Pe o ia te Oe se Faalogona e Lē o Malamalama Isi ia te Oe?

SA MATUĀ lē mautonu faalogona o Atonio. Na faafuaseʻi lava ona lē lelei mai uiga o lana uō mamae o Lene ia te ia, e aunoa ma le manino mai o se māfuaaga. * O nisi taimi, ua teʻi lava ua lē toe faamālō atu Atonio, ma pe a la faatasitasi, ua foliga mai ua iai se pā pupuni telē i lo la vā. Na amata ona popole Atonio pe iai sana gaoioiga po o sana tala na fai sa lē malamalama ai lana uō. Ae po o le ā la?

O se mea masani le iai o ni lē femalamalamaaʻiga. E tele lava i ni mea e laiti ma e faigofie ona toe faasaʻo. O isi mea e mafai ona matuā faatigāloto, aemaise pe afai e faaauau pea ona iai ni faauigaga sesē e ui i taumafaiga uma e faateʻa ese atu. Aiseā e tutupu aʻe ai ni lē femalamalamaaʻiga? E faapefea ona āfaina ai tagata o loo aafia ai? O le ā se mea e mafai ona e faia pe afai e lē o malamalama isi i se mea o loo e faia? Ae pe āfaina moni ea manatu o isi tagata e faatatau ia te oe?

O se Mea Moni e Lē Mafai Ona ʻAlofia

Talu ai e lē mafai e isi tagata ona iloa mai o tatou mafaufauga ma faanaunauga, e sau se taimi e faitau sesē mai ai e se isi a tatou upu po o gaoioiga. E anoanoaʻi avanoa e ono tupu ai ni lē femalamalamaaʻiga. E iai taimi e lē taulau ai ona tatou faaali atu o tatou mafaufauga i se tulaga manino ma le saʻo lelei o loo manaʻomia ai. Pe atonu o le pisapisaō o ni leo ma isi lava mau faalavelave e faigatā ai mo isi ona matuā uaʻi mai la latou faalogo ia i tatou.

O le isi foʻi pogai o se lē femalamalamaaʻi ona o nisi o auala ma uiga. Mo se faataʻitaʻiga, o se tagata e seāseā tautala e ono faitauina sesē faapea e fia sisi, e lē fia faaleuō, pe faamaualuga foʻi. O ni mea na tutupu i taimi ua mavae atonu e iʻu ai i ni faalogona maʻaleʻale na i lo o le iai o ni uiga talafeagai e tali mai ai i nisi o mataupu. Talu ai e eseese agaifanua ma gagana, e tatau ai la ona faatalitalia o le a lē faigofie ona malamalama lelei le tasi tagata i le isi. E lē gata i lea, e iai lipoti e sesē ona faaoo atu faapea foʻi le faitala, ma e lē tatau ai ona tatou faateʻia pe afai e iai ni taimi e ese ai ni faauigaga ua tuu i se faamatalaga po o se mea na fai, mai le faauigaga moni na amata mai ai. E mautinoa lava, o nei māfuaaga uma, e aumaia ai sina faamāfanafanaloto ia i latou o ē o loo lagona ua faauigasesē o latou faanaunauga.

 Mo se faaaʻoaʻoga, na fai e Ana se faamatalaga e aunoa ma se ʻanoʻanoa e faatatau i le lauiloa o sana uō teine, ae sa leʻi iai iinā lana uō i le taimi na ia faia ai le tala. Sa toe taʻu atu e se tasi lena lava faamatalaga, ae ua sesē le auala ua faaupu ai, ma mulimuli ane, sa matuā faateʻia ma le faanoanoa Ana, ina ua tuuaʻia ma le ita tele o ia e lana uō i luma o isi tagata sa matamata ane, e faapea ua ia lotoleaga ona o lea ua tele ane ia te ia (le uō teine) se tasi o alii e latou te faauō. Sa matuā sesē lava ona faauiga le faamatalaga a Ana, ma sa lē taulau ana taumafaiga uma na fai ina ia faamautinoa atu i lana uō le leai o sona faanaunauga e faaleaga ia te ia. Sa faapogaia e lena mea le tele o ni tigā, ma e tele ni taimi na mavae ae faatoʻā mafai e Ana ona faasaʻo atoatoa le lē femalamalamaaʻi.

