Pe E te Iloa Lelei Ieova e Pei o Noa, Tanielu, ma Iopu?
“O tagata e faia mea leaga e lē malamalama i le faamasinotonu, a o i latou ua saʻili iā Ieova ua latou malamalama i mea uma.”—FAATA. 28:5.
1-3. (a) O le ā o le a fesoasoani iā i tatou ina ia tumau ai ona faamaoni i le Atua i nei aso e gata ai? (e) O le ā o le a tatou talanoaina i lenei mataupu?
A O LATA mai le iʻuga o nei aso e gata ai, o loo faaauau pea ona “tupu olaola o ē e amioleaga e pei o le vao.” (Sala. 92:7) E lē faateʻia ai la i tatou i le lē toe faatāua e tagata o tapulaa tau amio. I lenei siʻomaga, e faapefea ona tatou “faatamameamea i le leaga” ae i le taimi e tasi e “faatagatamatua i le mafaufau”?—1 Kori. 14:20.
2 E maua le tali i le vaega mulimuli o le mau autū o lenei suʻesuʻega: “O i latou ua saʻili iā Ieova ua latou malamalama i mea uma,” o mea uma e manaʻomia ina ia maua ai lona finagalo malie. (Faata. 28:5) E faapena le manatu o loo faamatala mai i le Faataoto 2:7, 9, lea o loo taʻua ai e “teua [e Ieova] le atamai aogā mo ē e amio saʻo.” O le iʻuga, o le a mafai ai e i latou e amio saʻo ona ʻmalamalama i le amiotonu, o le faamasinotonu ma le amio saʻo, o ala lelei uma ia.’
3 Na maua e Noa, Tanielu, ma Iopu lenā atamai. (Eseki. 14:14) E faapena foʻi tagata o le Atua i aso nei. Ae e faapefea oe? Po ua e “malamalama i mea uma” e manaʻomia ina ia maua ai le finagalo malie o Ieova? O le vala tāua o le mauaina lea o le poto saʻo e uiga iā te ia. O lea, seʻi o tatou tilofaʻia (1) pe na faapefea ona iloa e Noa, Tanielu ma Iopu le Atua, (2) pe na faapefea ona aogā lo latou mauaina o lenā poto iā i latou, (3) pe e faapefea ona tatou atiaʻe se faatuatua e pei o i latou?
NA SAVAVALI NOA MA LE ATUA I SE LALOLAGI AMIOLEAGA
4. Na faapefea ona iloa e Noa Ieova, ma na faapefea ona fesoasoani le poto saʻo iā te ia?
4 Na faapefea ona iloa e Noa Ieova? I le amataga o le talafaasolopito o le tagata, na aʻoaʻoina e tane ma fafine faatuatua mea e faatatau i le Atua mai i ni auala tāua se tolu: o le mātauina lea o le foafoaga vaaia, aʻoaʻo mai i isi na matataʻu i le Atua, faapea le tofo totino i faamanuiaga o le ola e tusa ai ma tapulaa ma mataupu silisili amiotonu a le Atua. (Isa. 48:18) O le mātauina o le foafoaga vaaia, na iloa ai e Noa le anoanoaʻi o faamaoniga o loo soifua le Atua, faapea foʻi le tele o ona uiga e lē vaaia e pei o “lona mana e faavavau ma lona tulaga o le Atua.” (Roma 1:20) O le iʻuga, e leʻi tau ina talitonu Noa i le Atua ae na ia atiaʻe foʻi se faatuatua malosi i le Atua.
5. Na faapefea ona iloa e Noa le finagalo o le Atua mo tagata?
5 “E tupu le faatuatua i mea ua faalogo i ai.” (Roma 10:17) Na faapefea ona faalogo Noa e faatatau iā Ieova? E lē taumatea e tele mea na ia aʻoaʻoina mai i tagata o lona aiga. E aofia ai lona tamā o Lameko o se tane faatuatua lea na fanau a o leʻi oti Atamu. (Tagaʻi i le ata i luga aʻe o le matua.) Na aofia ai foʻi Metusela le tamā o lona tamā, ma lona augātamā o Iareto lea na maliu ina ua 366 tausaga talu ona fanau mai Noa. * (Luka 3:36, 37) Atonu na aʻoaʻo e Noa mai i nei tane ma a latou avā le amataga mai o le tagata, le finagalo o le Atua ina ia faatumu le lalolagi i tagata amiotonu, ma le fouvalega i Etena ma ona āuga leaga lea na vaaitino i ai o ia. (Kene. 1:28; 3:16-19, 24) O lea la, o mea na aʻoaʻoina e Noa na pāʻia ai lona loto ma uunaʻia ai o ia e auauna i le Atua.—Kene. 6:9.
