“Fade azo oko oko kue ayô kungba ti ala mveni”

“Fade e oko oko kue akiri tënë ti e mveni na Nzapa.” ​—AROMAIN 14:12.

1. Kungba wa aHébreu ota ayô ni lani?

 AMASEKA Hébreu ota so aduti lani na Babylone ayeke na gbele mbeni desizion so azia fini ti ala na lê ti kuâ. A lingbi ala kuku na gbele mbeni kota image tongana ti so ndia ti kodoro ni ahunda? Wala a lingbi ala ke ti voro ni na a bi ala na yâ four ti wâ? Sadrac, Mésac na Abed-Nego ayeke lani na ngoi pëpe ti gue ti bâ mbeni zo ti fa na ala desizion wa ti mû; ala yeke nga na bezoin ti bâ mbeni zo pëpe kozo ti mû desizion ni. Gi na lê ni lê ni, ala tene: “A lingbi mo hinga, O gbia, fade e sambela nzapa ti mo pëpe, na e sambela yanda ti lor pëpe so mo yä na nduzu.” (Daniel 3:1-18). A-Hébreu ota so ayô lani kungba ti ala mveni.

2. Ti tâ tënë ni, azo wa la asara ngangu na ndo desizion ti Pilate na yâ ti tënë so andu Jésus? A lingbi ti tene so tënë ayeke na li ti Pilate pëpe?

² Angu ngbangbo omene tongaso na pekoni, mbeni gouverneur amä atënë so azo abi na li ti mbeni koli. Na peko ti so lo gi nda ti atënë ni, lo bâ biani so tënë ayeke na li ti koli ni so oko pëpe. Ye oko, azo mingi mingi so aga ahunda ti tene a fâ koli ni. Na peko ti so lo tara ti zi koli ni me lo wara lege pëpe, gouverneur ni ake ti yô kungba ti lo mveni na lo yeda na ye so gbâ ti azo so aga ahunda. Lo sukula maboko ti lo, lo tene: “Ngbanga ti mênë ti Zo ti mbilimbili so ayeke na li ti mbi pëpe.” Tongaso, lo mû na ala koli ni ti tene ala fâ lo na ndo ti keke. Gouverneur ni ayeke lani Ponce Pilate na koli ni so ayeke Jésus. Biani, a hon ti tene Ponce Pilate ayô kungba ti lo na yâ ti desizion so andu Jésus Christ, lo zia ambeni zo nde ti mû desizion na place ti lo. Atâa lo sukula maboko ti lo ni fani oke, Pilate nga kue ayeke na tënë na li ti lo ndali ti ngbanga ti kirikiri so a dë na li ti Jésus.​—Matthieu 27:11-26; Luc 23:13-25.

3. Ngbanga ti nyen a lingbi e zia pëpe si azo amû adesizion na place ti e?

³ Ka ti mo a yeke tongana nyen? Tongana a yeke na mo ti mû adesizion, mo yeke sara ye tongana aHébreu ota so, wala mo yeke zia ambeni  zo ti mû desizion na place ti mo? Ti mû desizion ayeke kete ye pëpe. A hunda ti duti biazo ti mû anzoni desizion. Na tapande, a yeke ti ababâ na amama ti mû anzoni desizion na place ti amolenge ti ala so ade kete. Ti tâ tënë ni, mungo desizion ayeke ka kete ye pëpe tongana tënë ni ayeke ngangu mingi nga tongana a hunda ti bâ ambeni nzene nzene ye kozoni si. Ye oko, mungo adesizion ayeke pëpe na popo ti anene kungba so ala so ‘ayeke ti Yingo’ alingbi ti yô ni na place ti e (aGalate 6:1, 2). Nde na so, a yeke mbeni kungba so ‘fade e oko oko kue e kiri tënë ni e mveni na Nzapa.’ (aRomain 14:12). Bible atene: “Fade azo oko oko kue ayô kungba ti ala mveni.” (aGalate 6:5). Tongaso, tongana nyen e lingbi ti mû anzoni desizion na yâ gigi ti e? Kozoni, a lingbi e hinga so e yeke azo na e hinga ye kue pëpe nga a lingbi e bâ ye so a yeke nzoni e sara ti kanga na dû ti aye so e hinga ni pëpe so.

