1. Nyen la Marthe ayeke lani na confiance na ni na ndö ti ita ti lo? (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti article so.)

MARTHE, so ayeke kota kamarade ti Jésus nga disciple ti lo, ayeke na yâ ti vundu. Ita ti lo Lazare akui. Mbeni ye alingbi ti yapu vundu ti lo ni? En. Jésus adë bê ti lo, atene: “Ita ti mo ayeke zingo na kuâ.” Peut-être tënë so azi vundu ti lo ni kue ape, me lo yeda na tënë so Jésus atene ti dë bê ti lo. Lo tene: “Mbi hinga so lo yeke zingo ande na ngoi ti zingongo ti akuâ na ndangba lango ni.” (Jean 11:20-24). Lo hinga lani so ye ni so ayeke si ande na yâ ti angoi so ayeke ga. Na pekoni, Jésus asara mbeni miracle. Lo kiri na Lazare na fini na lango ni so.

2. Ngbanga ti nyen la mo ye ti duti na mara ti confiance so Marthe ayeke na ni lani?

² Mbeni ye afa na e ape so Jésus wala Babâ ti lo ayeke sara mara ti miracle so ndali ti e laso. Me eskê mo yeke na mara ti confiance so Marthe ayeke lani na ni so a yeke zingo ande na kuâ zo so mo ye lo mingi? Peut-être zo ti mo so akui ayeke koli wala wali ti mo, mama ti mo, babâ ti mo wala âta ti mo so mo ye lo mingi. Peut-être mo yeke na vundu ndali ti molenge ti mo so akui. Mo yeke ku kungo ti gbu zo so mo ye lo mingi so na kate ti mo, ti sara  lisoro na lo nga ti he ngia na lo. Legeoko tongana Marthe, mo yeke na mbeni nzoni raison ti tene: ‘Mbi hinga so zo so mbi ye lo mingi so ayeke zingo ande na ngoi ti zingongo ti akuâ.’ Atâa ye ni ayeke tongaso, a yeke nzoni Chrétien oko oko agbu li ti lo na ndö ti ndani so lo hinga na bê ti lo kue so a yeke zingo ande akuâ.

3, 4. Nyen la Jésus asara lani aninga ape? Tongana nyen la a sara si Marthe ayeke na confiance mingi so a yeke zingo akuâ?

³ Peut-être Marthe so alango nduru na Jérusalem abâ lani pëpe Jésus so azingo molenge-koli ti mbeni wali-mua so ayeke lani nduru na Naïn, na Galilée. Me peut-être lo mä lani tënë ni. Na peut-être lo mä nga so Jésus akiri na molenge ti Jaïrus ti wali na fini. Azo so ayeke lani na da so molenge-wali ni ayeke dä ‘ahinga lani so molenge ni akui awe.’ Me Jésus agbu maboko ti lo na lo tene: “Molenge, londo!” Na hio, molenge ni alondo (Luc 7:11-17; 8:41, 42, 49-55). Marthe na ita ti lo Marie ahinga lani so Jésus alingbi ti sava azo so terê ti ala ason. Tongaso, ala pensé lani so tongana Jésus ayeke fade dä, ka Lazare akui ape. Me so fadeso kota kamarade ti Jésus akui awe so, nyen la ayeke si ande? Bâ so Marthe atene Lazare ayeke kiri ande na fini na yâ ti angoi so ayeke ga, “na ndangba lango ni.” Ngbanga ti nyen la lo yeke lani na mara ti confiance so? Ngbanga ti nyen la mo lingbi ti duti na confiance so a yeke zingo ande akuâ, so na popo ti ala mo lingbi ti wara azo so mo ye ala mingi?

⁴ Mo yeke na anzoni raison ti duti na confiance. Na ngoi so e yeke bâ ambeni raison ni so, peut-être mo yeke bâ ande so ambeni ye ayeke dä na yâ ti Bible so mo tingbi ka ni pëpe na beku so mo yeke na ni ti kiri ti bâ zo so mo ye lo mingi so akui.

