1. Ngbanga ti nyen la awakua ti Jéhovah ayeke azo so ayeke na ngia? (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti article so.)

ATÉMOIN TI JÉHOVAH ayeke azo so ayeke biani na ngia. Atâa ala yeke na bungbi, na akota bungbi wala ala bungbi ti sara ngia, ala yeke sara lisoro na mba nga ala yeke he ngia na mba. Ngbanga ti nyen la ala yeke na ngia mingi? Kota raison ni ayeke so ala hinga Jéhovah, ala yeke sara na lo nga ala sara ngangu ti sara ye tongana Jéhovah, “Nzapa so ayeke na ngia”. (1 Tim. 1:11; Ps. 16:11). So ngia alondo na Nzapa, lo ye ti tene e duti na ngia nga lo fa na e gbâ ti araison ti duti na ngia.—Deut. 12:7; Zo-ti. 3:12, 13.

2, 3. (a) Ti duti na ngia aye ti tene nyen? (b) Ngbanga ti nyen la a lingbi ti duti ngangu ti duti na ngia?

² Ka ti mo wani a yeke tongana nyen? Mo yeke na ngia? Mo lingbi ti duti na ngia mingi ahon ti kozo? Ti duti na ngia aye ti tene mo bâ so mo yeke nzoni, gigi ti mo anzere na mo wala anzere na mo mingi. Bible afa so azo so Jéhovah iri tënë nzoni na ndö ti ala alingbi ti duti biani na ngia. Me na yâ ti dunia ti laso, ti duti na ngia alingbi ti duti kete ye ape. Ngbanga ti nyen?

³ Aye so azia vundu na bê ti zo, na tapande kuâ ti mbeni zo so e ye lo mingi, wala bingo mbeni zo so e ye lo mingi na gigi ti bungbi,  wala sarango divorce wala zingo zo na kua alingbi ti sara si e yeke na ngia encore ape. Tongana siriri ayeke na yanga-da ape ndali ti so mango terê ayeke dä ape alingbi ti sara si e yeke nzoni encore ape. A lingbi nga ti duti ngangu na e ti duti na ngia tongana amba ti e ti place ti kua wala ti ekole ahe e, tongana a sara ngangu na e ndali ti bungbi ti vorongo Nzapa ti e wala tongana a bi e na da ti kanga ndali ti so e yeke voro Jéhovah. Kpale ti seni, ngangu kobela wala kota vundu alingbi nga ti buba yâ ti ngia ti e. Me girisa ape so a nzere lani na Jésus Christ, “oko Kota Mokonzi so ayeke na ngia”, ti dë bê ti azo nga ti sara si ala duti na ngia (1 Tim. 6:15; Mat. 11:28-30). Na yâ ti fango tënë ti Jésus na ndö ti hoto, lo fa gbâ ti asarango ye so alingbi ti sara si e duti na ngia atâa e tingbi na atara so azia vundu na bê ti e na yâ ti dunia ti Satan so.

4, 5. Tongana nyen la e lingbi ti duti na ngia na ti ngbâ ti bata ni?

⁴ Kozo ye so Jésus aluti na ndö ni ayeke kota ye mingi. Lo tene: “Ngia ayeke na ala so ahinga so ala yeke na bezoin ti aye ti yingo, ndali ti so Royaume ti yayu ayeke ti ala.” (Mat. 5:3). Tongana nyen la e yeke fa so e hinga so e yeke na bezoin ti aye ti yingo? E yeke fa ni tongana e yeke te kobe ti yingo, e bâ na nene ni mingi andia ti Nzapa na ndö ti nzoni sarango ye nga e zia na kozo ndo vorongo Nzapa so ayeke na ngia. Tongana e sara aye so, e yeke duti na ngia mingi. E yeke kiri ti mä na bê mingi so azendo ti Nzapa ayeke ga tâ tënë fafadeso. Nga, “beku so amû ngia na e” so ayeke na yâ ti Bible ayeke mû maboko na e ti gbu ngangu na ngoi so e wara akpale.—Tite 2:13.

