Talaaga o le Soifuaga

Sa Ma Galulue o se ʻAu

UA FAAMATALAINA E MELBA BARRY

Ia Iulai 2, 1999, na ma auai ma laʻu tane i se tauaofiaga a Molimau a Ieova, e pei ona sa ma faia mo le faitauafe o taimi i le 57 tausaga talu ona ma faaipoipo. Sa faia e Lloyd se lauga faaiʻu i le tauaofiaga itumalo i Hawaii i lena Aso Faraile. Na faafuaseʻi lava ona matapogia o ia. E ui lava i taumafaiga uma ina ia toe faaola mai, ae ua lē aogā ua maliu o ia. *

MAʻEU le pele o na uso ma tuafāfine Kerisiano i Hawaii o ē na faapotopoto mai i oʻu tafatafa ma fesoasoani mai ia te aʻu ina ia mafai ona ou faafetaiaʻia lenei mala faigatā! Na taaʻina i se auala aogā e Lloyd olaga o le toʻatele o i latou, faapea ai ma olaga o le toʻatele o tagata i le lalolagi aoao.

I le toetoe lava atoa le lua tausaga talu ona maliu o ia, sa ou mafaufau ai lava e uiga i tausaga tāua a o ma faatasi—le tele o tausaga i lo ma tofiga faamisionare i isi atunuu faapea ma tausaga na ma galulue ai i le ofisa ulu i le lalolagi aoao o Molimau a Ieova i Brooklyn, i Niu Ioka. Sa ou toe manatunatu foʻi i loʻu olaga muamua i Sini, i Ausetalia, ma luʻi na ma faafesagaʻia ma Lloyd ina ia mafai ai ona ma faaipoipo i le vaitaimi o le tauamatamataga o le Taua Lona Lua a le Lalolagi. Ae muamua lava, seʻi oʻu faamatalaina atu le auala na avea ai aʻu ma Molimau ma le auala na ma feiloaʻi ai ma Lloyd i tuā i le 1939.

Le Auala na Avea ai Aʻu ma Molimau

O James ma Henrietta Jones o oʻu mātua pele ia ma le alolofa. Na uma laʻu aʻoga i le 1932 ina o na o le 14 oʻu tausaga. O le taimi lena na oo ai le lalolagi i le lotolotoi o le Paʻū Tele o le Tamaoaiga. Sa amata loa ona ou faigaluega e fesoasoani ai i le aiga, lea e aofia ai ma oʻu uso laiti e toʻalua. E leʻi leva ni tausaga, ae ou maua se totogi lelei lava ma  sa iai nisi o fafine talavou sa galulue i lalo o laʻu vaavaaiga.

I lena vaitaimi, i le 1935, na talia ai e Tinā ni lomiga faale-Tusi Paia mai i se tasi o Molimau a Ieova ma sa leʻi pine ae talitonu loa o ia e faapea ua ia maua le upu moni. Sa matou manatu uma lava e faapea ai ua faalētonu lona mafaufau. Ae peitaʻi, i se tasi aso, sa ou vaai ai i se tamaʻitusi o lona ulutala e faapea, Where Are the Dead? (O Fea o Iai Ē ua Feoti?) ma sa faaosofia ai loʻu fia iloa ona o le matua o le tusi. O lea sa ou faitaunanaina ai loa le tamaʻitusi. Sa suia ai e lena tusi loʻu olaga! Na amata loa ona ma ō ma Tinā i se sauniga sa fai i le ogatotonu o le vaiaso sa taʻua o le Model Study (Suʻesuʻega Faataʻitaʻi). O le tamaʻitusi sa faaigoaina o le Model Study—sa mulimuli ane iai ni tamaʻitusi se tolu—na iai i na tamaʻitusi ia fesili ma tali faapea ma mau e lagolagoina ai tali.

I le taimi lena, ia Aperila o le 1938, na asiasi atu ai i Sini ia Joseph F. Rutherford, o se sui o le ofisa ulu i le lalolagi aoao o Molimau a Ieova. O lana lauga i le lautele, o le lauga muamua lena na ou auai ai. Sa tatau ona faia le lauga lena i le Sydney Town Hall, ae na taulau taumafaiga a tagata tetee ina ua taofia lo matou faaaogāina o le fale. Na i lo o lea, na faia le lauga i le Sydney Sports Ground, o se nofoaga e sili atu ona telē. Ona o le tele o faamatalaga faaopoopo faalauaitele na faia e tagata tetee, na māfua ai ona auai tagata e 10,000, o se fuainumera matuā maoaʻe lava pe a mafaufau atu i le na o le 1,300 Molimau i Ausetalia i lena taimi.