Mbeni kpengba ye so a lingbi e sara

4. Na ndo tënë ti mungo desizion, ye nyen e lingbi ti manda na lege ti kengo yanga so Adam na Eve ake lani?

⁴ Gi na tongo nda ti mbaï ti azo, kozo koli na kozo wali amû lani mbeni desizion so aga na aye ti vundu mingi na ndo ti azo. Ala soro ti te lê ti keke ti hinga nzoni na sioni (Genèse 2:16, 17). Nyen la apusu ala ti mû desizion so? Bible atene: “Wali ni abâ keke so ayeke nzoni teti kobe, a nzere na lê, na a yeke keke so bê aye si zo awara ndara, lo kamata lê ni, lo te; lo mû na koli ti lo so ayeke na tere ti lo, na lo te nga.” (Genèse 3:6). Ye so apusu Eve ti mû desizion so ayeke gingo nzoni ti lo mveni. Ye so lo sara apusu Adam ti mû peko ti lo. Ye so asi na pekoni ayeke so siokpari na kuâ “asi na azo kue”. (aRomain 5:12). Kengo yanga so Adam na Eve ake afa na e biani mbeni kpengba ye ti manda na ndo zo: Teti zo ahinga ye kue pëpe, lo yeke nduru ti mû asioni desizion tongana lo bi bê na fango lege ti Nzapa pëpe.

5. Fango lege wa Jéhovah amû na e? A lingbi e sara nyen ti wara nzoni na lege ti fango lege ni so?

⁵ A nzere na e mingi so Jéhovah ayeke fa lege na e. Mbeti ti Nzapa atene na e: “Tongana i gue na koti, wala na gati, fade mê ti i amä yanga na peko ti i, so atene, So ayeke lege ni, i tambela dä.” (Esaïe 30:21). Jéhovah ayeke sara tënë na e na lege ti Tënë ti lo, Bible, so a sû na gbe ti yingo vulu ti lo. A lingbi e manda Mbeti ti Nzapa nga e wara tâ hingango ye so ayeke na yâ ni. Ti mû anzoni desizion, a yeke nzoni e te “kpengba kobe [so] ayeke teti abiazo”. “Na lege ti sarango ye”, e yeke sara nga kusala na kode ti e ti bâ yâ ti aye nzoni ti “hinga [popo ti] nzoni na sioni.” (aHébreu 5:14). E lingbi ti gi ti ga azo so ahinga ti bâ yâ ti aye nzoni na sarango ye alingbi na ye so e manda na yâ Tënë ti Nzapa.

6. A hunda nyen ti tene yingo-ti-hinga ti e asara kua nzoni?

⁶ Yingo-ti-hinga ti e so a dü e na ni ayeke kota ye mingi ti mû maboko na e tongana e ye ti mû desizion. Yingo-ti-hinga ti e ayeke na ngangu ti fâ ngbanga na ndo ti e nga lo lingbi ti fa na e ‘sioye ti e wala nzoye ti e’. (aRomain 2:14, 15). Ye oko, ti tene yingo-ti-hinga ti e asara kua nzoni, a lingbi tâ hingango ye ti Tënë ti Nzapa afa lege na lo nga sarango ye ti e alingbi na Tënë ti Nzapa ni amû lege na lo ti sara kua nzoni. Mbeni yingo-ti-hinga so e fa lege na ni pëpe ayeke nduru ti mû peko ti angobo ti sarango ye ti ndo so e yeke dä. Aye so angoro e na bango ndo ti ambeni zo alingbi nga ti fa sioni lege na e. Ye nyen ayeke si na yingo-ti-hinga ti e tongana lakue e ye pëpe ti mä ye so lo fa na e nga e doro akpengba-ndia ti  Nzapa? Tongana ngoi ayeke hon, lo lingbi ti kpengba “legeoko tongana ye so a zö na wen so amû wâ mingi”, so ti tene lo ga tongana yâ ti maboko ti zo so agbu ye ti wâ mingi na a yeke so lo mbeni pëpe (1 Timothée 4:2). Me, yingo-ti-hinga so Tënë ti Nzapa si afa lege na ni ayeke fa lege na zo nzoni.