⁵ Ti duti na kpengba songo na Jéhovah ayeke kota ye so ayeke sara si e duti na ngia so ayeke ngbâ lakue lakue. Yingo ti Nzapa apusu bazengele Paul ti tene: “Ala duti lakue na ngia na yâ ti Seigneur [Jéhovah]. Mbi kiri mbi tene: Ala duti na ngia!” (aPhil. 4:4). Ti duti na mara ti kpengba songo tongaso na Nzapa, a lingbi e wara ndara ti Nzapa. Bible atene: “Ngia ayeke na zo so awara ndara, nga na zo so awara kode ti bâ yâ ti aye nzoni. A yeke keke ti fini ndali ti azo so agbu ni; azo so agbu ni ngangu, a yeke tene so ala yeke na ngia.”—aProv. 3:13, 18.

6. Mbeni ye nde wa la a lingbi e sara ti ngbâ ti duti na ngia?

⁶ Ye oko, ti duti na ngia so angbâ lakue lakue, a lingbi e diko gï Bible ape me a lingbi e sara ye alingbi na ye so e diko na yâ ti Bible. Jésus afa so a yeke kota ye mingi ti sara ye alingbi na ye so e manda, lo tene: “Tongana ala hinga aye so, ala yeke duti na ngia tongana ala sara ye alingbi na ni.” (Jean 13:17; diko Jacques 1:25.) Ye so ayeke kota ye so ayeke mû maboko na e ti kaï abezoin ti e na lege ti yingo nga ti ngbâ ti duti na ngia. Me tongana nyen la e lingbi ti duti na ngia tongana aye mingi alingbi ti sara si e duti na ngia encore ape? Zia e bâ tënë so Jésus atene na pekoni na yâ ti fango tënë ti lo na ndö ti hoto.

7. Tongana nyen la azo so ayeke na vundu alingbi ti duti na ngia?

⁷ “Ngia ayeke na ala so ayeke na vundu, ndali ti so a yeke dë bê ti ala ande.” (Mat. 5:4). Ambeni zo alingbi ti hunda terê ti ala: ‘Azo so ayeke na vundu alingbi ti duti na ngia ni tongana nyen?’ Jésus ayeke sara lani pëpe tënë ti azo kue so ayeke na vundu. Même azo ti sioni ayeke dema ndali ti akpale so amû vundu na zo so a hinga na “angoi ti akpale so ayeke ngangu na zo ti kanga bê na yâ ni” so (2 Tim. 3:1). Ala yeke pensé gï na nzoni ti ala wani me na Jéhovah ape, ni la ala yeke na songo na lo ape, na ala lingbi ti duti  na ngia ape. Jésus ayeke pensé lani na azo so ahinga so ala yeke na bezoin ti aye ti yingo nga ala yeke na vundu ndali ti sioni dutingo ti azo na lege ti yingo. Ala yeke na vundu ndali ti so ala bâ so azo mingi ake Nzapa wala ala sara ye pëpe alingbi na ye so Nzapa aye. Ala hinga nga so siokpari ayeke na terê ti ala nga ala bâ asioni ye so ayeke passé na yâ ti dunia so. Jéhovah abâ azo so ayeke biani na vundu, lo dë bê ti ala na lege ti Bible nga lo sara si ala yeke na ngia nga na fini.—Diko Ézéchiel 5:11; 9:4.

8. Fa tongana nyen la ti sara ye na ngangu ape ayeke sara si zo aduti na ngia.

⁸ “Ngia ayeke na ala so ayeke sara ye na ngangu pëpe, ndali ti so sese ayeke ga ti ala.” (Mat. 5:5). Tongana nyen la sarango ye na ngangu pëpe alingbi ti sara si zo aduti na ngia? Tongana azo awara tâ hingango ye na ndö ti tâ tënë ala yeke changé asarango ye ti ala. Ândö, ambeni zo ayeke azo so ayeke sara ye na ngangu na zo, ala yeke papa na azo nga ala yeke nduru ti sara sioni na azo. Me fadeso ala yü “fini zo” nga ala yü “tâ bango mawa ti zo, sarango nzoni na zo, sarango terê kete, sarango ye na ngangu pëpe; ala yü nga kangango bê ti ku.” (aCol. 3:9-12). Ye ti peko ni ayeke so fadeso ala yeke na siriri, ala yeke na nzoni songo na azo nga ala yeke na ngia. Na ndö ni, Bible atene so “sese ayeke ga ti” ala.—Ps. 37:8-10, 29.