E leʻi umi lava se taimi mulimuli ane, na faia ai loa soʻu sao i le faiva i le fanua mo le uluaʻi taimi—e aunoa ma se toleniga. Ina ua taunuu atu la matou vaega i le oganuu e fai ai le talaʻiga, na faapea mai lē na taʻimua ia te aʻu, “O lau fale le la e tuu mai i o.” Sa ou matuā tetete lava ma ina ua tatala mai e se tamaʻitaʻi le faitotoʻa, na ou fesili atu, “E mafai ona e taʻu mai ia te aʻu po o le ā le taimi faamolemole?” Na alu o ia i totonu e vaai ona toe sau lea ma taʻu mai le taimi. Ma na iʻu ai iinā le asiasiga. Sa ou toe foʻi atu i le taavale.

Ae peitaʻi, ou te leʻi faavaivai ai, ma sa leʻi pine ae ou auai loa e lē aunoa i le tufaina atu o le feʻau o le Malo i isi. (Mataio 24:14) Ia Mati i le 1939, na faailogaina ai loʻu tuuina atu ia Ieova e ala i le papatisoina i le vai i se taputaʻele a lo matou tuaoi, o Dorothy Hutchings. Talu ai sa leai ni uso na iai, na uma loa loʻu papatisoga, ona tuuina mai loa lea ia te aʻu o tiute tauave faalefaapotopotoga sa masani ona na o tane Kerisiano e tatau ona tofia i ai.

Sa masani ona faia a matou sauniga i fale o aiga, ae i nisi o taimi sa matou totogiina ai se fale mo lauga i le lautele. Na sau ai se uso talavou aulelei mai i Peteli, le ofisa o lo matou lālā e lauga i si a matou tamaʻi faapotopotoga. Ou te leʻi iloa sa iai se isi māfuaaga na sau ai o ia—na ia fia iloa atili e uiga ia te aʻu. Ioe, o le auala lena na ma feiloaʻi ai ma Lloyd.

Feiloaʻi ma le Aiga o Lloyd

Sa leʻi pine lava ae oo mai ia te aʻu se faanaunauga ou te fia auauna faataimi atoa ia Ieova. Ae peitaʻi, ina ua ou talosaga mo le paeonia (le auaunaga faataimi atoa), na fesiligia ai aʻu pe ou te fia auauna i Peteli. O lea ia Setema i le 1939, le masina na amata ai le Taua Lona Lua a le Lalolagi, na avea ai aʻu o se tasi o le aiga Peteli i Strathfield, o se pitonuu o Sini.

Ia Tesema i le 1939, na ou faimalaga atu ai i Niu Sila mo se tauaofiaga. Talu ai o Lloyd e sau mai i Niu Sila, o lea na alu ai foʻi o ia. Na ma malaga i le vaa e tasi, ma sa mafai ai ona iloa lelei e le tasi le isi. Sa fuafuaina e Lloyd la matou feiloaʻiga ma lona tinā ma lona tamā ma ona tuafafine i le tauaofiaga i Ueligitone ma mulimuli ane i lo latou aiga i Kalaiesitete.

Faasāina o la Matou Galuega

I le Aso Toonaʻi, ia Ianuari 18, 1941, na ō mai ai sui o le malo i le ofisa o le lālā i ni taavale uli pe tusa ma le ono, e pulea faamalosi le fale. Talu ai o aʻu sa galue i se tamaʻi faleleoleo sa iai le ofisa i le ala e ui atu ai i totonu o Peteli, o aʻu la le tagata muamua na iloa atu i latou. I le 18 itula muamua  atu, na faailoa mai ai ia te i matou le sā, o lea, na toetoe lava o lomiga uma ma faila na aveesea uma mai i le lālā. I le vaiaso na sosoo ai, na faafalepuipuiina ai sui e toʻalima o le aiga Peteli e aofia ai ma Lloyd.

