Chapitre 14

“Azo mingi mingi aga nduru na lo”

1-3. Nyen la asi tongana ambeni babâ na mama amû amolenge ti ala ti ga na ni na Jésus? Ye so Jésus asara na ngoi ni so afa nyen na ndo ti lo?

 JÉSUS ahinga so lo ga nduru ti hunzi kusala ti lo na sese awe. A ngbâ na lo gi ayenga kete tongaso, me kusala angbâ na lo mingi ti sara! Lo na abazengele ti lo ayeke fa tënë na Pérée, na mbage ti Tö ti Ngu ti Jourdain. Ala yeke fa tënë na lege ti gue na Jérusalem, ndo so Jésus ayeke sara ande ndangba Pâque ti lo dä.

² Na peko ti so Jésus adë gaba ngangu mingi na ambeni mokonzi-nzapa ti aJuif, mbeni kete wuluwulu alondo. Azo ayeke ga na amolenge ti ala ti bâ lo. Ti bâ ni nzoni, ngu ti amolenge ni ayeke nde nde, teti Marc amû gi oko mbupa so lo sara na tënë ti mbeni molenge ti ngu 12 si lo sara nga na tënë ti amolenge so; âdu ti Luc, lo sara kua na mbeni mbupa so a lingbi ti kiri pekoni na ‘amolenge so ade foroto’. (Luc 18:15; Marc 5:41, 42; 10:13). Biani, mingi ni ndo so amolenge ayeke dä, wuluwulu ayeke dä. Adisciple ti Jésus asuku na ababâ na amama ti amolenge so; peut-être ala pensé so Maître ti ala ayeke na kua mingi ti sara na lo yeke na bezoin ti tene amolenge ason li ti lo pëpe. Jésus asara tongana nyen?

³ Tongana Jésus abâ ye so ayeke si so, bê ti lo ason. Na tere ti azo wa? Na tere ti amolenge ni? Na tere ti ababâ na amama ni? Ên-ën, bê ti lo ason na tere ti adisciple ti lo. Lo tene: “Ala zia akete molenge ni aga na mbi. Ala tara ti kanga lege na ala pëpe, teti royaume ti Nzapa ayeke ti azo so ayeke tongana akete molenge so. Ti tâ tënë ni, mbi tene na ala: Zo so ayamba royaume ti Nzapa pëpe tongana mbeni kete molenge, fade lo yeke lï na yâ ni oko pëpe.” Na pekoni, Jésus amû amolenge ni “na yâ ti maboko ti lo” na lo iri tënë nzoni na ndo ti ala (Marc 10:13-16). Tënë so Marc atene ge afa so Jésus asu ngbangba ti ala, peut-être lo gbu ambeni na kate ti lo. A yeke polele so Jésus aye amolenge  mingi. Ye oko, e manda mbeni ye nde na ndo ti lo ge: Jésus ayeke mbeni zo so a yeke ngangu na azo ti ga nduru na lo pëpe.

4, 5. (a) E hinga tongana nyen so Jésus ayeke mbeni zo so a yeke ngangu pëpe ti ga nduru na lo? (b) Fade e yeke bâ ande kiringo tënë na ahundango ndo wa na yâ ti chapitre so?

⁴ Tongana fade Jésus ayeke mbeni zo so lo son mingi na lo yeke kanga lê ti lo kangango na zo wala zo ti baba, peut-être a yeke duti ngangu ti tene amolenge so aga nduru na tere ti lo; nga ababâ na amama ti ala ayeke sara fade mbeto ti pusu na tere ti lo. Tongana mo bâ ye ni na yâ ti li ti mo, mo lingbi ti bâ ngia ti ababâ na amama ni na ngoi so Jésus ayeke fa so lo ye amolenge ti ala mingi, lo yeke fa so ala yeke na ngere mingi na lê ti Nzapa nga lo yeke iri tënë nzoni na ndo ti ala. Biani, atâa so Jésus ayeke tâ na kota kungba na ndo ti go ti lo, lo ngbâ lakue ti duti mbeni zo so azo aye mingi ti ga nduru na lo ahon azo kue.

