1, 2. Zo wa la amû na e yingo-ti-hinga? Ngbanga ti nyen a lingbi e kiri singila ndali ni?

JÉHOVAH NZAPA acréé e azo na lo mû na e liberté ti soro ye so bê ti e aye. Nzapa amû na kozo koli, kozo wali nga na amolenge ti ala mbeni pendere ye ti fa lege na ala. A yeke yingo-ti-hinga, mbeni ngangu so ayeke mû lege na e ti hinga ye so ayeke nzoni wala sioni. Tongana e sara kua nzoni na yingo-ti-hinga ti e alingbi ti mû maboko na e ti sara ye ti nzoni nga ti ke ye ti sioni. Tongaso, so Nzapa amû na e yingo-ti-hinga afa polele so lo ye e nga lo ye ti tene azo kue asara ye ti nzoni.

² Laso nga kue, azo ayeke na yingo-ti-hinga. (Diko aRomain 2:14, 15.) Atâa so azo mingi asara ye ague nde na afango ye ti Bible, ambeni ayeke dä so asara ye ti nzoni nga ala ke ye ti sioni. Yingo-ti-hinga ti azo mingi ake na ala ti sara aye ti sioni. Tara ti bâ tongana nyen la azo ayeke sara aye ti sioni mingi na yâ ti dunia tongana fade zo oko ayeke na yingo-ti-hinga ape. Kite ayeke pëpe so e yeke mä fade tënë ti sarango sioni mingi ahon ti so e yeke mä laso. E mû merci mingi na Jéhovah so amû na e azo yingo-ti-hinga.

3. Tongana nyen la yingo-ti-hinga ti e alingbi ti mû maboko na e na yâ ti congrégation?

 ³ Nde na azo ti dunia so, awakua ti Jéhovah ayeke fa lege na yingo-ti-hinga ti ala. Ala ye ti tene yingo-ti-hinga ti ala afa na ala ti sara ye ague oko na afango ye ti Bible na ndo ti ye so ayeke na lege ni wala ye so ayeke na lege ni ape nga na ndo ti ye ti nzoni na ye ti sioni. Tongana e fa lege nzoni na yingo-ti-hinga ti e alingbi ti sara si aita aduti beoko na yâ ti congrégation. Ye oko, ti tene e fa lege na yingo-ti-hinga ti e nga e sara kua na ni, a hunda pëpe ti hinga gi ye so Bible afa. Bible afa so ti tene e duti na nzoni yingo-ti-hinga a lingbi e duti na mabe nga na ndoye. Paul atene: “Nda ni so mbi mû yanga so ayeke ti tene e duti na ndoye so alondo na vuru bê, na nzoni yingo-ti-hinga nga na mabe so ayeke ti handango lê ti zo pëpe.” (1 Tim. 1:5). Na ngoi so e yeke fa lege na yingo-ti-hinga ti e nga e sara ye alingbi na ye so lo yeke fa na e, e yeke kiri ti ye Jéhovah mingi nga mabe ti e ayeke kpengba. Tongaso, fason so e yeke sara kua na yingo-ti-hinga ti e la ayeke fa wala e kpengba na lege ti yingo wala pëpe. A yeke fa nga ye so ayeke na yâ ti bê ti e nga kota nzara so e yeke na ni ti nzere na lê ti Jéhovah. Biani, yingo-ti-hinga ti e la ayeke fa nga vrai sarango ye ti e.

