Ina ua māeʻa le Taua Lona Lua a le Lalolagi, na matuā faaleagaina le tele o atunuu i Europa. Peitaʻi, na faasaʻoloto Molimau a Ieova ma isi mai i nofoaga o faasalaga a le ʻau Nasi. E ui i lea, e leʻi faigofie le tulaga o mea mo i latou. Na pei lava tagata o Ieova o isi, e leʻi lava a latou meaʻai, lavalava, fale, ma isi mea na manaʻomia. Na taʻua e le tuafafine o Karin Hartung: “Talu ai na matuā lē lava fale e nonofo ai tagata, o lea na nonofo faatasi ai tauaiga, po o le faaaogā o potu o o latou fale e mautotogi ai isi. O le tuafafine o Gertrud Poetzinger lea na iai i le nofoaga o faasalaga mo le fitu ma le ʻafa tausaga, e iai le taimi na nofo ai o ia i se potu e teu ai meafaigaluega ma na moe i luga o se nofoa. a

 O le ā na faia ina ia tausia ai manaʻoga faaletino o uso i nofoaga na faaleagaina i taua? O ā lesona e tatou te aʻoaʻoina mai iā i latou na ola i na taimi faigatā ina ua uma le taua?

 Na vave ona gaoioi le faalapotopotoga a Ieova e saunia le fesoasoani mo tagata o le Atua na nonofo i Europa. Na asiasi atu le uso o Nathan Knorr ma Milton Henschel mai i le ofisa ulu i Molimau, ina ia iloa ai mea e latou te manaʻomia. I masina o Novema ma Tesema i le 1945, na asiasi atu ai na uso i Egelani, Suisilani, Falani, Peleseuma, Holani, Tenemaka, Suetena, Finilani, ma Nouē. Na lipotia mai e le uso o Knorr, “O le taimi muamua lea na ma vaaia ai le matuā faaleagaina o mea i inā ona o le taua.”

 E leʻi faataga ona ulufale atu le uso o Knorr i Siamani i le taimi lenā. Peitaʻi, na malaga ese mai i Siamani le uso o Erich Frost o lē na vaaia le lālā i Siamani, ina ia feiloaʻi ma le uso o Knorr. b Na lipotia mai e Erich, “Na tuuina mai e le uso o Knorr ni fautuaga aogā mo i matou, ma na ia folafola mai o le a auina mai se fesoasoani o meaʻai ma lavalava. E leʻi umi ae taunuu mai i Siamani ni uta tetele o falaoamata, gaʻo, polesi, ma isi meaʻai. Na auina mai foʻi e uso mai isi atunuu ni pusa tetele o lavalava na aofia ai suti, ofuvae lāiti, ma seevae.” Na fetagisi uso ona o lo latou talisapaia o na foaʻi. Na lipotia atili mai, “E lē na o le faatasi ona auina mai nei foaʻi. Na faaauau pea ona maua e uso uta o fesoasoani laveaʻi mo le lua ma le ʻafa tausaga.” c

 A o faasolo ina lelei le tulaga o mea mo uso, na faaauau pea ona latou uaʻi atu i mea faaleagaga. O le ā na fesoasoani iā i latou?

 Na latou tausisi i se faasologa lelei faaleagaga. (Efeso 5:15, 16) E leʻi tele ni lomiga faale-Tusi Paia na mafai ona latou maua ona o le taua, ma na faigatā foʻi i uso ona tausisi i se faasologa faaleagaga. Peitaʻi, ina ua uma le taua, na toe foʻi sauniga ma talaʻiga i le mea na masani ai. Na faapea mai Jürgen Rundel e nofo i Oseteria: “Na faalaeiauina i matou e le lomiga o le Informant d ma ovasia femalagaaʻi, ina ia tausisi i se faasologa lelei faaleagaga.” Na ia faapea atili mai: “Na matou taulaʻi atu iā Ieova ma Iesu, faia suʻesuʻega faale-Tusi Paia a le tagata lava ia, faapea le faiva. E leʻi iai ni mea na matou tosina ese ai e pei o televise.”

 Na faapea mai le tuafafine o Ulrike Krolop: “Ou te manatuaina loʻu matuā fiafia tele pe a fai ni aʻu suʻesuʻega loloto o le Tusi Paia. Na faataatia e laʻu tane se faaaʻoaʻoga lelei. O le taimi lava e ma te maua ai se mekasini fou o Le Olomatamata, e na te tuu uma isi mea ae uaʻi atu i le suʻesuʻeina o Le Olomatamata.” Na faapea mai Karin lea na taʻua muamua: “I le taimi o le taua, na matou iloa ai le vave o le mou atu o meafaitino. Ae na faaauau pea ona matou maua meaʻai faaleagaga e ui e leʻi tele. Na tauia e Ieova ana auauna faamaoni.”

