1, 2. (a) Yooseefinna maatesi heeshsho soorrantinohu hiittoonniiti? (b) Yooseefi minaamasira kulinohu bushu duduwi hiikkonneeti?

 YOOSEEFI gatino uduunne gamba asse harrichoho hogowanni no. Hakkawote gobba tunsote; Yooseefi Beetelihemete qacha kawa kaꞌa lae, harricho gaꞌnanni doogo haꞌranno gara heda dandaatto. Isi Gibitse haꞌranni no. Isi hakkawote albasiinni noota seeda doogo hedinoti dihuluullissannote. Gibitsete manni, insa coyiꞌranno qaalinna budinsa Yooseefiranna maatesira wosincho ikkino daafira, maatesi hakkiichi heeshsho rosa dandiita ikka?

² Yooseefi macciishshinoha busha duduwo baxanno minaamasira Maariyaamira kula shota ikka hooggusirono, ikkita ikke kulinose. Isi, ‘Moote Heeroodisi qaaqqonke shaara hasiꞌrinota Maganu sokkaasinchi haaqeetenni kulinoe’ yee kulise! Hakko daafira, insa Beetelihemetenni rahe fula hasiissannonsa. (Maatewoosi 2:13, 14 nabbawi.) Maariyaami tenne macciishshite lowo geeshsha massino. Afinori nookkiha hakkoye beebbaataamo qaaqqo shaara hedinohu ma ikkinoho? Maariyaamirano Yooseefirano tini hibbo ikkitinonsa. Ikkirono, insa Yihowa addaxxino daafira, Gibitse haꞌrara qixxaawi.

3. Yooseefinna maatesi Beetelihemetenni fulte hadhu woyitire xawisi. (Misileno lai.)

³ Yooseefi, Maariyaaminna Yesuusi hashsha Beetelihemetenni fule haꞌri woyite, Heeroodisi hedino bunshe afinokkihu Beetelihemete manni takki yee goxe no. Yooseefi maate alba wodiidira wodhite hadhanni heedheenna, soojjaatoonni arrishsho lekka abbitu; hakkawote Yooseefi albillittete heeshshonsa daafira yaadinoti dihuluullissannote. Anga ajinohu kuni hanaaxichi, wolqaataamu diini maatesi gawajjannokki gede agara dandaanno? Isi woꞌmanka woyite minisi manna towaaxxa dandaa ikka? Maganu Yihowa Yooseefira konne baxxino qaaqqo lossanno gede jawa qoosso uyinosi. Ikkina isi konne qeechasi wonsha dandaa ikka? Addanko kuri baalunkuri Yooseefi lowo geeshsha yaachishannoreeti. Yooseefi fonqolo ikkannoha mitto mittonka coye qeele saino gara xiinxallanke, ninke baalunku hakko iso annuwa ikkinoommori ammanatenni Yooseefi faale haꞌra hasiissannonkehu mayiraatiro huwanteemmo gede kaaꞌlitannonke.

4, 5. (a) Yooseefi heeshsho soorrantinohu hiittoonniiti? (b) Yooseefi jawa hadara adhanno gede mittu sokkaasinchi jawaachishinosihu hiittoonniiti?

⁴ Mittu diri albaanni, Yooseefi Naaziretete katamira heeꞌre Heeli beetto adhara coyiꞌramihu gedensaanni, heeshshosi soorrannori ikkino. Yooseefi, Maariyaami dancha amanyoote afidhinotanna ammanantino beetto ikkitinota afino. Hakkiinni kayi ise godowii noota afi! Hakko daafira, ise mannu albaanni shollisha giwe mannu afikkinni agurara hedino. a Ikkollana, mittu sokkaasinchi Maariyaami godobbinohu Yihowahu qullaawu ayyaaninni ikkinota Yooseefira haaqeetenni kulisi. Qoleno sokkaasinchu, Maariyaami iltanno qaaqqi “mannasi cubbunni [gatisannota]” kulinosi. Sokkaasinchu Yooseefi, “Maariyaami . . . adha waajjitooti” yee jawaachishinosi.—Mat. 1:18-21.