9. (a) Tongana nyen la “sese ayeke ga ti” azo so ayeke sara ye na ngangu ape? (b) Ngbanga ti nyen la azo so “nzara ti mbilimbili asara ala tongana nzara ti kobe na ti ngu” alingbi ti duti na ngia?

⁹ Tongana nyen la “sese ayeke ga” ti azo so asara ye na ngangu ape? Sese ayeke ga ti adisciple ti Jésus so a soro ala ti gue na yayu na ngoi so ala yeke komande na ndö ni tongana agbia nga na aprêtre (Apoc. 20:6). Sese ayeke ga ti azo kutu mingi so ayeke pëpe na beku ti gue na yayu na ngoi so a mû lege na ala ti ngbâ na ndö ni lakue lakue. Ala yeke ga ande mbilimbili-kue, ala yeke duti ande na siriri nga na ngia. Azo so ayeke nga azo so Jésus atene ala yeke na ngia ndali ti so “nzara ti mbilimbili asara ala tongana nzara ti kobe na ti ngu”. (Mat. 5:6). Nzara ti mbilimbili so asara ala tongana nzara ti kobe na ti ngu so ayeke hunzi ande biani biani na yâ ti fini dunia (2 Pi. 3:13). Tongana Nzapa afuti asioni ye kue awe, kengo ndia nga na sarango ye ti kirikiri ayeke buba yâ ti ngia ti azo ti mbilimbili encore ape.—Ps. 37:17.

10. Ti sara nzoni bê na zo aye ti tene nyen?

¹⁰ “Ngia ayeke na ala so ayeke sara nzoni bê na zo, ndali ti so a yeke sara nzoni bê na ala ande.” (Mat. 5:7). Ti sara nzoni bê na zo aye ti tene ti duti zo so aye azo, zo so asara ye na ngangu ape nga zo so abâ mawa ti amba ti lo, so ti tene lo yeke bâ mawa ti azo so ayeke bâ pasi. Ye oko, ti sara nzoni bê na zo aye gï pëpe ti tene ti bâ mawa ti zo. Bible afa so sarango nzoni bê na azo aye nga ti tene ti sara mbeni ye ti mû maboko na ala.

11. Nyen la e lingbi ti manda na ndö ti sarango nzoni bê na zo na lege ti toli ti nzoni zo ti Samarie?

¹¹ Diko Luc 10:30-37. Toli ti Jésus na ndö ti nzoni zo ti Samarie afa tâ polele ye so aye ti tene ti sara nzoni bê na zo. Zo ti Samarie so abâ mawa ti mbeni koli so ayeke bâ pasi nga lo ye ti sara nzoni bê, ye so apusu lo ti mû maboko na koli so. Na peko ti so Jésus afa toli ni, lo tene: “Gue, na mo kue mo sara tongaso.” Tongaso, e lingbi ti hunda terê ti e: ‘Mbi yeke sara mara ti ye so? Mbi yeke sara ye so zo ti Samarie so abâ mawa ti zo asara lani so? Tongana azo ayeke bâ pasi, mbi lingbi ti sara mbeni ye ti mû maboko na ala? Na tapande, mbi lingbi ti sara mbeni ye ti mû maboko na amba ti mbi aChrétien so ayeke ambakoro, awali-mua nga na amolenge so babâ na mama ti ala ayeke sara na Jéhovah ape? Mbi lingbi ti “sara tënë so adë bê ti a-âme so vundu asara ala mingi” ti dë bê ti ala?’—1 aThes. 5:14; Jacq. 1:27.

12. Ngbanga ti nyen la sarango nzoni bê na zo ayeke sara si e duti na ngia?

 ¹² Me tongana nyen la ti sara nzoni bê na zo ayeke sara si e duti na ngia? Tongana e sara nzoni bê na amba ti e, e yeke wara ngia so zo ayeke wara tongana lo mû ye na zo. Na ndö ni, e yeke hinga so e zia ngia na bê ti Jéhovah. (Kus. 20:35; diko aHébreu 13:16.) Gbia David atene na ndö ti zo so ayeke sara nzoni bê na zo, lo tene: “Jéhovah ayeke bâ ndo na ndö ti lo nga lo yeke bata lo na fini. Azo ti sese ayeke tene so lo yeke na ngia.” (Ps. 41:1, 2). Tongana e sara nzoni bê na azo nga e bâ mawa ti ala, Jéhovah ayeke sara nga nzoni bê na e nga e lingbi ti duti na ngia teti lakue lakue.—Jacq. 2:13.

