara ye ti nzoni na lege ti zendo ti Nzapa so atene: ‘So lo ye mbi mingi so, mbi yeke sö lo. Mbi yeke bata lo ndali ti so lo hinga iri ti mbi.’ (Psaume 91:14).
Bible ayeda so: “Na yayu wala na sese aye ayeke dä so a iri ni atene ‘anzapa’, gï tongana ti so ‘anzapa’ ayeke mingi na ‘aseigneur’ ayeke nga mingi.” (1 aCorinthien 8:5, 6). Me, Bible afa polele so iri ti tâ Nzapa ayeke gï oko, Jéhovah (Psaume 83:18).

a Ambeni wandara ti Hébreu ayeda ti kiri na peko ti iri ti Nzapa na “Yahweh”.

b Nduru iri ti Nzapa ayeke “Jah”; a sigi fani 50 tongaso na yâ ti Bible, a yeke nga na yâ ti tënë “Hallelou-Yah!” wala “Alléluia!” so aye ti tene “Sepela Jah!” (Apocalypse 19:1; La Sainte Bible en sango).