⁵ Yooseefi keeraanchonna hajajamanno mancho ikkino daafira, sokkaasinchu yiinosire assino. Isi, umisiha ikka hoogirono Maganoho lowo geeshsha muxxe ikkino qaaqqo lossara maahoyye yiino; kuni jawa hadaraati. Gedensoonni, Yooseefinna godowii noo minaamasi mootete hajajo ayirrise, kiiramara Beeteliheme haꞌrino. Qaaqqu ilaminohu hakkooti.

6-8. (a) Xaano Yooseefinna maatesi heeshsho soorrannori woluri mayi ikkino? (b) Hattenne “beeddakko” soyinohu Sheexaane ikkinota mayinni anfeemmo? (Lekkaalliidi qaagiishshano lai.)

⁶ Yooseefi maatesi adhe Naazirete dihigino. Hatteentenni, insa Yerusaalametenni mite 10km xeertiꞌre noohu Beetelihemete katamira heeꞌra hanafi. Insa buxane ikkirono, Yooseefi Maariyaaminna Yesuusa towaaxxatenna gawajjannonsa coyinni agarate dandiire baala assino. Insa mulenni, heeꞌrannoha shiima mine afiꞌri. Hakkiinni, Yesuusira mittu diri balla ikkisita, xaano hedeweelcho maatensa heeshsho soorrannori ikki.

⁷ Mitto barra, beeddahe laꞌanno ayyaanto Soojjaati raginni kaꞌe Yooseefi minira daggu; insa xeertotenni Baabiloonete gobbanni dagginore ikkitukki digattino. Insa Yooseefinna Maariyaami minira dagginohu “beeddakko” massaggeennansaati; kuni manni, albillitte Ayihudete moote ikkanno qaaqqo laꞌꞌara dayino. Insa tenne maate lowo geeshsha ayirrissino.

⁸ Tini ayyaanto affe assitinoreno ikko ikkano hoogo, Yesuusira buutote qarri iillanno gede assitino. Insa kaꞌu woyite laꞌino “beeddakko” umo Beeteliheme ikkikkinni Yerusaalame massitinonsa. b Insa hakkiira marte, Ayihudete moote ikkanno qaaqqo laꞌnammora dangoommo yite bushu mootera Heeroodisira kultu. Kuni manchi konne duduwo macciishshe hinaasino daafira, hanqe fuu yii.

9-11. (a) Heeroodisinna Sheexaane roortanno wolqa afidhinori maa assitino? (b) Yooseefi maate Gibitse hadhino gari, maattotenna afuu xaggera kullannirinni baxxannohu hiittoonniiti?

⁹ Ikkollana, Heeroodisitano Sheexaanunnitano roortanno wolqa afidhinori  no. Hatto yineemmohu mayiraati? Martino ayyaanto, Yesuusa mine amasi ledo nooha laꞌuti, mittoreno assenke yitukkinni afansha uyitunsa. Yooseefinna Maariyaami hedeweelcho, muxxe ikkino uduunne yaano culka, hixaananna kaarbe afiꞌriti lowo geeshsha dhagge assiꞌrikki digatino! Ayyaanto wirri yite higge, qaaqqo hiikko affinoro Moote Heeroodisira kultara heddino. Yihowa kayinni sammi yee dilaino. Isi haaqeetenni ayyaanto wole doogo amadde gobbansa higganno gede hajajino.—Maatewoosi 2:1-12 nabbawi.

¹⁰ Ayyaanto gobbansa hadhuhu gedensaanni, bayichonko Yihowa sokkaasinchi Yooseefi togo yee qorowisiisisi: “Heeroodisi qaaqqo shaara hasiꞌranni noona, kaꞌe amate ledo haadhe Gibitse xooqi! Kulammohe geeshsha hakko keeshshi!” (Mat. 2:13) Konni daafira, tenne fooliishshora bitimaho laꞌnummonte gede, Yooseefi bayichonko yinoonnisire assino. Isi wolu baalunku coyinni qaaqqu keere roorsino daafira, maatesi adhe Gibitse haꞌrino. Hatti Magano affinokki ayyaanto lowo waaga afiꞌrino afansha uyitinonsa daafira, xa Yooseefi Gibitse haꞌranno woyitiranna hakko mare heeꞌrate maatesira hasiisannore lowore afiꞌrino.