5. Nyen la asara si Marthe ayeke na confiance so Lazare ayeke zingo ande na kuâ?

⁵ Bâ so Marthe atene ape: ‘Mbi yeke na beku so ita ti mbi ayeke zingo ande.’ Lo tene: “Mbi hinga so lo yeke zingo ande.” Marthe ayeke lani na confiance ndali ti amiracle so peut-être lo mä tënë ni même kozo ti tene Jésus akomanse lani kua ti lo. Lo mä tënë ti amiracle so na ngoi so lo de maseka, na yanga-da nga na yâ ti synagogue. Fadeso e yeke sara tënë ti ambeni zingongo ti akuâ ota so Bible asara tënë ni.

6. Kpengba miracle wa la Élie asara? Marthe amä lani tënë ni?

⁶ A yeke na ngoi so Nzapa amû ngangu na prophète Élie ti sara amiracle la si a zingo zo na kuâ ti kozoni. Na Zaréphath, mbeni kete gbata ti Phénicie so ayeke na yanga ti ngu-ingo, mbeni wali-mua so ayeke wayere ayamba prophète ni na ndo ti lo. Na lege ti miracle, Nzapa asara si farine nga na mafuta ti lo ahunzi ape, tongaso si lo na molenge ti lo ti koli angbâ na fini (1 aGbia 17:8-16). Ambeni ngoi na pekoni, terê ti molenge ti lo ni ason na lo kui. Élie amû maboko na lo. Na ngoi so Élie ayeke lango na ndö ti molenge ni, lo sambela, lo tene: ‘Pardon, Nzapa, zia si fini ti molenge so akiri dä.’ Na a yeke ye so asi. Fini ti molenge ni akiri dä. Nzapa amä sambela ti Élie na molenge ni akiri na fini. So ayeke kozo zingongo ti kuâ so Bible asara tënë ni. (Diko 1 aGbia 17:17-24.) Kite ayeke dä ape so Marthe amä tënë ti kpengba ye so asi so.

7, 8. (a) Fa ye so Élisée asara ti zi vundu ti mbeni wali. (b) Miracle ti Élisée afa nyen na ndö ti Jéhovah?

⁷ Use zingongo ti kuâ so Bible asara tënë ni ayeke ti so prophète Élisée so amû place ti Élie asara ni lani. Mbeni wali so azo ahinga lo mingi na gbata ti Sunem ayamba Élisée na mbeni lege so ayeke nde mingi. Na lege ti prophète ni, Nzapa afuta wali-ngombo so nga na koli ti lo so ayeke mbakoro na molenge ti koli. Ambeni ngoi na pekoni, molenge ni akui. Tara ti bâ tâ vundu ti mama  ni. Koli ti lo azia lege na lo, lo tambela kilomètre 30 na lo gue lo wara Élisée na Hoto ti Carmel. Prophète ni atokua zo ti kua ti lo Guéhazi kozo na ala na Sunem. Guéhazi awara lege ti kiri na molenge ni na fini ape. Mo ye ti bâ, mama ni so ayeke na vundu nga na Élisée asi.—2 aGbia 4:8-31.

⁸ Élisée aduti na terê ti kuâ ti molenge ni na yâ ti da na Sunem, lo sambela. Na lege ti miracle, molenge ti koli ni akiri na fini, lo na mama ti lo akiri awara terê, na mama ni ayeke na kota ngia. (Diko 2 aGbia 4:32-37.) Peut-être lo dabe ti lo nzoni mingi na sambela so Hannah, so adü lani molenge ape, asara na ngoi so lo ga na Samuel ti sara kua na yâ ti tabernacle. Lo tene lani na yâ ti sambela ni, lo tene: ‘Jéhovah asara si zo ague na yâ ti Dû ti kuâ, nga lo sara si zo alondo kâ asigi.’ (1 Sam. 2:6). A yeke polele, so Nzapa azingo mbeni molenge ti koli na kuâ na Sunem, lo fa ngangu so lo yeke na ni ti zingo akuâ.