Sa ou iloa o mea sa sili ona manaʻomia e uso i le falepuipui, o meaʻai faaleagaga. Ina ia faalaeiau ia Lloyd, sa ou filifili ai e tusi atu ia te ia “ni tusi alofa.” Sa amata lava i upu e pei ona masani ai na ituaiga o tusi, ona kopi lea i ai o mataupu o Le Olomatamata atoa, ma saini faaiʻu loa e faapea, o lana pele. Ina ua mavae le fā ma le ʻafa masina, na tatalaina ai loa Lloyd.

Faaipoipoga ma Faaauau Pea i le Auaunaga

I le 1940, na asiasi atu ai le tinā o Lloyd i Ausetalia, ma na faailoa atu i ai e Lloyd e faapea ua ma mafaufau o le a ma faaipoipo. Sa ia fautuaina o ia e lē talafeagai lea tulaga ona e foliga mai ua lalata tele mai o le iʻuga o le faiga o mea. (Mataio 24:3-14) Sa faailoa atu foʻi e Lloyd lona faanaunauga i ana uō, ae i na taimi taʻitasi sa latou fautuaeseina o ia mai i le faaipoipo atu. O le iʻuga, i le tasi aso ia Fepuari i le 1942, na ave ai aʻu e Lloyd e aunoa ma le faailoaina—faatasi ma ni Molimau se toʻafā o ē ua uma ona folafola mai e lē faailoaina atu a ma fuafuaga—na matou ō atu i le ofisa e fai ai faaipoipoga ma ma faaipoipo ai e tusa ma le tulafono. Sa leai ni fuafuaga i na taimi i Ausetalia mo Molimau a Ieova e faia ni faaipoipoga.

E ui lava sa lē faatagaina i maʻua e faaauau la ma auaunaga i Peteli e avea o se ulugalii, ae sa talosagaina i maʻua pe mafai ona ma ō i le auaunaga o le paeonia faapito. Sa ma talia ma le fiafia se tofiga i se aai i se nuu i tua e igoa ia Wagga Wagga. Sa faasāina pea la matou galuega talaʻi, ma sa ma lē maua se fesoasoani tautupe, o lea sa manaʻomia ona matuā lafo atu ai ia Ieova o ma popolega.—Salamo 55:22.

Sa ma tietie i se uila e lua nofoa i nuu maotua, na matou feiloaʻi ma ni tagata lelei, ma faia ai ni talanoaga uumi ma i latou. E lē toʻatele nisi na taliaina ni suʻesuʻega faale-Tusi Paia. Ae peitaʻi, na matuā talisapaia lava e se tasi o faatauoloa le galuega na ma faia, o lea na ia aumaia ai fualaau ʻaina ma fualaau faisua mo i maʻua i vaiaso taʻitasi. Ina ua mavae le ono masina na ma iai i  Wagga Wagga, na toe valaaulia ai i maʻua i Peteli.

Na tuua e le aiga Peteli ia le ofisa i Strathfield ia Me i le 1942 ma toe faia ai i fale o uso. Sa fesiitaʻi le aiga Peteli mai i lea aiga i lea aiga i vaiaso taʻilua uma pe sili atu foʻi ina ia lē iloaina ai. Ina ua ma toe foʻi atu ma Lloyd i Peteli ia Aokuso, sa ma aufaatasi atu ai ma i latou i se tasi o nei nofoaga. O lo ma tofiga i le ao, sa ma galulue faalilolilo i se tasi o fale lomitusi lea sa faatuina. Mulimuli ane, ia Iuni i le 1943, na tatalaina ai la matou galuega.

Sauniuniga mo le Auaunaga i Isi Atunuu

Ia Aperila i le 1947, na tuuina mai ai ia te i maʻua ni tusi talosaga e faatumuina ina ia auai i le Aʻoga Faale-Tusi Paia a le Olomatamata o Kiliata lea sa faatūina i South Lansing, Niu Ioka, Iunaite Setete o Amerika. I le taimi lava e tasi, na tofia ai i maʻua e asiasia faapotopotoga i Ausetalia ina ia faamalosia ai faaleagaga na faapotopotoga. Ina ua mavae ni nai masina, na maua ai lo ma valaaulia ina ia auai i le vasega lona 11 o Kiliata. E tolu vaiaso na faatulaga lelei ai a ma mea uma ma teu ai a ma mea totino. Na ma tuua aiga ma uō ia Tesema i le 1947 ma agaʻi atu ai i Niu Ioka faatasi ma le isi toʻa 15 mai i Ausetalia, o ē na valaaulia i le vasega lava lea e tasi.