7. Mbeni kpengba ye so alingbi ti mû lege na e ti mû anzoni desizion ayeke nyen?

⁷ Tongaso, mbeni kpengba ye so alingbi ti mû lege na e ti mû anzoni desizion ayeke ti wara tâ hingango ye ti Tënë ti Nzapa na ti sara ye alingbi na ni. A hon ti tene e mû desizion gi hio hio tongaso, a yeke nzoni e mû ngoi ti gi akpengba-ndia ti Nzapa nga ti sara kua na ngangu ti hinga nda ti ye ti e na ngoi so e yeke sara ye alingbi na akpengba-ndia ni. Même tongana a hunda na e ti mû mbeni desizion na lê ni lê ni, tongana ti Sadrac, Mésac na Abed-Nego, tongana e yeke na tâ hingango ye na ndo Tënë ti Nzapa nga si hingango ye so afa lege na yingo-ti-hinga ti e awe, e lingbi ti mû nzoni desizion na yâ ti mara ye tongaso senge. Ti bâ tongana nyen gango biazo alingbi ti mû maboko nzoni na yâ ti desizion so e ye ti mû, zia e bâ ambeni ye use.

A lingbi e sara kamarade na azo wa?

8, 9. (a) Akpengba-ndia wa afa nene ti kpe ti sara songo na asioni kamarade? (b) Ti duti na asioni kamarade aye ti sara gi tënë ti dutingo na tere ti azo so sarango ye ti ala ayeke kirikiri? Fa nda ni.

⁸ Bazengele Paul atene: “I handa tere ti i pëpe: Zo ti nzoni so atambela na azo ti sioni afuti lege ti lo.” (1 aCorinthien 15:33). Jésus Christ atene lani na adisciple ti lo: “I yeke ti sese so pëpe.” (Jean 15:19). Gi na peko ti so e hinga akpengba-ndia so, hio, e bâ so a yeke kota ye ti kpe ti sara kamarade na azo ti pitan, azo so asara lango-sioni, azo ti nzi, angbâa ti sämba nga na mara ti ambeni zo tongaso (1 aCorinthien 6:9, 10). Ye oko, tongana hingango ye ti e na ndo Tënë ti Nzapa ayeke maï, e bâ so ti mû ngoi ti duti na tere ti mara ti azo tongaso na lege ti bango ala na yâ ti alimon, na ndo ti Internet wala na dikongo ambeti so asara tënë na ndo ti ala ayeke ga nga na ye ti sioni. A lingbi ti tene so ye ti sioni tongaso nga ayeke ga tongana e sara lisoro na “awandendia” na lege ti Internet.​—Psaume 26:4.

⁹ Ka ti sara kamarade na azo so peut-être tambela ti ala ayeke sioni pëpe, me so ala yeke voro tâ Nzapa pëpe ayeke tongana nyen? Mbeti ti Nzapa atene na e: “Sese so kue ayeke na tïtî wato-sioni.” (1 Jean 5:19). E hinga so asioni kamarade ayeke gi pëpe azo so ayeke kanga lê na ndo ti asioni tambela wala so tambela ti ala ayeke kirikiri. Tongaso, lege ti ndara ayeke ti sara kota kamarade gi na azo so andoye Jéhovah.

