1, 2. Tongana nyen la ye so asi na Tony afa so lege ayeke dä ti tene zo achangé aye na yâ ti fini ti lo?

MBENI élève ti lycée so iri ti lo ayeke Tony aga nduru ti zia ekole. Babâ ti lo ayeke dä ape, lo ye tënë ti ekole ape nga na anda-yenga lo yeke bâ gï afilm wala lo yeke na terê ti akamarade ti lo. Lo yeke sara lani ye ti ngangu na azo ape nga lo yeke ngbâa ti mbangi ape. Me lo yeke na mbeni nzoni ye ti sara na yâ ti fini ti lo ape. Lo dë kite so Nzapa ayeke dä. Mbeni lâ lo wara terê na mbeni couple so ayeke aTémoin na lo sara lisoro na ala na ndö ti akite nga na ahundango tënë so lo yeke na ni. Ala mû na lo abrochure use: Cinq questions à se poser sur l’origine de la vie nga na La vie a-t-elle été créée ?

² Na ngoi so couple ni akiri ti bâ Tony, bango ndo ti lo achangé. Lo manda abrochure ni mingi asara si abrochure ni aplié mingi. Lo tene: “Nzapa adoit ti duti dä.” Lo yeda ti tene a manda Bible na lo, na yeke yeke bango ndo ti lo na ndö ti fini achangé. Kozo ti tene Tony amanda Bible, lo hinga mbeti mingi ape, me na pekoni lo ga mbeni oko ti a-élève so ahinga mbeti mingi. Li ti kota zo ti ekole ni, so ahinga tënë ti afini ye so lo mä na bê na ni, akpe. Lo tene: “Bango ndo ti mo achangé mingi nga fadeso mo wara anzoni note. Eskê a yeke ngbanga ti so mo bungbi oko na aTémoin ti Jéhovah?” Tony ayeda nga lo fa tënë na lo nzoni. Lo hunzi ekole ti lo nzoni na laso lo yeke pionnier  permanent nga wakua ti mungo maboko. Lo yeke na ngia so fadeso lo yeke na mbeni nzoni Babâ, Jéhovah.—Ps. 68:5.

3. Wango wa la Jéhovah amû na amaseka?

³ Ye so asi na Tony adabe ti e so Jéhovah apensé mingi na nzoni ti ala amaseka so ayeke na popo ti e. Lo ye ti tene gigi ti ala aga biani nzoni nga anzere na ala mingi. Ni la lo wa ala, lo tene: “Na lâ ti maseka ti mo, dabe ti mo na Lo so asara mo.” (Zo-ti. 12:1). Na yâ ti dunia ti laso, a yeke lakue kete ye ape. Me zo alingbi biani ti sara ni. Tongana Nzapa amû maboko na mo, gigi ti mo alingbi ti duti nzoni gï na lâ ti maseka ti mo ape me na yâ ti gigi ti mo kue. Ti mû maboko na e ti mä yâ ti tënë ni nzoni, e yeke sara lisoro na ndö ti ye so amû maboko na azo ti Israël ti mû Sese ti Zendo nga na ye so amû ngangu na David ti sö benda na ndö ti Goliath so ayeke yongoro koli.

4, 5. Kpengba ye wa la e lingbi ti manda na lege ti azo ti Israël so asö benda na ndö ti azo ti Canaan nga David so asö benda na ndö ti Goliath? (Bâ afoto so ayeke na tongo nda ti article so.)

⁴ Na ngoi so azo ti Israël aga nduru na Sese ti Zendo, Nzapa amû yanga na ala ape ti maï akode ti ala ti sarango bira wala ti tene a leke ala ndali ti bira (Deut. 28:1, 2). Me lo tene na ala so a lingbi ala sara ye alingbi na acommandement ti lo nga ala zia bê ti ala na lo (Jos. 1:7-9). Na bango ndo ti zo, wango so ayeke na lege ni oko ape. Me a yeke tâ nzoni wango mingi ndali ti so Jéhovah asara si azo ti lo asö benda na peko ti terê na ndö ti azo ti Canaan (Jos. 24:11-13). Biani, ti mä yanga ti Nzapa a lingbi zo aduti na mabe, me mabe ni ayeke sara lakue si ye so mo ye ti sara aga nzoni. Tënë so ayeke tâ tënë ândö na ayeke nga tâ tënë laso.

