1. Ngbanga ti nyen a lingbi e gi ti hinga tënë na ndo ti a-ange?

MINGI ni, ti gi ti hinga mbeni zo, a hunda ti hinga tënë kete na ndo ti sewa ti lo. Legeoko nga, ti manda ti hinga Jéhovah Nzapa a hunda ti hinga tënë nga nzoni na ndo ti a-ange so ayeke tongana sewa ti lo ti yayu. Bible ahiri a-ange “amolenge ti Nzapa”. (Job 38:7). Tongaso, kusala wa Nzapa amû na ala ti sala? A bâ nga maboko ti ala na yâ ti ambeni ye so asi giriri na yâ mbaï ti azo? Kusala ti ala ayeke ndu fini ti mo? Tongana a yeke tongaso, a ndu fini ti mo ni tongana nyen?

2. A-ange abâ gigi tongana nyen? Ala yeke oke?

² A sala tënë ti a-ange lege mingi na yâ ti Bible. Zia e bâ gi ambeni place na yâ ti Bible so a sala tënë ti a-ange dä. Na tapande, a-ange abâ gigi tongana nyen? A-Colossien 1:16 akiri tënë: “Na yâ Lo [Jésus Christ], a leke ye kue so ayeke na ayayu na so ayeke na ndo sese.” So ti fa na e so a yeke Jéhovah Nzapa si aleke acréature ti yingo oko oko kue so a hiri ala a-ange, na lo sala ala na lege ti kozo Molenge ti lo. Ala yeke oke? Bible afa so a leke ala gbâ ni, a hon kutu mingi, na ala kue ayeke na ngangu mingi.​—Psaume 103:20. *

3. Job 38:4-7 atene nyen na e na ndo ti a-ange?

 ³ Mbeti ti Nzapa, Bible, afa na e so na ngoi so a leke lani sese, “amolenge ti Nzapa kue adekongo na ngia.” (Job 38:4-7). Versê ti Bible so afa so a-ange abâ gigi ngoi mingi kozoni si a sala azo na sese, na même kozoni si a leke sese. Versê ni afa nga na e so aye alingbi ti mû ngia na a-ange wala pëpe, teti a tene so ala ‘dekongo na ngia.’ Bâ so a tene ‘amolenge ti Nzapa kue’ awara ngia legeoko. Biani, na ngoi ni kâ, a-ange kue abungbi lani tongana sewa oko ti sala na Jéhovah Nzapa.

4. Bible afa tongana nyen so a-ange ti Nzapa ayeke bi bê ti ala mingi na aye so azo ayeke sala na sese?

⁴ Ngbele ye ti londo na ngoi so ala bâ na lê ti ala lekengo kozo koli na kozo wali, a-ange abi bê ti ala mingi na ndo ti sewa ti azo so yâ ni ayeke kono gi konongo, nga na ndo gango tâ tënë ti ye so Nzapa aleke ti sala (aProverbe 8:30, 31; 1 Pierre 1:11, 12). Ye oko, tongana ngoi ayeke hon, a-ange abâ so mingi ti azo ti sese ake ti sala na Nzapa ti ndoye so aleke ala. Ye so alingbi gi ti mû lani vundu na a-ange be-ta-zo so. Na mbage, na ngoi kue so tongana même gi zo oko agbian bê ti lo ti kiri na Jéhovah, “ngia ayeke na gbele a-ange”. (Luc 15:10). Teti so tënë ti nzoni duti ti azo ti Nzapa agbu bê ti a-ange ngangu mingi tongaso, ye so amû lege na e ti hinga ngbanga ti nyen Jéhovah atokua fani mingi a-ange ti kpengba awakua ti lo na sese na ti bata ala. (Diko aHébreu 1:7, 14.) Zia e bâ ambeni tapande ni.

