1, 2. (a) Jésus abâ lani Ndia ti Nzapa tongana nyen? (b) Tongana nyen la ascribe na aFarizien aba yâ ti Ndia?

JÉSUS aye lani Ndia ti Moïse mingi. A dö bê ti e ape, ndali ti so Ndia ni alondo na Babâ ti lo, Jéhovah, Zo so ayeke kota mingi na yâ ti fini ti Jésus. Mbeni prophétie ti Bible, so ayeke na Psaume 40:8, afa so Jésus aye ndia ti Nzapa mingi, atene: “Nzapa ti mbi, a nzere na mbi mingi ti sara ye so bê ti mo aye! Ndia ti mo ayeke na yâ ti bê ti mbi kâ.” Atënë ti Jésus nga na asarango ye ti lo afa so Ndia ti Nzapa ayeke nzoni kue, ayeke ndali ti nzoni ti zo nga atënë ti yâ ni ayeke ga ande tâ tënë biani.​—Mat. 5:17-19.

² Kite ayeke dä ape so vundu asara Jésus na ngoi so lo bâ ascribe na aFarizien aba yâ ti atënë ti Ndia ti Babâ ti lo. Ala sara kue ti sara ye alingbi na ambeni nzene nzene tënë ti Ndia ni, ndali ti so Jésus atene: “Ala yeke mû dîme ti menthe, ti aneth na ti cumin.” Tongaso, kpale ni ayeke nyen? Lo fa ni, lo tene: “Me ala bâ na nene ni pëpe aye so ayeke kota ahon ni na so Ndia ahunda: So ti tene mbilimbili, sarango nzoni bê na zo nga dutingo be-ta-zo.” (Mat. 23:23). A-Farizien abâ terê ti ala so ala yeke mbilimbili ahon tanga ti azo. Me Jésus ahinga ngbanga ti nyen la Nzapa asigi na Ndia ni nga na ye so commandement ni oko oko kue afa na ndö ti asarango ye ti Jéhovah.

3. Nyen la e yeke bâ na yâ ti article so?

 ³ E so e yeke aChrétien, e yeke na gbe ti Ndia ti Moïse ape (aRom. 7:6). Ye oko, Jéhovah azia Ndia so na yâ ti Bible ndali ti e. Lo ye si e hinga nga e sara ye alingbi na “aye so ayeke kota” mingi na yâ ti Ndia, wala amama-ndia ni, me pëpe ti gi ti sara ye alingbi na anzene nzene tënë ti Ndia ni. Na tapande, amama-ndia wa la e lingbi ti bâ ni na lege ti agbata ti batango zo? Na yâ ti article so ahon, ye so a lingbi zo so afâ zo na mbana ape asara afa na e ambeni ye so e lingbi ti manda. Na yâ ti article so, e yeke manda aye so agbata ti batango zo afa na e na ndö ti Jéhovah nga tongana nyen la e lingbi ti sara ye tongana lo. E yeke wara akiringo tënë na ahundango ndo ota: Tongana nyen la agbata ti batango zo afa so Jéhovah ayeke sara nzoni bê na zo? Nyen la agbata so afa na e na ndö ti bango ndo ti lo na ndö ti fini? Tongana nyen la agbata so afa so lo yeke fâ ngbanga tâ na lege ni? Na yâ ti aye ni so oko na oko, gi ti bâ tongana nyen la mo lingbi ti sara ye tongana Babâ ti mo ti yayu.​—Diko aÉphésien 5:1.

4, 5. (a) Nyen la a sara ti tene a duti ngangu ape na azo ti si na agbata ti batango zo? A sara tongaso ngbanga ti nyen? (b) Nyen la ye so afa na e na ndö ti Jéhovah?

⁴ Agbata omene ti batango zo so ayeke na ando so a yeke ngangu ape ti tene azo ague dä hio. Jéhovah atene na azo ti Israël ti soro agbata ota na terê ti Ngu ti Jourdain, mbage na mbage. Ngbanga ti nyen? Tongaso si a yeke ngangu ape na azo kue so afâ zo na mbana ape ti kpe dä hio ti bata terê ti ala (Nom. 35:11-14). A yeke leke lakue alege so ague na agbata so (Deut. 19:3). Ti gue oko na angobo ti aJuif, a zia ambeni ye na terê ti lege ti mû maboko na azo so afâ zo na mbana ape ti si na agbata so. Ndali ti so agbata ti batango zo ayeke dä, a lingbi zo so afâ zo na mbana ape akpe pëpe ague na mbeni kodro-wande, mbeni ndo so bê ti lo alingbi ti pusu lo ti voro anzapa ti wataka.

