1. Ahundango tënë wa la mbeni ita-wali so ayeke kumbamba adoit ti hunda terê ti lo na ni na ndö ti zo so aye ti sara mariage na lo?

A-CHRÉTIEN kue ayeke na gbe ti komandema ti Jésus Christ, mokonzi so ayeke mbilimbili-kue. Ye oko, na ngoi so mbeni ita-wali asara mariage, lo ga na gbe ti komandema ti mbeni zo so ayeke mbilimbili-kue ape. Ye so alingbi ti ga na mbeni kpale. Tongaso, na ngoi so lo yeke gbu li na ndö ti zo so aye ti sara mariage na lo, a lingbi lo hunda terê ti lo: ‘Nyen la afa na mbi so ita-koli so ayeke duti ande mbeni nzoni mokonzi ti sewa? Eskê aye ti yingo ayeke kota ye na lê ti lo? Tongana a yeke tongaso ape, nyen la asara si mbi pensé so lo yeke sara ande si e duti na nzoni songo na Jéhovah?’ Ita-wali ni adoit ti hunda nga terê ti lo: ‘Asarango ye wa la mbi yeke na ni so ayeke sara ande si mariage ti e aduti nzoni? Eskê mbi yeke zo so akanga bê nga so ayeke mû ye mingi na azo? Eskê mbi yeke na kpengba songo na Jéhovah?’ (Zo-ti. 4:9, 12). Tongana mbeni wali amû anzoni desizion kozo si lo sara mariage, a lingbi ti sara si mariage ti lo aduti nzoni nga na ngia.

2. Nyen la e yeke bâ na yâ ti article so?

² Aita-wali kutu mingi azia nzoni tapande na lege so ala woko terê na gbe ti akoli ti ala. Ala lingbi biani na gonda. A nzere na e mingi ti voro Jéhovah legeoko na awali be-ta-zo so. Na yâ ti article so, e yeke kiri tënë na ahundango tënë ota: (1) Ambeni kpale wa la awali ti akoli ayeke wara? (2) Ngbanga ti nyen la mbeni wali ayeke soro ti woko terê na gbe ti koli ti lo? (3) Nyen la akoli na awali so ayeke aChrétien alingbi ti manda na ndö ti wokongo terê na lege ti tapande ti Jésus, Abigaïl nga na Marie, wali ti Joseph nga mama ti Jésus?

3. Ngbanga ti nyen la akoli na awali kue so asara mariage ayeke wara akpale?

³ Mariage ayeke mbeni cadeau so ayeke nzoni kue so Nzapa amû na azo, me azo so asara mariage ayeke mbilimbili-kue ape (1 Jean 1:8). Ndani la Bible atene na azo so asara mariage atene ala yeke wara ande akpale so Bible airi ni “aye ti vundu na yâ ti mitele ti ala.” (1 aCor. 7:28). Zia e bâ ambeni kpale so mbeni wali ti koli alingbi ti wara.

4. Ngbanga ti nyen la mbeni wali alingbi ti bâ so tongana lo woko terê na gbe ti koli ti lo ayeke kiri na nengo ti lo na gbe ni?

⁴ Ndo so mbeni wali akono dä alingbi ti sara si lo bâ so tongana lo woko terê na gbe ti koli ti lo ayeke kiri na nengo ti lo na gbe ni. Marisol, so ayeke na États-Unis, atene: “Na ndo so mbi kono dä, a tene lakue na awali so ala doit ti lingbi terê na akoli na yâ ti ye kue. Mbi hinga so Jéhovah amû komandema na akoli nga lo hunda na awali ti woko terê na gbe ti ala; ye oko, awali alingbi nga ti tene a ne ala. Me a yeke ngangu na mbi ti duti lakue na nzoni bango ndo na ndö ti komandema so a mû na koli ti mbi.”