¹¹ Maattonna afuu xagge, Yooseefinna maatesi Gibitse hadhinota kultanno xagge wirte, ‘Qaaqqu Yesuusi maalaletenni doogo haransino, mulqidhannori gawajjitannonsata hoolino, wole agurina amasi laalo xinqidhanno gede saattichu haqqicho heeshshi yitanno gede assino’ yitanno. c Noore coyiꞌniro kayinni, Yooseefi maate hattee seeda doogo hadhu woyite lowo geeshsha daafurtino.

12. Gawajjannori batiꞌrinote tenne alamera ooso lossidhanni noo annuwinna amuuwi Yooseefiwiinni maa rossanno?

¹² Annuwunna amuuwu Yooseefiwiinni lowore rosa dandiitanno. Yooseefi maatesi gawajjannorinni agarate yee mittoreno xiixamikkinni loososinna umisi injo facci asse agurino. Addanko isi maatesi Yihowa uyinosite muxxe elto gede asse laꞌꞌanno. Xaa yannara annuwunna amuuwu oosonsa lossidhanni noohu gawajjannori batiꞌrinote, maaeelanna wedelloota huntara dandiitanno alame aanaati. Yooseefi assinonte gede annuwunna amuuwu, oosonsa togoohu gawajjanno coyiwiinni agarate dandiiture baala assansa lowo geeshsha naandannite!

13, 14. Yooseefinna Maariyaami oosonsa lossiꞌrate wirro Naazirete hadhinohu mayiraati?

¹³ Sokkaasinchu mulenni Heeroodisi reyinota Yooseefira kulinosi daafira, Yooseefi maate Gibitsete lowo yanna keeshshitinoha dilawanno. Hakko daafira, Yooseefi maatesi adhe ilamino gobba higi. Qullaawu  Maxaafi giddo, Yihowa Beettosi “Gibitsetenni” woshshannota balanxe masaalloonni. (Mat. 2:15) Yooseefi tini masaalo woꞌmitanno gede kaaꞌlino. Ikkina xa maatesi hiikko heedhuro woyyanno ikka?

¹⁴ Yooseefi xiinxalla manchooti. Isi Heeroodisi darga Yihudu gobbara moohe nooha Arkeloosi waajjasi garankolla; mayira yiniro, Arkeloosino godowa kaajjadohonna lubbo shaannoho. Yooseefi Maganu uyinosi biddishshi garinni, isonna maatesi gawajjannori heeꞌrannokki gede Yerusaalametenni xeertiꞌre, aliyyeenni Galiilu gobbara nooha Naaziretete katama haꞌrino. Isinna Maariyaami oosonsa lossidhinohu hakkooti.—Maatewoosi 2:19-23 nabbawi.

15, 16. Yooseefi loosanno loosi hiittooho? Isi hiittoo uduunne horoonsiꞌrinoha ikkara dandaanno?

¹⁵ Yooseefi maate bikku heeshsho heedhanno; ikkirono, injiinonsakkiri lowori no. Qullaawu Maxaafi, Yooseefi hanaaxichaho yaanno; kuni qaali Yooseefi addi addiha haqqu looso loosannota leellishannoho. Lawishshaho hakkawaro hanaaxichu, haqqe karanno, karroonni haqqe loosu bayichira guranno; qoleno mine minate, yowolo seekkate, shiimmaadda buussa karate, hattono gaare, haqqu gomma, qambaranna woleno loosu uduunne seekkate haqqe mooshshe qixxeessanno. (Mat. 13:55) Kuni lowo geeshsha daafursannoho wolqate loosooti. Hundi waro hanaaxe shattaru mininsara xullote woy mininsa mule daase qasidhe loossanno.

¹⁶ Yooseefi loosoho addi addi uduunne horoonsiꞌranno; mitu uduunni annisiwiinni ragiꞌrinoha ikkikki digatino. Yooseefi tumbe, chooke, billawa, magaaze, faase, siwiilu madooshsha, haqqu madooshsha, moroda, ura, addi addi gari haphaayyo, hattono waaga batidhurono mite misimaare horoonsiꞌrinoha ikkara dandaanno.

17, 18. (a) Yesuusi losso annisiwiinni maa rosino? (b) Yooseefi albinni roore diinaggaawe loosa hasiissinosihu mayiraati?