10. Nyen la ayeke mû maboko na e ti mû anzoni desizion na ndo songo ti e na azo ti gigi?

¹⁰ A yeke tâ ngangu ti kpe azo ti gigi biaku biaku; nga a hunda na e pëpe ti sara tongaso (Jean 17:15). Tongana e yeke na fango tënë, e yeke gue na ekole wala na kua, e yeke wara tere na azo ti gigi na yâ ti aye so kue. Mbeni ita so koli wala wali ti lo ayeke Témoin ti Jéhovah pëpe ayeke wara kpale so mingi ahon ambeni ita. Ye oko, tongana e leke nzoni kode ti e ti bâ yâ ti aye nzoni, e yeke bâ ande so kangbi ayeke na popo ti dutingo na songo mingi pëpe na azo ti gigi nga na sarango kota kamarade na ala (Jacques 4:4). Na sarango tongaso, e lingbi ti mû anzoni desizion ti bâ wala e yeke mû mbage ti e na yâ ti ambeni ye so ayeke nde na programme ti ekole ti e, aye tongana angia ti awanguru na adodo, nga guengo na amatanga nga na akobe so a leke ni ndali ti azo so ayeke sara kua place oko.

Sorongo kua ti nginza

11. Na ndo tënë ti sorongo kua, kozo ye so a lingbi e bâ ayeke nyen?

¹¹ Ti sara kusala na akpengba-ndia ti Bible na mbeni lege so afa atene e yeke biazo ayeke mû maboko na e na yâ ti adesizion so andu yongo kungba ti e so ayeke ti “bata azo ti da ti [e]”. (1 Timothée 5:8). Kozo ye so a lingbi e bâ ayeke mara ti kua ni so: ye so kua ni ahunda na e ti sara. Ti soro mbeni kua so ayeke maï aye so Bible ake ni polele ayeke tâ sioni. Tongaso, atâ Chrétien ayeke yeda pëpe na akua so tënë ti vorongo yanda, nzi, sarango kusala na lege ni pëpe na mênë nga na ambeni sarango ye so Mbeti ti  Nzapa ake ayeke na yâ ni. E yeke tene mvene pëpe nga e yeke handa azo pëpe même tongana patron ti e ahunda na e ti sara tongaso.​—Kusala 15:29; Apocalypse 21:8.

12, 13. Ti adesizion so andu kua ti nginza, na ndo ti lo kua ni mveni ambeni ye wa a yeke kota ye ti bâ ni?

¹² Ka tongana kua ni adoro nga mbeni mbilimbili ndia ti Nzapa tongaso pëpe, e yeke sara tongana nyen? Na ngoi so hingango ye ti e na ndo tâ tënë ayeke kono nga lê ti e ayeke zi nzoni ti bâ yâ ti aye nzoni, e yeke to nda ti bâ ambeni ye so a hunda ti bâ ni kozo si. Ka tongana kua ni asara si e mû mbage ti e na mbeni sarango ye so Bible ake ni? Na tapande mara ti kua tongana kiringo tënë na singa na yâ ti mbeni ndokua ti angia ti nginza? Ambeni ye so a lingbi e gi ti bâ ni nga ayeke zo so ayeke futa e nga ndo so place ti kua ni ayeke dä. Na tapande, tongana e yeke mbeni wakode-kua so azo ayeke iri e ti sara kua ti ala si e wara nginza, fade e yeke yeda na mbeni kua tongana sarango mbamba na tere ti mbeni da ti eglize, na tongaso e mû maboko na maïngo ti vorongo nzapa ti wataka?​—2 aCorinthien 6:14-16.

¹³ Ka tongana e yeke na yâ ti mbeni ndokua so patron ti e ayeda na mbeni kua tongana sarango mbamba na tere ti da ti eglize ti mbeni bungbi ti nzapa ti wataka? Ge, a yeke nzoni ti bâ aye tongana ngangu so e yeke na ni ti mû desizion na ndo ti kua ni nga wala ngoi so a hunda e ti sala na kua ni ayeke duti mingi wala pëpe. Ka tongana kua ni ayeke mbeni ye so ayeke na lege ni, na tapande tokuango lettre na ndo kue na yâ mbeni kodoro, me so na popo ni a yeke wara ando so ayeke maï asarango ye ti sioni? Kpengba-ndia so ayeke na Matthieu 5:45 ayeke ndu desizion so e yeke mû so pëpe? Mbeni ye so a yeke nzoni ti girisa ni pëpe ayeke tongana nyen sarango kua ni lakue lakue alingbi ti ndu yingo-ti-hinga ti e (aHébreu 13:18). Biani, ti yô kungba ti e na ndo tënë ti mungo mbeni desizion ti ndara so andu kua ti nginza ahunda ti tene e leke kode ti e ti bâ yâ ti aye nzoni nga e fa lege na yingo-ti-hinga ti e so Nzapa amû na e.