5. Ambeni bango ndo wa la ayeke na lege ni ape so ambeni koli ayeke na ni na ndö ti awali?

⁵ Peut-être mbeni wali asara mariage na mbeni koli so apensé so awali ayeke na gbe ti akoli. Yvonne, mbeni ita-wali so ayeke na Amérique du Sud, atene: “Na ndo so e yeke dä, akoli ayeke te ye kozo ti awali. Amolenge-wali la adoit ti tö ye nga ti sara akua ti da, me mama ti amolenge-koli nga na aita ti ala ti wali la ayeke sara kua ndali ti ala, nga a tene na amolenge-koli so ala yeke ‘agbia ti yanga-da.’” Yingling, mbeni ita-wali na Asie, atene: “Mbeni mato ti yanga ti kodro ti mbi atene awali abezoin ti hinga ndo ape, wala ala bezoin ti duti na akode ape. Kua ti ala ayeke ti sara akua ti da kue, nga a mû lege na ala ape ti fa abango ndo ti ala na akoli ti ala.” Abango ndo tongaso apusu zo ti sara ye na ndoye ape nga ague nde na Bible. Mbeni koli so ayeda na ni ayeke sara si gigi aga ngangu na wali ti lo, lo yeke mû tapande ti Jésus ape nga lo yeke zia ngia na bê ti Jéhovah ape.—aÉph. 5:28, 29; 1 Pi. 3:7.

6. Nyen la awali ti akoli abezoin ti sara ti ngbâ ti kpengba songo ti ala na Jéhovah?

⁶ Tongana ti so article so ahon afa, Jéhovah ahunda na akoli so ayeke aChrétien ti mû na azo ti sewa ti ala aye kue so ala bezoin ni nga ti mû maboko na ala ti voro lo (1 Tim. 5:8). Ye oko, atâa so aita-wali so asara mariage awe ayeke na akua mingi, ala doit ti mû ngoi lâ oko oko ti diko Bible, ti gbu li na ndö ni nga ti sambela Jéhovah na bê ti ala kue. Ye so alingbi ti duti kete ye na ala ape. Awali ti akoli ayeke na akua mingi, tongaso ala lingbi ti bâ so ala yeke na ngoi ape wala na ngangu ape ti sara aye so, me a yeke kota ye ti tene ala mû ngoi ti sara ni. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so Jéhovah aye ti tene e oko oko kue e gi ti duti na songo na lo nga e bata ni.—Kus. 17:27.

7. Nyen la ayeke sara si a yeke duti ngangu na mbeni wali ape ti woko terê na gbe ti koli ti lo?

⁷ Peut-être mbeni wali abezoin ti sara effort si lo woko terê na gbe ti koli ti lo so ayeke mbilimbili-kue ape. Ye oko, a yeke duti ngangu na lo ape ti sara ni, tongana ti so Jéhovah ahunda, tongana lo hinga ndani so Jéhovah ahunda na lo ti sara ni nga lo yeda na ni.

8. Tongana ti so a fa na aÉphésien 5:22-24, ngbanga ti nyen la mbeni wali so ayeke Chrétien ayeke soro ti woko terê na gbe ti koli ti lo?

⁸ Mbeni wali so ayeke Chrétien ayeke soro ti woko terê na gbe ti koli ti lo ndali ti so Jéhovah la ahunda ni. (Diko aÉphésien 5:22-24.) So lo sara confiance na Babâ ti lo ti yayu, lo hinga so ndoye la apusu lo ti sara aye kue nga lo yeke hunda na lo ti sara mbeni ye gï  tongana a yeke ndali ti nzoni ti lo.—Deut. 6:24; 1 Jean 5:3.

9. Tongana mbeni ita-wali awoko terê na gbe ti komandema ti koli ti lo ayeke ga na aye ti nzoni wa?

⁹ Azo ti dunia so ayeke wa awali ti sara sanka ti aye so Jéhovah ahunda nga ti bâ so tongana ala woko terê ayeke kiri na nengo ti ala na gbe ni. Azo so amaï mara ti apensé tongaso ahinga pëpe Nzapa ti e so aye e. Jéhovah ayeke hunda lâ oko ape na amolenge ti lo ti wali so lo ye ala mingi ti sara mbeni ye so ayeke kiri na nengo ti ala na gbe ni. Mbeni ita-wali so asara ngangu ti sara ye so Jéhovah ahunda na lo ayeke sara si siriri aduti na yâ ti sewa ti lo (Ps. 119:165). Lo, koli ti lo nga na amolenge ti lo kue ayeke wara ye ti nzoni dä.