⁵ Azo wa nga si abâ so Jésus ayeke mbeni zo so a yeke ngangu pëpe ti ga nduru na lo? Nyen la asara si lo yeke tongaso? Tongana nyen si e lingbi ti mû tapande ti lo?

Azo wa si abâ so a yeke ngangu pëpe ti ga nduru na Jésus?

6-8. Mingi ni, a bâ Jésus lakue na azo wa? Tongana nyen si bango ndo ti lo na mbage ti azo ni so ayeke nde mingi na ti amokonzi-nzapa ti aJuif?

⁶ Tongana mo yeke diko aÉvangile, bê ti mo ayeke dö ti bâ tongana nyen azo mingi mingi asara mbeto pëpe ti ga nduru na Jésus. Na tapande, fani mingi tongana a sara tënë ti lo, a tene so “azo mingi mingi” ayeke na tere ti lo. “Azo mingi mingi amû peko ti lo, ala londo na Galilée.” “Azo mingi mingi abungbi na tere ti lo.” “Azo mingi mingi aga nduru na lo.” “Azo mingi mingi ayeke tambela legeoko na lo.” (Matthieu 4:25; 13:2; 15:30; Luc 14:25). Biani, fani mingi a bâ Jésus na gbâ ti azo na tere ti lo.

⁷ Mingi ni, azo so ayeke na tere ti lo ayeke gi asenge zo, so amokonzi-nzapa ni abâ ala tongana “azo ti kodoro” wala akpanda. A-Farizien na aprêtre atene polele atene: “Gbâ ti azo so, so ahinga Ndia pëpe, ayeke azo so a deba ala awe.” (Jean 7:49). Angu mingi na pekoni, ambeni mbeti ti akota mokonzi-nzapa ti aJuif  afa so a yeke lani bango ndo so aFarizien na aprêtre ayeke na ni la. Amokonzi-nzapa mingi abâ lani azo so tongana ambumbuse zo, na ala ye ti te ye na ala pëpe, ti vo ye ti ala pëpe nga ti sara songo na ala pëpe. Biani, ambeni atene même so ti azo tongaso so ahinga ndia ti ala amokonzi-nzapa ti aJuif pëpe, ala yeke na beku ti tene a zingo ala na kuâ pëpe. Mingi ti asenge zo ayeke kpe lani amokonzi-nzapa so kpengo ahon ti ga nduru na ala ti wara mungo maboko. Me Jésus ayeke ti lo nde mingi na amokonzi-nzapa so.

⁸ Jésus asara ti lo songo na asenge zo so. Lo te ye na ala ndo oko, lo sava ala, lo fa ye na ala nga lo mû beku na ala. Biani, Jésus ayeke mbeni zo so abâ ye tâ na lege ni, na lo hinga so mingi ti azo ni ayeke yeda pëpe ti sara na Jéhovah (Matthieu 7:13, 14). Ye oko, lo yeke na beku so zo oko oko alingbi ti yeda ti sara na Jéhovah nga lo bâ so azo mingi alingbi ti sara ye ti mbilimbili. So kangbi si ayeke na popo ti lo na aprêtre nga na aFarizien so bê ti ala ayeke sioni mingi so! Ye oko, ye ti dongo bê ni ayeke so même aprêtre na aFarizien ni ayeke ga nduru na Jésus, na gbâ ti ala agbian lege ti ala na amû peko ti lo (Kusala 6:7; 15:5). Ambeni na popo ti awamosoro na akota zo abâ nga so a yeke ngangu na ala pëpe ti ga nduru na Jésus.​—Marc 10:17, 22.