5. Atapande wa so a wara ni na yâ Bible afa so a-ange ayeke mû maboko na awakua ti Nzapa?

⁵ Na ngoi so a leke ti futi asioni gbata ti Sodome na Gomorrhe, a-ange use amû maboko na Lot so ayeke zo ti mbilimbili nga na amolenge ti lo ti wali ti sigigi na ndo ni si ala wara kuâ pëpe (Genèse 19:15, 16). Angu mingi na pekoni, a bi prophète Daniel na yâ ti mbeni dû ti bamara, me ye oko asi na lo pëpe. Lo tene: “Nzapa ti mbi ato ange ti Lo, lo kanga yanga ti abamara.” (Daniel 6:22). Na ngoi ti akozo Chrétien, mbeni ange  aga azi bazengele Pierre na da ti kanga (Kusala 12:6-11). Nga, a-ange amû maboko lani na Jésus na tongo nda ti kusala ti lo na sese (Marc 1:13). Ngoi kete kozoni si Jésus akui, mbeni ange asi na tele ti lo na ‘lo sala si Jésus awara ngangu.’ (Luc 22:43). Ye so alingbi lani gi ti dë bê ti Jésus mingi na yâ angoi ti ngangu so asi na lo.

6. (a) Tongana nyen a-ange ayeke bata azo ti Nzapa laso? (b) Ahundango tënë wa e ye ti bâ tënë na ndo ni fadeso?

⁶ Laso, a-ange ayeke fa tele ti ala polele na azo ti Nzapa tongana ti so ala yeke sala kozo so pëpe. Me atâa so azo alingbi pëpe ti bâ ala, a-ange ti Nzapa so na kota ngangu ti ala angbâ lakue ti bata azo ti lo, mbilimbili ti kanga lege si mbeni ye ti sioni asi na ala pëpe na lege ti yingo. Bible atene: “Ange ti L’Eternel ase kando ti ngoro ala so akpe mbito ti Lo, na Lo sö ala.” (Psaume 34:8). Ngbanga ti nyen a lingbi e wara dengo bê na lege ti atënë so? Ngbanga ti so ambeni yingo sioni ayeke dä so aye ti sala sioni na e! A yeke azo wa? Ala bâ gigi tongana nyen? Ala yeke gi ti sala sioni na e tongana nyen? Ti kiri tënë na ahundango tënë so, zia e bâ kete mbeni ye so asi lani na tongo nda ti mbaï ti azo.

7. Satan awara lege lani ti gboto azo mingi yongoro na Nzapa? Fa nda ni.

⁷ Tongana ti so e manda na chapitre 3 ti buku so, mbeni ange amaï lani na bê ti lo nzara ti komande na ndo amba ti lo na ye so apusu lo ti ke Nzapa. Na pekoni, a hinga ange so na iri ti Satan Zabolo (Apocalypse 12:9). Teti ngu 1600 tongaso ti londo na lâ ni so lo handa na Eve, Satan awara lege ti gboto mingi ti azo ti sese yongoro na Nzapa; gi ambeni oko oko la angbâ be-ta-zo, na tapande Abel, Hénoc na Noé.​—aHébreu 11:4, 5, 7.

8. (a) A sala tongana nyen si ambeni ange aga ayingo sioni? (b) Ti tene Kota Moa ni afuti ala pëpe, a-ange so ake yanga asala nyen?

⁸ Na ngoi ti Noé, ambeni ange ake nga yanga ti Jéhovah. Ala zia ndo ti ala na yayu na popo ti a-ange ti Nzapa na ala ga na  sese na ala mû tele ti zo. Ngbanga ti nyen? E diko na Genèse 6:2: “Amolenge ti Nzapa abâ so amolenge-wali ti azo ayeke pendere. Ala kamata awali na popo ti azo tongana bê ti ala aye.” Me Jéhovah Nzapa akanga lê lani pëpe na ndo ti aye so a-ange so asala nga na salango ye ti azo ti sese so aga kirikiri na pekoni. Lo ga na Kota Moa na ndo ti sese mobimba so afuti azo ti sioni kue; gi ala so asala lani na lo si lo bata ala na fini (Genèse 7:17, 23). Ye so asi asala si asioni ange wala ayingo sioni so alingbi lani pëpe ti ngbâ na yâ tele ti ala ti mitele ni; tongaso, ala dö tele ti ala ti mitele ni azia, na ala kiri na yayu tongana ayingo. Na salango tongaso, ala mû peko ti Zabolo so aga “mokonzi ti ayingo sioni.”​—Matthieu 9:34.