10. Aye wa la e lingbi ti manda na lege ti atënë so Carol atene?

¹⁰ Mbeni wali so awoko terê na gbe ti koli ti lo so ayeke mbilimbili-kue ape afa so lo ye Jéhovah, so amû komandema na zo, nga lo ne lo. Carol, so ayeke na Amérique du Sud, atene: “Mbi hinga so koli ti mbi ayeke sara afaute. Mbi hinga nga so tongana songo ti kamarade so ayeke na popo ti mbi na Jéhovah ayeke kota ye mingi na lê ti mbi, mbi yeke ngbâ ti ne koli ti mbi même na ngoi so lo sara faute. Tongaso, mbi yeke gi ti ngbâ ti woko terê ti mbi na gbe ti lo ndali ti so mbi ye ti zia ngia na bê ti Babâ ti mbi ti yayu.”

11. Nyen la a-aidé mbeni ita-wali so iri ti lo ayeke Aneese ti pardonné koli ti lo? Nyen la e lingbi ti manda na lege ti atënë so lo tene?

¹¹ A lingbi ti duti ngangu na mbeni wali ti ne koli ti lo nga ti woko terê na gbe ti lo tongana lo bâ so koli ni asara sanka ti atënë ti bê ti lo nga na agingo bê ti lo. Me bâ ye so Aneese, mbeni ita-wali so asara mariage awe, asara tongana koli ti lo asara tongaso. Lo tene: “Mbi sara effort ti sara ngonzo ape. Mbi dabe ti mbi so e kue e yeke sara afaute. Mbi leke na bê ti mbi ti pardonné lo na bê ti mbi kue tongana Jéhovah. Na ngoi so mbi pardonné lo, mbi kiri mbi wara siriri ti bê.” (Ps. 86:5). Tongana wali ayeke pardonné koli ti lo, a yeke duti ngangu na lo ape ti woko terê ti lo na gbe ti lo.

12. Na yâ ti Bible, a yeke wara tapande ti azo so asara ye tongana nyen?

¹² Ambeni zo apeut ti bâ so tongana mbeni zo awoko terê na gbe ti amba ti lo andâ lo yeke  buba zo. Me tënë so ayeke tâ tënë ape. Na yâ ti Bible, e yeke wara gbâ ti atapande ti azo so awoko terê ti ala so ayeke azo so asara ye na mbeto ape. Bâ ye so e lingbi ti manda na lege ti tapande ti Jésus, Abigaïl nga na Marie.

13. Ngbanga ti nyen la Jésus awoko terê na gbe ti Jéhovah? Fa ngbanga ti nyen la mo tene tongaso.

¹³ Jésus awoko terê ti lo na gbe ti Jéhovah atâa so lo hinga ndo mingi nga lo yeke na akode mingi. So afango ye ti lo akpengba ape nga ayeke polele afa so lo hinga ndo mingi (Jean 7:45, 46). Jéhovah ahinga lani so Jésus ayeke na anzoni kode, ni la lo zia lege na lo ti tene lo na lo asara kua maboko na maboko na ngoi so lo yeke créé aye kue na yayu nga na sese (aProv. 8:30; aHéb. 1:2-4). Ti londo na ngoi so Jéhovah azingo Jésus na kuâ, lo “mû na [lo] komandema kue na yayu nga na sese.” (Mat. 28:18). Atâa so Jésus ayeke na akode mingi, lo ngbâ lakue ti bâ ndo na mbage ti Jéhovah ti tene lo fa lege na lo. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so lo ye Babâ ti lo mingi.—Jean 14:31.

14. Nyen la akoli ti awali alingbi ti manda na lege ti (a) bango ndo ti Jéhovah na ndö ti awali? (b) atënë so ayeke na aProverbe 31?

¹⁴ Aye so akoli ti awali alingbi ti manda. Jéhovah ahunda na wali ti woko terê na gbe ti koli ti lo; me a yeke pëpe ngbanga ti so lo bâ so akoli ayeke kota ahon awali. Jéhovah afa ni polele na lege so lo soro akoli na awali ti komande legeoko na Jésus (aGal. 3:26-29). Jéhovah afa so lo sara confiance na Molenge ti lo na lege so lo mû na lo komandema. Legeoko nga, mbeni koli so ayeke sara ye na ndara ayeke mû mbeni komandema na wali ti lo. Bible asara tënë ti nzoni wali atene so lo lingbi ti bâ ndo na ndö ti da ti lo, ti vo yaka na ti bâ lege ni nga ti dë buze. (Diko aProverbe 31:15, 16, 18.) Lo yeke mbeni ngbâa ape, so ayeke na droit ape ti fa bango ndo ti lo. Me, koli ti lo asara confiance na lo nga lo yeke mä lo na ngoi so lo yeke fa apensé ti lo. (Diko aProverbe 31:11, 26, 27.) Tongana mbeni koli asara ye na wali ti lo na nengo lo, a yeke nzere na wali ni ti woko terê ti lo na gbe ti lo.