9. Ngbanga ti nyen awali abâ so a yeke ngangu pëpe ti ga nduru na Jésus?

⁹ Awali nga ayeke na mbeto pëpe ti ga nduru na Jésus. Mingi ni, akota mokonzi-nzapa ti aJuif ayeke bâ ala gi na sioni lê. A nzere na ala oko pëpe ti tene mbeni zo afa ye na awali. Biani, ala mû lege na awali pëpe ti duti témoin ti mbeni zo na gbele ngbanga; ala bâ awali tongana azo so a lingbi ti zia bê na tënë ti yanga ti ala pëpe. Akota mokonzi-nzapa ti aJuif ayeke sambela même ti kiri singila na Nzapa ndali ti so a dû ala wali pëpe! Ye oko, awali abâ ti ala mara ti sarango ye tongaso na mbage ti Jésus pëpe. Awali mingi aga nduru na lo, na ala ye mingi ti mä lo. Na tapande, Bible asara tënë ti Marie, ita ti Lazare ti wali, so aduti na tere ti gere ti Jésus ti mä gi tënë so lo yeke tene na ngoi so ita ti lo ti wali Marthe ayeke mû ngoi ti lo ti to gi kobe. Jésus agonda Marie teti so lo zia aye ti yingo na kozo ndo.​—Luc 10:39-42.

10. Na lege wa lege so Jésus ayeke sara ye lani na mbage ti azo ti kobela ayeke nde mingi na ti amokonzi-nzapa ti aJuif?

 ¹⁰ Azo ti kobela nga akungbi ti ga na mbage ti Jésus, atâa so fani mingi amokonzi-nzapa ayeke tomba ala tombango. Ndia ti Moïse ahunda ti zia azo so ayeke na kobela ti buruma yongoro na tere ti tanga ti azo ti mara ni; ye oko, a hunda pëpe ti ke ala (Lévitique, chapitre 13). Me angu mingi na pekoni, andia so akota mokonzi-nzapa ti aJuif asigigi na ni atene so azo ti buruma afun sioni tongana puru. Ambeni mokonzi-nzapa ni ague na ye ni tâ yongoro mingi juska ti bo azo ti buruma na tênë si ala si nduru na ala pëpe. A yeke ngangu biani ti tene azo so a sara mara ti ye tongaso na ala akanga tâ bê ti ala ti pusu nduru na mbeni wafango ye; me azo ti buruma so aga nduru na Jésus biani. Mbeni oko atene tënë so na Jésus: “Seigneur, tongana mo ye, mo lingbi ti sara si tere ti mbi aga nzoni.” (Luc 5:12). Na yâ ti chapitre ti peko, e yeke bâ ande lege so Jésus akiri tënë na lo. Me ye so e lingbi ti tene ayeke so, ye so asi so afa so Jésus ayeke mbeni zo so a yeke lani ngangu pëpe na azo ti ga nduru na lo.

11. Tapande wa afa so ala so siokpari ane ala abâ mbeni kpale pëpe ti ga nduru na Jésus? Ngbanga ti nyen a yeke kota ye mingi?

¹¹ Azo so abâ tere ti ala so siokpari ane ala agi bê ti ala pëpe ti ga nduru na Jésus. Na tapande, bâ ye so asi na ngoi so Jésus ayeke te ye na da ti mbeni Farizien. Mbeni wali so a hinga lo tongana mbeni wasiokpari alï na da ni, lo kuku na tere ti gere ti Jésus, lo toto ndali ti asiokpari ti lo. Ngu ti lê ti lo ayuru na ndo ti gere ti Jésus na lo mû kuä ti li ti lo, lo mbô na ni. Na ngoi so zo so atisa Jésus abâ wali so, lo zere lo na lo kasa Jésus ngangu ndali ti so lo zia lege na wali so ti ga nduru na tere ti lo; na nzoni bê Jésus agonda wali ni teti so lo changé bê ti lo biani na Jésus adë bê ti lo so Jéhovah apardone lo awe (Luc 7:36-50). Laso, azo so abâ so siokpari ane ala aye si mbeni ye akanga lege na ala pëpe ti ga nduru na ala so alingbi ti mû maboko na ala ti kiri ti leke songo ti ala na Nzapa. Nyen la asara lani si a yeke ngangu na azo pëpe ti ga nduru na Jésus?

 Nyen la asara si a yeke ngangu pëpe ti ga nduru na Jésus?