9. (a) Ye nyen asi na ayingo sioni tongana ala kiri na yayu? (b) E yeke bâ ande tënë wa na ndo ti ayingo sioni?

 ⁹ Tongana a-ange so ake yanga lani akiri na yayu, a ke na ala ti kiri na popo ti a-ange so angbâ ti ala be-ta-zo na Nzapa; a zia ala na gigi legeoko tongana ti so a sala na mokonzi ti ala, Satan (2 Pierre 2:4). Atâa so fadeso ala lingbi mbeni pëpe ti kiri ti mû tele ti zo, ala ngbâ lakue ti sala ngangu na ndo ti azo ti buba li ti ala. Biani, a yeke ayingo sioni so la amû maboko na Satan si lo ga laso ‘wahanda ti azo ti sese kue’. (Apocalypse 12:9; 1 Jean 5:19). Na lege wa? Mingi ni, ayingo sioni ayeke na akode ti ala so ala yeke sala na kusala ti handa na azo. (Diko 2 aCorinthien 2:11.) Zia e bâ ambeni kode ni.

10. Aye ti yorö andu nyen?

¹⁰ Ti handa azo, ayingo sioni ayeke sala kusala na aye ti yorö. Aye so andu salango tënë na amamiwata, salango magie me nga bango nganga na salango yorö. Bible ake tënë ti yorö, na lo tene na e ti kpe ye kue so ague oko na ni (aGalate 5:19-21). Ayingo sioni ayeke sala kusala na aye ti yorö ti gbu azo legeoko tongana mbeni zo ti gbungo susu ayeke sala kusala na lê ti kobe so lo zia na yanga ti yango ti lo ti gbu na susu. Mbeni zo ti gbungo susu ayeke sala kusala na alê ti kobe nde nde ti gbu mara ti asusu nde nde. Legeoko nga, ayingo sioni ayeke sala kusala na aye ti yorö nde nde ti gboto azo nde nde na gbe ti ngangu ti ala.

11. Bango mbadi ayeke nyen? Ngbanga ti nyen a lingbi e kpe ni?

¹¹ Mbeni ye ti yorö ni oko so ayingo sioni ayeke sala na kusala ti gbu azo ayeke bango mbadi. Bango mbadi ayeke nyen? A yeke ti gi ti hinga ye so ayeke si kekereke wala ti hinga tënë na ndo ti mbeni ye so mo hinga tënë na ndo ni kozo pëpe. Alege ti bango mbadi ayeke mingi. Mo yeke wara na yâ ni bingo zeke, bango horoscope, fango nda ti abango li ti zo nga na ambeni ye tongaso. Atâa so azo mingi abâ ti ala mbeni ye ti sioni oko pëpe na yâ ti bango mbadi ni, Bible atene so azo ti gingo bendo so ayeke sala mbadi ayeke sala kusala maboko na  maboko na ayingo sioni. Na tapande, Kusala 16:16-18 (Fini Mbuki, 2001) asala tënë ti mbeni molenge-wali so ayeke na ‘mbeni sioni yingo na yâ ti lo so ayeke sala si lo yeke fa aye so ayeke si ande na azo.’ Me ngangu ti lo ti fango aye ti kekereke ahunzi tongana a tomba yingo sioni so na yâ ti lo.