6, 7. Na faapefea ona faamalosia le faatuatua o Noa e ala i le faamoemoe?
6 E faamalosia le faatuatua e ala i le faamoemoe. Seʻi faaata lagona o Noa na iai ina ua ia iloa o le uiga o lona igoa o le “Mapu” po o le “Faamāfanafanaga,” na aumaia ai se faamoemoe! (Kene. 5:29, fpl.) Na faagaeeina foʻi Lameko e faapea mai: “E faamāfanafanaina i tatou e [Noa] . . . [mai i] le tigā o o tatou lima ona ua faamalaiaina e Ieova le laueleele.” Na faamoemoe Noa i le Atua. I le pei o Apelu ma Enoka ia na muamua atu iā te ia, na talitonu Noa i le “fanau” lea o le a tuʻimomomoina le ulu o le gata.—Kene. 3:15.
7 E ui e leʻi malamalama Noa i vala uma o le valoaga o loo faamauina i le Kenese 3:15, ae e lē taumatea na malamalama o ia o loo aumaia ai se faamoemoe. E lē gata i lea, na ōgatusa lenā folafolaga i Etena ma le feʻau na folafola atu e Enoka o lē foʻi na valoia le oo mai o le faamasinoga a le Atua i tagata amioleaga. (Iuta 14, 15) O le feʻau a Enoka lea o le a iai lona faataunuuga mulimuli iā Amaketo, e mautinoa na faamalosia ai le faatuatua ma le faamoemoe o Noa.
8. O ā auala na puipuia ai Noa ona o le poto saʻo e faatatau i le Atua?
8 Na faapefea ona aogā iā Noa le poto saʻo i le Atua? O le poto saʻo na maua ai e Noa le faatuatua ma le atamai mai i le Atua lea na puipuia ai o ia mai i lamatiaga, aemaise lava i lamatiaga faaleagaga. O se faaaʻoaʻoga, talu ai “na savavali Noa ma le Atua moni,” e leʻi savavali la o ia pe faifaimea faatasi ma tagata faalēmataʻu. E leʻi pei Noa o na tagata auā e leʻi faasesēina o ia e temoni na liutino tagata. Na maofa tagata i nei temoni malolosi ma atonu na taumafai foʻi e tapuaʻi iā i latou. (Kene. 6:1-4, 9) Na iloa e Noa e tatau i tagata ona fanafanau ina ia tumu ai le lalolagi. (Kene. 1:27, 28) Peitaʻi, na ia iloa o le faia o feusuaʻiga i le va o fafine ma agelu ua liutino tagata, e lē gata o se tū e lē masani ai ae e sesē foʻi. Na faamaonia le sesē o nei faiga ina ua fanaua mai ai ni atalii tinoeese. O le iʻuga, na lapataʻia Noa e le Atua o le a ia faaoo mai le lolo i le lalolagi. O le faatuatua o Noa i lenā lapataʻiga na uunaʻia ai o ia e fau le vaa lea na faasaoina ai o ia ma lona aiga.—Epe. 11:7.
9, 10. E faapefea ona tatou atiaʻe le faatuatua e pei o Noa?
9 E faapefea ona tatou atiaʻe le faatuatua e pei o Noa? O le vala tāua, o le avea lea ma tagata suʻesuʻe maelega o le Afioga a le Atua, ia pāʻia o tatou loto i mea ua tatou aʻoaʻoina, ma ia faataga lenā poto e faatonutonuina ma taʻitaʻia i tatou. (1 Pete. 1:13-15) O le faia faapea o le a mafai ai i lo tatou faatuatua ma le atamai mai i le Atua, ona puipuia i tatou mai i togafiti poto a Satani ma le agaga leaga o le lalolagi. (2 Kori. 2:11) E atiaʻe e lenā agaga le fiafia i faiga sauā ma amioga lē mamā. E taaʻina ai tagata e taulaʻi atu i tuʻinanauga o le tino. (1 Ioa. 2:15, 16) E ono uunaʻia ai foʻi ē e vaivai faaleagaga ina ia lē utagia faamaoniga o le latalata tele mai o le aso tele o le Atua. Ia mātau ina ua faatusatusa e Iesu o tatou aso i aso o Noa, e leʻi taulaʻi atu i faiga sauā po o amioga lē mamā ae i lamatiaga o le lē ano i mea faaleagaga.—Faitau le Mataio 24:36-39.
