1-2. Umi Pheexiroosi 4:7, 8 kultanno garinni qarru yannara cince saꞌꞌate mayi kaaꞌlannonke?

 ‘GOOFIMARCHU barri’ roore gambisanno woyite buutote qarri iillankera dandaanno. (2 Xim. 3:1) Lawishshaho, mitte Afiriku gobbara mirca tungihu gedensaanni lowo oli kaino. Hakko qooxeessira mannu olamanni noo daafira lee saꞌꞌanno agani geeshsha roduuwinke bayichunni bayicho haꞌrate lowo geeshsha qarrantino. Ikkina hattee qarru yannara roduuwinke cincite saꞌanno gede kaaꞌlinonsari maati? Mitu roduuwi woyya afiꞌrino qooxeessira roduuwu mine marte heedhino. Mittu rodii togo yiino: “Hattee qarru yannara jaalla nooe daafira hagiidhoommo. Qoleno, mimmitonke jawaachisha dandiinoommo.”

² Bayiru qarri hanafanno yannara baxxannonketi dancha jaalla heedhunkero hagiidhineemmo. (Aju. 7:14) Hakko daafira, xaa yannara ammanate roduuwinke ledo lubbora jaalooma hasiissannonke. (1 Pheexiroosi 4:7, 8 nabbawi.) Ermiyaasi lawishshinni lowore ronseemmo; iso jaallasi Yerusaalame baꞌara kaꞌe no yannara gate saꞌꞌanno gede kaaꞌlitinosi. b Ninke Ermiyaasi lawishsha harunsa dandiineemmohu hiittoonniiti?

3. (a) Ermiyaasi mannunniwa shiqqo giwanno gede assasira dandaannohu hiikkonne coyeeti? (b) Ermiyaasi borreessaanchisi Baarookira maa hasaaphino? Tini mayi guma abbitino?

³ Ermiyaasi 40 saꞌꞌanno diro ammanaminokki manni ledo heeꞌrino; isi ilamino katamira Anatootira heeꞌrannohu mitu fiixisino ammanaminokkiha ikkara dandaanno. (Erm. 11:21; 12:6) Ikkirono, isi mannunniwa shiqqo digiwino. Isi ammanamino  borreessaanchisira Baarookira giddosita hasaaphino; macciishshaminosire Qullaawu Maxaafi giddo borreessinoonni daafira ninkeno hedosi afa dandiineemmo. (Erm. 8:21; 9:1; 20:14-18; 45:1) Baarooki Ermiyaasira iillinoha mitto mittonka coye borreessi yannara, mimmitoho noonsa ayirrinyinna baxilli lexxinota heda dandiineemmo.—Erm. 20:1, 2; 26:7-11.

4. Yihowa Ermiyaasi maa assara hajajinosi? Kuni loosi Ermiyaasinna Baarooki jaalooma kaajjishinohu hiittoonniiti?

⁴ Ermiyaasi lowo diro Yerusaalamete ikkara kae noore kule Israeelete manna worbimmatenni qorowisiisino. (Erm. 25:3) Yerusaalame baꞌara kaꞌuta Yihowa mannu maaro eanno gede assate qorowishshasi Ermiyaasi xaaxote aana borreessanno gede hajajino. (Erm. 36:1-4) Ermiyaasinna Baarooki Maganu uyinonsa looso mitteenni loossino; insa konne looso lowo agana mitteenni loossinoha ikkara dandaanno, insa hatte yannara ammanansa jawaachishanno hasaawa hasaabbinoti dihuluullissannote.

5. Baarooki Ermiyaasira dancha jaala ikkinota leellishinohu hiittoonniiti?

⁵ Qorowishsha xaaxote aana borreessine kaꞌnita, Ermiyaasi jaalisi Baarooki tenne sokka mannaho kulannota addaxxino. (Erm. 36:5, 6) Baarooki heeshshosi qarru aana tuge tenne sokka worbimmatenni mannaho kulino. Baarooki qullaawa mine mare mannaho tenne sokka kulara haꞌri yannara Ermiyaasi mageeshshi geeshsha hagiidhinoro hanni hendo! (Erm. 36:8-10) Yihudu gashshaano Baarooki assinore macciishshituti insarano xaaxo huurosi naggi asse nabbawannonsa gede hajajjinosi. (Erm. 36:14, 15) Gashshaano Ermiyaasi yiinore Moote Iyoaaqeemira kulate murtino. Insa Baarooki marartino daafira togo yitino: “Atinna Ermiyaasi hadhine maaxamme; heedhinoonniwa ayerano kultinoonte.” (Erm. 36:16-19) Tini lowo geeshsha dancha amaaleeti!