12. Ngbanga ti nyen a yeke ye ti dongo bê pëpe so a yeke ngangu pëpe na azo ti ga nduru na Jésus?

¹² Dabe ti mo so Jésus ahaka lani tâ gi sarango ye ti Babâ ti lo so lo ye Lo mingi (Jean 14:9). Bible adabe ti e atene Jéhovah “[a]yeke yongoro na e oko oko kue pëpe.” (Kusala 17:27). Jéhovah ayeke ‘Lo so Lo mä sambela’; na awakua ti lo so ayeke be-ta-zo nga na azo kue so aye biani ti wara lo na ti voro lo, a yeke ngangu na ala pëpe ti ga nduru na lo (Psaume 65:3). Gbu li ti mo kete: Jéhovah so ayeke ngangu nga kota ahon tanga ti azo kue ti dunia ayeke nga zo so a yeke tâ ngangu pëpe na azo ti ga nduru na lo. Legeoko tongana Babâ ti lo, Jésus andoye azo mingi. Na yâ ti achapitre so ayeke ga, fade e yeke sara tënë na ndo ti kota ndoye so Jésus ayeke na ni. Me tongana a yeke ngangu pëpe na azo ti ga nduru na Jésus, mingi ni a yeke ndali ti so ala bâ ndoye so lo yeke na ni na mbage ti ala. Zia e bâ ambeni sarango ye ti tere ti Jésus so afa atene lo yeke na mara ti ndoye ni so.

13. Tongana nyen si ababâ na amama alingbi ti mû tapande ti Jésus?

¹³ Azo abâ hio so Jésus ayeke bi bê ti lo na ala. Même na ngoi so Jésus ayeke lani na aye mingi ti sara, lo ngbâ ti bi bê ti lo na zo. Tongana ti so e bâ fade awe, tongana ababâ na amama aga na amolenge ti ala na lo, Jésus ayamba ala nzoni atâa so lo yeke na aye mingi ti sara, na aye ti ngangu ayeke ku lo. So tâ pendere tapande si lo zia na ababâ na amama! Laso, batango amolenge ayeke kete ye pëpe. Ye oko, a yeke kota ye ti tene amolenge abâ so a yeke ngangu na ala pëpe ti ga nduru na ababâ na amama ti ala. Tongana mo yeke babâ wala mama, mo hinga so na ambeni ngoi mo yeke na akua mingi ti sara, na ye so asara si a yeke ngangu na mo ti bi bê ti mo na bezoin ti molenge ti mo. Ye oko, mo lingbi ti dë bê ti lo so fade mo yeke wara ngoi ti sara ye so lo hunda na mo. Tongana mo sara ye alingbi na tënë ti yanga ti mo, molenge ti mo ayeke manda so ti kanga bê ti ku ayeke ga na ye ti nzoni. Lo yeke manda nga so ngoi kue so lo ye ti ga nduru na mo ti fa na mo mbeni kpale, mo yeke nduru ti yamba lo lakue.

14-16. (a) Ye wa la asi so apusu Jésus ti sara kozo miracle ti lo? Ngbanga ti nyen a yeke tâ nzoni ye la lo sara so? (b) Miracle so Jésus asara lani na Cana afa nyen na ndo ti lo? Ababâ na amama alingbi ti manda nyen dä?