“Mo bi bê ti mo na Lo na lege ti mo kue”

14. Tongana e ye ti mû mbeni desizion, a yeke nzoni e bâ aye wa?

¹⁴ Ka ti adesizion so andu ambeni ye nde tongana mandango mbeti ayo, yengo dä wala kengo mbeni kode ti kaïngo kobela? Tongana e yeke na mbeni desizion ti mû, a lingbi e gi ti wara akpengba-ndia ti Bible so andu ni nga e sara kusala na kode ti e ti gbu li ti sara ye alingbi na akpengba-ndia ni. Salomon, gbia ti Israël giriri, atene: “Zia bê ti mo kue na L’Eternel, na zia bê ti mo na hingango ye ti mo mveni pëpe. Mo bi bê ti mo na Lo na lege ti mo kue, na fade Lo sara si lege ti mo aga mbilimbili.”​—aProverbe 3:5, 6.

15. Na ndo adesizion so e yeke mû, ye nyen e manda na lege ti akozo Chrétien?

¹⁵ Fani mingi, adesizion so e mû ayeke ndu ambeni zo; na a yeke nzoni e bi bê ti e na tënë so nga. Na tapande, akozo Chrétien ayeke lani mbeni pëpe na gbe ti gbâ ti andia ti Ndia ti Moïse so agbanzi ala ti te ambeni kobe. Ala lingbi lani ti soro ti te ambeni kobe so ândö na gbe ti Ndia a bâ ni tongana sioni kobe me so ayeke sioni pëpe na ambeni lege nde. Ye oko, bazengele Paul asû mbeti na ndo akasa ti nyama so peut-être a sara na ye na yâ ti mbeni temple so azo ayeke voro yanda dä, lo tene: “Tongana kobe  ayeke ye so asara si ita ti mbi atï, fade mbi te nyama lâ oko pëpe, wala peut-être fade mbi sara si ita ti mbi atï.” (1 aCorinthien 8:11-13). Paul awa lani aChrétien ti ngoi ti lo ti bi bê na yingo-ti-hinga ti amba ti ala, ti sara pëpe si ala tï. A lingbi adesizion ti e asara pëpe si e ga ye so “asara si [zo] atï”.​—1 aCorinthien 10:29, 32.

Hunda ndara na tïtî Nzapa

16. Tongana nyen sambela ayeke mbeni ye ti mû maboko na e na yâ ti adesizion so e yeke mû?

¹⁶ Mbeni kpengba ye ti mû maboko na yâ ti adesizion ayeke sambela. Disciple Jacques atene: “Tongana mbeni zo na popo ti i amanke ndara, a lingbi lo hunda Nzapa, Lo so amû ye na azo kue senge senge, Lo zingo na ala pëpe, na fade Lo mû na lo.” (Jacques 1:5). E lingbi ti sambela Jéhovah na bê ti e kue nga e hunda ti wara ndara ti mû anzoni desizion. Tongana e fa agingo bê ti e na tâ Nzapa na e gi fango lege ti lo, yingo vulu alingbi ti mû maboko na e ti gbu nzoni mingi ahon ti kozo nda ti aversê so e yeke bâ ni nga a yeke dabe ti e na ambeni versê so peut-être e girisa ni.