⁵ Goliath, so ayeke ngangu zo ti bira, ayo lani nduru na mètre ota nga lo yeke na anzoni ye ti bira (1 Sam. 17:4-7). Me David ayeke lani na aye use: mvingi nga na mabe so lo yeke na ni na Nzapa ti lo, Jéhovah. Na lê ti azo so mabe amanke ala, David ayeke biani buba zo. Me ala handa terê ti ala. Goliath la ayeke buba zo ni.—1 Sam. 17:48-51.

6. Nyen la e yeke bâ atënë mingi na ndö ni fadeso?

⁶ Article so ahon asara tënë ti aye osio so alingbi ti sara si e duti na ngia mingi nga gigi ti e aduti nzoni. Aye ni so ayeke: kaïngo abezoin ti e na lege ti yingo, dutingo na anzoni kamarade so aye Nzapa, lekengo na bê ti e ti sara anzoni ye nga bango na nene ni liberté so Nzapa amû na e. Zia e bâ fadeso ambeni ye mingi na ndö ti aye so. Ti sara ni, e yeke gbu li na ndö ti ambeni mama-ndia ti Bible so ayeke na Psaume 16.

7. (a) Ti mo, zo ti yingo ayeke tongana nyen? (b) “Part” ti David ayeke nyen? A sara nyen na ndö ti lo?

⁷ Zo ti yingo ayeke na mabe na Nzapa nga lo yeke na pensé ti Nzapa na ndö ti aye. Lo yeke bâ ndo na mbage ti Nzapa ti fa lege na lo nga lo leke na bê ti lo ti ngbâ ti mä yanga ti lo (1 aCor. 2:12, 13). David azia na e nzoni tapande ni. Lo he bia, lo tene: “Jéhovah ayeke part ti mbi, ye so a bata ni ndali ti mbi nga na kopo ti mbi.” (Ps. 16:5). Na yâ ti “part” so a yeke wara nzoni songo ti David na Nzapa, so lo kpe na mbage ti lo ti bata terê ti lo (Ps. 16:1). Ye ti peko ni ayeke nyen? Lo tene: “Terê ti mbi kue anzere.” Mbeni ye nde so asara si David ayeke na ngia mingi ahon kpengba songo ti lo na Nzapa ayeke dä ape.—Diko Psaume 16:9, 11.

8. Ambeni ye wa la alingbi ti sara si gigi ti mo anzere na mo mingi?

⁸ Azo so azia li ti ala na ndö ti ngia nga na mosoro alingbi lâ oko ape ti wara ngia mingi tongana David (1 Tim. 6:9, 10). Mbeni ita-koli na Canada atene: “Tâ ngia alondo pëpe na aye so e lingbi ti wara na yâ ti fini ti e, me a londo na lege ti aye so e mû na Lo so amû na e anzoni matabisi kue, Jéhovah Nzapa.” (Jacq. 1:17). Ti duti na mabe na Jéhovah nga ti sara na lo ayeke sara si e yeke na anzoni ye ti sara na yâ ti fini ti e nga gigi ti e ayeke nzere na e. Nyen la mo lingbi ti sara si mabe ti mo akpengba? A lingbi mo mû ngoi ti duti na Jéhovah na lege so mo diko Bible, mo bâ apendere ye so lo créé nga  mo gbu li na ndö ti asarango ye ti lo so na popo ni mo yeke wara ndoye ti lo na mbage ti mo.—aRom. 1:20; 5:8.

9. Tongana nyen la mo lingbi ti zia si Bible aleke mo tongana David?

⁹ Na ambeni ngoi Nzapa ayeke fa so lo ye e na lege so lo kiri na e na nzoni lege na ngoi so e bezoin ni, gï tongana ti so mbeni babâ ti ndoye ayeke sara ni. David abâ kiringo na zo na nzoni lege tongaso na nene ni nga lo tene: “Mbi yeke sepela Jéhovah so amû wango na mbi. Même na bï, atënë so ayeke na gbe ti bê ti mbi akiri na mbi na nzoni lege.” (Ps. 16:7). Lo gbu li lani na ndö ti apensé ti Nzapa, lo pensé tongana lo nga lo zia si apensé ti Nzapa aleke lo. Tongana mo sara tongaso, mo kue mo yeke ye Nzapa mingi nga mo yeke duti na nzara ti mä yanga ti lo mingi. Mo yeke ga nga biazo na lege ti yingo. Mbeni ita-wali so iri ti lo ayeke Christin, atene: “Na ngoi so mbi yeke sara recherche nga mbi gbu li na ndö ti ye so mbi yeke diko, mbi bâ so Jéhovah asara si a sû aye so tâ gï ndali ti mbi.”