15. Nyen la awali ti akoli alingbi ti manda na lege ti tapande ti Jésus?

¹⁵ Aye so awali ti akoli alingbi ti manda. Atâa so Jésus asara akota ye mingi, lo bâ ape so ti woko terê ti lo na gbe ti Jéhovah ayeke kiri na nengo ti lo na gbe ni (1 aCor. 15:28; aPhil. 2:5, 6). Legeoko nga, mbeni nzoni wali so amû tapande ti Jésus ayeke pensé ape so ti woko terê na gbe ti koli ti lo ayeke kiri na nengo ti lo na gbe ni. Lo yeke mû maboko na koli ti lo ndali ti so lo ye lo, me kozoni kue a yeke ndali ti so lo ye Jéhovah nga lo ne lo.

16. Ti gue oko na 1 Samuel 25:3, 23-28, akpale wa la Abigaïl awara? (Bâ foto ti couverture ni.)

¹⁶ Abigaïl ayeke lani wali ti Nabal, so ayeke lani zo ti kion, zo ti baba nga so akiri singila ape. Atâa so kue, Abigaïl agi lani pëpe ti sara mbeni ye ti ke lo. Lo lingbi lani ti duti kpô ti zia lege na David nga na akoli so amû peko ti lo ti fâ koli ti lo. Me lo sara ambeni nzoni ye ti bata koli ti lo nga na azo ti da ti lo so ayeke gbani. Bâ tongana nyen la Abigaïl asara ye na mbeto ape ti ga nduru na akoli 400 so ayeke na aye ti bira nga ti sara tënë na David na nengo zo. Lo yeke même lani nduru ti hunda pardon ndali ti asioni sarango ye ti koli ti lo. (Diko 1 Samuel 25:3, 23-28.) Hio David ahinga so Jéhovah la asara kua na kpengba wali so ti mû na lo wango so lo bezoin ni so akanga lege na lo ti sara mbeni kota siokpari.

17. Nyen la akoli ti awali alingbi ti manda na lege ti mbaï ti David na Abigaïl?

¹⁷ Ye so akoli ti awali alingbi ti manda. Abigaïl ayeke lani wali ti ndara. David asara lani ye na ndara ti mä wango ti lo. A sara si lo fâ pëpe azo so asara ye oko ape. Legeoko nga, koli so asara ye na ndara ayeke gbu li nzoni na ndö ti  abango ndo ti wali ti lo na ngoi so lo yeke mû akpengba desizion. Peut-être bango ndo ti wali ti lo ayeke mû maboko na lo ti mû pëpe mbeni sioni desizion.

18. Nyen la awali ti akoli alingbi ti manda na lege ti tapande ti Abigaïl?

¹⁸ Aye so awali ti akoli alingbi ti manda. Wali so aye Jéhovah nga ane lo alingbi ti sara si sewa ti lo aduti nzoni, atâa so koli ti lo asara na Jéhovah ape wala lo sara ye alingbi na amama-ndia ti lo ape. Lo yeke gi pëpe ti sara divorce sân mbeni raison so Bible ayeda na ni. Me tongana lo ne koli ti lo nga lo woko terê na gbe ti lo, lo lingbi ti zia nzara ti manda ye na ndö ti Jéhovah na yâ ti koli ni (1 Pi. 3:1, 2). Même tongana koli ni amû desizion ti sara na Jéhovah ape, Jéhovah ayeke duti na ngia ti bâ so lo mä yanga ti koli ni nga lo yeke be-ta-zo na Jéhovah.