 ¹⁴ Jésus afa na azo so aye so agbu bê ti ala agbu bê ti lo nga. Na tapande, bâ kozo miracle so lo sara lani. Lo yeke na mbeni matanga ti mariage na Cana, mbeni gbata na Galilée. Mo ye ti bâ, mbeni kpale asi: vin ahunzi! Marie, mama ti Jésus, angbâ asara tënë ni na lo. Jésus asara nyen? Lo hunda na azo ti kua ni ti tuku ngu asi yâ ti akota ta ti tênë omene. Tongana a tö mbeni kete a gue na ni na zo ti bango ndo na ndo ti matanga ni ti tara, so tâ pendere vin ape! So ayeke gi mbeni ye ti handango lê ti azo? Ên-ën, tâ ngu la “a sara ni fade si a ga vin” so (Jean 2:1-11). Ti mû mbeni ye ti changé ni si aga mbeni nde ayeke mbeni ye so agbu bê ti azo ngbene ye giriri. Teti angu mingi, ambeni wandara atara ti sara si plomb aga lor. Me ala sara gbä, atâa so aye so ayeke na yâ ti plomb na ti lor akpa tere mingi. * Ka ti ngu na vin ayeke tongana nyen? Na bango ndo ti awandara, a yeke gi aye use senge si abungbi ti ga ngu. Âdu ti vin, a yeke aye nduru na saki oko tongaso si abungbi ti ga ni, na ambeni mingi ayeke aye so zo agi li ti lo na ni gbä. Ngbanga ti nyen Jésus asara miracle so gi ngbanga ti mbeni senge ye tongana vin so ahunzi na tango ti matanga ti mariage?

¹⁵ Ye ni ayeke fade kete kpale pëpe tënë ti azo so asara mariage ni. Giriri na yâ ti akodoro so ayeke na mbage ti Israël, a yeke kota ye mingi ti yamba nzoni agene so mo tisa ala. So vin ahunzi na ngoi ti matanga ti mariage ni so, a yeke sara si koli na wali ni aduti na kota kamene nga li ti ala ane; a yeke buba yâ ti matanga ni nga tongana lakue ala dabe ti ala na ngoi ti mariage ni a yeke zia gi vundu na bê ti ala. Tënë ni agbu bê ti ala mingi, na a gbu bê ti Jésus nga mingi. Tongaso Jésus asara mbeni ye ndali ti ala. Mo bâ fadeso ngbanga ti nyen azo ayeke ga nduru na Jésus ti fa na lo aye so agbu bê ti ala so awe?

 ¹⁶ Ababâ na amama alingbi ti manda mbeni ye na ndo ti tënë so nga. Tongana mbeni kpale ahon ndo ti molenge ti mo, si lo pusu nduru na mo ti fa ni, mo yeke sara tongana nyen? Tongana mo sara hange pëpe, mo lingbi ti tene so a yeke kete kpale la. Mo lingbi même ti he tënë ni na ngia. Tongana a haka kpale ti lo ni na ti mo, ti lo ni akpa ye oko pëpe. Me girisa pëpe so na lê ti molenge ni, a yeke kete kpale pëpe. Tongana tënë ni agbu bê ti zo so mo ye lo mingi, a lingbi a gbu bê ti mo nga pëpe? Tongana mo fa na molenge ti mo ni biani so ye so agbu ti lo agbu bê ti mo, fade lo yeke bâ mo tongana babâ wala mama so a yeke ngangu pëpe ti ga nduru na lo.

17. Jésus azia tapande wa ti sarango ye na ngangu pëpe? Ngbanga ti nyen ti duti na sarango ye tongaso afa so zo akpengba?

¹⁷ Tongana ti so e bâ na Chapitre 3, Jésus ayeke sara ye lani na ngangu pëpe nga lo yeke na tâ be-ti-molenge (Matthieu 11:29). Sarango ye na ngangu pëpe ayeke tâ mbeni pendere sarango ye, na afa na gigi so mbeni zo ayeke na tâ be-ti-molenge. A yeke mbeni mbage ti lengo ti yingo vulu ti Nzapa nga ague oko na ndara  ti Nzapa (aGalate 5:22, 23; Jacques 3:13). Atâa a gi yanga ti lo tongana nyen, Jésus angbâ lakue ti sara ye na ngangu pëpe. Sarango ye ti lo na ngangu pëpe so ayeke mbeni wokongo pëpe. Mbeni wandara asara tënë so na ndo ti sarango ye na ngangu pëpe lo tene: “Ye so apusu zo ti sara ye na ngangu pëpe so akpengba tongana wen.” Biani, fani mingi a lingbi e kpengba si e gbanzi tere ti e ti sara ngonzo nga ti sara ye na amba ti e na ngangu pëpe. Me na ngangu ti Jéhovah e lingbi ti mû tapande ti Jésus ti sara ye na ngangu pëpe, na ye so ayeke sara si a yeke ngangu pëpe na azo ti ga nduru na e.