12. Ngbanga ti nyen a yeke sioni mingi ti tara ti sala tënë na akuâ?

¹² Mbeni lege so ayingo sioni ayeke handa na azo ayeke ti pusu ala ti hunda tënë na atoro wala ayingo ti akuâ. Fani mingi, azo so ayeke na yâ ti mawa teti azo ti ala so akui awe ayeke zia tele ti ala si a handa ala na atënë ti mvene na ndo ti azo so akui. Mbeni zo ti nganga alingbi ti mû na zo ambeni tënë so adö bê, wala ti sala tënë na mbeni go so mo bâ mo tene gi zo ni so akui so la ayeke sala tënë so. Ye so asala si azo mingi ayeda so akuâ ayeke na fini biani, na ti wara tele na atoro ti akuâ ni ti sala lisoro ayeke mû maboko ande na ala ti hon ndo ti vundu ti ala. Me atâa dengo bê kue so zo alingbi ti pensé ti wara na lege ti aye so, a yeke tâ gi wataka na a yeke sala gi sioni na zo. E tene tongaso ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so ayingo sioni alingbi ti haka peko ti go ti mbeni zo so akui na ti fa ambeni  tënë na ndo kuâ ni na zo ti nganga ni (1 Samuel 28:3-19). Na ndo ni, tongana ti so e bâ na chapitre 6, ala so akui ahinga ye oko pëpe (Psaume 115:17). Tongaso, “zo so ahunda tënë na akuâ” azia tele ti lo si ayingo sioni ahanda lo, na lo yeke sala ye so ague nde na ye so bê ti Nzapa aye (Diko Deutéronome 18:10, 11; Esaïe 8:19). Ni la, sala kue ti ke sioni gbanda ti ayingo sioni so.

13. Ye wa ambeni zo mingi so giriri ayeke na mbito ti ayingo sioni awara lege ti sala?

¹³ Ayingo sioni ayeke handa azo. Na mbage nga, ala yeke zia mbito na bê ti ala. Laso, Satan na ayingo sioni ti lo ahinga so a ngbâ na ala ‘lâ mingi pëpe’ ti tene a kaï kusala ti ala na ndo ti azo; ye so asala si ala ga tâ sioni mingi ahon ti kozo (Apocalypse 12:12, 17). Atâa so kue, azo saki mingi so giriri aduti lâ oko oko na yâ kota mbito ti ayingo sioni awara lege ti zi mbito so na bê ti ala. Ala sala tongana nyen? Ye nyen mbeni zo alingbi ti sala même tongana lo bi tele ti lo awe na yâ ti atënë ti yorö?

14. Legeoko na aChrétien ti giriri na Ephèse, tongana nyen e lingbi ti sigigi na gbe ti ngangu ti ayingo sioni?

¹⁴ Bible afa na e tongana nyen ti ke ayingo sioni nga ti sigigi na gbe ti ngangu ti ala. Bâ tapande ti aChrétien ti giriri ti gbata ti Ephèse. Ambeni na popo ti ala ayeke sala yorö lani kozoni ti ga Chrétien. Na ngoi so ala mû desizion ti zia lege ti aye ti yorö, ala sala nyen? Bible atene: “Ambeni zo mingi so asala yorö, ala bungbi mbeti ti ala, na ala zö mbeti ni na lê ti azo kue.” (Kusala 19:19). Na zongo ambeti ti ala ti magie ni, afini Chrétien so azia tapande teti ala so aye ti ke ayingo sioni laso. Azo so aye ti sala na Jéhovah ayeke na bezoin ti bi yongoro na ala ye kue so andu aye ti yorö. A lingbi ti duti abuku, ambeti-sango, afilm, afoto na akasete ti bia so ayeke wa zo na ndo atënë ti yorö na a fa ni na mbeni lege so akpa ye so anzere mingi. A lingbi ti ndu nga aye tongana awaraga so zo ayeke yü ni ti bata tele ti lo.​—1 aCorinthien 10:21.

15. Ti ke ayingo sioni, a lingbi e sala nyen?

 ¹⁵ Angu kete na pekoni so aChrétien ti Ephèse azö lani ambeti ti ala ti magie kue na wâ, bazengele Paul asû mbeti na ala, lo tene: ‘E yeke tiri bira ni na asioni yingo.’ (aÉphésien 6:12, FM 01). Tënë ti Paul aye ti fa so ayingo sioni azia lege ti aChrétien so lani pëpe. Ala ngbâ ti tiri na aChrétien so ti gi ti hon ala na ngangu. Tongaso, mbeni ye nde wa aChrétien so ayeke lani na bezoin ti sala? Paul atene: “A hon ye so kue, i kamata vala ti mabe, na lege ti vala so fade i lingbi mingo akondoro ti wâ kue ti wato-sioni [Satan].” (aÉphésien 6:16). Tongana mabe ti e so ayeke tongana vala angbâ gi ti kpengba ti gue na ni, a yeke sala si e ngbâ lakue gi ngangu ti tiri na ayingo sioni.​—Matthieu 17:20.