4. Tongana nyen la e lingbi ti fa lege na yingo-ti-hinga ti e?

⁴ Me tongana nyen la e lingbi ti fa lege na yingo-ti-hinga ti e? A lingbi e diko Bible lakue, e gbu li ti e na ndo ti ye so e diko nga e sambela Jéhovah ti mû maboko na e ti sara ye alingbi na ye so e manda. Ye so afa biani so, gi ti hinga ye na ndo ti aye so asi, so a sara tënë ni na yâ ti Bible nga ti hinga ye na ndo ti andia alingbi ape. A lingbi aye so e yeke manda na yâ ti Bible asara si yeke yeke e hinga Jéhovah nzoni mingi, e hinga asarango ye ti lo nga e hinga aye so lo ye nga na aye so lo ke. Na ngoi so e yeke hinga ye mingi na ndo ti Jéhovah, yingo-ti-hinga ti e ayeke fa na e hio ye so Jéhovah aye wala ye so lo ke. Ye so a lingbi ti pusu e ti sara ye tongana lo.

5. Nyen la e yeke bâ na yâ ti article so?

⁵ Ye oko, e lingbi ti hunda tere ti e, e tene: Tongana e fa lege nzoni na yingo-ti-hinga ti e alingbi ti mû maboko na e tongana nyen na ngoi so e ye ti mû adesizion? Tongana nyen la e lingbi ti ne yingo-ti-hinga ti amba ti e aChrétien? Nga, tongana nyen la yingo-ti-hinga ti e alingbi ti pusu e ti sara ye ti nzoni? Zia e bâ aye ota so yingo-ti-hinga ti e alingbi ti mû maboko na e na yâ ni: (1) tënë ti seni, (2) ngia nga na (3) fango tënë.

6. Adesizion wa la e yeke mû tongana andu tënë ti seni?

⁶ Bible awa e ti ke aye so alingbi ti sara sioni na e nga ti sara ye na lege ni tongana andu tënë ti tengo ye wala nyongo ye (aProv. 23:20; 2 aCor. 7:1). Tongana e sara ye alingbi na afango ye ti Bible, e yeke duti kamême na nzoni seni, même tongana mbakoro awoko e wala mbeni mbage ti tere ti e abuba. Na ambeni kodoro, mo yeke wara ayorö ti hôpital nga na ti kodoro. Aita ayeke sara lettre lakue na aita ti filiale ti hunda ala na ndo ti ayorö nde nde so ala lingbi ti soigné na tere ti ala. Aita mingi ayeke hunda ndo, atene: “Eskê mbeni wakua ti Jéhovah alingbi ti soigné tere ti lo na yorö tongaso senge?”

7. Tongana nyen la e lingbi ti mû desizion na ndo ti tënë ti kaïngo kobela?

⁷ A lingbi aita ti filiale wala a-ancien ti congrégation amû desizion pëpe na place ti mbeni ita tongana andu tënë ti seni, même tongana lo la lo hunda na ala ti fa na lo ye so a lingbi lo sara (aGal. 6:5). Ye oko, ala lingbi ti sara lisoro na lo na ndo ti ye so Jéhovah afa ti mû maboko na lo ti mû nzoni desizion. Na tapande, ala lingbi ti dabe ti ita ni na commandement ti Bible so ahunda na e ti  “gbanzi tere ti [e] na . . . mênë.” (Kus. 15:29). Commandement so alingbi ti mû maboko na ita ni ti hinga polele so lo lingbi pëpe ti yeda ti tene a soigné lo na mênë wala na mbeni yorö so mbeni kota mbage ti mênë ayeke na yâ ni. Ye so alingbi nga ti mû maboko na lo ti sara kua nzoni na yingo-ti-hinga ti lo na ngoi so lo yeke mû desizion na ndo ti akete kete mbage ti mênë. * Me ambeni wango ti Bible wa la alingbi ti mû maboko na e ti mû anzoni desizion na ndo ti tënë ti ayorö so e lingbi ti soigné na tere ti e?