O le auala e manatu ai isi ia te oe e masani lava ona faalagolago i la latou faauigaina o ou faanaunauga. O lona uiga la, o se uiga masani le oo mai o lagona lē fiafia pe a faauigasesē uunaʻiga o au gaoioiga. Atonu e te ita, ma e manatu e leai lava se māfuaaga e tatau ai fua ona lē malamalama mai se tasi ia te oe. E te ono manatu, o na faauigaga ua faapito, ua faitio naʻuā, pe matuā sesē lava, ma e mafai ona matuā tigā ai le loto—aemaise lava pe afai e te amanaʻiaina manatu o i latou o loo faia na faatatauga lē tonu.

E ui atonu ua faasoesa ia te oe le auala e manatu mai ai tagata ia te oe, ae peitaʻi o se mea talafeagai lava lou faaaloalo i manatu o isi. E lē faa-Kerisiano lou lē amanaʻia o manatu o isi, ma e lē taitai ona tatou mananaʻo e avea a tatou upu po o gaoioiga, e fai ma pogai o ni aafiaga e faaleagaina ai isi tagata. (Mataio 7:12; 1 Korinito 8:12) E iai la ni taimi e te ono manaʻomia ai ona fai se taumafaiga ina ia toe faasaʻo se manatu sesē o se tasi e uiga ia te oe. Peitaʻi ane, o le soona faamamafa naʻuā o le talileleia mai i isi, e lē iʻu lelei foʻi, auā e oo ai ina mou atu lou faatāuaina o oe lava po o le oo ia te oe o se faalogona ua leai sou aogā. Aemaise lava, e lē faalagolago lou tāua moni i mea o loo manatu ai isi tagata.

I le isi itu, atonu e te iloa lelei e iai faavae talafeagai o faitioga o loo fai e uiga ia te oe. E tupu ai foʻi faalogona tigā i lena mea, peitaʻi pe afai e te lotomalie ma e talia ma le faamaoni le mea tonu faapea, e iai foʻi ou oe vaivaiga, ona iai lea o se aogā o na mea tutupu, i le uunaʻia ai o oe e faia suiga manaʻomia.

Āuga Lē Lelei

Atonu e oo pe lē oo atu foʻi ni lē femalamalamaaʻiga i ni iʻuga tugā. Mo se faataʻitaʻiga, pe a e faalogo atu o talanoa leotele mai se tamāloa i totonu o se faleʻaiga, e te ono manatu ai a lē fia faalialia pe mimita foʻi o ia. Atonu e sesē oe. E lē iloa pe o le tagata lea e talanoa atu i ai le tamāloa, e faalēlelei lana faalogo. Pe ono foliga faaʻūʻū mai se faatauoloa, ae pe atonu o loo ia lagonaina le lē atoatoa o lona malosi. E ui o na lē femalamalamaaʻi e iʻu atu ai i ni faauigaga sesē, ae mautinoa o le a leai ni āuga matuiā po o ni āuga tumau e iʻu i ai. Ae ui i lea, e iai lava taimi e mafai ai e ni lē femalamalamaaʻi ona tupu mai ai se mala mataʻutia. Seʻi mafaufau i ni mea se lua na tutupu i le talafaasolopito o Isaraelu anamua.

Ina ua maliu Naasa, le tupu o le fanauga a Amoni, ona aauina atu lea e Tavita ni sāvali e faamatalaloto i lona atalii o Anuni, o lē sa amata ona tupu e sui i lona tamā. Ae peitaʻi, sa faauigasesē le asiasiga a sāvali e faapea o loo ō atu ma ni o latou faanaunauga leaga e agaga pe sipai mai oganuu o le fanauga a Amoni. O lea, na uunaʻia ai Anuni e faia se gaoioiga e faamāina ai sāvali ma toe siitaua atu ai i a Isaraelu. O le iʻuga, a itiiti mai e toʻa 47,000 tagata na feoti—e māfua uma mai lava ona o le lē malamalama i faanaunauga lelei.—1 Nofoaiga a Tupu 19:1-19.

