Dutingo ti zo na ya camp ti aréfugié

TONGANA mo mä tënë ti “camp ti aréfugié”, nyen la ayeke ga na li ti mo? Mo gue mo bâ mbeni oko awe? A kpa gi nyen?

Na ngoi so a sû na mbeti so, a leke acamp ti aréfugié 13 awe na mbage ti do ti Tanzanie. Ndali ti abira so atï na yâ ti kodoro ti ala, azo ndulu na 500 000, so alondo na ambeni kodoro ti Afrika, akpe ague na Tanzanie. Tongaso, ngorogbia ti Tanzanie nga na azo so abâ lege ti aréfugié (HCR) amû maboko na ala. Dutingo ti zo na yâ mbeni camp ayeke tongana nyen?

Singo ti zo na yâ ti camp

Mbeni maseka-wali, so iri ti lo ayeke Kandida, afa ye so asi tongana lo na sewa ti lo asi kâ asala ambeni ngu awe, lo tene: “Ala mû na e mbeni mbeti so amû lege na e ti wara na kobe. Mbeti ni so ayeke na numéro na ndo ni, so ayeke gi ti sewa ti e. Ala tokua sewa ti e na camp ti aréfugié na Nyarugusu. Kâ, a mû na e mbeni ndo ti leke na da ti e, na ala zia numéro na ndo ni ti hinga na ndo so e yeke dä. A fa na e ndo so e lingbi ti fâ akeke dä na ti wara apele ti leke na mbeni kete da teti e mveni. E pika nga abrique ti popoto. HCR amû na e mbeni kota lê ti nilon, si e zia ni na li ti da ti e. E sala lani kua ngangu, me tongana e hunzi ti leke kete da ti e ni awe, bê ti e anzere mingi.”

Fani oko na yâ ti yenga use, na lango ti mercredi, azo ni ayeke mû mbeti ti ala ti wara na kobe. Kandida atene: “E sala molongo na ndo ti kangbingo akobe, si HCR amû na e ambeni kobe.”

Kobe so zo ayeke te lâ oko oko ayeke so wa?

“A mû na e oko oko kue kopo 3 ti fuku ti nzö, kopo oko ti haricot, gramme 20 ti fuku ti soja, papa 2 ti huile, nga papa oko ti ingo. Na ambeni ngoi, a yeke mû nga na e savon oko, teti nze oko.”

Me ti ngu ti nyongo ni ayeke tongana nyen? A yeke dä? Mbeni maseka-wali so iri ti lo ayeke Riziki atene: “A zia ambeni tuyau na yâ ti ngu ti abale so ayeke ndulu na camp ni, na a gboto ngu ni juska na yâ ti akota ye ti batango ngu. A zia yorö na yâ ni, na pekoni a kangbi angu ni na ando nde nde na yâ ti acamp oko oko kue si zo  alingbi ti gue ti tö ngu ni dä. Me lakue e yeke gi ti tö peko ti ngu ni kozoni si e nyon, tongaso si e wara kobela pëpe. Mingi ni, ti londo na ndapelele ti si na lakui tongo ngu nga na sukulango abongo ti e na ando ti tongo ngu so ayeke mû ngoi ti e kue. Na yâ ti lango oko, a mû na e lege ti tö gi seau ti ngu oko na ndambo.”

Tongana mo hon mbeni lâ na yâ ti mbeni oko ti acamp ni so, mo lingbi ti bâ a-ekole ndali ti amolenge so ngu ti ala ayeke nde nde. Mo lingbi nga ti wara ambeni ndo ti mandango ye ti akota zo na yâ camp ni. Tâ na tele ti camp ni, mbeni da ti lapolisi nga na mbeni biröo ti letäa ayeke dä; ala yeke bâ nzoni duti ti camp ni. Mo lingbi ti bâ mbeni kota gala so gbâ ti akete magasin ayeke na yâ ni. Kâ, arefugié alingbi ti wara akugbe ti kasa, alê ti keke, susu, kondo, nga na ambeni kobe nde. Ambeni zo ti kodoro ni ayeke gue kâ nga ti kä ngele. Me aréfugié ni ayeke wara nginza na ndo wa ti vo na aye? Ambeni ayeke fâ kete yaka ti akugbe ti kasa, na ala kä alengo ni na lê ti gala. Ambeni ayeke kä peut-être mbeni mbage ti farini wala ti haricot so ala wara, ti vo na nyama wala na alê ti keke. Biani, camp ni akpa tâ gi mbeni kota kodoro. Mingi ni, e yeke bâ ambeni zo na gala, ala yeke he ngia, na ala yeke sala ngia na popo ti ala, mo bâ mo tene ala yeke na kodoro ti ala mveni.