9. Fa tongana nyen la Élisée amû mbage na ota zingongo ti kuâ so Bible asara tënë ni.

⁹ So ayeke lani ndangba ye so apika bê ti zo so Élisée asara la ape. Lo sara lani kua ti prophète ahon ngu 50, na pekoni lo ‘tï kobela, kobela so ayeke gue na lo ngbii ti tene lo kui.’ Ambeni ngoi na pekoni, na ngoi so kuâ ti lo angbâ gï bio, ambeni wato aga na yâ ti kodro ni. Ambeni zo ti Israël ayeke gue lani ti lu kuâ ti mbeni koli. Na ngoi so ala yeke kpe awato ni, ala bi kuâ ti koli ni na yâ ti dû ti kuâ so abio ti Élisée ayeke dä. Bible atene: “Tongana kuâ ti koli ni andu abio ti Élisée, koli ni akiri na fini na lo londo lo luti.” (2 aGbia 13:14, 20, 21). Gbu li ti mo na ndö ti ye so ambaï ti zingongo ti akuâ so asara na ndö ti Marthe. Nzapa ayeke biani na ngangu na ndö ti kuâ. Nga gbu li ti mo na ndö ti ye so ayeke nzoni a sara na ndö ti mo. A doit ti sara si mo yeda so ngangu ti Nzapa ayeke kota mingi.

10. Nyen la asi na mbeni ita-wali Chrétien so iri ti lo ayeke Tabitha? Nyen la Pierre asara?

¹⁰ Mbage ti Mbeti ti Nzapa so aChrétien asû ândö na Grec asara nga tënë ti ambeni zo so awakua ti Nzapa so ayeke be-ta-zo azingo ala. E sara tënë fade awe na ndö ti azo so Jésus azingo ala na kuâ nduru na Naïn nga na ti so lo sara na da ti Jaïrus. Ambeni ngoi na pekoni, bazengele Pierre azingo nga mbeni zo, Dorcas (Tabitha) so ayeke lani mbeni wali Chrétien. Pierre aga na ndo so a zia kuâ ti lo dä ti ku ti tene a lu ni. Na ngoi so Pierre ayeke na terê ti kuâ ni, lo sambela. Na pekoni, lo tene: “Tabitha, londo!” Hio lo kiri na fini, na Pierre ‘afa na ala Tabitha so ayeke na fini.’ Ye so asi so asara si “azo mingi aga azo so amä na bê na Seigneur.” Azo ni alingbi ti sara tënë ti témoin na ndö ti Seigneur nga ala lingbi ti sara tënë mbilimbili na ndö ti ngangu so Jéhovah ayeke na ni ti zingo akuâ.—Kus. 9:36-42.

11. Nyen la asi na mbeni maseka-koli so docteur Luc asara tënë ni? A sara nyen na ndö ti azo?

¹¹ Ambeni zo nde abâ mbeni zingongo ti kuâ nde. Na mbeni ngoi, Paul ayeke sara mbeni bungbi na yâ ti mbeni da na nduzu na Troas, so laso ayeke nduru na Turquie. Paul asara tënë juska na bê ti bï. Mbeni maseka-koli so iri ti lo ayeke Eutyche aduti na terê ti fenêtre na lo yeke mä lo. Me na ngoi so lango ahon na lo, lo londo na ota da ti nduzu lo tï. Peut-être docteur Luc ayeke kozo zo so asi na terê ti Eutyche na lo bâ so lo wara gï kä ape nga lo lï gï na yâ ti coma ape me lo kui. Paul adescend na lo gbu kuâ ni na lo tene mbeni tënë so adö bê, lo tene: “Lo ngbâ na fini.” Ye so asara ye mingi na ndö ti azo so abâ ni na lê ti ala. So ala hinga so lo kui biani nga so a zingo lo na kuâ, “bê ti ala adë kue.”—Kus. 20:7-12.

