1. O le ā le tiute tauave ua tuu atu e Ieova i mātua e fai?

NA FOAFOAINA e Ieova le uluaʻi ulugalii ma le faanaunauga ia fai se fanau. Ua tonu ai la le Tusi Paia: “O le fanau o le tofi lea mai iā Ieova.” (Sala. 127:3) O le ā le uiga o lenei faaupuga? Seʻi faapea ua talosaga atu lau uō iā te oe e te vaaia sana tupe telē. O ā ni ou faalogona? E mautinoa e te lagona le faamamaluina ona o lona maufaatuatuaina o oe. Ae atonu e te lagona le popole, pe faapefea ona e vaaia faalelei lenei tupe telē. O la tatou Uō vavalalata o Ieova, ua ia avatu i mātua se mea e latou te tausia, lea e sili atu lona tāua nai i lo o tupe. Ua ia tuuina atu i mātua le tiute tauave o le tausia lelei o le fanau, ma maua e le fanau le fiafia.

2. O ā fesili o le a tatou talanoaina?

² O ai e filifilia pe fai se fanau a se ulugalii faaipoipo, ma po o le ā foʻi le taimi e fai ai? O le ā e faia e mātua e fesoasoani ai i a latou fanau ia maua se olaga fiafia? Seʻi tatou talanoaina ni mataupu silisili o loo i le Afioga a le Atua, e mafai ona fesoasoani i ulugalii Kerisiano e faia ai ni filifiliga atamai.

3. (a) O ai e faia le filifiliga pe fai se fanau a se ulugalii? (e) O ā mataupu silisili e tatau i uō ma aiga a le ulugalii ona manatua?

³ I nisi aganuu, e faatalitalia ulugalii faatoʻā faaipoipo ia vave ona fai se fanau pe a uma ona faaipoipo. Atonu foʻi e tauanau i latou e aiga ma isi, ina ia mulimuli i na aganuu. Ua faapea mai Jethro, o se uso mai i Asia, “I le faapotopotoga, e tauanau e i latou e fai fanau ulugalii e leai ni fanau, ina ia fai  se la pepe.” Na taʻua foʻi e Jeffrey mai i Asia, “O nisi e faapea atu i ulugalii e leai ni fanau, e leai se isi o le a tausia i laʻua pe a matutua.” Peitaʻi, e filifili lava le ulugalii pe mananaʻo e fai se la fanau, o le la tiute tauave lava lenā. (Kala. 6:5) E tatou te malamalama i faanaunauga o aiga ma uō ina ia fiafia le ulugalii faatoʻā faaipoipo. Ae e tatau ona tatou manatua o le filifiliga e fai po o le lē faia o se fanau, e patino lava i le ulugalii.​—1 Tesa. 4:11.

4-5. O ā fesili tāua e lua e tatau ona talanoa ai ulugalii, ma o le ā le taimi e sili ona lelei e talanoa ai? Faamatala.

⁴ E tatau i se ulugalii ua filifili e fai se fanau ona talanoa i fesili tāua nei e lua: Muamua, o le ā le taimi e mananaʻo ai e fai se fanau? Lua, pe e toʻafia se fanau e mananaʻo ai? O le ā le taimi lelei e talanoa ai le ulugalii e faatatau i nei fesili? Aiseā foʻi e tāua ai nei fesili e lua?

⁵ A o leʻi faaipoipo se ulugalii, e masani lava ona la talanoa pe e fai pe e lē faia se la fanau. Aiseā e talanoa ai i lenā taimi? O se tasi o māfuaaga, ia tutusa o la manatu i lenā mataupu tāua. E lē gata i lea, e manaʻomia ona talanoa po ua la sauni e faia lenei tiute tauave. E filifili nisi ulugalii e faatali mo se tausaga pe lua pe a māeʻa le faaipoipoga, ona faatoʻā fai lea o se la fanau, auā o le avea ma mātua, e alu ai le tele o le taimi ma le malosi. Ua la faapea mai o le faatalitali mo sina taimi, o le a lava ai se taimi mo na o i laʻua e faamasani ai i le olaga faaipoipo, ma maua le taimi e māfana ai le tasi i le isi.​—Efe. 5:33.

6. O le ā ua filifili nisi ulugalii e fai ona o le faigatā o aso ua tatou ola ai?

⁶ O nisi Kerisiano ua latou filifili e faaaʻoaʻo i faaaʻoaʻoga a atalii o Noa, ma a latou avā. Na filifili na ulugalii e toʻatolu e lē vave faia ni a latou fanau. (Kene. 6:18; 9:18, 19; 10:1; 2 Pete. 2:5) Na faatusa e Iesu aso nei i “aso o Noa,” ma e mautinoa o loo tatou ola i “aso e sili ona faigatā.” (Mata. 24:37; 2 Timo. 3:1) Ona o lenā māfuaaga, ua filifili nisi ulugalii e lē faia ni fanau ina ia mafai ona faaalu le tele o le taimi i le faiva faa-Kerisiano.