Tongana mo lï na yâ ti mbeni hôpital, mbeni docteur ayeke tene peut-être na mo so mo lingbi ti wara akete ndo ti kaïngo kobela na yâ ti camp ni. Kâ, a yeke bâ lege ti akete kobela. Me  tongana mbeni kota kobela asala mbeni zo, wala mbeni ye ti ngangu asi, a yeke tokua lo na kota hôpital ni. Biani, ndali ti kota wungo ti azo na yâ ti camp ni (azo 48 000), kota mbage ti hôpital ni ayeke gi ndali ti amama ti ngo. Na yâ ti nze oko, a lingbi ti dü afini bébé ndulu na 250.

Ala wara kobe ti yingo lakue

Na ndo sese mobimba, aTémoin ti Jéhovah ayeke hunda peut-être tele ti ala na ndo ti aita ti ala ti yingo, so ayeke na yâ ti acamp na Tanzanie kâ. Wungo ti ala kue asi ndulu na 1 200. A kangbi ala na yâ ti akongregation 14 nga na agroupe 3. Dutingo ti ala kâ ayeke tongana nyen?

Mbeni oko ti akozo ye so aChrétien so asala tongana ala si na yâ ti acamp ayeke ti hunda ti tene a mû na ala mbeni ndo ti leke na mbeni Da ti Royaume. Ye so ayeke mû lege na aréfugié ti yâ ti camp ni ti hinga ndo so ala lingbi ti wara aTémoin dä, nga ndo wa si ala lingbi ti sala abungbi ti ala dä yenga na yenga. Na yâ camp ti Lugufu, akongregation ayeke 7, na aChrétien so ayeke fa tënë kâ ayeke 659. Na abungbi ti ala ti dimanche, tongana a diko wungo ti azo kue so asala bungbi na yâ ti akongregation 7 so, a yeke si ka ndulu na 1 700.

A-Témoin ti acamp ni kue ayeke wara nga nzoni na lege ti akota bungbi ti ala ti Chrétien. Na kozo kota bungbi ti district so a sala na camp ti Lugufu, azo 2 363 ague dä. A-Témoin ni aleke mbeni ndo ti batême tâ na tele ti ndo ti assemblée ni. Ala zi mbeni kota dû, ala zia mbeni kota lê ti nilon na yâ ni, si a bata ngu ni. Ndo so aita ni ague ti tö ngu ni dä ayo akilomètre use tongaso. Ala gue atö ngu ni na vélo. Me teti so ala lingbi ti tö gi litre ti ngu 20 na voyage oko oko, a hunda na ala ti gue ti tö ni fani mingi. Azo ti mungo batême ayü bongo nzoni, ala sala molongo ti wara batême ni. Azo kue so a yôro ala na yâ ti ngu ayeke 56. Na ngoi ti kota bungbi ni, a hunda tënë na mbeni wafango tënë ti ngoi kue. Lo tene so lo yeke manda Bible na azo 40. Osio ti ala awara batême na kota bungbi ni so.

Ndokua ti aTémoin ti Jéhovah na kodoro ni kâ aleke ti tene asurveillant so ague na ndo nde  nde ague abâ lakue akongregation ni. Mbeni oko ti ala atene: “Aita ti e ni ayeke fa tënë na wâ mingi. Territoire ti ala akono, nga na yâ ti mbeni kongregation oko, Témoin oko oko ayeke sala l’heure 34 tongaso na yâ fango tënë nze na nze. Mingi ti ala ayeke manda Bible na azo oku wala ahon so. Mbeni pionnier [wakua ti ngoi kue] atene so lo lingbi ti wara pëpe mbeni territoire so ayeke nzoni mingi ahon so. Azo ti yâ ti camp ti e aye tënë ti ambeti ti e mingi.”

Ambeti so aluti na ndo Bible asi na yâ ti acamp ni tongana nyen? Ndokua ni ayeke tokua ala na Kigoma na lege ti train. Kigoma ayeke mbeni gbata so ayeke na yanga ti Ngu ti Tanganyika, na mbage ti tö. Kâ, aita ayeke wara ambeti ni na ala leke ti tene a tokua ala na yâ ti akongregation. Na ambeni ngoi, ala yeke loué mbeni kutukutu, na ala mveni ayeke gue akangbi ambeti ni na yâ ti acamp ni kue. Ti sala ni, a hunda alango ota wala osio, ndali ti so alege ni ayeke sioni mingi.