6. Ermiyaasinna Baarooki dartu iillinsata maa assitino?

 ⁶ Moote Iyoaaqeemi Ermiyaasi borreessinore macciishshiti lowo geeshsha hanqino; hakkiinni xaaxo giire hunino; hattono Ermiyaasinna Baarooki usurranni gede hajajino. Ikkirono, Ermiyaasi waajje dihuxiꞌrino. Isi wole xaaxo haaꞌre Baarookira oye borreessanno gede Yihowa sokka kulinosi; hakkiinni Baarooki ‘Moote Iyoaaqeemi giire hunihu aana noo qaale baala layinkimeeshsho borreessino.’— Erm. 36:26-28, 32.

7. Ermiyaasinna Baarooki mitteenni loosansa maaho kaaꞌlitinonsa?

⁷ Iillinonsa qarra mitteenni cince heeꞌranno manni duucha woyite lubbora jaaloomanno. Hakko daafira Ermiyaasinna Baarooki bushu Moote Iyoaaqeemi giire hunino xaaxo bayicho wole xaaxo borreessitu yannara, mimmitonsa seekkite egentinotinna lubbora jaaloontinoti dihuluullissannote. Kuri lamunku ammanantino manni lawishshi kaaꞌlannonkehu hiittoonniiti?

8. Muli jaalooma kalaqiꞌneemmokki gede assankera dandaannori maati? Ikkirono, hexxo mudha hasiissannonkekkihu mayiraati?

⁸ Alba mittu manchi xissiisinonkeha ikkiro, giddonketa wolootaho hasaapha qarrissankera dandiitanno. (Law. 18:19, 24) Woy wolootu ledo muli jaalooma kalaqiꞌrate yannanna wolqa dinonke yine hendeemmoha ikkara dandaanno. Ikkirono, hexxo mudha dihasiissannonke. Qarru yannara roduuwinke kaaꞌlitankera hasiꞌnummoro, xaa yannara giddonkenni insa addaxxa rosa hasiissannonke. Addu jaalla kalaqiꞌneemmoti kaajja doogo insara giddonketa hasaaphate.—1 Phe. 1:22.

9. (a) Yesuusi jaallasi ammanannota leellishinohu hiittoonniiti? (b) Giddonketa hasaapha wolootu ledo noonke jaaloomi kaajjado ikkanno gede kaaꞌlitannohu hiittoonniiti? Lawishsha kuli.

⁹ Yesuusi jaallasira giddosita mittoreno maaxikkinni hasaawe insa ammanannota leellishino. (Yoh. 15:15) Ninkeno hagiirsiisinonkere, yaachishinonkere, hattono hexxo mudhineemmo gede assinonkere jaallankera hasaaphine Yesuusi lawishsha harunsa dandiineemmo. Mittu manchi hasaaphanna seekkite macciishshattoha ikkiro, aterano batinye isite gedee hedonna mixo nooheta afattora dandaatto. Hanni 29 diro ikkannosete Sindii yinanni rodoo lawishsha laꞌno. Ise Maarii Luwizi yinannite 67 diro ikkannose suwisaancho ledo jaaloontino. Sindiinna Maarii Luwizi Hamuse Hamuse soodo ledo soqqamanno; hattono insa duuchare kayise hasaawanno. Sindii togo yitino: “Jaallaꞌya ledo lowo geeshsha hasiissanno hajo daafira kayise hasaaweemma; tini insa roore egenneemma gedenna hedonsa huwateemma gede kaaꞌlitinoe.” Giddonketa jaallankera hasaaphineemmoha ikkiro jaaloominke kaajjado  ikkanno. Kiꞌneno Sindii gede faasiiqqine giddoꞌneta jaallaꞌnera hasaaphitinanniha ikkiro, jaaloomiꞌne lexxanni haꞌranno.—Law. 27:9.

10. Lawishsha 27:17 kultanno garinni ammanate roduuwinke ledo loonsummoro afiꞌneemmohu danchu coyi maati?

¹⁰ Ermiyaasinna Baarooki gede, ninkeno ammanate roduuwinke ledo mitteenni loonseemmonna dancha akatta noonsata huwanteemmo woyite, insawiinni danchare ronseemmo, hattono insawa albinni roore shinqeemmo. (Lawishsha 27:17 nabbawi.) Lawishshaho, jaalikki ledo soqqantanna isi ammanasi daafira waajjikkinni farciꞌranna, hattono Yihowanna Isi hedinori daafira ammanannore giddosinni kae coyiꞌranna macciishshittoro dihagiirsiisannohe? Iso albinni roore baxattoti dihuluullissannote.