7. E faapefea ona fesoasoani i ulugalii mataupu silisili o loo i le Luka 14:28, 29, ma le Faataoto 21:5?

⁷ Pe a filifili se ulugalii pe e fai se fanau ma pe e toʻafia foʻi le fanau, o ulugalii e iai le tofā mamao e la te “faitau tupe o le a faaalu” ai. (Faitau le Luka 14:28, 29.) Ua taʻutino mai e mātua ua iai le poto masani, o le tausia aʻe o fanau, e tele tupe, taimi ma le malosi e alu ai. O lea, e tāua i ulugalii ona iloilo fesili nei:  ʻPe e tatau ona ma faigaluega uma ina ia maua ai mea o loo manaʻomia moni? Po ua ma ioe faatasi i “mea e manaʻomia moni” e le aiga? Pe afai e tatau ona ma faigaluega uma, o ai la o le a vaaia la ma fanau? O ai e ma te mananaʻo e taaʻina o latou manatu ma gaoioiga?’ O ulugalii e talanoa lelei i na fesili, e la te faatatauina upu o loo i le Faataoto 21:5.​—Faitau.

8. O ā luʻi e faatalitalia e se ulugalii Kerisiano, ma o le ā e faia e se tane alofa?

⁸ E manaʻomia e le tamaitiiti le tele o le taimi ma le malosi o ona mātua, ma o se mea e tatau ona maua e le tamaitiiti. Pe afai e soo tausaga tamaiti, atonu la o se luʻi i mātua ona uaʻi atoatoa atu i tamaiti taʻitasi. Ua taʻutino mai nisi ulugalii e toʻatele fanau lāiti, ua latou lagona le lofitūina. Atonu e matuā lagona e se tinā le lēlavā i le itu i le tino ma faalogona. Po o le a aafia ai ana suʻesuʻega totino, tatalo ma le auai i talaʻiga, o ni gaoioiga e tatau ona faia e lē aunoa? O se isi luʻi, o le a ono faigatā ai ona uaʻi lelei i sauniga faa-Kerisiano, ma maua ai aogā. O se tane alofa e na te faia taumafaiga uma e fesoasoani ai i lana avā, pe a manaʻomia ona uaʻi atu i le fanau i le taimi o sauniga ma i le aiga. O se faaaʻoaʻoga, e mafai ona fesoasoani i lana avā i feʻau o le fale. E na te faamautinoa foʻi o loo maua e tagata uma aogā, mai i le faia e lē aunoa o le Tapuaʻiga a le Aiga. E galulue faatasi foʻi e lē aunoa o ia ma lona aiga i le galuega talaʻi.

9-10. O le ā e tāua ona fai e mātua ina ia fesoasoani ai i le fanau?

⁹ O ā nisi o mea e fai e mātua e fesoasoani ai i le fanau ia alolofa iā Ieova? E faapefea ona latou puipuia fanau mai i lamatiaga o amioga leaga a lenei lalolagi? Ia iloilo laasaga e mafai e mātua ona fai.

¹⁰ Ia tatalo mo le fesoasoani a Ieova. Ia mātau le faaaʻoaʻoga na faataatia e Manoa ma lana avā, lea na avea ma mātua o Samasoni. Ina ua iloa e Manoa o le a maua le la tama ma lana avā, na ia faatoga atu iā Ieova mo lana taʻitaʻiga i le auala e tausia aʻe ai le la tama.

11. E faapefea ona faaaʻoaʻo mātua i le faaaʻoaʻoga a Manoa o loo i le Faamasino 13:8?

¹¹ Na aʻoaʻoina e Nihad ma Alma, mai i Bosnia ma Herzegovina lesona mai i le faaaʻoaʻoga a Manoa. Na la faamatala: “I le pei o Manoa, na ma talosaga iā Ieova e aʻoaʻo i maʻua ia avea ma mātua lelei. E eseese auala na tali mai ai Ieova i a ma tatalo, e ala mai i le Tusi Paia, lomiga faale-Tusi Paia, sauniga a le faapotopotoga ma tauaofiaga.”​—Faitau le Faamasino 13:8.