Mungo maboko na lege ti mitele

A-Témoin ti Jéhovah ti France, ti Belgique, na ti Suisse, amû maboko mingi na lege ti mitele na aréfugié ti acamp so. Gbenyon gbia so abâ tënë ti yâ ti kodoro ni nga na HCR ayeda na ambeni ti gue ti bâ acamp ni na Tanzanie. A-Témoin ti Poto abungbi angu ti soja, abongo, aporo, ambeti ti ekole, nga na asavon gbâ ni gbâ ni. Aye so kue ayeke ti kangbi ni na aréfugié kue, tongana ti so kpengba-ndia ti Bible so atene: “Tongana e wara lege ni, a lingbi e sala ye ti nzoni na azo kue; na ahon kue, a lingbi e sala ye ti nzoni na aita ti e awamabe.”—aGalate 6:10.

Angangu so a sala ti mû ye na azo so abâ pasi awara anzoni ye ti pekoni mingi, teti so aréfugié mingi awara mungo maboko. Mbeni Komite ti aréfugié ti mbeni camp oko afa bê ti kiri singila ti lo tongaso: “Na iri ti aréfugié ni kue, e ye ti tene merci na ala ndali ti maboko so bungbi ti ala amû na e fani ota . . . Akoli, awali, amolenge, nga na afini bébé, so wungo ti ala kue ayeke 12 654, awara abongo ni . . . Li ti azo kue so ayeke na yâ ti camp ti aréfugié ti Muyovozi asi 37 000. Na popo ti ala kue, azo 12 654 awara mungo maboko. So ti tene azo 34 tongaso na popo ti azo 100.”

Na yâ ti mbeni camp nde, a mû abongo ota ota na aréfugié 12 382; mbeni camp ni nde awara gbâ ti ambeti ti ekole teti amolenge so ngu ti ala ayeke nde nde, nga teti ando so ayeke bata akete molenge dä. Mbeni zo ti HCR, so ayeke bâ lege ti akungba ti aréfugié ni, atene: “E mû merci mingi ndali ti aye so e wara ti kaï na abezoin ti azo ti camp ni. Na yâ ti ndangba kungba so, e wara ambeti ti ekole so wungo ni alingbi na akota kutukutu oku. Ndokua ti camp ti e akangbi ni na azo kue. . . . Merci mingi na ala.”

Même ambeti-sango ti kodoro ni asala tënë na ndo ti maboko so a mû. Na yâ mbeti-sango (Sunday News) ti 20 mai 2001, li ni atene: “Abongo ndali ti aréfugié na Tanzanie ayeke na lege ti gango ni.” Ti mbeti ti 10 février 2002 atene tongaso: “Bungbi ti aréfugié amû merci ndali ti aye so ala wara ni, ngbanga ti so ambeni molenge ni azia ti gue na ekole ndali ti so ala yeke na abongo ti yungo ni pëpe. Me fadeso, amolenge ni so ayeke gue na ekole lakue.”

Ala wara kpale, me a zia ala tongaso pëpe

Ti mingi ti azo so akpe kodoro ti ala, a hunda na ala ngu oko ti tene ala duti nzoni na yâ ti camp ni. Ala yeke na aye mingi pëpe. A-Témoin ti Jéhovah ti yâ ti acamp so ayeke mû ngoi ti ala mingi ti fa na amba ti ala aréfugié nzo tënë ti Mbeti ti Nzapa, Bible, so adë bê ti zo. Ala yeke sala tënë ti fini sese, na ndo so ‘fade azo ni ayeke pika épée ti ala si a ga soc, na likongo ti ala si a ga zeme ti fâ tikeke; fade mara ayä épée na tele ti mbeni mara pëpe, na ala manda ti sala bira mbeni pëpe.’ Na pekoni, “fade azo oko oko kue aduti na gbe ti vigne ti ala mveni, na gbe ti keke ti figue ti ala mveni; zo oko ti mû mbito na ala ayeke pëpe teti yanga ti L’Eternel Ti Sabaoth asala tënë ni awe.” Biani, na lege ti deba nzoni ti Nzapa, a yeke duti ande mbeni sese so acamp ti aréfugié ayeke dä pëpe.​—Michée 4:3, 4; Psaume 46:10.

[Foto na lembeti 8]

Ada na camp ti Nduta

[Afoto na lembeti 10]

Da ti Royaume ti Lukole (na gati) Batême na Lugufu (na gbe ni)

[Foto na lembeti 10]

Kota bungbi ti district na camp ti Lugufu