8. Tongana nyen la aPhilippien 4:5 alingbi ti mû maboko na e na ndo ti tënë ti seni?

⁸ A-Proverbe 14:15 atene: “Zo so li ti lo ayeke dä pëpe, lo yeda na tënë kue, me zo ti ndara abata lege ti lo nzoni.” Ambeni kobela ayeke dä so yorö ni ayeke dä ape. Tongaso, a yeke nzoni e sara hange na ayorö so azo atene ayeke soigné zo me so mbeni ye oko afa ape so ayeke soigné zo. Paul atene: “Zia azo kue ahinga so ala yeke sara ye na lege ni.” (aPhil. 4:5). Tongana e sara ye na lege ni ayeke sara nga si e mû ngoi ti e mingi ndali ti kua ti Jéhovah ahon ti tene e mû ngoi ti e mingi ndali ti seni ti e. Tongana e mû ngoi ti e mingi gi ndali ti seni ti e, e lingbi ti ga zo so ayeke zia lê ti lo gi na ndo ti aye ti lo wani (aPhil. 2:4). E hinga so e lingbi pëpe ti duti na mbeni seni so ayeke nzoni-kue na yâ ti dunia so. Tongaso, a yeke nzoni e sara kue ti zia vorongo Jéhovah na kozo ndo na yâ ti fini ti e.—Diko aPhilippien 1:10.

9. Tongana nyen la tënë so ayeke na aRomain 14:13, 19 andu adesizion so e yeke mû na ndo ti tënë ti seni? Tongana nyen la desizion ti e alingbi ti buba dutingo beoko ti e?

⁹ Mbeni Chrétien so asara ye na lege ni ayeke forcé amba ti lo pëpe ti yeda gi na bango ndo ti lo. Na mbeni kodoro ti Poto, mbeni ita-koli na wali ti lo awa lani aita ti te ambeni kobe ape nga ti nyon ambeni yorö ndali ti seni. Ambeni ita ayeda na tënë ti ala ni, me ambeni ake. A si na mbeni ngoi, aita so ayeda na ni so abâ so ala wara ye ti nzoni na peko ni ape a sara si ala sara ngonzo. Ita-koli so nga na wali ti lo ayeke lani na droit ti soro ayorö so ala wani aye ti nyon nga na ambeni kobe so ala ye ti te. Me, eskê a yeke lani na lege ni ti tene ala buba dutingo beoko ti aita na yâ ti congrégation ndali ti tënë ti seni? Ândö na Rome, ambeni Chrétien ayeke lani na abango ndo nde nde na ndo ti ambeni kobe nga na ambeni matanga. Wango wa la Paul amû lani na ala? Lo tene: “Mbeni zo abâ ti lo mbeni lango tongana kota lango ahon mbeni. Mbeni nde abâ ti lo mbeni lango ni tongana atanga ni kue. Zia zo oko oko ahinga na yâ ti li ti lo so ye ni ayeke biani tongaso.” A lingbi lani aita azia pëpe na gbele amba ti ala mbeni ye so alingbi ti sara si ala pika gere ti ala dä.—Diko aRomain 14:5, 13, 15, 19, 20.

10. Ngbanga ti nyen a lingbi e ne adesizion ti amba ti e? (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti article ni.)

¹⁰ Tongana e hinga pëpe raison so apusu  mbeni mba ti e Chrétien ti mû desizion na ndo ti mbeni ye so abâ gi lo wani, a lingbi e fa ngbanga hio na ndo ti lo pëpe wala a lingbi e forcé lo ape ti changé bango ndo ti lo. Peut-être yingo-ti-hinga ti lo “awoko” nga a yeke na bezoin ti tene a leke ni si a fa lege na lo nzoni, wala a fa ngbanga na ndo ti lo wala ambeni zo hio (1 aCor. 8:11, 12). Na mbeni mbage, peut-être a yeke e la e yeke na bezoin ti bâ yingo-ti-hinga ti e ti bâ wala e yeke na bezoin ti kiri ti fa lege na ni ti tene asara kua ague oko na afango ye ti Nzapa. A yeke na e oko oko ti mû desizion na ndo ti tënë ti seni nga ti yeda na aye so ayeke si na pekoni.

11, 12. Wango ti Bible wa la a lingbi e girisa ni ape na ngoi so e yeke soro angia?