11-12. Roduuwinke ledo mitteenni soqqama jaaloominke kaajjanno gede assitannota leellishanno lawishsha kuli.

¹¹ Hanni mitteenni soqqama mannu roore baxamanno gede assitannota leellishannoha lame lawishsha laꞌno. Adileeni yinanniti 23 diro ikkannose rodoo jaallase giddonni Kandiisi yinanni rodoo ledo hakkeeshshi geeshsha soqqamme egenninoonnikki qooxeessira sabbakara haꞌrino. Ise togo yitino: “Diinaggaambe sabbakanna soqqanshonkenni lowo hagiirre afiꞌra hasiꞌnoommo. Lamentera ayyaanaamittete jawaante hasiisse noonke.” Insa mitteenni soqqamansa mayi horo afiꞌranno gede assitinonsa? Adileeni togo yitino: “Barru baala hawarro hawarro macciishshaminonkere, soqqanshonniwa manna hasaawinsanni afiꞌnoommoha dancha woꞌnaalsha, hattono Yihowa soqqanshonkera biddishsha aanni noonke gara hasaambeemmo. Kuni hasaawi mimmitinke ledo roore egennammeemmo gede assinonke.”

¹² Leyilanna Maariyaani yinanniri mine assiꞌrinokkiri Faransayete gobbara heeꞌranno roduuwi Mereerimu Afiriki Rippaabilikera Bengi yinannihu mannu batiꞌranno katamira onte lamala geeshsha soqqamara haꞌrino. Leyila togo yitino: “Aneranna Maariyaanara fonqolo ikkannori iillinonkeha ikkirono, giddonketa hasaambeemmohuranna lubbora baxammeemmo daafira jaaloominke lexxanni haꞌrino. Maariyaani  mito coye rakke rossannota, qooxeessu manna baxxannotanna diinaggaabbe soqqantannota ikkitinota huwatummati ise albinni roore naada hanafoomma.” Ati togoo woꞌnaalsha afiꞌrate wole gobba haꞌra dihasiissannohe. Heeꞌratto qooxeessira roduuwu ledo ganyite soqqante insa ledo roore egennamatenna jaalooma kaajjishiꞌrate faro noohe.

13. Jaallanke ledo mitteenni loonseemmo woyite mayi qarri tuncu yaankera dandaanno?

¹³ Roduuwinke ledo loonseemmo woyite jawaantensa calla ikkikkinni laanfensano huwantammora dandiineemmo. Roduuwinke soꞌro loossannoha ikkirono dandee heeꞌrate mayi kaaꞌlannonke? Hanni Ermiyaasi lawishsha lende laꞌno. Isi wolootaho noonsata dancha akatta illachishanno gedenna laanfensa lashshi asse aguranno gede kaaꞌlinosiri maati?

14. Ermiyaasi Yihowawiinni maa rosino? Tini kaaꞌlitinosihu hiittoonniiti?

¹⁴ Ermiyaasi suꞌmisinni woshshinanni maxaafa borreessino; qoleno Uminna Layinki Mootoolla yinannita Qullaawu Maxaafi maxaaffa borreessinohu iso ikkikki digatino. Yihowa guuntete xeꞌne noonsa manna gatona yaannoha ikkinota huwatanno gede kaaꞌlinositi dihuluullissannote. Lawishshaho, Ermiyaasi Moote Akiaabi busha loososi agure maaro eita, Yihowa Akiaabi lubbote heeꞌre maatesi gudisante baꞌanna laꞌꞌannokki gede assinosita afino. (1 Mot. 21:27-29) Qoleno, Ermiyaasi Minaase Akiaabi loosino bunshenni roortino bunshe loose Yihowa hanqisinota huwatino. Ikkirono, Minaase maaro eino daafira Yihowa gatona yiinosi. (2 Mot. 21:16, 17; 2 Dud. 33:10-13) Tini xagge Ermiyaasi Maganu gede cincannohanna jaallasira gatona yaannoha ikkanno gede kaaꞌlitinosi.—Far. 103:8, 9.

15. Baarookira hedosi bebbeehantu yannara Ermiyaasi Yihowa gede cincannoha ikkinota leellishinohu hiittoonniiti?

¹⁵ Lawishshaho, hanni Baarookira boode yanna geeshsha Yihowa uyinosi loosi daafira hedosi bebbeehantuta Ermiyaasi kaaꞌlinosi gara laꞌno. Ermiyaasi Baarooki diwoyyaawanno yee rahe hexxo dimudhino, hatteentenni isi shaqqillunni kayinni waajjikkinni Maganu sokka kule kaaꞌlinosi. (Erm. 45:1-5) Tenne xaggenni maa ronseemmo?