12, 13. Tongana e gbu li na ndö ti zingongo ti akuâ so e sara tënë na ndö ni so, ahundango tënë wa la a yeke nzoni e bâ ni?

¹² Ambaï so a sara tënë ni so alingbi ti sara si mo wara mbeni ye so Marthe ayeke lani na ni: confiance so Nzapa ti e so amû na e fini ayeke na ngangu ti kiri na azo so akui na fini. Ye so ayeke pendere mingi ayeke so awakua be-ta-zo ti Nzapa tongana Élie, Jésus wala Pierre ayeke lani dä na ngoi so Jéhovah ayeke sara amiracle so. Me e lingbi ti tene nyen na ndö ti azo so akui na ambeni ngoi nde na yâ ti mbaï ti azo? Tongana na yâ ti ambeni ngoi Nzapa azingo akuâ ape, akoli na awali so ayeke be-ta-zo alingbi ti mä na bê so Nzapa ayeke zingo ande akuâ na yâ ti angoi so ayeke ga? Ala lingbi ti duti na mara bango ndo ti Marthe so? So lo tene: “Mbi hinga so [ita ti mbi ti koli ayeke] zingo ande na ngoi ti zingongo ti akuâ na ndangba lango ni.” Ngbanga ti nyen la lo mä na bê so ye so ayeke si ande? Ngbanga ti nyen la mo nga mo lingbi ti mä na bê na ni?

¹³ Aversê ayeke mingi na yâ ti Mbeti ti Nzapa so afa so awakua be-ta-zo ti lo ahinga so na yâ ti ngoi so ayeke ga, a yeke zingo ande akuâ. Zia e bâ ambeni versê ni.

14. Na lege ti Abraham, nyen la e lingbi ti manda na ndö ti zingongo ti azo na kuâ?

¹⁴ Gbu li ti mo na ndö ti ye so Nzapa atene na Abraham ti sara na Isaac, so ayeke lani héritier so a yeke ku lani lo teti angu mingi. Jéhovah atene: “Pardon, mû Isaac, molenge ti mo ti koli, oko molenge ti mo so mo ye lo mingi, . . . mû lo na sandaga so a zö ni agbi kue.” (Gen. 22:2). Gbu li ti mo na ndö ti ye so tënë so alingbi ti sara na ndö ti zo. Jéhovah atene lani so na lege ti hale ti Abraham, a yeke iri tënë nzoni na ndö ti amara kue (Gen. 13:14-16; 18:18; aRom. 4:17, 18). Jéhovah atene nga lani so tënë nzoni ni ayeke ga “na lege ti Isaac.” (Gen. 21:12). Me tongana Abraham amû Isaac na sandaga awe, ye ni so ayeke si tongana nyen? Yingo vulu apusu Paul ti fa so Abraham amä na bê so Nzapa ayeke na ngangu ti zingo Isaac na kuâ. (Diko aHébreu 11:17-19.) Bible atene ape so Abraham apensé lani so tongana lo mä yanga ti Nzapa Isaac ayeke kiri na fini, peut-être na yâ ti kete ngbonga, lango oko wala yenga oko. Abraham alingbi lani pëpe ti hinga lango so molenge ti lo ayeke kiri na fini. Me lo yeke na confiance so Jéhovah ayeke zingo Isaac na kuâ.

15. Beku wa la Job asara tënë ni?

¹⁵ Job nga aku lani zingongo ti akuâ na yâ ti angoi so ayeke ga. Lo hinga so tongana a  dë mbeni keke na sese, a yeke kiri ti sigi na a yeke duti tongana mbeni fini keke. Me ti zo, a yeke tongaso ape (Job 14:7-12; 19:25-27). Tongana zo akui, lo wani lo lingbi pëpe ti kiri na fini na ti sigi na yâ ti dû ti kuâ (2 Sam. 12:23; Ps. 89:48). Me ye so aye ti tene ape so Nzapa alingbi pëpe ti zingo zo na kuâ. Job amä na bê lani so Jéhovah aleke mbeni ngoi ti dabe ti lo na lo. (Diko Job 14:13-15.) Job alingbi lani pëpe ti hinga ngoi ni so. Me lo yeke lani na confiance so Lo so acréé azo alingbi ti dabe ti lo na lo na ti zingo lo na kuâ.