13, 14. Ngbanga ti nyen la a yeke kota ye ti duti azo so “bê ti ala avuru”?

¹³ Jésus atene: “Ngia ayeke na ala so bê ti ala avuru, ndali ti so ala yeke bâ Nzapa ande.” (Mat. 5:8). Ti tene e ngbâ ti sara si bê ti e avuru, a lingbi e sara si sioni ye oko aduti pëpe na yâ ti apensé ti e nga na anzara ti bê ti e. Ye so ayeke kota ye mingi tongana e ye ti tene Jéhovah ayeda na vorongo so e yeke voro na lo.—Diko 2 aCorinthien 4:2; 1 Tim. 1:5.

¹⁴ Azo so bê ti ala avuru alingbi ti duti na nzoni songo na Jéhovah so atene: “Ngia ayeke na ala so asukula ayongoro bongo ti ala.” (Apoc. 22:14). So a tene ala ‘sukula ayongoro bongo ti ala’ so, a ye ti tene nyen la? A-Chrétien so a soro ala ti gue na yayu “asukula ayongoro bongo ti ala” na lege so na lê ti Jéhovah ala yeke na sioni oko ape nga lo mû na ala fini so alingbi ti hinga kuâ ape nga ala yeke duti ande na ngia teti lakue lakue na yayu. Azo mingi mingi so ayeke na beku ti duti na fini ti lakue lakue na ndö ti sese alingbi ti duti na songo ti kamarade na Nzapa ndali ti so lo bâ ala tongana azo ti mbilimbili. Même laso ala yeke “sukula yongoro bongo ti ala na ala sara si avuru na yâ ti mênë ti Molenge ti taba ni.”—Apoc. 7:9, 13, 14.

15, 16. Tongana nyen la azo so bê ti ala avuru alingbi ti “bâ Nzapa”?

¹⁵ Jéhovah atene: “Zo so abâ mbi lo yeke ngbâ na fini pëpe.” (Ex. 33:20). Tongaso, tongana nyen la azo so bê ti ala avuru alingbi ti “bâ Nzapa”? Tënë ti Grec so a kiri peko ni na “bâ”, ndani aye nga ti tene ti imaginé, ti comprendre, wala ti hinga mbeni ye. Tongaso, ti “bâ Nzapa” aye ti tene ti hinga asarango ye ti lo nga ti ye asarango ye ti lo (aÉph. 1:18). Jésus amû tâ tapande ti asarango ye ti Nzapa, tongaso lo lingbi ti tene: “Zo so abâ mbi abâ nga Babâ awe.”—Jean 14:7-9.

¹⁶ Na ndö ni, e yeke “bâ Nzapa” tongana e bâ tongana nyen la lo mû maboko na e na yâ ti fini ti e (Job 42:5). E lingbi nga ti “bâ” wala ti zia li ti e gï na ndö ti apendere ye so Jéhovah amû zendo ti mû na azo so angbâ ti duti na sioni oko ape nga so angbâ ti sara na lo be-ta-zo. Nga, aChrétien so a soro ala ti gue  na yayu ayeke bâ Jéhovah vrai na ngoi so a zingo ala ti gue na yayu.—1 Jean 3:2.

17. Ngbanga ti nyen la azo so ayeke sara si siriri amaï ayeke na ngia?

¹⁷ Na pekoni, Jésus atene: “Ngia ayeke na ala so asara si siriri amaï.” (Mat. 5:9). Azo so amû li ni ti sara si siriri amaï ayeke na mbeni nzoni raison ti duti na ngia. Disciple Jacques atene: “A yeke lu lengo ti ye so ayeke mbilimbili na yâ ti siriri ndali ti ala so ayeke sara si siriri amaï.” (Jacq. 3:18). Tongana e mä terê pëpe na mbeni zo ti congrégation wala ti sewa ti e, e lingbi ti voro yanga na Nzapa ti mû maboko na e ti sara si siriri amaï. Tongaso, Jéhovah ayeke mû na e yingo vulu ti lo ti mû maboko na e ti duti na asarango ye ti aChrétien na e yeke duti na ngia mingi. Jésus afa tongana nyen la a yeke kota ye mingi ti mû li ni ti sara si siriri amaï tongana lo tene: “Tongana mo ga na matabisi ti mo na gbele gbalaka, na kâ mo dabe ti mo so ita ti mo ayeke na mbeni tënë na terê ti mo, zia matabisi ti mo kâ na gbele gbalaka ni na mo gue. Leke tënë na ita ti mo kozoni, na pekoni ga, mo mû matabisi ti mo ni.”—Mat. 5:23, 24.