10 Ia fesili ifo: ʻPo o atagia atu i le auala o loo oʻu ola ai ua ou iloa lelei Ieova? Po o uunaʻia aʻu e loʻu faatuatua ina ia ola e tusa ai ma tapulaa amiotonu a le Atua, ma talaʻi atu i isi na tapulaa?’ Tau ina ia faailoa atu i au tali o loo oulua ʻsavavali foʻi ma le Atua moni.’
NA FAAALIA E TANIELU LE ATAMAI MAI I LE ATUA A O IAI I PAPELONIA
11. (a) O le ā ua faailoa mai i le tuutoina atu o Tanielu i le Atua a o talavou, e faatatau i le auala na tausia aʻe ai o ia? (e) O ā uiga na faaalia e Tanielu e te fia faaaʻoaʻo i ai?
11 Na faapefea ona iloa e Tanielu Ieova? E lē taumatea na aʻoaʻo lelei Tanielu e ona mātua ina ia alofa iā Ieova ma naunau i lana Afioga tusia. Na tumau lenā alofa ma le naunau o Tanielu i lona olaga atoa. E oo lava ina ua matua Tanielu, na suʻesuʻe ma le faaeteete o ia i Tusitusiga Paia. (Tani. 9:1, 2) O le loloto o le iloa e Tanielu o le Atua e aofia ai feutagaʻiga a le Atua ma le nuu o Isaraelu, o loo atagia manino mai i le tatalo faatauanau ma le faatoesega a le perofeta o loo faamauina i le Tanielu 9:3-19. Aiseā e lē faaalu ai se taimi e faitau ai i lenā tatalo, manatunatu loloto i ai, ma mātau po o ā ni mea ua taʻu mai ai e faatatau iā Tanielu?
12-14. (a) O ā auala na faaalia ai e Tanielu le atamai mai i le Atua? (e) Na faapefea ona faamanuiaina e Ieova le lototele ma le faamaoni o Tanielu?
12 Na faapefea ona aogā iā Tanielu le poto saʻo i le Atua? E faigatā luʻi na feagai ma se tagata Iutaia faamaoni na ola aʻe i totonu o Papelonia faapaupau. O se faaaʻoaʻoga, na fetalai atu Ieova i tagata Iutaia: ʻIa outou saʻili i le filemu o le aai na ou ave faapagota i ai outou.’ (Iere. 29:7) Ae i le taimi e tasi na tatau foʻi ona latou tapuaʻi atu tau lava o le Atua. (Eso. 34:14) O le ā na mafai ai e Tanielu ona faapaleni nei itu e lua? O le atamai mai i le Atua na fesoasoani iā te ia e malamalama ai i le mataupu silisili e faapea, e faatapulaa le usiusitaʻi i faipule silisili. O le mataupu silisili foʻi lenā na aʻoaʻo atu e Iesu i ni senituri mulimuli ane.—Luka 20:25.
13 Seʻi manatu i le gaoioiga na faia e Tanielu ina ua faia se tulafono aloaʻia e faasā ai ona tatalo i so o se atua po o se tagata i le 30 aso, ae e na o le tupu e mafai ona tatalo i ai. (Faitau le Tanielu 6:7-10.) Na ono faia e Tanielu ni faamolemolega e faapea, ʻE lē umi lava le 30 aso!’ Nai lo o lenā, na musu o ia e faataga le poloaʻiga a le tupu e taofia ai lana tapuaʻiga i le Atua. O le mea moni sa mafai lava ona tatalo faalilolilo Tanielu ina ia ʻalofia ai le iloa mai e isi. Ae na ia iloa e toʻatele na iloa lana masaniga o le tatalo. O lea e ui lava sa lamatia ai lona ola, ae na filifili Tanielu e na te lē faia e oo lava i sina gaoioiga e ono manatu ai tagata, ua lē faamaoni o ia i lana tapuaʻiga.
14 Na faamanuia e Ieova le filifiliga lototele ma le faamaoni a Tanielu, e ala i le faasaoina faavavega o ia mai i se maliu tigā. O le mea moni, o lenei mea na tupu na avatu ai se molimau ofoofogia e faatatau iā Ieova, lea na oo atu i nofoaga mamao o le emepaea o Metai ma Peresia!—Tani. 6:25-27.
