Po ua Suia e Nisi le Tusi Paia?
E leai. Ina ua faatusatusa manusikulipi anamua o le Tusi Paia, na faaalia ai e leʻi suia le Tusi Paia e ui i le faitau selau o tausaga o tusia e tagata kopi o le Tusi Paia.
Po o lona uiga la e leʻi iai ni mea sesē i kopi na tusiaina?
E faitau afe manusikulipi anamua o le Tusi Paia na maua. I nisi o nei manusikulipi, e iai mea e eseese ai, o lona uiga e iai mea na sesē ona kopi. O le tele o mea sesē o ni mea laiti, ma e lē suia ai le uiga o na mau. Peitaʻi, e iai ni nai mea tāua na sesē ona kopiina. O nisi o nei mea sesē e foliga mai na fai ma le iloa e i latou na kopiina, ina ia suia ai le feʻau o le Tusi Paia. Seʻi mātau faaaʻoaʻoga nei:
I le 1 Ioane 5:7, o nisi o faaliliuga ua leva o le Tusi Paia o loo iai le faaupuga lenei: “Auā e toʻatolu o e molimau i le lagi, o le Tamā, ma le Lokou, atoa ma le Agaga Paia; o i latou nei foʻi e toʻatolu e toʻatasi lava ia.” Peitaʻi, ua faamaonia e manusikulipi maufaatuatuaina, o lenei faaupuga e leʻi iai i le uluaʻi gagana na tusia ai lenei mau. O lenei faaupuga na faaopoopoina i ai i se taimi mulimuli ane. a O le māfuaaga lenā e lē o aofia ai lenei faaupuga i faaliliuga maufaatuatuaina o le Tusi Paia i aso nei.
E faitau afe taimi o loo tusia ai le suafa patino o le Atua i manusikulipi anamua o le Tusi Paia. Peitaʻi, e tele faaliliuga o le Tusi Paia ua latou suia lenā suafa i faalupega e pei o le “Alii” po o le “Atua.”
E faapefea ona tatou mautinoa e lē o iai nisi mea sesē i kopi o le Tusi Paia?
I aso nei, ua matuā tele manusikulipi o le Tusi Paia ua maua ma ua faigofie ai ona iloa mea na sesē ona kopiina i le Tusi Paia. b Ina ua faatusatusa nei manusikulipi, o le ā ua faailoa mai ai e faatatau i le saʻo aʻiaʻi o le Tusi Paia o loo iā i tatou i aso nei?
Na taʻua e William H. Green o se tagata suʻesuʻe o le Tusi Paia e faatatau i le Tusitusiga Eperu o le Tusi Paia (lea e masani ona taʻua o le “Feagaiga Tuai”): “Atonu e talafeagai ona faapea atu, e leai se galuega i aso anamua ua saʻo aʻiaʻi lona kopiina e pei o tusitusiga Eperu.”
Na taʻua foʻi e F. F. Bruce o se tagata suʻesuʻe o le Tusi Paia e faatatau i le Tusitusiga Eleni po o le “Feagaiga Fou”: “E matuā sili atu ona tele faamaoniga o le saʻo aʻiaʻi o tusitusiga o le Feagaiga Fou, nai lo o faamaoniga o le saʻo aʻiaʻi o tusitusiga tāua a tusitala anamua, ma e leai se tasi e mafai ona fesiligia le saʻo aʻiaʻi o tusitusiga o le Feagaiga Fou.”
Na taʻua e Frederic Kenyon o se tasi o tagata iloga i le suʻesuʻeina o manusikulipi o le Tusi Paia: “E mafai ona uu e se tasi le Tusi Paia atoa ma faapea mai ma le lē faalotolotolua pe fefe, o loo ia uuina le Afioga moni a le Atua e aunoa ma ni mea tāua na sesē ona kopiina mai i lea tupulaga i lea tupulaga, i le faitau selau o senituri.”
O ā nisi māfuaaga e tatou te mautinoa ai na saʻo aʻiaʻi le kopiina o manusikulipi o le Tusi Paia?
E leʻi aveeseina e tagata Iutaia ma Kerisiano na kopiina le Tusi Paia, tala o loo faailoa ai mea sesē matuiā na faia e tagata o le Atua. c (Numera 20:12; 2 Samuelu 11:2-4; Kalatia 2:11-14) E latou te leʻi aveesea foʻi mau o loo taʻusalaina ai le nuu o Isaraelu ona o lo latou lē usiusitaʻi, ma mau o loo faaalialia ai le sesē o aʻoaʻoga a tagata. (Hosea 4:2; Malaki 2:8, 9; Mataio 23:8, 9; 1 Ioane 5:21) O le saʻo aʻiaʻi o le siiina e i latou na kopiina manusikulipi o le Tusi Paia, ua faaalia ai le maufaatuatuaina o i latou ma e latou te matuā faaaloalo i le Afioga paia a le Atua.
Ona o le Tusi Paia e mai i le Atua, pe e lē talafeagai ea la ona faapea atu e na te faamautinoa e saʻo aʻiaʻi lona kopiina? d (Isaia 40:8; 1 Peteru 1:24, 25) O lea la, o lona finagalo ia aogā le Tusi Paia i tagata i aso anamua faapea i tatou i aso nei. (1 Korinito 10:11) O le mea moni o “mea uma na tusia i aso ua mavae, na tusia e faatonu ai i tatou, ina ia tatou maua le faamoemoe e ala i lo tatou tumau, ma le faamāfanafana mai o Tusitusiga Paia.”—Roma 15:4.
Na sii mai e Iesu ma ona soo mau mai i kopi o Tusitusiga Eperu, e aunoa ma lo latou fesiligia o le saʻo aʻiaʻi o na tusitusiga anamua.—Luka 4:16-21; Galuega 17:1-3.
a E lē o aofia lenei faaupuga i manusikulipi o le Codex Sinaiticus, Codex Alexandrinus, Vatican Manuscript 1209, uluaʻi faaliliuga i le Latin Vulgate, ma le Philoxenian-Harclean Syriac Version, po o le Syriac Peshitta.
b O se faataʻitaʻiga, na maua le silia ma le 5,000 manusikulipi o le feagaiga fou po o Tusitusiga Eleni o le Tusi Paia i le gagana Eleni.
c E lē o taʻua i le Tusi Paia e lē faia e i latou e fai ma sui o le Atua ni mea sesē. Ae o loo faailoa manino mai i le Tusi Paia: “E leai lava se tagata e lē agasala.”—1 Tupu 8:46.
d O loo taʻua i le Tusi Paia e ui e leʻi taʻuina atu e le Atua i tusi tala o le Tusi Paia upu taʻitasi uma o loo tusia ai, ae na ia taaʻina o latou manatu.—2 Timoteo 3:16, 17; 2 Peteru 1:21.