16. Lawishsha 17:9 kultanno garinni jaaloominke baikkinni heeꞌranno gede assiꞌrate maa assa hasiissannonke?

¹⁶ Roduuwinke guuntete xeꞌne noonsare ikkitinota qaaga hasiissannonke. Hakko daafira mitte hinge ammanate roduuwinke ledo muli jaalooma kalaqiꞌnummoro, jaaloominke baꞌꞌannokki gede sharrama hasiissannonke. Jaallanke soꞌro loossuro shaqqillunni kayinni waajjinummokkinni Maganu Qaale horoonsiꞌne amaala hasiissannonkeha ikkara dandaanno. (Far. 141:5) Xissiissunkero nafa gatona yaa hasiissannonke. Mitte hinge roduuwanke gatona yinummohu gedensaanni hakko coye kayinse layinkita hasaawa dihasiissannonke. (Lawishsha 17:9 nabbawi.) Tenne qarrissanno yanna giddo roduuwinke laanfe ikkikkinni dancha akattansa illachisha lowo geeshsha hasiissannote. Hatto assinummoro jaaloominke kaajjado ikkanno; qoleno bayiru qarri yannara muli jaalla hasiissannonke.

17. Ermiyaasi qarru yannara addu jaala ikkinota leellishinohu hiittoonniiti?

¹⁷ Masaalaanchu Ermiyaasi qarru yannara addu jaala ikkinota leellishino. Lawishshaho, Mootete mine silxaane noosihu Ebedimeleki Ermiyaasi shinara balete giddo tungoonniha gatisihu gedensaanni, Ebedimeleki gashshaasine gawajjitannoe yee lowo geeshsha waajjino.  Ermiyaasi tenne macciishshi woyite jaaliꞌya konne qarra umisinni dandee saꞌꞌanno yee sammi diyiino. Ermiyaasi usurame nooha ikkiro nafa, jaalisi Ebedimelekira Yihowa einoha sheshifachishanno qaale kule jawaachishinosi.—Erm. 38:7-13; 39:15-18.

18. Lawishsha 17:17 kultanno garinni jaalinkera qarru iillisiro maa assa hasiissannonke?

¹⁸ Xaa yannara roduuwinkera addi addi qarri iillanni noonsa. Lawishshaho, batinye roduuwanke kalaqamu danonna mannu kalaqanno dano gawajjitannonsa. Ninke giddo gamu togoo qarri iillinonsa roduuwa mininkera haaꞌra dandiineemmoha ikkara dandaanno. Wolootu kayinni woxunni kaaꞌla dandiineemmo. Kayinni baalunku Yihowa roduuwanke kaaꞌlannonsa gede huucca dandiineemmo. Rodiinke hexxo mudhinota anfummoro, mayineemmoro woy maa assineemmoro afa hoongammora dandiineemmo. Ikkirono, baalunku roduuwanke duucha doogganni kaaꞌla dandiineemmo. Lawishshaho, jaallanke ledo yanna sayinsammora dandiineemmo. Hasaaphitanno woyite mararrotenni macciishsha dandiineemmo. Qoleno baxisannonkeha sheshifachishanno qummeeshsha nabbambammosira dandiineemmo. (Isa. 50:4) Roore hasiisanno coyi, jaallankera ninke kaaꞌlo hasiissannonsa woyite mulinsanni fafa hoogate.—Lawishsha 17:17 nabbawi.

19. Xaa yannara kaajjado jaalooma kalaqiꞌra albillitte kaaꞌlitannonkehu hiittoonniiti?

¹⁹ Xaa yannara ammanate roduuwinke ledo kaajjado jaalooma kalaqiꞌne heeꞌrate murciꞌra hasiissannonke. Mayira? Korkaatuno diinnanke kapho coyidhe mereeronke babbadooshshe kalaqate woꞌnaaltanno. Insa mimmito addaxxineemmokki gedenna kaaꞌlammeemmokki gede assate woꞌnaaltanno. Kayinni diqinaannonsa. Insa mereeronke noo baxille huntara didandiitanno. Aye coyeno assite kalaqiꞌnoommo jaaloomanke huna didandiitanno. Jaaloominke tini alame baꞌa geeshsha calla ikkikkinni hegerera heeꞌrannoho!