16. Tongana nyen e lingbi ti sala si mabe ti e akpengba?

¹⁶ Tongaso, e lingbi ti sala tongana nyen ti kpengba mabe ti e? E lingbi ti sala ni na mandango Bible. Mur ti mbeni da wala ti gbagba ayeke kpengba ngangu gi tongana gere ni agbu sese ngangu. Legeoko nga, mabe ti e ayeke kpengba ngangu mingi gi tongana gere ni, so ti tene tâ hingango ye so e yeke na ni ti Mbeti ti Nzapa, Bible, alï tâ ngangu. Tongana e yeke diko na e manda Bible lâ oko oko, mabe ti e ayeke ga ngangu. Legeoko tongana mbeni gbagba so akpengba, mara ti mabe tongaso ayeke bata e si ayingo sioni asala ngangu na ndo e pëpe.​—1 Jean 5:5.

17. Mbeni ye nde wa a hunda e nga ti sala ti tiri na ayingo sioni si ala hon e na ngangu pëpe?

¹⁷ Mbeni ye wa a hunda nga na aChrétien ti Ephèse ti sala? Ala yeke na bezoin ti mbeni ye na ndo ni ti bata ala teti so ala yeke lani na yâ ti mbeni gbata so azo ni amû tele ti ala mingi na vorongo ayingo sioni. Ni la, Paul atene na ala: “Na sambela kue na hundango mingi, i sambela na ngoi kue na yâ Yingo.” (aÉphésien 6:18). Teti so e nga kue e yeke na yâ ti mbeni sese so azo mingi ayeke voro ayingo sioni, a hunda mingi na mbage ti e ti tene e sambela Jéhovah ngangu ti bata e si ayingo sioni ahon e na ngangu pëpe. Biani, a yeke ti e ti sala kusala na iri ti Jéhovah tongana e yeke sambela lo. (Diko aProverbe 18:10.) Ni  la, a lingbi e ngbâ ti sambela Nzapa na bê kue si lo “zi e na tïtî wato-sioni”, Satan Zabolo (Matthieu 6:13). Fade Jéhovah ayeke kiri tënë na asambela tongaso.​—Psaume 145:19.

18, 19. (a) Ngbanga ti nyen e lingbi ti duti na kite pëpe so e yeke hon ayingo sioni na ngangu? (b) Tënë wa e yeke bâ ande ni na chapitre ti peko?

¹⁸ Ayingo sioni aye gi sioni ti azo, me a lingbi e sala mbito ti ala pëpe tongana e yeke ke Zabolo na e yeke ga ndulu na Nzapa na salango ye so Lo ye. (Diko Jacques 4:7, 8.) Ayingo sioni ayeke na ngangu ti sala ye kue pëpe. A fâ ngbanga na ndo ti ala lani na ngoi ti Noé, na fade a yeke fâ ngbanga ti nda ni na ndo ti ala na yâ ti angoi so ayeke ga (Jude 6). E girisa pëpe so a-ange ti Jéhovah so ayeke ngangu mingi ayeke bata e (2 aGbia 6:15-17). A-ange so aye tâ mingi ti bâ e na hongo ayingo sioni na ngangu. A yeke mo bâ mo tene ala yeke pika maboko na li ti e na tenengo na e ti ngbâ ti tiri na ti kiri na peko pëpe. Tongaso, zia e ngbâ ndulu na Jéhovah nga na a-ange ti lo so ayeke tongana sewa ti lo. Nga, zia e kpe aye ti yorö kue me e ngbâ lakue ti bata wango ti Mbeti ti Nzapa (1 Pierre 5:6, 7; 2 Pierre 2:9). Na salango tongaso, e lingbi ti duti na kite pëpe so e yeke hon na ngangu ayingo sioni.

¹⁹ Me ngbanga ti nyen Nzapa azia si ayingo sioni nga na aye ti sioni angbâ ti sala si azo abâ pasi mingi tongaso? Fade e yeke kiri tënë na ni na yâ chapitre ti peko.