17. Tongana nyen ambeni zo alingbi ti mû maboko na e na yâ ti adesizion so e yeke mû?

¹⁷ Ambeni zo alingbi ti mû maboko na e na yâ ti adesizion so e yeke mû? En, Jéhovah azia ambeni biazo na yâ ti kongregation (aEphésien 4:11, 12). E lingbi ti bâ ala mbilimbili tongana e ye ti mû mbeni kota desizion. Aita so, so ahinga ti bâ ndo na lege ti yingo nga so ahinga ye mingi na ndo ti gigi alingbi ti gboto lê ti e na ndo ti ambeni kpengba-ndia so alingbi ti ndu desizion ti e ni; nga ala lingbi ti mû maboko na e ti “hinga ye so ayeke nzoni ahon”. (aPhilippien 1:9, 10). Ye oko, mbeni tënë so a yeke nzoni e bata ayeke so: a lingbi e sara hange ti zia pëpe si ambeni zo nde la amû adesizion na place ti e. A yeke ti e ti yô kungba ni so.

Gi aye ti nzoni si ayeke ga lakue na peko ti anzoni desizion?

18. A lingbi ti tene nyen na ndo ti aye ti peko ti mbeni nzoni desizion?

¹⁸ Gi aye ti nzoni si ayeke ga lakue na peko ti adesizion so zo amû ni biani na lege ti akpengba-ndia ti Bible nga so lo gbu li ti lo dä nzoni? En, gi aye ti nzoni si ayeke ga lakue na nda ni. Ye oko, ngoi na ngoi, aye so asi fade fade na pekoni alingbi ti duti sioni. Sadrac, Mésac na Abed-Nego ahinga lani so ala lingbi ti kui tongana ala mû desizion ti ke ti voro kota image ni (Daniel 3:16-19). Legeoko nga, na peko ti so abazengele atene na kota da-ngbanga ti aJuif so a yeke ngbanga ti ala ti mä Nzapa so lo yeke mokonzi ahon ti mä azo, a pika ala awe si a ga ti zi ala (Kusala 5:27-29, 40). Na ndo ni, “lâ na pasa” wala ye so zo aku tere ti lo na ni pëpe alingbi ti sara si aye ti peko ti mbeni desizion aduti sioni (Zo-ti-fa-tene 9:11). Tongana e wara mbeni kpale na peko ti mbeni nzoni desizion so e mû, e lingbi ti duti na beku so fade Jéhovah ayeke mû maboko na e ti gbu ngangu nga na nda ni lo yeke iri deba nzoni na ndo ti e.​—2 aCorinthien 4:7.

19. Tongana nyen e lingbi ti yô kungba ti e so andu mungo adesizion na mbeto pëpe?

¹⁹ Tongaso, tongana e yeke mû adesizion, a lingbi e gi akpengba-ndia ti Mbeti ti Nzapa nga e sara kusala na kode ti gbungo li ti e ti sara ye alingbi na akpengba-ndia ni. E kiri singila mingi na Jéhovah ndali ti maboko so lo mû na e na lege ti yingo vulu ti lo nga na aita biazo ti yâ ti kongregation. Teti so Mbeti Nzapa ayeke fa lege na e na e yeke wara mungo maboko ti yingo vulu nga na ti aita biazo ti kongregation, zia e duti na mbeto pëpe ti yô kungba ti e so andu mungo anzoni desizion.

Mo manda nyen?

• Mbeni kpengba ye so alingbi ti mû lege na e ti mû anzoni desizion ayeke nyen?

• Tongana nyen guengo na li ni ti ga biazo alingbi ti ndu lege so e soro na akamarade?

• Ambeni kota ye so a lingbi e bâ tongana e ye ti mû desizion na ndo tënë ti kua ti nginza ayeke so wa?

• Aye wa ayeke dä ti mû maboko na e tongana e yeke mû adesizion?

[Ahundango tënë ti manda na ye]

[Foto na lembeti 22]

Kengo yanga so Adam na Eve ake lani afa na e mbeni kpengba ye ti manda

[Foto na lembeti 24]

Kozo ti mû mbeni kota desizion, gi akpengba-ndia ti Mbeti ti Nzapa