⁵ Gbu li ti mo na ndö ti tënë so: Jéhovah amû yanga ti tene a fâ azo so afâ zo. Me ti zo so afâ zo na mbana ape, Jéhovah asara kue ti tene a sara nzoni bê na lo, a bâ mawa ti lo nga a bata lo. Mbeni wandara atene: “A sara si ye kue ayeke lani polele, ayapu nga ayeke ngangu ape ti sara ye alingbi na ni. A yeke ye so Nzapa so asara ye na nzoni bê ayeke sara la.” Jéhovah ayeke pëpe mbeni sioni juge so aye gï ti punir awakua ti lo. Me lo yeke “sara nzoni bê mingi na zo”.​—aÉph. 2:4.

6. Tongana nyen la bango ndo ti aFarizien na ndö ti sarango nzoni bê na zo ague nde na ti Nzapa?

⁶ Me aFarizien aye pëpe ti sara nzoni bê na azo. Na tapande, ti gue oko na angobo ti aJuif, aFarizien ayeke yeda ti pardonné mbeni zo fani ota ndali ti mbeni oko faute so lo sara, me tongana lo kiri lo sara ni, ala yeke pardonné lo ape. Ti fa sioni bibe ti aFarizien na ndö ti azo so  asara afaute, Jésus atene mbeni toli. Lo sara tënë ti mbeni Farizien so ayeke sambela, atene: “Nzapa, mbi mû singila na mo so mbi yeke tongana tanga ti azo pëpe, so ayeke azo ti mungo ye ti azo na likisi, azo so ayeke mbilimbili pëpe, azo so ayeke gi awali nde, wala même tongana zo ti rongo nginza ti impôt so.” Zo ti rongo nginza ti impôt so asara terê ti lo kete lo yeke sambela Nzapa ti hunda lo ti sara nzoni bê na lo. Ngbanga ti nyen la aFarizien ake ti sara nzoni bê na azo? Bible atene so ala “bâ tanga ti azo tongana senge ye”.​—Luc 18:9-14.

7, 8. (a) Tongana nyen la mo lingbi ti sara ye na nzoni bê tongana Jéhovah? (b) Ngbanga ti nyen la a lingbi e sara terê ti e kete si e pardonné zo?

⁷ Sara ye tongana Jéhovah, me tongana aFarizien ape. Bâ mawa ti azo. (Diko aColossien 3:13.) Mbeni lege ti sara ni ayeke ti sara si a yeke ngangu na azo ape ti hunda mo ti pardonné ala (Luc 17:3, 4). Hunda terê ti mo: ‘A yeke ngangu na mbi ape ti pardonné azo hio, même tongana ala son bê ti mbi fani mingi? Mbi ye mingi ti sara si siriri aduti na popo ti mbi na zo so ason bê ti mbi?’

⁸ Ti tene e pardonné zo, a lingbi e sara terê ti e kete. So aFarizien apensé so ala yeke nzoni ahon azo kue, ala ke ti pardonné azo. Me e so e yeke aChrétien, a lingbi e sara terê ti e kete e ‘bâ amba ti e tongana azo so ayeke kota ahon e,’ na e bâ so ala lingbi ti tene e pardonné ala (aPhil. 2:3). E lingbi ti hunda terê ti e: ‘Mbi yeke sara ye tongana Jéhovah na mbi yeke sara terê ti mbi kete?’ Tongana e sara terê ti e kete, a yeke duti ande ngangu ape ti tene azo ahunda na e pardon nga a yeke duti ande ngangu na e ape ti pardonné ala. Sara nzoni bê na azo hio nga zia si bê ti mo ason hio ape.​—Zo-ti. 7:8, 9.