¹¹ Jéhovah acréé e na mbeni lege so amû lege na e ti sara ngia nga ti wara nzoni dä. Salomon atene so “lâ ti sara ngia” nga “lâ ti dodo” ayeke dä (Zo-ti. 3:4). Me a yeke pëpe angia kue la ayeke nzoni, ayeke kpengba zo nga ayeke dë bê ti zo. A yeke nga nzoni pëpe ti mû ngoi mingi ti sara gi na ngia wala ti sara ni lakue lakue. Tongana nyen la yingo-ti-hinga ti e alingbi ti mû maboko na e ti sara anzoni ngia nga ti wara nzoni dä?

¹² Bible awa e ti ke “akusala ti mitele”. A yeke akusala tongana “lango-sioni, sioni ye, sarango sioni ye na kamene pëpe, vorongo yanda, sarango yorö, kengo tere, tiri, mbanda, sarango ngonzo lakue, papa, kangbi, tënë ti secte, kota bê, nyongo sämba ahon ndo ni, pumba ti kirikiri nga na ambeni ye tongaso.” Paul atene so “azo so angbâ ti sara aye so, fade royaume ti Nzapa ayeke ga ti ala pëpe.” (aGal. 5:19-21). Tongaso, e lingbi ti hunda tere ti e: ‘Eskê yingo-ti-hinga ti mbi ayeke mû maboko na mbi ti kpe angia so ayä na nduzu tënë ti mara, ti mandako, wala so na yâ ni a sara ngangu na zo? Eskê yingo-ti-hinga ti mbi ayeke sara tënë na mbi na ngoi so bê ti mbi ayeke gi ti pusu mbi ti bâ mbeni film so na yâ ni a yeke fa porno, lango-sioni, nyongo sämba ahon ndo ni wala aye ti asioni yingo?’

13. Tongana nyen la wango so ayeke na 1 Timothée 4:8 nga na aProverbe 13:20 amû maboko na e na ndo ti tënë ti ngia?

¹³ Na yâ ti Bible, e yeke wara nga ambeni fango ye so alingbi ti mû maboko na e ti fa lege na yingo-ti-hinga ti e na ndo ti tënë ti sarango ngia. Mbeni fango ye ni ayeke so “tarango tere na lege ti ngia ti awanguru ayeke sara nzoni na zo gi kete”. (1 Tim. 4:8). Azo mingi atene so tongana zo asara sport lakue ayeke sara si lo yeke duti na nzoni seni nga lo yeke ga mbakoro hio ape. Tongana e ye ti sara sport na groupe, a lingbi e sara ni na azo wa? A-Proverbe 13:20 atene na e, a tene: “Zo so atambela na awandara, fade lo ga wandara, me zo so aga ndeko ti awabuba, fade lo wara vundu dä.” A yeke polele so a lingbi e sara kua na yingo-ti-hinga ti e so Bible afa lege na ni na ngoi so e yeke soro angia.

14. Tongana nyen la mbeni sewa asara ye alingbi na aRomain 14:2-4?

¹⁴ Christian na wali ti lo Daniela ayeke na amolenge-wali use. Christian atene: “Na ngoi so e yeke voro Nzapa na yâ ti sewa, e sara tënë na ndo ti sarango ngia. E bâ so ambeni ngia ayeke dä so ayeke nzoni, me ambeni ayeke sioni. Azo wa la e lingbi ti sara ngia na ala? Mbeni molenge ti e ni atene na e so na ngoi ti wungo tere na ekole, lo bâ so ambeni Témoin so ayeke maseka asara ye na lege ni ape. Nga ala gi ti pusu lo ti sara ye tongana ala. E tene na lo so, e oko oko kue e yeke na yingo-ti-hinga, nga a lingbi e zia si a fa lege na e ti soro ye so e ye ti sara nga na azo so e na ala e ye ti sara ni.”—Diko aRomain 14:2-4.