18, 19. Ngbanga ti nyen la aChrétien alingbi ti duti na ngia même tongana a sara ye ti ngangu na ala?

¹⁸ “Ngia ayeke na ala tongana azo azonga ala, asara ye ti ngangu na ala nga atene mara ti asioni tënë ti mvene nde nde kue na ndö ti ala ndali ti mbi.” Jésus aye ti tene nyen la? Lo kiri lo tene:“Ala duti na ngia nga zia si terê ti ala anzere mingi, ndali ti so futa ti ala ayeke kota na yayu. A yeke tongaso si lani a sara aye ti ngangu na aprophète so aga kozo na ala.” (Mat. 5:11, 12). Na ngoi so a pika lani abazengele nga a mû yanga na ala ti fa tënë encore ape, ala ‘sigi na gbele Sanhédrin ni, ala yeke na ngia’. Ti tâ tënë ni, a yeke pëpe ndali ti so a pika ala la ala yeke na ngia. Me ala yeke lani na ngia “ngbanga ti so a bâ so ala lingbi ti tene a sara ye ti kamene na ala ndali ti iri ti Jésus.”—Kus. 5:41.

¹⁹ Na ngoi ti e, awakua ti Jéhovah ayeke nga na ngia ti gbu ngangu na ngoi so ala bâ pasi ndali ti iri ti Jésus wala tongana ala wara atara. (Diko Jacques 1:2-4.) Legeoko tongana abazengele, a nzere na e pëpe ti bâ pasi wala ti tene a sara aye ti ngangu na e. Me tongana e ngbâ ti duti be-ta-zo na Jéhovah, lo yeke mû na e ngangu so e bezoin ni ti gbu ngangu. Na tapande, na août ngu 1944, akota zo ti mbeni gouvernement so akomande na ngangu atokua Henryk Dornik nga na ita ti lo ti koli na camp ti sarango pasi na azo. Ye oko, azo ti sarango ye ti ngangu na ala atene: “Zo alingbi oko pëpe ti gue na ala ti sara mbeni ye nde na ti so ala ye. Atâa ala bâ pasi wala ala wara kuâ, ala yeke gï na ngia.” Ita Dornik atene: “A nzere na mbi lani pëpe ti bâ pasi, me so mbi gbu ngangu nga mbi bata nengo ti mbi ndali ti so mbi yeke be-ta-zo na Jéhovah asara si mbi yeke na ngia. . . . Asambela so mbi sara na bê ti mbi kue asara si mbi ga nduru mingi na Jéhovah nga lo fa so mbi lingbi ti zia bê ti mbi na lo ti mû maboko na mbi.”

20. Ngbanga ti nyen la e yeke na ngia ti sara na “Nzapa so ayeke na ngia”?

²⁰ Tongana e nzere na lê ti “Nzapa so ayeke na ngia,” e lingbi ti duti na ngia même tongana a sara ye ti ngangu na e ndali ti vorongo Nzapa ti e, azo ti sewa ti e akanga lege na e, e yeke na kobela wala e ga mbakoro (1 Tim. 1:11). E yeke nga na ngia ndali ti apendere zendo so Nzapa ti e “so alingbi ti tene mvene pëpe” amû na e (Tite 1:2). Gango tâ tënë ti azendo ti Jéhovah ayeke pika bê ti e ande mingi na ayeke sara si e yeke girisa ande akpale nga na atara so e yeke wara laso so. Na yâ ti Paradis so ayeke ga, atufa so alondo na Jéhovah ayeke hon ande gbungo li ti e. Nga, e yeke duti ande biani na ngia so e wara mara ni lâ oko ape. Biani, e “yeke duti na ngia mingi na yâ ti siriri so amû ndo.”—Ps. 37:11.