9. Tongana nyen la Jéhovah afa polele na azo ti Israël so fini ti zo ayeke nzoni-kue?

⁹ Mbeni kota raison so a zia agbata ti batango zo na Israël ayeke ti bata azo ti Israël ti tene ngbanga ti mênë aduti na li ti ala ape (Deut. 19:10). Jéhovah aye fini, na lo ke “maboko [ti zo ti fango zo] so ayeke tuku mênë ti azo so tënë ayeke na li ti ala pëpe”. (aProv. 6:16, 17). So Jéhovah ayeke Nzapa so ayeke fâ ngbanga na lege ni nga lo yeke nzoni-kue, lo lingbi pëpe ti kanga lê na ndö ti fango zo, même tongana a fâ zo ni na mbana ape. A yeke tâ tënë so a yeke sara nzoni bê na mbeni zo so afâ zo na mbana ape. Atâa so kue, a lingbi lo fa na a-ancien ye so asi, na tongana ala bâ so lo fâ zo na mbana ape, a lingbi lo ngbâ na yâ ti gbata ti batango zo juska kota prêtre akui si. A yeke hunda peut-être ti tene lo ngbâ kâ na yâ ti gigi ti lo kue. Aye so afa polele na azo ti Israël kue so fini ti zo ayeke nzoni-kue. Ti ne Zo so amû fini na ala, a lingbi ala sara kue ti zia fini ti amba ti ala na yâ ti kpale ape.

10. Tongana nyen la atënë ti Jésus afa so ascribe na aFarizien abâ lani fini ti zo na nene ni ape?

¹⁰ Jéhovah abâ fini ti azo na nene ni, me ascribe na aFarizien ape. Ala fa ni tongana nyen? Jésus atene na ala, lo tene: “Ala zi clé ti hingango ye. Ala wani ala lï na yâ ni pëpe nga azo so aye ti lï dä, ala kanga lege na ala!” (Luc 11:52). Ala doit lani ti sara si azo amä yâ ti  Mbeti ti Nzapa nga ti mû maboko na azo ti tambela na ndö ti lege so ague na zo na fini ti lakue lakue. Me ala gue na azo yongoro na Jésus, “Kota Mokonzi so azi lege ti fini”, na ala gue na ala na ndö ti mbeni lege so ayeke hunzi na futingo ti lakue lakue (Kus. 3:15). Ascribe na aFarizien, so baba asara ala na so apensé gï na ndö ti nzoni ti ala wani, apensé pëpe na ndö ti fini ti amba ti ala nga na nzoni duti ti ala. Ala yeke sioni mingi nga ala sara nzoni bê na azo ape.

11. (a) Tongana nyen la bazengele Paul afa so lo yeke na bango ndo ti Nzapa na ndö ti fini? (b) Nyen la ayeke mû maboko na e ti duti na bango ndo ti Paul na ndö ti fango tënë?

¹¹ Tongana nyen la e lingbi ti sara ye tongana Jéhovah, me tongana ascribe na aFarizien ape? A lingbi e bâ fini na nene ni nga tongana ye ti ngangu ngere. Bazengele Paul asara ni lani na lege so lo fa nzoni tënë ti Royaume na azo mingi. Ndani la lo lingbi ti tene: “Ngbanga ti mênë ti zo oko ayeke na li ti mbi pëpe.” (Diko Kusala 20:26, 27.) Me Paul afa tënë pëpe gï ndali ti ngbanga ti mênë wala ndali ti so Jéhovah atene na lo ti sara ni. Lo sara ni ndali ti so lo ye azo, nga fini ti ala ayeke ye ti ngangu ngere na lê ti lo (1 aCor. 9:19-23). A lingbi e nga e bâ fini ti azo tongana ti so Jéhovah ayeke bâ na ni. Jéhovah aye si “azo kue achangé bê ti ala.” (2 Pi. 3:9). A yeke ye so mo nga mo ye la? Peut-être mo yeke bâ so tongana mo ye gï ti sara nzoni bê na azo, a yeke pusu mo ti yapu mingi ti fa tënë nga a yeke sara si mo yeke na ngia mingi na ngoi so mo yeke sara ni.

12. Ngbanga ti nyen la batango terê ayeke kota ye mingi na azo ti Nzapa?

¹² E yeke fa nga so e yeke na bango ndo ti Jéhovah na ndö ti fini tongana e duti na nzoni bango ndo na ndö ti batango terê. A lingbi e bata terê ti e na ngoi so e yeke kpe na oto, e yeke sara kua, na même na ngoi so e yeke leke mbeni da, e yeke bâ lege ti mbeni da wala e yeke gue na abungbi. A lingbi e bâ lâ oko ape nginza wala sarango ye na loro tongana aye so ayeke kota ahon batango terê ti e nga na seni ti e. Nzapa ti e ayeke sara ye lakue na lege ni nga nzoni, na e ye ti sara ye tongana lo. A yeke mbilimbili a-ancien la adoit ti pensé na ndö ti batango terê ti ala nga na ti azo so ayeke sara kua na terê ti ala (aProv. 22:3). Tongaso, tongana mbeni ancien adabe ti mo na ambeni ndia so andu batango terê, mä lo (aGal. 6:1). Bâ fini tongana ti so Jéhovah ayeke bâ na ni, na “ngbanga ti mênë ayeke duti ande na li ti mo pëpe.”