 Na latou toe talaʻi. (Mataio 28:19, 20) E leʻi saʻoloto tagata o Ieova e talaʻi ma aʻoaʻo atu ona o le taua. E manatua e le uso o Friedhelm ina ua uma le taua, “na vave lava ona toe foʻi tagata uma i le talaʻiga.” Na taʻua e Ulrike: “O le Molimau a Ieova muamua na talaʻiina atu le feʻau o le Malo i le aiga o laʻu tane, na ia ofuina pea le togiga a pagota i nofoaga o faasalaga. O le mea moni, o le taimi lava na tatala ai i tua, na talaʻi ai lava.” Na faapea mai Jürgen: “Ina ua uma le taua, e toetoe o tagata uma na faaalia le maelega. O le toʻatele o uso ma tuafāfine talavou na auai i le auaunaga faataimi atoa.”

 Na faapea mai Ulrike, “Na matuā leaga lava mea e nonofo ai i aai na tuʻi pomu.” O le toʻatele o tagata na nonofo i fale na faaleagaina i pomu. Na faapefea ona maua i latou e Molimau a Ieova? Na taʻua atili e Ulrike o lē na maua e lona aiga le upu moni ina ua uma le taua, “Na matou suʻeina malamalama o molī po o asu e sau mai i paipa o ogaumu.”

 Na faalaeiau le tasi i le isi. (1 Tesalonia 5:11) E toʻatele Molimau a Ieova na sauāina i le taimi o le taua. Peitaʻi ina ua uma le taua, e latou te leʻi uaʻi atu i o latou mafatiaga ae na faalaeiau le tasi i le isi. O le mea moni, o le ʻtofotofoina o lo latou faatuatua,’ na latou maua ai le tele o le olioli. (Iakopo 1:2, 3) Na faapea mai Johannes lea ua nofo nei i le Iunaite Setete: “Na faamatala mai e le matou ovasia matagaluega lea na iai i nofoaga o faasalaga, le tele o tala faalaeiau e faatatau i le fesoasoani a Ieova. O na tala na matuā faamalosia ai lo matou faatuatua.”

 Na faapea mai Johannes, o se mea na fesoasoani i uso e faatumauina ai la latou faiā ma Ieova ina ua uma le taua, o le manatua lea “o auala na tali ai e Ieova a latou tatalo ma lana fesoasoani iā i latou a o iai i nofoaga o faasalaga.” E pei ona taʻua muamua, ina ua faasaʻolotoina i latou, sa faaauau ona latou mulimuli i masaniga lelei faaleagaga, e aofia ai le faitau e lē aunoa o le Tusi Paia, auai i sauniga faa-Kerisiano, ma faia se sao i le galuega talaʻi. Na faapea mai Elisabeth o lē na auai i le tauaofiaga i Nuremberg i le 1946: “O uso ma tuafāfine na faasaʻoloto, na foliga paeee ma vaivai. Peitaʻi na mātauina lo latou ʻmaelega i la le agaga’ a o faamatala mai mea na tutupu iā i latou.”—Roma 12:11.

 Na latou mafuta vavalalata i o latou uso Kerisiano. (Roma 1:11, 12) I le taimi o le taua, e leʻi mafai e Molimau a Ieova ona faatasitasi ma o latou uso ona o sauāga ogaoga. Na faapea mai Karin: “E seāseā o latou asiasi i o latou uso ma tuafāfine ona e lamatia ai o latou ola.” Ae na suia lenā tulaga ina ua uma le taua. Na faapea mai Friedhelm: “Na faifaimea faatasi uso i taimi uma. O mea e sili ona tāua iā i latou, o sauniga ma talaʻiga.”

 Na faapea mai Dietrich o se toeaina i Siamani: ʻI le taimi na faatoʻā uma ai le taua, e toʻalāiti Molimau a Ieova na iai a latou taavale. Na matou savavali i sauniga ma na matou ō faatasi o ni vaega. O le auaufaatasi faapena e lē aunoa, na matuā faamalosia ai a matou faauōga. Na pei i matou o se aiga.’

 E toʻatele auauna a Ieova i aso nei o loo tauivi ma faigatā e māfua ona o mala faalenatura, faamaʻi, taua, sauāga, ma le taugatā o le soifuaga. (2 Timoteo 3:1) E ui i lea, e lē manaʻomia ona tatou soona popole. Aiseā? O le faaaʻoaʻoga faamaoni a o tatou uso ma tuafāfine i Siamani i le taimi o le pulega a le ʻau Nasi, ua faamautinoa mai ai o le a faaauau ona lagolagoina i tatou e lo tatou Atua i nei taimi faigatā o aso e gata ai. O lea, tau ina ia tatou faaaʻoaʻo i le uiga na faaalia e le aposetolo o Paulo o lē na tusi: “Ia tatou lototetele ma faapea atu: ʻO Ieova o loʻu fesoasoani ia; ou te lē fefe lava. O le ā se mea e mafai ona faia e tagata iā te aʻu?’”—Eperu 13:6.