18. Tapande wa afa na e so Jésus ayeke sara ye lakue na lege ni? Ngbanga ti nyen mo pensé so tongana mbeni zo asara tongaso, a yeke duti ngangu pëpe na amba ti lo ti ga nduru na lo?

¹⁸ Jésus ayeke sara ye lakue na lege ni. Na ngoi so Jésus ayeke lani na Tyr, mbeni wali aga ti bâ lo ndali ti so mbeni “sioni yingo ayeke sara sana mingi” na molenge ti lo ti wali. Na alege ota, Jésus afa so lo ye pëpe ti sara ye so wali ni ahunda so. Kozoni, lo zi yanga na wali ni pëpe; use ni, lo fa na lo mbeni raison so apusu lo ti sara ye so lo hunda so pëpe; ota ni, lo mû mbeni tapande ti tene wali ni akiri agbu nda ti tënë ti lo ni nzoni. Me sarango ye ti Jésus afa so lo ke awe, lo ke awe? Jésus afa na lo so, so lo ngbâ ti changé tënë na ni so ni yeke kota zo so, ndowa alingbi ti wara lo? Ên-ën, wali so abâ ti lo mara ti bibe tongaso na mbage ti Jésus pëpe. Lo hunda gi pëpe na Jésus ti mû maboko na lo, me lo ngbâ ti hunda ye na lo même tongana lo bâ so Jésus ayeke nduru fade ti mû maboko na lo pëpe. Jésus abâ kota mabe so apusu wali ni ti ngbâ ti hunda ye, na lo ngbâ lo sava molenge ti lo (Matthieu 15:22-28). Biani, sarango ye ti Jésus tâ na lege ni, dutingo ti lo nduru ti mä zo nga ti woko yâ ti sarango ye ti lo tongana a yeke na lege ni ti sara tongaso, apusu azo ti ga nduru mingi na lo.

A yeke ngangu pëpe na azo ti ga nduru na mo?

19. E lingbi ti hinga tongana nyen so e yeke zo so azo alingbi ti ga nduru na e?

¹⁹ Azo aye mingi ti pika kate ti ala so a yeke ngangu na azo pëpe ti ga nduru na ala. Na tapande, a nzere na ambeni kota zo ti tene  so ala yeke nduru ti yamba azo kue so aye ti bâ ala, so azo ti gbe ti ala alingbi ti pusu nduru na ala na ngoi kue. Ye oko, Bible amû na e mbeni kpengba wango: “Azo mingi asara tënë ti nzobe ti ala mveni, me zo nyen alingbi wara be-ta-zo?” (aProverbe 20:6). A yeke ngangu pëpe ti tene so e yeke azo so zo alingbi ti ga nduru na e senge, me e yeke mû biani tapande ti Jésus ti sara tongana ti lo so lo yeke sara ye na ndoye? Kiringo tënë ni andu pëpe lege so e wani e yeke bâ na tere ti e, me lege so azo ayeke bâ na e. Paul atene: “Zia azo kue ahinga so ala yeke sara ye na lege ni.” (aPhilippien 4:5). A yeke nzoni e oko oko kue e hunda tere ti e: ‘Azo ayeke bâ mbi tongana nyen? Azo ayeke tene nyen na ndo ti mbi?’

20. (a) Ngbanga ti nyen a yeke kota ye ti tene a-ancien aduti azo so a yeke ngangu pëpe na aita ti ga nduru na ala? (b) Ngbanga ti nyen a lingbi e sara ye na lege ni na kungo ye ahon ndo ni pëpe na mbage ti a-ancien?