10. Tongana ti so a fa na Ésaïe 26:3, ti duti zo ti yingo ayeke mû maboko na mo tongana nyen?

¹⁰ Tongana mo yeke zo ti yingo, mo yeke bâ dunia so nga na kekereke ti dunia ni tongana ti so Nzapa abâ na ni. Jéhovah la amû na mo hingango ye nga na ndara ti hinga ni, me azo kue la ahinga ni ape. Ngbanga ti nyen la Nzapa amû na mo hingango ye nga na ndara so? Lo ye ti tene mo hinga aye so ayeke kota ye na yâ ti fini ti zo, mo mû anzoni desizion nga mbeto ti kekereke asara mo ape. (Diko Ésaïe 26:3.) Joshua, mbeni ita-koli so ayeke na États-Unis, atene so tongana zo angbâ nduru na Jéhovah, a yeke sara si lo bâ polele aye so ayeke kota ye mingi nga na aye so ayeke kota ye mingi ape. Tënë ti lo ni ayeke tâ tënë, nga ti ngbâ nduru na Jéhovah ayeke sara si gigi ti zo anzere na lo mingi.

11. Tongana nyen la David asoro lani akamarade ti lo?

¹¹ Diko Psaume 16:3. David ahinga lani tongana nyen ti wara atâ kamarade. Lani lo yeke na “ngia mingi” ti duti na terê ti azo so aye Jéhovah. Lo tene akamarade ti lo ayeke “azo ti be-vulu” ndali ti so ala gi ti sara ye alingbi na andia ti Jéhovah na ndö ti anzoni sarango ye. Mbeni zo ti sungo psaume nde ayeke na oko pensé so na ndö ti azo so lo soro ti duti akamarade ti lo. Lo tene: “Mbi yeke kamarade ti azo kue so akpe mbeto ti mo nga na ti azo so asara ye alingbi na yanga so mo mû na ndö ti aye nde nde.” (Ps. 119:63). Tongana ti so e bâ na yâ ti article so ahon, mo kue mo lingbi ti wara anzoni kamarade mingi na popo ti azo so akpe mbeto ti Jéhovah nga amä yanga ti lo. Biani, mo lingbi ti soro azo so ngu ti ala ayeke nde nde ti duti akamarade ti mo.

12. Nyen la asara si David na Jonathan ayeke lani akamarade?

¹² David asoro lani pëpe gï azo so ngu ti lo na ala ayeke oko ti duti akamarade ti lo. Mo lingbi ti dabe ti mo na zo “so ayeke na gloire mingi” so aga kamarade ti lo? Iri ti lo ayeke lani Jonathan. Biani, songo ti kamarade ti ala ayeke mbeni oko ti apendere songo ti kamarade so ayeke na yâ ti Bible. Eskê mo hinga so Jonathan ahon David na ngu 30? Tongaso, nyen la asara si ala yeke akamarade? A yeke mabe na Nzapa, nengo so ala ne mba nga bango tongana nyen la zo oko oko na popo ti ala atiri na awato ti Nzapa sân mbeto.—1 Sam. 13:3; 14:13; 17:48-50; 18:1.

13. Tongana nyen la mo lingbi ti wara akamarade mingi? Fa mbeni tapande ni.

¹³ Legeoko tongana David na Jonathan, e nga kue e lingbi ti duti na “ngia mingi” tongana e ye azo so aye Jéhovah nga ala fa so ala yeke na mabe na lo. Kiera, so asara na Nzapa teti angu mingi, atene: “Mbi sara kamarade na azo ti akodro nde nde ti dunia, azo so sarango ye ti ala nga na ngobo ti ala ayeke nde nde.” Tongana mo wara gbâ ti akamarade tongaso, mo yeke bâ aye so afa polele ngangu so Bible nga na yingo ti Nzapa ayeke na ni ti sara si azo aduti beoko.

14. (a) Nyen la alingbi ti mû maboko na mo ti zia na gbele mo anzoni ye ti si dä na yâ ti gigi ti mo? (b) Ambeni maseka apensé nyen na ndö ti aye so ala zia na gbele ala ti si dä?