 I le amatamataga lava o le talafaasolopito o Isaraelu, na foʻia ai se isi lē femalamalamaaʻiga i se auala na fai lava sina ese mai. Sa fausia e ituaiga o Reupena ma Kato ma le ʻafa o le ituaiga o Manase se fata faitaulaga sa iloagofie atu, e lata ane i le Vaitafe o Ioritana. Na manatu i ai le isi vaega uma o le fanauga a Isaraelu i lenei mea o se gaoioiga o le lē faamaoni, o se fouvale i a Ieova. Ona latou faapotopoto ai lea ina ia ō atu e tau le taua. A o leʻi faia se gaoioiga mataʻutia, na aauina atu e nei tagata Isaraelu ni sāvali e faailoa atu ai lo latou lē fiafia i le gaoioiga lea ua foliga mai o se lē faamaoni i aiaiga faaletapuaʻiga. Ua saʻo lava lo latou faia faapea, auā na tali ane ē na fausiaina le fata faitaulaga e faapea, sa leʻi iai so latou faanaunauga e liliu ese mai i le tapuaʻiga mamā. Na i lo o lea, sa fuafuaina le fata faitaulaga o se faamanatu i lo latou faamaoni i a Ieova. Na semanū e faapogaia e lenei tulaga lē femalamalamaaʻi le telē o se faamasaatoto, peitaʻi o le atamai na mafai ai ona ʻalofia na āuga mataʻutia.—Iosua 22:10-34.

Ia Faamalamalama Mataupu i le Agaga o le Alofa

E aogā tele pe a faatusatusa nei tala. E manino mai, o se mea atamai le faamalamalama o le mataupu. I le mea na tupu lea sa talanoaina mulimuli, o ai na iloa pe fia ni ola na mafai ona faasaoina ai, ona sa talanoa faatasi itu e lua? I le tele lava o tulaga, o le a leai se lamatiaga o ola pe afai e te lē malamalama i faanaunauga moni o le isi tagata, peitaʻi e ono lamatia ai faigauō. O lea, pe afai e te lagona e lē o fetaui atu le gaoioiga a se tasi ia te oe, po o e mautinoa ua e malamalama lelei i le tulaga moni o mea, pe o lena e te faauigasesēina? O ā uunaʻiga o gaoioiga a le isi tagata? Fesili atu ia te ia. Pe o ia te oe se faalogona e lē o malamalama o ia ia te oe? Ia talanoaina le mataupu. Aua lē faatagaina le faamaualuga e avea ma faauilavea.

Sa ofoina mai e Iesu se māfuaaga sili ona lelei mo le foʻiaina o ni lē femalamalamaaʻi: “Pe afai foi e te avatu lau taulaga i le fata faitaulaga, ona e manatua ai lea ua i lou uso se mea e tiga ai o ia ia te oe, ina tuu ia i lea mea o lau taulaga i luma o le fata faitaulaga, a e alu oe ia muai faalelei i lou uso, i le e sau ai, ma avatu lau taulaga.” (Mataio 5:23, 24) O le mea tatau la e fai, o lou talanoa atu i le tagata tau lava o oulua, e aunoa ma le aofia ai fua o isi. E atili ai ona tetele le faafitauli pe afai e muaʻi iloa e lē o loo e ita i ai, lau faitioga mai se isi tagata. (Faataoto 17:9) E tatau ona avea ma ou sini le tausia o le filemu i le agaga o le alofa. Ia faamalamalama i se auala toʻafilemu le faafitauli i ni upu e manino, faigofie ma ia lē tuuaʻia ai le leaga i se tasi. Ia faamatala ou faalogona e tusa ai o le tulaga ua tulaʻi mai. Ona faalogologo lelei lea i le manatu o le isi tagata. Aua e te vavevave e faatupu ni mafaufauga sesē. Ia e nofosauni e talitonu e leʻi iai se uunaʻiga sesē i gaoioiga a le isi tagata. Ia manatua, o le alofa “e talitonu i mea uma.”—1 Korinito 13:7, LT.

O le mea mautinoa, e tusa lava po ua uma ona faamanino ni lē femalamalamaaʻi, ae atonu o le a faaauau pea ona iai ni lagona tigā po o ni āuga lē lelei. O le ā se mea e mafai ona fai? I tulaga e manaʻomia ai, ua matuā talafeagai le faia o ni faatoesega mai le lotofaamaoni, faatasi ai ma so o se isi lava gaoioiga e tatau ona faatino mo le faasaʻoina o mataupu. I na tulaga uma, o le a tatau ai i le tagata o loo āfaina ona ia usitaia le fautuaga faagaeeina lenei: “Ia fefaapalepaleai, ma ia fefaamagaloai outou, pe afai ua agaleagaina se tasi e se tasi; faapei ona faamagalo mai le Alii [“Ieova,” NW ] ia te outou, ia faapea foi outou. A o le alofa, e lautua lea i nei mea uma, o le fusi lea e atoatoa ona lelei ai.”—Kolose 3:13, 14, LF; 1 Peteru 4:8.