¹⁷ Hanni Yesuusi shiinqu heeꞌre, losso annisi loosannore laꞌꞌanno gara hedi. Isi Yooseefi loosannoha mitto mittonka looso hixamanye laꞌꞌanni heeꞌre, annisi dasa, kaajjado cigillasinna qarummasi lae dhagge assiꞌrinoti dihuluullissannote. Yooseefi qaaqqisira mito shiimmaadda looso rosiisisikki digatino; lawishshaho xaaula mitirinni rige hifa hoolanno gara leellishinosiha ikkara dandaanno. Isi loosoho horoonsiꞌranno haqqe mereero lawishshaho, odakkote, qilxotenna ejedhete mereero noo badooshshe Yesuusira kulinosiha ikkara dandaanno.

 ¹⁸ Yesuusi, annisi haqqe karanno, yabbannonna haqqetenni addi addi uduunne seekkanno wolqa afiꞌrinoha calla ikkikkinni, iso, amasinna roduuwasi baxillunni towaatannoha ikkinota afino. Yooseefinna Maariyaami maate lexxitanni hadhino; gedensoonni insa Yesuusano agurranna ajayi ajeenna lee ooso ilino. (Mat. 13:55, 56) Hakko daafira, Yooseefi tenne baala maatesi towaaxxate albinni roore diinaggaawe loosa hasiissinosi.

19. Yooseefi maatesi ayyaanaamittetenni towaaxxannohu hiittoonniiti?

¹⁹ Ikkollana, Yooseefi wolu baalunkurinni roore hasiisanno loosi maatesi ayyaanaamittetenni towaata ikkitinota huwatino. Hakko daafira, isi yanna gaaꞌme oososira Maganu Yihowarenna Seerasi rosiisino. Isinna Maariyaami oosonsa qooxeessinsara noohu xaadu minira woꞌmanka woyite adhite hadhanno; Muse Seera nabbambe kaꞌne tirosi xawinsannihu hakkooti. Yesuusi hakkiinni higanno woyite batinye xaꞌmo xaꞌmannoha ikkara dandaanno; Yooseefino hattee baala xaꞌmo qolate dandaamisire baala assannoti egennantinote. Qoleno, Yooseefi maatesi Yerusaalamete ayirrinsanni ayyaanira adhe haꞌranno. Yooseefi, diru dirunku ayirrinsanniha Faasiku ayyaana ayirrise qae higate 120km ikkitanno doogo lame lamala haꞌra hasiissannosiha ikkara dandaanno.

20. Maatete umo ikkino Kiristaani Yooseefi faale haꞌra dandaannohu hiittoonniiti?

²⁰ Xaa yannarano, maatete umo ikkitinori Yooseefi faale hadhanno. Insa maatensa maalaamittetenni towaaxxate diinaggaabbe loossannoha ikkirono, wolu baalunkurinni roorsite oosonsata ayyaanaamittete hasatto wonshitanno. Insa maatete magansiꞌra massagate, hattono oosonsa songote gambooshshenna jajjabba gambooshshe adhite haꞌrate dandiiture baala assitanno. Yooseefi gede insano, oosonsara assitannohu wolu baalunkurinni roorino coyi insara Yihowa daafira rosiisa ikkitinota huwattino.

21. Faasiku yanna Yooseefi maatera hiittoo yannaati? Yooseefinna Maariyaami Yesuusi ledonsa nookkita afinohu mamooteeti?

²¹ Yesuusi 12 dirihu heeꞌreenna, Yooseefi bashshosinte gede maatesi Yerusaalame adhe haꞌri. Hatti Faasiku ayyaana ayirrinsannite hagiirru yannaati; tenne yannara, lowo maate gamba yite mitteenni, badheessu xeeni halja assinoha gaxarete qooxeessa amadde hadhanno. Batinyu Ayihudete manni Yerusaalamete qarqarira nooha gari haqqe nookkiha ilaalaamo qooxeessa iillanno woyite, iimallittete faarso (iima hinge gooddiꞌnanni woyite faarsinanni faarso) faarsanno. (Far.  120-134) Hattee yannara, lowo xibbe kume ikkanno manni katamaho kicci yee nooha ikkara dandaanno. Ayyaanu gedensaanni, maate mitteenni qaensa higganno. Yooseefinna Maariyaami miteekke kabbaanamanni noo daafira, Yesuusi fiixinsa ledo haꞌranni nooha lawinonsa. Insa Yesuusi ledonsa nookkita affinohu, Yerusaalametenni kaꞌe mittu barri doogo hadhuhu gedensaanniiti; hakkawote insa baasa massino!—Luq. 2:41-44.