15. Tongana nyen la Matthieu 6:33 alingbi ti mû maboko na e na ngoi so e yeke soro ngoi ti sarango ngia?

¹⁵ Ngoi oke la mo yeke mû ti sara na  ngia? Mo yeke zia akua ti Jéhovah, so ti tene guengo na abungbi, fango tënë nga na mandango ye mo wani, na kozo ndo? Wala ngia la mo zia na kozo ndo? Aye wa la ayeke kota ye na lê ti mo? Jésus atene: “Ala ngbâ ti gi royaume ti Nzapa na mbilimbili ti lo kozoni, na fade a yeke zia na ala aye so kue na ndo ni.” (Mat. 6:33). Yingo-ti-hinga ti mo ayeke pusu mo ti zia na gbele mo aye so ague oko na wango ti Jésus so?

16. Yingo-ti-hinga ti e ayeke pusu e ti sara nyen?

¹⁶ Tongana e fa lege na yingo-ti-hinga ti e nzoni, a yeke mû lege na e ti ke aye ti sioni nga a yeke pusu e ti sara anzoni ye. Mbeni nzoni ye ni ayeke ti tene e fa tënë da na da nga na alege kue so azi na e. A yeke ye so yingo-ti-hinga ti Paul apusu lo ti sara la. Lo tene: “A yeke ye so a hunda na mbi ti sara ni la. Biani, mawa na mbi tongana mbi fa nzoni tënë pëpe!” (1 aCor. 9:16). Tongana e sara ye tongana lo, e yeke duti na nzoni yingo-ti-hinga ndali ti so e hinga so e yeke sara ye so ayeke nzoni. Nga, tongana e fa nzoni tënë na azo ayeke sara si yingo-ti-hinga ti ala ayeke pusu ala ti sara nzoni ye. Paul atene: “Na sarango si tâ tënë asigigi polele, na lê ti Nzapa e yeke sara nzoni tënë ti e na gbele yingo-ti-hinga ti azo kue.”—2 aCor. 4:2.

17. Tongana nyen la mbeni molenge-wali asara ye alingbi na yingo-ti-hinga ti lo?

¹⁷ Na ngoi so Jacqueline ayeke lani na ngu 16, lo yeke manda biologie na ekole. Ye oko, a yeke fa ye lani na a-élève na ndo ti évolution. Jacqueline atene: “Yingo-ti-hinga ti mbi amû lege na mbi pëpe ti sara tënë na ngoi ti cours ni tongana ti so mbi yeke sara ka. Mbi yeda lani na tënë ti évolution ape. Mbi gue na tere ti professeur ni mbi fa na lo tënë ti mabe ti mbi. Bê ti mbi adö ti bâ so, lo sara ye na mbi na nzoni bê, nga lo tene na mbi ti sara tënë na ndo ti création na amba ti mbi ti klase kue.” Tere ti Jacqueline anzere lani mingi ndali ti so lo mä yingo-ti-hinga ti lo so Bible afa lege na ni nga lo sara ye alingbi na ye so yingo-ti-hinga ni afa na lo. Yingo-ti-hinga ti mo nga kue ayeke pusu mo ti sara ye ti nzoni?

18. Ngbanga ti nyen a lingbi e duti na mbeni yingo-ti-hinga so ayeke nzoni nga so e lingbi ti zia bê ti e kue na ni?

¹⁸ E leke na bê ti e ti sara ye alingbi na afango ye ti Jéhovah nga na andia ti lo. Yingo-ti-hinga ti e alingbi ti mû maboko na e ti sara ni. Tongana e diko Bible lakue, e gbu li ti e na ndo ti aye so e yeke diko, nga e sara kue ti sara ye alingbi na ni, e yeke fa lege na yingo-ti-hinga ti e. Ye so alingbi ti sara si e zia bê ti e kue na pendere cadeau so ti fa lege na e.