15. E faapefea ona tatou atiaʻe le faatuatua e pei o Tanielu?
15 E faapefea ona tatou atiaʻe le faatuatua e pei o Tanielu? O le vala tāua mo le mauaina o se faatuatua malosi, e lē tau ina faitau i le Afioga a le Atua ae ia “malamalama” lelei foʻi i ai. (Mata. 13:23) E tatou te mananaʻo e iloa le silafaga a Ieova i so o se mataupu, e aofia ai le malamalama i mataupu silisili o le Tusi Paia. O lea, e tatau ai ona tatou manatunatu loloto i mea o loo tatou faitauina. E tāua foʻi ona tatou tatalo e lē aunoa mai i le loto, aemaise pe a feagai ma luʻitau po o isi tulaga faigatā. Pe a tatou tatalo ma le faatuatua mo le atamai ma le malosi, o le a foaʻi tele mai e Ieova iā i tatou.—Iako. 1:5.
NA FAATATAU E IOPU MATAUPU SILISILI A LE ATUA I TAIMI LELEI MA TAIMI LEAGA
16, 17. Na faapefea ona maua e Iopu le poto saʻo e uiga i le Atua?
16 Na faapefea ona iloa e Iopu Ieova? O Iopu e lē o se tagata Isaraelu. O ia o se tauaiga o Aperaamo, Isaako, ma Iakopo ae e mamao la latou faiā. Na faailoa atu e Ieova iā i latou mea e faatatau iā te ia ma lona finagalo mo tagata. E tele mea na aʻoaʻoina e Iopu e faatatau i na upu moni tāua i ni auala e lē o faailoa mai. (Iopu 23:12) Na faapea mai Iopu: “Ua faalogo oʻu taliga e uiga iā te oe.” (Iopu 42:5) E lē gata i lea, o Ieova lava ia na fetalai e faapea na tautala ma le faamaoni Iopu e uiga iā te Ia.—Iopu 42:7, 8.
17 Na iloa foʻi e Iopu le anoanoaʻi o uiga lē vaaia o le Atua e ala i le foafoaga vaaia. (Iopu 12:7-9, 13) Na iai se taimi na faaaogā ai e Eliu ma Ieova vala o le foafoaga e faamanatu ai iā Iopu, le tulaga faatauvaa o le tagata pe a faatusatusa atu i le silisili ese o le Atua. (Iopu 37:14; 38:1-4) Na pāʻia le loto o Iopu i fetalaiga a Ieova ma na ia faapea atu ma le lotomaulalo i le Atua: “Ua ou iloa e mafai ona e faia mea uma lava, e lē mafai foʻi ona vaoia se mea e te finagalo i ai. . . . Ua ou salamō i le efuefu ma le lefulefu.”—Iopu 42:2, 6.
18, 19. O ā auala na faaalia ai e Iopu na ia iloa lelei Ieova?
Iopu 6:14) E na te leʻi faasilisilia o ia lava nai lo o isi ae na ia faaalia le alofa faaleuso i tagata uma, o ē mauʻoa ma ē matitiva. Na faapea mai Iopu: “Pe e leʻi faia ea o ia e Lē na faia aʻu i le manava?” (Iopu 31:13-22) E manino mai, e leʻi avea le tulaga taualoa ma le tamaoaiga o Iopu i le taimi muamua, ma mea na sesē ai lana vaaiga iā te ia lava faapea ma isi. E maʻeu le matuā eseese ma le toʻatele o tagata taualoa ma tamaoaiga i le lalolagi i aso nei!