A o tatou iai pea i le tulaga lē lelei atoatoa, o le a faapena foʻi ona iai ni lē femalamalamaaʻi ma ni faalogona tigā. E mafai e so o se tasi ona faia se mea sesē pe tautala i se auala e ono peiseai ua lē mafaufau pe lē alofa. Ua taʻu mai e le Tusi Paia e faapea: “O mea e tele e sese ai i tatou uma; a lē sese se tasi i le upu, o le tagata lea ua sao, na te mafaia foi ona taofi i le tino uma.” (Iakopo 3:2) Talu ai o loo silafia lelei mai e Ieova le Atua lenei mea, ua ia saunia ai mo i tatou nei faatonuga: “Aua le faataalise ona ita o lou loto; auā e tumau le ita i loto o e valelea. Aua foi e te manatu i upu uma ua faia; neʻi e faalogo i lau auauna o fetuu ia te oe; auā foi ua iloa lou loto, o oe lava ua  atu lasi ona e fetuu i nisi tagata.”—Failauga 7:9, 21, 22.

“O Ieova na te Fuatia Loto”

Ae faapefea pe a foliga mai e lē mafai ona faasaʻo mafaufauga leaga o se tasi e uiga ia te oe? Aua e te fiu ai. Ia faaauau pea ona e ati aʻe ma faaalia atu uiga faa-Kerisiano i se tulaga e sili ona lelei e te mafaia. Ole atu ia Ieova e fesoasoani mai ia te oe i mea o loo e manaʻomia ai, ina ia faia ni faaleleiga. O lou tāua moni o se tagata e mautinoa lava e lē filifilia maia e isi tagata. E na o Ieova e mafai ona ia “fuatia loto” i se tulaga saʻo aʻiaʻi. (Faataoto 21:2) E oo lava ia Iesu, sa manatu faatauvaa ma inosia e tagata, peitaʻi sa leʻi avea lena ma itu e aafia ai le auala na silasila mai ai Ieova ia te ia. (Isaia 53:3) E ui atonu e manatu sesē nisi ia te oe, ae mafai ona e ‘momoli atu lou loto’ i a Ieova, i lou mautinoa e malamalama o Ia ia te oe, “auā e le vaai Ieova pei o le vaai o tagata, auā e vaai tagata i le tino, a e vaai Ieova i le loto.” (Salamo 62:8; 1 Samuelu 16:7) Pe afai e faaauau pea ona e faia le mea lelei, i se taimi, atonu o le a toe iloa ane ai e i latou o loo iai manatu leaga ia te oe, lo latou sesē ma suia ai o latou manatu.—Galuega 6:9; 2 Timoteo 2:15.

Po o e manatua Atonio lea sa taʻua i le amataga o le mataupu? Sa oo ina ia maua le lototele e usitaia ai le fautuaga a le Tusi Paia, ma ia talanoa atu ai i lana uō o Lene, i le fesili atu i ai pe iai se mea na ia faia ua lē fiafia ai. O le ā le iʻuga? Na matuā faateʻia Lene. Na ia tali mai e matuā leai ma se mea na faia e Atonio e faaita ai ia te ia, ma sa ia faamautinoa mai i a Atonio le leai o sona faanaunauga e faia mai se gaoioiga lē lelei ia te ia. Pe afai sa foliga na lē lelei mai ni ona uiga, pe atonu sa alu lona ulu i se isi mea. Sa faatoese Lene ona o lona faatigā ma le leʻi fuafuaina i faalogona o lana uō ma na ia faafetai ane foʻi i a Atonio mo le faailoa atu o le mataupu. Sa ia toe faapea mai, i le lumanaʻi, o le a ia matuā faaeteete ina ia ona lē toe avatua lea lava faauigaga i isi. Na mou atu ai lava iinā faalogona lē toʻa sa iai, ma toe avea ai i laʻua o se uō e sili ona vavalalata e pei lava ona sa iai muamua.

E leai se mālie o le iai o se faalogona e lē o malamalama isi ia te oe. Peitaʻi ane, pe afai e te uia laasaga uma e mafai mo le faamaninoina o mataupu ma faatatauina mataupu silisili o le Tusi Paia, o le alofa ma le lotofaamagalo, e mautinoa, o le a e maua ai foʻi na lava iʻuga lelei.

[Faamatalaga pito i lalo]

[Ata i le itulau 23]

O le faamalamalamaina o mataupu i le agaga o le alofa ma le lotofaamagalo e mafai ona oo atu ai i ni iʻuga fiafia