13, 14. Tongana nyen la a-ancien ti Israël alingbi lani ti fâ ngbanga na lege ni tongana Jéhovah?

¹³ Jéhovah atene na a-ancien ti Israël ti fâ ngbanga na lege ni, tongana lo. Kozoni, a lingbi a-ancien ahinga ye nzoni na ndö ti ye so asi. Na pekoni, na ngoi so a-ancien ayeke bâ wala a yeke na lege ni ti tene ala sara nzoni bê na zo so afâ zo, a lingbi ala gbu li ti ala nzoni na ndö ti ye so apusu lo ti fâ zo, bango ndo ti lo nga na sarango ye ti lo ândö. Ti tene ala fâ ngbanga tongana ti Jéhovah, a lingbi ala hinga wala zo so afâ mbeni zo asara ni ndali ti so lo ‘ke lo na bê’ nga lo ye ti “sara sioni na lo”. (Diko Nombre 35:20-24.) Tongana ambeni zo ayeke atémoin ti ye so asi, a lingbi kamême atémoin use afa so zo ni afâ zo na mbana.​—Nom. 35:30.

¹⁴ Tongaso, na ngoi so a-ancien ahinga ye so asi nzoni awe, a lingbi ala gbu li na ndö ti zo ni, me pëpe gï na ndö ti ye so lo sara. A lingbi ala sara ye na ndara, so ti tene ala ngbâ pëpe gï na ndö ti ye so lê abâ me ala bâ araison so asara si ye ni asi. Na ndö ti aye so kue, ala yeke na bezoin ti yingo vulu ti Jéhovah, ye so ayeke mû maboko na ala ti sara ye na ndara nga na nzoni bê na ti fâ ngbanga na lege ni tongana lo.​—Ex. 34:6, 7.

15. Tongana nyen la bango ndo ti Jésus na ndö ti awasiokpari ayeke nde na ti aFarizien?

¹⁵ A-Farizien aluti na ndö ti siokpari so mbeni zo asara me pëpe na ndö ti ye so ayeke na bê ti zo ni. Na ngoi so aFarizien abâ so Jésus ayeke te ye na da ti Matthieu, ala hunda adisciple ti lo, ala tene: “Ngbanga ti nyen maître ti ala ayeke te kobe na azo ti rongo nginza ti impôt nga na awasiokpari?” Jésus akiri tënë, atene: “Azo so  ayeke na nzoni terê ayeke na bezoin ti wanganga pëpe, me gï azo ti kobela. Ala gue agi ti hinga nda ti tënë so atene: ‘Mbi ye sarango nzoni bê na zo, me mbi ye sandaga pëpe.’ Ndali ti so mbi ga ti iri azo ti mbilimbili pëpe, me awasiokpari.” (Mat. 9:9-13). Jésus ayeke gi lani araison ndali ti awasiokpari la? Ên-ën. Jésus aye ti tene azo achangé bê ti ala. Tënë so ayeke mbeni mbage ti kota tënë ti fango tënë ti Jésus (Mat. 4:17). Jésus ahinga so kamême ambeni na popo ti “azo ti rongo nginza ti impôt nga na awasiokpari” aye ti changé. Ala ga na da ti Matthieu gï ti te kobe ape. Me “ala gbani gbani la ayeke mû peko ti [Jésus].” (Marc 2:15). Mawa ni ayeke so mingi ti aFarizien abâ azo so pëpe tongana ti so Jésus abâ na ala. Nzapa so ala tene ala yeke voro lo ayeke fâ ngbanga na lege ni nga lo yeke sara nzoni bê na zo, me ala bâ amba ti ala tongana awasiokpari so alingbi ti changé mbeni lâ ape.