12. O le ā le faaaʻoaʻoga na faataatia e Iosefa ma Maria mo le la fanau?

 ¹² Aʻoaʻo atu e ala i au faaaʻoaʻoga. E tāua mea e te fai atu ai, peitaʻi, o mea e te faia e sili atu ona telē se aafiaga i lou alo. E tatou te mautinoa na faataatia e Iosefa ma Maria se faaaʻoaʻoga e sili ona lelei mo le la fanau, e aofia ai ma Iesu. Na galue mamafa Iosefa e tausia lona aiga. E lē gata i lea, na faalaeiau e Iosefa lona aiga ia talisapaia mea faaleagaga. (Teu. 4:9, 10) E mai “i lea tausaga ma lea tausaga,” na ave e Iosefa lona aiga i Ierusalema e faamanatu le Paseka, e ui e leʻi faatonuina o ia e le Tulafono e faia faapea. (Luka 2:41, 42) Atonu e manatu nisi tamā i na aso o le ave o le aiga atoa i lenā malaga e matuā faigatā, ma e tele le taimi ma tupe e alu ai. Peitaʻi, e manino mai na talisapaia e Iosefa mea faaleagaga, ma na ia aʻoaʻo foʻi lana fanau ia faia faapea. E faapena foʻi Maria, na ia iloa lelei Tusitusiga Paia. E ala i ana upu ma gaoioiga, e mautinoa na ia aʻoaʻo lana fanau ia fiafia i le Afioga a le Atua.

13. Na faapefea ona mulimuli se ulugalii i le faaaʻoaʻoga a Iosefa ma Maria?

¹³ Na mananaʻo Nihad ma Alma lea na taʻua muamua, e mulimuli i le faaaʻoaʻoga na faataatia e Iosefa ma Maria. Na faapefea ona fesoasoani iā i laʻua lenā faaaʻoaʻoga e tausia aʻe ai le la tama tama, ia alofa ma auauna iā Ieova? Na la faapea mai, “E ala i le olaga o loo ma ola ai. Na ma taumafai e faailoa atu i le ma tama le lelei o le ola i mataupu silisili a Ieova.” Na faapea atili mai Nihad, “Ia avea oe ma se tasi e te manaʻo e faaaʻoaʻo i ai lau tama.”

14. Aiseā e manaʻomia ai ona iloa e mātua aumea a le la fanau?

¹⁴ Ia fesoasoani i lau fanau e filifili aumea lelei. E manaʻomia ona iloa e mātua aumea a le la fanau, ma mea foʻi o loo latou faia. E aofia ai le iloa po o ai o loo talanoa i ai le fanau i luga o tuatusi e fesootaʻi ai i le Initaneti, ma le telefoni. O na aumea e mafai ona i ai se aafiaga i mafaufauga ma gaoioiga a le fanau.​—1 Kori. 15:33.

15. O le ā e mafai ona aʻoaʻoina e mātua mai i le faaaʻoaʻoga a Jessie?

¹⁵ O le ā e mafai ona fai e mātua e lē masani i le faaaogāina o komepiuta, po o masini faaonapōnei? Na faapea mai Jessie o se tamā mai i Filipaina: “E itiiti lava lo ma iloa i mea tau faatekinolosi. Ae e leʻi taofia ai i maʻua i le taʻu atu i le ma fanau, o lamatiaga e tutupu i le faaaogāina o masini faaonapōnei.” E leʻi faasāina e Jessie lana fanau mai i le faaaogāina o nei masini, ona e lē masani i le faaaogāina. Na ia faamatala mai: “Na ou faalaeiau laʻu fanau ia faaaogā a latou masini faaonapōnei e aʻoaʻo ai se gagana fou, ia suʻesuʻe ai mea sauniga, ma faitau ai e lē aunoa le Tusi Paia.” Pe afai o oe o se matua, pe na outou faitau ma talanoa faatasi ma lau fanau fautuaga aogā i le faia o text, ma le tuuina o ata i le Initaneti, lea o loo maua i le jw.org i le vaega “Talavou”? Pe na outou iloiloina faatasi vitiō, Po o Pulea Oe e Au Masini Faaonapōnei? ma le Faaaogā ma le Atamai Tuatusi i le Initaneti? * E tāua nei mataupu a o e aʻoaʻo lau fanau e faaaogā ma le atamai masini faaonapōnei.​—Faata. 13:20.

16. O le ā na faia e le toʻatele o mātua, ma o le ā ua iʻu i ai?

¹⁶ E toʻatele mātua e latou te faia taumafaiga e faatulaga ai ni faatasitasiga a latou fanau, ma i latou o loo avea o ni faaaʻoaʻoga lelei i le auaunaga i le Atua. O se faaaʻoaʻoga, e masani ona valaaulia e N’Déni ma Bomine, o se ulugalii mai i Côte d’Ivoire le ovasia  matagaluega e latou te nonofo faatasi. Na taʻua e N’Déni: “Na avea lea ma aafiaga lelei i le ma tama tama. Na avea ma paeonia ma o loo auauna nei o se sui mo le ovasia matagaluega.” Pe e mafai ona e faatulaga se faatasitasiga faapena?