22, 23. Yooseefinna Maariyaami qaaqqinsa ledonsa nookkita afiti ma assino? Insa iso afita, Maariyaami mayitino?

²² Yooseefinna Maariyaami lowo geeshsha mase jajjare, galagale Yerusaalame hige Yesuusa hasanni baajji yii. Insa katamu giddo qaxaqaꞌa yitino dooggara qaaqqonsa woshshiꞌranni kawa kaꞌa higanno gara heda dandaatto. Qaaqqu mamira higino ikka? Hasiꞌranna sase  barra ikkita, Yooseefi ‘Yihowa uyinoeha jawa hadara seekke diamadoommo’ yee hexxo mudhino ikka? Jeefote, insa qullaawu minira mari. Insa hakkono hasanni mare, Muse Seera seekke afinohu batinyu manni gamba yiinowa iillanno woyite, Yesuusi insa ledo ofolle no! Hakkawote Yooseefiranna Maariyaamira lubbo hirikki yitinonsa gara hanni hedi!—Luq. 2:45, 46.

²³ Yesuusi hakkawote hatti Seeru rosiisaano kultannore macciishshanninna xaꞌmo xaꞌmanni no. Kuri rosiisaano, qaaqqu egennonna qolanno dawaro maalale assidhino. Maariyaaminna Yooseefi kayinni qaaqqonsa hakko afe lowo geeshsha dhaggeeffati. Qullaawu Maxaafi xagge kultanno garinni, Yooseefi hakkawote coyiꞌrinori dino. Maariyaami coyidhinori kayinni lamunku hiitto ikkitinoro xawisannoho; ise togo yitino: “Beettoꞌya, togo mayira assittonke? Annikkinna ani ate hansanni qarrammoommo.”—Luq. 2:47, 48.

24. Qullaawu Maxaafi ooso iltinorira lowo hadari noonsata xawise kulannohu hiittoonniiti?

 ²⁴ Tini harancho Qullaawu Maxaafi xagge, ooso iltinorira jawu hadari noonsata leellishshanno. Guuta qaaqqo lossa nafa lowo geeshsha yaachishshara dandiitanno! Tenne busha alamera ooso ila lowo ‘qarranna’ yaaddo abbitara dandiitanno; ikkirono, annuwunna amuuwu Maganu Qaali togoo qarri heeꞌrara dandaannota xawise kulannota afansa sheshifachishshansara dandiitanno.

25, 26. Yesuusi annisiranna amasira mayyee qolino? Yooseefi Yesuusi coyiꞌrinore macciishshi woyite hiitto ikkinoha ikkara dandaanno?

²⁵ Yesuusi alamete aana noohu wolu baalunku bayichinni roore iimi Annisiwa Yihowawa shiqanno gede kaaꞌlannosi bayicho mare no; qoleno isi hakko Yihowa daafira lede rosate diinaggaawino. Isi annisiranna amasira togo yee awu afiinni qolino: “Mayira hassinannie? Anera Anniꞌya mine heeꞌra hasiissannoeta diegentinoonni?”—Luq. 2:49.

²⁶ Yooseefi, Yesuusi coyiꞌrinore duucha hige hedinoti dihuluullissannote. Isi tenne hedi kiiro, lowo geeshsha hagiidhinoha ikkara dandaanno. Mayira yiniro, Yooseefi lossanno qaaqqisi Magano Yihowa hatto asse baxanno gede diinaggaawe rosiisanni keeshshino. Yesuusi hakkuyi anjesi dirinni nafa, danchu anni hiittoohoro afino; tennera kaaꞌlitinositi Yooseefi ledo noosi aante ikkitinoti dihuluullissannote.

27. Anna ikkootto daafira, mayi qoosso noohe? Yooseefi lawishsha qaaga hasiissannohehu mayiraati?

²⁷ Ooso iloottoha ikkiro, oosokki shaqqadunna baxillaanchu anni hiittoohoro affanno gede kaaꞌlate qoosso nooheta huwatootto? Losso ooso nooheha ikkirono, Yooseefi lawishsha harunsite mitto mittonka qaaqqo baxxinohunna muxxe ikkinohu gede assite lai. Oosokki iimi Anninsawa Yihowawa roore shiqqanno gede kaaꞌlinsa.—Efesooni Sokka 6:4 nabbawi.