16. Nyen la a-ancien so ayeke bâ mbeni Chrétien ndali ti siokpari so lo sara ayeke gi ti hinga ni?

¹⁶ Laso, a lingbi a-ancien amû tapande ti Jéhovah, so “aye fango ngbanga ti mbilimbili”. (Ps. 37:28). Kozoni, ti tene ala hinga wala mbeni zo asara siokpari biani, a lingbi ala “gi ti hinga ye dä mbilimbili na [ala] hunda ndo na ndö ni”. Tongana zo ni asara siokpari, ala yeke bâ lege ni alingbi na ye so Bible afa (Deut. 13:12-14). Na ngoi so a-ancien ayeke bâ mbeni Chrétien ndali ti kota siokpari so lo sara, a lingbi ala gi ti bâ wala lo changé bê ti lo wala pëpe. A yeke lakue kete ye ape. Aye so afa atene mbeni zo achangé bê ti lo ayeke bango ndo ti lo na ndö ti ye so lo sara nga ye so ayeke na bê ti lo (Apoc. 3:3). A lingbi mbeni zo so asara siokpari achangé bê ti lo si a sara nzoni bê na lo. *

17, 18. Tongana nyen la a-ancien alingbi ti hinga so mbeni zo achangé bê ti lo? (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti article so.)

¹⁷ Jéhovah na Jésus la alingbi ti hinga ye so ayeke na bê ti zo, me a-ancien ape. Tongaso, tongana mo yeke mbeni ancien, tongana nyen la mo lingbi ti hinga so mbeni zo achangé bê ti lo? Kozoni, sambela ti hunda ndara nga na ngangu ti bâ yâ ti aye nzoni (1 aGbia 3:9). Use ni, sara kua na Bible nga na ambeti so ngbâa be-ta-zo asigi na ni ti mû maboko na mo ti hinga popo ti “vundu so ayeke ti dunia so” na “vundu so ague oko na ye so bê ti Nzapa aye”. (2 aCor. 7:10, 11). Bâ ye so Bible atene na ndö ti azo so achangé bê ti ala nga na ala so achangé bê ti ala ape. Tongana nyen la Bible afa atënë ti bê ti ala, bango ndo ti ala nga na sarango ye ti ala?

¹⁸ Na nda ni, gi ti bâ tâ sarango ye ti zo ni. Gbu li ti mo na ndö ti ndo so zo so asara siokpari akono dä, asarango ye ti lo nga na awokongo ti lo. Bible atene mbeni prophétie na ndö ti Mokonzi ti congrégation, Jésus, atene: “Lo yeke fâ ngbanga pëpe na lege ti ye so lê ti lo abâ, nga lo yeke suku pëpe gï ndali ti tënë so lo mä mango. Lo yeke fâ ngbanga ti azo ti mawa na lege ni, lo yeke suku na azo ndali ti azo so abâ terê ti ala kete.” (És. 11:3, 4). Ala a-ancien, Jésus azia ala ti bâ lege ti congrégation ti lo, na lo yeke mû maboko na ala ti fâ ngbanga na lege ni nga na nzoni bê (Mat. 18:18-20). E kiri singila mingi so a-ancien ayeke bâ lege ti e nzoni. A nzere na e mingi so ala yeke mû nga maboko na e ti sara ye na lege ni nga na nzoni bê na popo ti e na yâ ti acongrégation.

19. Nyen la mo manda na lege ti agbata ti batango zo so mo ye ti sara ye alingbi na ni?

¹⁹ Na yâ ti Ndia ti Moïse, mo yeke wara “kozo hingango ye nga na tâ tënë” na ndö ti Jéhovah nga na amama-ndia ti lo so ayeke mbilimbili (aRom. 2:20). Na tapande, agbata ti batango zo afa na a-ancien tongana nyen ti “fâ ngbanga tâ na lege ni,” nga agbata so afa na e kue tongana nyen ti “sara ye na tâ ndoye nga na nzoni bê na popo ti [e].” (Zach. 7:9). E yeke na gbe ti Ndia ti Moïse encore ape. Ye oko, Jéhovah achangé ape, nga fango ngbanga na lege ni na sarango nzoni bê na zo ayeke lakue akota ye na lo. So kota pasa si e yeke na ni ti voro mbeni Nzapa so asara e na image ti lo, so e lingbi ti sara ye tongana lo nga e lingbi ti kpe na mbage ti lo ti bata fini ti e!