17-18. O le ā le taimi e amata ai ona toleni e mātua le fanau?

¹⁷ Ia amata ona toleni fanau a o lāiti i le vave e mafai ai. O le vave lava e amata ai ona toleni e mātua a latou fanau, o le lelei foʻi lenā. (Faata. 22:6) Seʻi mātau Timoteo, a o talavou na malaga faatasi o ia ma le aposetolo o Paulo. Na toleni Timoteo e lona tinā o Eunike, ma le tinā o lona tinā o Loi ʻtalu ona laʻitiiti.’​—2 Timo. 1:5; 3:15.

¹⁸ Na mafai e se isi ulugalii mai i Côte d’Ivoire, o Jean-Claude ma Peace, ona toleniina le la fanau e toʻaono ia alolofa ma auauna iā Ieova. O le ā na fesoasoani iā i laʻua e taulau ai? Na la mulimuli i le faaaʻoaʻoga a Eunike ma Loi. Na la faapea mai, “Na amata ona ma aʻoaʻoina le ma fanau i le Afioga a le Atua mai lava o lāiti, i le taimi lava na fananau ai.”​—Teu. 6:6, 7.

19. O le ā e aofia ai i le aʻoaʻo soo o lau fanau i le Afioga a le Atua?

¹⁹ O le ā le uiga ia “aʻoaʻo soo” lau fanau i le Afioga a Ieova? O le “aʻoaʻo soo,” e uiga atu i le “faamanatu e lē aunoa.” Ina ia faia faapea, e manaʻomia ona faaalu e lē aunoa e mātua se taimi ma a latou fanau. I nisi taimi, e ono lagona e mātua le lē fiafia i le faatonu soo o le fanau. Peitaʻi, o se avanoa lelei lea e mafai ona vaai i ai mātua, e fesoasoani ai i le fanau e malamalama i le Afioga a le Atua ma faatatau.

20. Ia faamatala pe faapefea ona faatatau le Salamo 127:4 i le tausia aʻe o le fanau.

²⁰ Ia iloa lelei lau fanau. Na faatusa e le Salamo 127 le fanau i aū. (Faitau le Salamo 127:4.) E pei lava ona eseese mea e faia aʻe ai aū ma e eseese foʻi le tetelē, e faapena foʻi le eseese o tamaiti. O lea, e manaʻomia ona iloilo e mātua le auala e aʻoaʻo ai tamaiti taʻitoʻatasi. Ua faamatala mai e se ulugalii i Isaraelu i aso nei, na taulau i le tausia aʻe o se fanau e toʻalua ina ia auauna iā Ieova, le mea na fesoasoani iā i laʻua: “Na fai eseese suʻesuʻega faale-Tusi Paia a tamaiti taʻitoʻatasi.” Ioe, e  filifili ulu o aiga taʻitasi pe e talafeagai le faia o suʻesuʻega i lenā auala, pe e leai.

21. O le ā le fesoasoani e faatalitalia e mātua mai iā Ieova?

²¹ Atonu e iai taimi e lagona ai e mātua le lofitūina ona o luʻi o loo latou fesagaʻia i le aʻoaʻoina o le fanau, peitaʻi o le fanau o ni meaalofa mai iā Ieova. E nofosauni pea Ieova e fesoasoani mai. E lotomalie foʻi o ia e faafofoga mai i tatalo a mātua. E tali mai Ieova i tatalo e ala mai i le Tusi Paia, a tatou lomiga, ma faaaʻoaʻoga ma fautuaga mai i mātua e iai le poto masani i le faapotopotoga.

22. O ā mea e aofia ai i mea sili e mafai ona avatu e mātua i fanau?

²² Ua faapea mai nisi, e 20 tausaga e tausia aʻe ai e mātua fanau, peitaʻi e lē muta ai le avea o i latou ma mātua. O mea sili e latou te avatu i a latou fanau, e aofia ai le alofa, taimi ma toleniga faale-Tusi Paia. O le a eseese le tali mai a tamaiti taʻitoʻatasi. Peitaʻi, e toʻatele fanau na tausia aʻe e mātua e alolofa iā Ieova, ma e tutusa o latou lagona ma Joanna Mae, o se tuafafine mai i Asia: “Pe a ou toe mafaufau i le toleniga na ou maua mai i oʻu mātua, ou te matuā lotofaafetai ai ona na la faatonu ma aʻoaʻo aʻu ia ou alofa iā Ieova. E leʻi tau ina la fanauina aʻu, ae na la aumaia foʻi se olaga faamalieina.” (Faata. 23:24, 25) E faapena foʻi lagona o le faitau miliona o o tatou uso ma tuafāfine.