¹⁴ Diko Psaume 16:8. Ye so ayeke lani kota ye na yâ ti fini ti David ayeke ti sara na Nzapa. Tongana mo sara ye tongana David na ngoi so mo yeke zia aye na gbele mo ti si dä nga mo pensé lakue na aye so Jéhovah aye ti tene mo sara, gigi ti mo ayeke nzere na mo mingi. Mbeni ita-koli so iri ti lo ayeke Steven, atene: “So mbi zia mbeni ye na gbele mbi ti si dä, mbi si dä nga na pekoni mbi bâ ndo na peko ti bâ tongana nyen la mbi gue na li ni asara si gigi ti mbi anzere na mbi.” Mbeni ita-koli so ayeke maseka, so ayeke zo ti Allemagne, so ayeke sara kua ti Jéhovah fadeso na kodro-wande, atene: “Tongana mbi ga mbakoro, mbi ye pëpe ti tene tongana mbi pensé na ndö ti aye so mbi sara ândö mbi bâ so aye kue so mbi sara, mbi sara ni gï ndali ti mbi wani.” E yeke na beku so mo kue mo yeke na oko pensé so. Tongana a yeke tongaso, sara kua na akode ti mo ti mû gloire na Nzapa nga ti sara na aye ndali ti amba ti mo (aGal. 6:10). Zia na gbele mo ti sara ambeni ye na lege ti yingo nga sambela Jéhovah ti mû maboko na mo ti si na aye so mo zia na gbele mo. A nzere na lo mingi ti kiri tënë na amara ti sambela tongaso.—1 Jean 3:22; 5:14, 15.

15. Ambeni ye wa la mo lingbi ti zia na gbele mo ti si dä? (Bâ encadré “ Ambeni nzoni ye ti zia na gbele mo ti si dä.”)

¹⁵ Aye wa la mo lingbi ti zia na gbele mo ti si dä? Mo lingbi ti zia na gbele mo ti sara acommentaire na bungbi na lege ti atënë ti mo wani, ti sara kua ti pionnier wala ti gue na Béthel. Peut-être mo lingbi ti manda mbeni yanga ti kodro nde tongaso si mo lingbi ti fa tënë na yâ ti mbeni territoire ti mbeni yanga ti kodro nde. Barak, mbeni maseka so ayeke sara kua ti ngoi kue, atene: “Lakue tongana mbi zingo na ndapre na mbi hinga so mbi mû ngangu ti mbi kue ti sara kua na Jéhovah, a nzere na mbi mingi, na mbeni kua nde ti nzere na mbi tongaso ayeke dä ape.”

16. David apensé nyen na ndö ti andia nga na amama-ndia ti Jéhovah so ayeke mbilimbili? Ngbanga ti nyen?

¹⁶ Diko Psaume 16:2, 4. Tongana ti so e bâ na yâ ti article so ahon, andia nga na amama-ndia ti Nzapa so ayeke mbilimbili azi e na lege so amû maboko na e ti ye nzoni ye nga ti ke  sioni ye (Amos 5:15). David so ayeke mbeni zo ti sungo psaume abâ so “anzoni ye ti [lo] kue alondo” na Jéhovah. A yeke bâ nzoni bê ti Jéhovah na yâ ti aye kue so lo sara, nga anzoni ye kue so e yeke na ni alondo na lo. David asara lani kue ti mû tapande ti Nzapa ti lo ti sara nzoni ye. David ake nga lani ye so ayeke sioni na lê ti Nzapa. Na popo ti aye so a yeke wara vorongo yanda, sarango ye so akiri na nengo ti azo na gbe ni nga so amû na Jéhovah pëpe gloire so lo lingbi na ni.—És. 2:8, 9; Apoc. 4:11.

17, 18. (a) David atene nyen na ndö ti asioni ye ti peko ti vorongo nzapa ti wataka? (b) Nyen la asara si laso azo “awara gï vundu na vundu”?