18 Na faapefea ona aogā iā Iopu le poto saʻo i le Atua? Sa malamalama lelei Iopu e faatatau i mataupu silisili a le Atua. Na ia iloa lelei Ieova ma na ola o ia e tusa ai ma lenā poto. O se faaaʻoaʻoga, na iloa e Iopu e lē mafai ona ia faapea atu e alofa i le Atua ae i le taimi e tasi e lē alofa i lona lava uso. (19 Na teena e Iopu mai i lona loto so o se ituaiga o ifoga tupua. Na ia iloa o tapuaʻiga sesē e aofia ai ma le pupū atu i ʻoa faaletino, o lona faafitia lava lenā o “le Atua moni i lugā.” (Faitau le Iopu 31:24-28.) Na vaai foʻi Iopu i le faaipoipoga o se faatulagaga paia i le va o le tane ma le avā. Na ia osia foʻi se feagaiga ma ona mata ina ia lē manaʻonaʻo ai i se taupou. (Iopu 31:1) Ia manatua foʻi na ola Iopu i le taimi na faataga ai e le Atua le tele o avā a se tamāloa. Sa ono mafai la e Iopu ona fai se isi ana avā pe ana manaʻo i ai. * Ae e manino mai na avea o se faaaʻoaʻoga iā Iopu le faatulagaga o le faaipoipoga lea na faavaeina e le Atua i Etena, ma avea ai o se tulafono iā te ia. (Kene. 2:18, 24) E pe tusa o le 1,600 tausaga mulimuli ane, na aʻoaʻoina ai e Iesu Keriso lana ʻaufaalogologo ina ia mulimuli i lenā lava mataupu silisili amiotonu e faatatau i faaipoipoga ma amioga mamā tau feusuaʻiga.—Mata. 5:28; 19:4, 5.
20. E faapefea i le poto saʻo e faatatau iā Ieova ma ana tapulaa, ona fesoasoani iā i tatou i le filifilia o aumea lelei ma faafiafiaga talafeagai?
20 E faapefea ona tatou atiaʻe le faatuatua e pei o Iopu? O le vala tāua, o le mauaina lea o le poto saʻo e uiga iā Ieova ma faataga lenā poto e taʻitaʻia i tatou i vala uma o le olaga. O se faaaʻoaʻoga, na taʻua e le faisalamo o Tavita “e inosia lava e [Ieova] le tagata e fiafia i le faasauā,” ma na ia lapataʻi mai foʻi i le faifaimea faatasi “ma tagata pepelo.” (Faitau le Salamo 11:5; 26:4.) O le ā ua faailoa mai e nei mau iā te oe e faatatau i le finagalo o Ieova? E faapefea ona aafia ai mea e te faatāuaina, le faaaogāina o le Initaneti, ma le filifilia o au aumea ma faafiafiaga? O au tali e atagia mai ai po o le ā le tele o lou iloa lelei o Ieova. Ina ia tumau ona lē ponā i lenei lalolagi e matuā faigatā ma amioleaga, e tatau ona aʻoaʻoina o tatou “mafaufau” e lē gata ina ia iloa le mea saʻo mai i le mea sesē, ae ia iloa foʻi gaoioiga atamai mai i gaoioiga valea.—Epe. 5:14; Efe. 5:15.
21. O le ā e fesoasoani iā i tatou ina ia ʻmalamalama ai i mea uma’ e manaʻomia ina ia maua ai le finagalo malie o lo tatou Tamā i le lagi?
21 Talu ai na saʻili Noa, Tanielu, ma Iopu iā Ieova ma o latou lotoatoa, na faataga i latou e Ieova ina ia o latou iloa lelei o ia. Na ia fesoasoani iā i latou ina ia “malamalama i mea uma” e manaʻomia ina ia maua ai lona finagalo malie. O le iʻuga, na avea ai i latou o ni faaaʻoaʻoga o le amiotonu ma na taulau moni o latou olaga. (Sala. 1:1-3) O lea, ia e fesili ifo, ʻPo ua ou iloa lelei Ieova e pei o Noa, Tanielu, ma Iopu?’ O le mea moni, ua sili atu mea ua tatou iloa e faatatau iā Ieova ona o le tupu pea o le malamalama faaleagaga! (Faata. 4:18) O lea, ia matuā suʻesuʻe i le Afioga a le Atua. Ia manatunatu loloto i ai. Ia tatalo mo le agaga paia. O le faia faapea o le a atili ai ona e mafuta vavalalata atu i lou Tamā i le lagi. O le a e gaoioi ai foʻi ma le tofā mamao ma le atamai i lenei lalolagi e lē matataʻu i le Atua.—Faata. 2:4-7.
^ pala. 5 I le pei o Noa, ʻna faaauau pea ona savavali ma le Atua moni’ Enoka le tamā o le tamā o le tamā o Noa. Peitaʻi “na aveesea o ia e le Atua” i le pe tusa o le 69 tausaga a o leʻi fanau mai Noa.—Kene. 5:23, 24.
^ pala. 19 O le tulaga foʻi lenā na iai Noa. E na o le toʻatasi le avā a Noa e ui lava na amata mai lenei faiga o le toʻatele o avā ina ua faatoʻā māeʻa le fouvalega i Etena.—Kene. 4:19.