16. Tënë ti nyen la mbeni ange atene na Daniel ti kpengba lo?

¹⁶ Daniel ayeke nga mbeni be-ta-zo so mbage ti Mbeti ti Nzapa so a sû ândö na Hébreu asara tënë ti lo. Lo sara lani na Nzapa be-ta-zo teti angu mingi, na Jéhovah amû lani maboko na lo. Na mbeni ngoi, mbeni ange awa Daniel, ‘so a bâ lo na nene ni mingi’, ti “duti na siriri” na ti “sara mbeto pëpe.”—Dan. 9:22, 23; 10:11, 18, 19.

17, 18. Zendo wa la a mû na Daniel na ndö ti kekereke?

¹⁷ Daniel ayeke nduru na ngu 100 na fini ti lo aga nduru ti hunzi. Peut-être lo pensé na ndö ti ye so ayeke na devant ti lo. Daniel ayeke zingo ande na kuâ? Lo yeke kiri ande na fini? En. Na hunzingo ti mbeti ti Daniel, Nzapa adë bê ti lo na tënë so: “Me ti mo, gbu ngangu juska na nda ni. Mo yeke wu terê ti mo.” (Dan. 12:13). Daniel ahinga lani so akuâ ayeke wu terê ti ala nga lo hinga so ‘na yâ ti Dû ti kuâ, lekengo kapa ti sara ambeni ye, hingango ye wala ndara’ ayeke dä ape. Na yâ ti ngoi kete, Daniel ayeke gue kâ (Zo-ti. 9:10). Me a ye ti tene ape so ti lo ahunzi awe. A mû na lo zendo ti kekereke.

¹⁸ A tene nga na Daniel, a tene: “Mo yeke londo ande ti wara part ti mo na nda ti alango ni.” Daniel ahinga lani ape lango so a yeke si na ni. Lo hinga so lo yeke kui na lo yeke wu terê ti lo. Me so Daniel amä a tene: “Mo yeke londo ande ti wara part ti mo”, lo hinga so a yeke zingo ande lo na kuâ na yâ ti ngoi so ayeke ga. Ye so ayeke si ande ngoi mingi na peko ti kuâ ti lo, “na nda ti alango ni.” Bible de Jérusalem akiri peko ti zendo so a mû na Daniel so tongaso: “Mo yeke londo ande ti wara part ti mo na nda ti ngoi ni.”

19, 20. (a) Tongana nyen la atënë so e bâ na yâ ti article so ague oko na tënë so Marthe atene na Jésus? (b) Nyen la e yeke sara ande tënë na ndö ni?

¹⁹ A yeke polele so araison ayeke dä ti tene Marthe ayeke lani na confiance so ita ti lo Lazare so ayeke lani be-ta-zo ayeke “zingo ande na ngoi ti zingongo ti akuâ na ndangba lango ni.” Zendo so a mû na Daniel nga na atënë ti Marthe so lo tene na Jésus na bê ti lo kue alingbi ti dë bê ti aChrétien laso. A yeke zingo ande akuâ.

²⁰ E bâ fade awe so ambeni ye so asi ândö afa so a lingbi ti zingo akuâ, so ti tene akuâ alingbi ti kiri na fini. Nga, akoli na awali so asara na Nzapa ayeke ku lani kungo ngoi so a yeke zingo ande akuâ. Ye oko, ambeni ye afa so a lingbi ti zingo akuâ angoi mingi na peko ti so a mû zendo ni? Tongana ambeni ye afa ni, e yeke duti encore na ambeni raison, tongana ti Marthe, ti ku ngoi so a yeke zingo ande akuâ. Me a yeke si lawa? E yeke sara tënë na ndö ti aye so na yâ ti article ti peko.