²⁰ A-ancien ayeke sara kue si a duti ngangu pëpe na aita ti ga nduru na ala. Ala ye mingi ti sara ye alingbi na tënë so a tene na ndo ti ala na Ésaïe 32:1, 2: “Fade ala yeke tongana ndo ti honde tere ngbanga ti kota pupu, ala yeke ndo ti bata tere ngbanga ti pupu ti ngangu. Ala yeke tongana angu so asua na ndo kuru sese, ala yeke tongana gbede ti kota tênë na yâ sese so zo anze dä.” Mbeni ancien alingbi ti duti tongana ndo ti batango tere ndali ti aita nga ti dë bê ti ala gi tongana lo yeke lakue mbeni zo so a yeke ngangu pëpe na aita ti ga nduru na lo. Biani, ti sara tongaso ayeke lakue kete ye pëpe, teti a-ancien ayeke na akungba mingi na ndo ti go ti ala na ngoi ti ngangu so e yeke dä so. Ye oko, a-ancien aye lâ oko pëpe  ti fa na aita so ala yeke na ye mingi ti sara si ngoi ayeke dä pëpe ti pensé na abezoin ti angasangbaga ti Jéhovah (1 Pierre 5:2). Na mbage, aita ti congrégation ayeke sara ngangu ti sara ye na lege ni na lege so ala yeke ku ye ahon ndo ni pëpe na mbage ti aita be-ta-zo so, na fango na gigi tâ be-ti-molenge nga bibe ti sarango kua maboko na maboko.​—aHébreu 13:17.

21. Tongana nyen si ababâ na amama alingbi ti sara si a duti ngangu pëpe na amolenge ti ala ti ga nduru na ala? Na yâ ti chapitre ti peko, e yeke sara tënë na ndo ti nyen?

²¹ Ababâ na amama ayeke sara ngangu ti duti lakue azo so a yeke ngangu pëpe na amolenge ti ala ti ga nduru na ala. Tënë so ayeke kota tënë biani! Ala ye si amolenge ti ala ahinga so kpale ayeke dä pëpe ti zi bê ti ala na babâ wala na mama ti ala. Tongaso, ababâ na amama asara kue ti sara ye na ngangu pëpe, ti sara ye na lege ni nga ti tï na wâ ti gbi pëpe tongana molenge ti ala asara mbeni faute wala lo sara mbeni tënë so ayeke na lege ni pëpe. Na ngoi so ababâ na amama ayeke kanga bê ti fa lege na amolenge ti ala, ala yeke sara kue ti tene lisoro angbâ ti tambela nzoni na popo ti ala na amolenge ni. Biani, e kue e ye si a duti ngangu pëpe na amba ti e ti ga nduru na e tongana ti Jésus. Na yâ ti chapitre ti peko, e yeke sara tënë na ndo ti lege so Jésus abâ mawa ti azo, mbeni ye so asara si a yeke lani ngangu pëpe na azo ti ga nduru na lo.

[Kete tënë na gbe ni]

Mo lingbi ti mû tapande ti Jésus tongana nyen?

● Ngbanga ti nyen ti hunda tënë na azo na ti dengi mê nzoni ti mä kiringo tënë ti ala ayeke pusu ala ti ga nduru na e?​—Matthieu 16:13-17.

● Tongana nyen Jésus afa lani so a yeke ngangu pëpe ti ga nduru na lo tongana azo aga na lo na ngoi so lo ye fade ti duti gi lo oko? E lingbi ti mû tapande ti lo tongana nyen?​—Marc 6:31-34.

● Tongana nyen si Jésus ayeke bâ lani azo so amä na bê na lo pëpe? Tongana nyen si hakango peko ti bango ndo ti lo so ayeke sara si a duti ngangu na azo pëpe ti ga nduru na e?​—Luc 5:29-32.

● Na lege wa hakango peko ti bango ndo so Jésus ayeke na ni na mbage ti azo ayeke sara si a yeke ngangu pëpe na azo ti ga nduru na e?​—Jean 1:47.

[Ahundango tënë ti manda na ye]

 [Foto na lembeti 143]

“Ala zia akete molenge ni aga na mbi”

[Foto na lembeti 146]

Fa na molenge ti mo so tongana tënë ayeke dä, lo lingbi ti ga nduru na mo senge

[Foto na lembeti 148]

A-ancien asara kue ti tene azo aga nduru na ala