¹⁷ Ândö, fani mingi na yâ ti vorongo nzapa ti wataka, sarango lango-sioni tâ ti sioni ni ayeke dä (Os. 4:13, 14). Kite ayeke dä ape so mara ti vorongo nzapa tongaso ayeke ye so agboto lê ti azo ti mitele so siokpari ayeke na terê ti ala. Me a ga na ngia so aninga ape. A ga na vundu! David atene: “Azo so amû peko ti ambeni nzapa awara gï vundu na vundu.” Ala sara nga si gbâ ti amolenge abâ pasi so mara ni ayeke dä ape (És. 57:5). Jéhovah ake mara ti sioni ye tongaso na bê oko (Jér. 7:31). Tongana fade mo yeke na fini na ngoi ni so, kite ayeke dä ape so mo yeke kiri singila mingi na babâ na mama ti mo tongana ala yeke na mabe na Jéhovah nga ala mä yanga ti lo.

¹⁸ Laso nga, fani mingi abungbi ti vorongo nzapa ti wataka akanga lê na ndö ti lango-sioni, même bungbingo koli na koli wala wali na wali. Peut-être ye so asara si azo abâ so ala yeke na liberté me ti tâ tënë ni ala ‘wara gï vundu na vundu.’ (1 aCor. 6:18, 19). Mo bâ ni tongaso? Tongaso, amaseka, ala mä Babâ ti ala ti yayu. A lingbi ala hinga na bê ti ala kue so mango yanga ti lo ayeke ndali ti nzoni ti ala. Ala gbu li ti ala nzoni na ndö ti asioni ye ti peko ti lango-sioni. Ala yeke bâ ande so asioni ye ti peko ni ason mingi ahon nzerengo terê ti kete ngoi (aGal. 6:8). Joshua, so a sara tënë ti lo fade, atene: “E lingbi ti sara kua na liberté ti e na yâ ti aye kue so e ye, me ti sara kua na ni na lege ni ape ayeke ga na ngia ape.”

19, 20. Aye ti nzoni wa la ayeke ku azo so ayeke na mabe na Jéhovah nga amä yanga ti lo?

¹⁹ Jésus atene lani na adisciple ti lo, lo tene: “Tongana ala ngbâ na yâ ti tënë ti mbi, ala yeke biani adisciple ti mbi, na ala yeke hinga ande tâ tënë, na tâ tënë ayeke zi ala.” (Jean 8:31, 32). Grâce na Jéhovah, a zi e na gbe ti aye tongana abungbi ti vorongo nzapa ti wataka, sioni ye so e sara na mbana ape nga mango na bê na atënë so ayeke tâ tënë ape. Na liberté so andu aye mingi. Tongana ti so e bâ awe, na nda ni e yeke wara “liberté ti gloire ti amolenge ti Nzapa.” (aRom. 8:21). Tara liberté so même laso na lege so mo ‘ngbâ na yâ ti tënë ti Christ,’ wala na yâ ti afango ye ti lo. Tongana mo sara tongaso, mo yeke “hinga ande tâ tënë” gï na mandango ni ape me nga na sarango ye alingbi na ni.

²⁰ Ala amaseka, ala bâ na nene ni mingi liberté so Nzapa amû na ala. A yeke mû maboko na ala ti mû adesizion laso so ayeke sara si ala lingbi ti wara mbeni tâ nzoni gigi ti kekereke. Mbeni ita-koli so ayeke maseka atene: “Tongana zo asara kua nzoni na liberté ti lo na ngoi so lo ngbâ maseka ayeke mû maboko na lo mingi na ngoi so a lingbi lo mû akota desizion, na tapande na ndö ti warango mbeni kua so alingbi na dutingo ti lo wala mungo desizion ti sara mariage wala ti ngbâ kumbamba teti mbeni ngoi.”

21. Tongana nyen la mo lingbi ti ngbâ na ndö ti lege so ague na “fini so ayeke tâ fini ni biani”?

²¹ Na yâ ti sioni ngoi so, même ye so azo airi ni nzoni gigi ayeke ninga ape. E hinga ye so ayeke si kekereke ape (Jacq. 4:13, 14). Tongaso, nzoni ye ti sarango ni ayeke ti ngbâ na ndö ti lege so ague na “fini so ayeke tâ fini ni biani”, so ti tene fini ti lakue lakue (1 Tim. 6:19). Biani, Nzapa agbu e na ngangu ti tambela na ndö ti lege so ape. A yeke na e ti soro. Sara si Jéhovah aga “part” ti mo. Bâ na nene ni mingi gbâ ti “anzoni ye” so lo mû na mo (Ps. 103:5). Duti na mabe so lo lingbi ti sara si mo duti na ‘ngia mingi’ nga “ngia” ti mo ayeke ngbâ “lakue lakue.”—Ps. 16:11.