19. Na yâ ti aye wa la wali ayeke mä yanga ti koli ti lo ape?

¹⁹ Ye oko, mbeni wali so ayeke Chrétien, so ayeke woko terê na gbe ti koli ti lo, ayeke mä yanga ti koli ti lo ape tongana lo hunda na lo ti doro andia wala amama-ndia ti Bible. Na tapande, bâ so koli ti mbeni ita-wali, so ayeke Témoin ape, ahunda na lo ti tene mvene, ti nzi wala ti sara mbeni ye so ague nde na Bible. Tongana tanga ti aChrétien kue, aita-wali so asara mariage awe adoit ti mä yanga ti Jéhovah Nzapa kozo. Tongaso, tongana koli ti mbeni ita-wali ahunda na lo ti doro amama-ndia ti Bible, lo yeke ke, nga lo yeke fa na lo na nzoni bê ndani so lo ke ti sara ni, na lo yeke woko yâ ti tënë ni ape.—Kus. 5:29.

20. E hinga tongana nyen so Marie ayeke lani na kpengba songo na Jéhovah?

²⁰ Marie ayeke lani na kpengba songo na Jéhovah. A yeke polele so lo hinga lani Mbeti ti Nzapa nzoni. Na yâ ti mbeni lisoro so lo sara na Élisabeth, mama ti Jean Baptiste, lo fa peko ti atënë so ayeke na yâ ti Mbeti ti Nzapa so a sû ândö na Hébreu ahon fani 20 (Luc 1:46-55). Gbu li na ndö ti ye so: Atâa so Joseph ayeke gue lani na peko ti Marie ti sara mariage na lo, ange so Jéhovah atokua lo ague lani kozoni na mbage ti lo ape. Ange ni asi kozoni na Marie, na lo tene na lo so lo la lo yeke dü Molenge ti Nzapa (Luc 1:26-33). Jéhovah ahinga lani Marie nzoni nga lo yeke na confiance so Marie ayeke ye Molenge ti lo nga lo yeke bâ lege ti lo.  Nga kite ayeke dä ape so Marie angbâ lani ti duti na nzoni songo na Jéhovah, même na peko ti so Jésus akui nga a zingo lo ti gue na yayu.—Kus. 1:14.

21. Nyen la akoli ti awali alingbi ti manda na lege ti atënë so Bible atene na ndö ti Marie?

²¹ Aye so akoli ti awali alingbi ti manda. Mbeni koli ti ndara ayeke na ngia tongana wali ti lo ahinga Mbeti ti Nzapa nzoni. Bê ti lo ayeke son na terê ti wali ti lo ape nga lo yeke pensé ape so wali ti lo aye ti duti mokonzi ti sewa ni. Lo hinga so tongana mbeni ita-wali ahinga Bible nga na amama-ndia ti Bible nzoni, lo lingbi ti mû maboko na sewa ti lo. Même tongana mbeni wali ahinga mbeti ahon koli ti lo, a yeke kua ti koli ni ti mû li ni na yâ ti vorongo Nzapa na yâ ti sewa nga na ambeni kua ti Jéhovah.—aÉph. 6:4.

22. Nyen la awali ti akoli alingbi ti manda na lege ti tapande ti Marie?

²² Aye so awali ti akoli alingbi ti manda. Wali adoit ti woko terê na gbe ti koli ti lo, me a yeke na lo wani ti ngbâ ti kpengba mabe ti lo (aGal. 6:5). Ti sara ni, a lingbi lo mû ngoi ti manda ye lo wani nga ti gbu li na ndö ni. Ye so ayeke mû maboko na lo ti ngbâ ti ye Jéhovah nga ti ne lo nga a yeke nzere na lo ti woko terê ti lo na gbe ti koli ti lo.

23. Tongana nyen la awali so awoko terê na gbe ti akoli ti ala ayeke ga na aye ti nzoni na ala wani, na sewa ti ala nga na congrégation?

²³ Awali so angbâ ti woko terê ti ala na gbe ti akoli ti ala ndali ti so ala ye Jéhovah ayeke wara ngia mingi, nga ala yeke duti nzoni ahon ala so ake ti mä yanga ti azo so Jéhovah amû na ala komandema. Ala zia nzoni tapande na amaseka-koli nga na amaseka-wali. Nga ala yeke sara si ndoye nga na siriri aduti na yâ ti sewa ti ala nga na yâ ti congrégation (Tite 2:3-5). Laso, mingi ti awakua ti Jéhovah so ayeke sara na lo be-ta-zo ayeke awali (Ps. 68:11). E kue, atâa e yeke koli wala wali, e lingbi ti sara si congrégation aduti na ngia. Article ti peko ayeke fa na e tongana nyen la e lingbi ti sara ni.