28, 29. (a) Luqaasi 2:51, 52 noo hedonni Yooseefi daafira maa huwanteemmo? (b) Yooseefi beettisi hayyicha ikkanno gede kaaꞌlinohu hiittoonniiti?

²⁸ Qullaawu Maxaafi hakkuyi gedensaanni Yooseefi daafira shiima hedolla kulanno; ikkirono, hattee hedono seekkine  xiinxallanke kaaꞌlitannonke. Qullaawu Maxaafi, Yesuusi annisiranna amasira “hajajamanni [heeꞌrinota]” kulanno. Qoleno, “Yesuusi Maganunna mannu albaanni baxame, afatenninna manninatunni [lophinota]” xawinsoonni. (Luqaasi 2:51, 52 nabbawi.) Tenne hedonni Yooseefi daafira maa huwanteemmo? Lowore huwanteemmo. Guutu qaaqqi Yesuusi annisi silxaane ayirrisenna maahoyye yee galasi, Yooseefi maatete umo ikke qeechasi wonshanni heeꞌrinota huwachishshannonke.

²⁹ Qoleno Yesuusi afatenni woy hayyotenni lophanni haꞌrinota kulloonni. Tennerano Yooseefi lowore kaaꞌlinositi dihuluullissannote. Hakkawaro Ayihudete manni coyiꞌrannoti mitte rosantino yaatto no. Tini yaatto xaa yannara nafa mite maxaaffansara no. Insa yitanno garinni, hayyoota ikka dandaannohu qawaaxxiꞌre heeꞌranno manna callaho; angate ogimma noonsari lawishshaho, hanaaxe, gaware, woy tunto kayinni “taashshonna yoo coyiꞌra didandiitanno; qoleno insa murgo coyiꞌnanni dargira daa dihasiissannonsa.” Yesuusi kayinni tini yaatto kapho ikkitinota leellishino. Yesuusi, lossinosi anni anga ajinohanna hanaaxicha ikkirono, Yihowa “taashshonna yoo” daafira seekke rosiisanna duucha hige macciishshinoti dihuluullissannote!

30. Yooseefi maatete umo ikkitinorira dancha lawishsha ikkinohu hiittoonniiti?

³⁰ Yooseefi, Yesuusi manninatunni lophanno gedeno kaaꞌlinota huwata dandiineemmo. Yesuusi anje dancha gede towaantoonnisi daafira, lophe jawaatanna keeꞌmado mancho ikkino. Qoleno Yooseefi, qaaqqosi loosoho fullahinoha ikkanno gede qajeelsinosi. Yesuusa hanaaxichu beetto yinoonniha calla ikkikkinni iso umosi hanaaxichaho yinoonni. (Maq. 6:3) Konni daafira, Yooseefi Yesuusa seekke qajeelsinosi yaate. Maatete umo ikkitinori Yooseefi lawishsha harunsite, oosonsa dancha ordu fayyimma afidhe lophitanno gedenna maalaamittetenni umonsa dandiite heeꞌrate kaaꞌlannonsa qajeelsha afidhanno gede kaaꞌla hasiissannonsa.

31. (a) Taje leellishshanno garinni, Yooseefi reyinohu mamarooti? (Saaxineno lai.) (b) Yooseefi dancha lawishsha ikkinonkehu hiittoonniiti?

³¹ Yesuusi mito 30 diro ikkeennasi cuuaminota kullihu gedensaanni, Qullaawu Maxaafi giddo Yooseefi daafira kulloonniri dino. Yesuusi soqqansho hanafi yannara, Maariyaami gunnitte ikkitinota taje leellishshanno. (“ Yooseefi Reyinohu Mamarooti?” yitanno saaxine lai.) Ikkirono, Yooseefi maatesi gawajjannorinni agare, insa towaaxxenna ammaname qeechasi wonshe dancha lawishsha ikkanno anna ikkinota leellishino. Annuwa baalanti, maatete umo ikkitinori baalunku, hattono wolu baalunku Kiristaani ammanatenni Yooseefi faale haꞌra hasiissannonsa.