Na vave lava ona mavae ni nai masina o le Aʻoga o Kiliata, ma maua ai loa lo ma tofiga faamisionare i Iapani. Talu ai sa umi le taimi mo le sauniunia o o ma pepa malaga mo Iapani, na toe tofia ai foʻi Lloyd e avea ma ovasia femalagaaʻi o Molimau a Ieova. O faapotopotoga ia sa tofia i ai i maʻua e asiasia sa amata mai i le aai o Los Angeles e oo atu i le tuaoi ma Mekisikō. Sa leʻi iai sa ma taavale, o lea i vaiaso taʻitasi e ave ai ma le agalelei i maʻua e Molimau i a latou taavale mai i le tasi faapotopotoga i le isi. O le vaipanoa lea sa aofia ai i lena matagaluega matuā tele, ua faia aʻe ai nei ni vaega o itumalo faa-Peretania e tolu ma le faa-Sepania e tolu, o ia itumalo taʻitasi ua faia aʻe i le tusa ma le sefulu matagaluega!

Ia Oketopa i le 1949, na faafuaseʻi ai lava ona matou ō atu ma nisi o misionare i Iapani i se vaa na feaveaʻi ai muamua ia vaegaʻau. O le tasi pito o le vaa sa faatulaga mo tane ae o le isi itu e mo fafine ma tamaiti. I le toe tasi lava le aso ona matou taunuu loa lea i Yokohama, na matou fetaiaʻi ai ma se afā matuā malosi lava. E foliga mai na tafiesea uma e le afā ao o le lagi, auā i le aso na sosoo ai ia Oketopa 31 ina ua oso aʻe le lā, sa mafai ai ona matou vaaia le Mauga o Fuji ma lona matagofie uma. Maʻeu se faafeiloaʻiga matagofie i lo ma tofiga fou!

Galulue ma Uso Iapani

A o matou latalata atu i le uafu, na matou vaaia ai le faitau selau o tagata e uli o latou laulu. A o matou faalogo atu i le pisapisaō o talanoaga, sa matou manatu ai e faapea: ‘Oka ni tagata ina pisapisaō!’ O tagata uma lava sa seeina ni seevae laau sa paʻōʻō i laupapa o le uafu. Ina ua mavae le pō e tasi i Yokohama, na matou ō atu ai loa i le nofoaafi i lo matou tofiga faamisionare i Kobe. O Don Haslett, o lē na matou vasega faatasi i Kiliata, na taunuu i Iapani i ni nai masina muamua atu, ma sa ia lisiina ai se fale mo le aiga misionare. O se fale fogafalelua telē ma manaia, o fausaga faa-Amerika —ae e matuā leai lava ma ni meafale!

Ina ia maua ni faamalū matou te momoe ai, na matou salaina mai ai ni vao uumi mai i le laufanua i tafatafa ane o le fale ma fola i luga o le fola o le fale. O le tulaga lena na amata ai lo matou olaga faamisionare, e aunoa ma se isi lava mea seʻi vaganā ai mea sa i totonu o a matou atopaʻu. Sa maua ni ogaumu malala laiti ua taʻua o le hibachi, ina ia maua ai se māfanafana ma kuka ai a matou meaʻai. I le tasi pō, na maua ai e Lloyd ni misionare se toʻalua, o Percy ma Ilma Iszlaub, o tau fai matapogia ona o asu ʻoʻona mai i le ogaumu. Sa mafai ona ia toe faaolaolaina i laʻua e ala i lona tatalaina o faamalama ina ia faasau ai i totonu se ea fou mālūlū. Sa ou matapogia foʻi i se tasi aso a o ou faia se kuka i le ogaumu malala. O nisi na o mea sa lē faigofie ona faamasani i ai!

Sa matou faamuamua lava le aʻoaʻoina o le gagana, ma sa matou aʻoaʻoina le gagana Iapani mo le 11 itula o le aso mo se masina. Mulimuli ane, sa amata loa ona matou ō atu i le faiva ma ni fuaiupu sa tusia e fesoasoani ai. I loʻu aso muamua lava i le fanua, na ou feiloaʻi ai i se tamaʻitaʻi uiga tausaafia, o Miyo Takagi, o lē sa ia talia ma le agalelei aʻu. I le taimi e faia ai toe asiga, sa ma tauivi ai faatasi ma le fesoasoani a lomifefiloi faa-Peretania ma le faa-Iapani seʻia oo lava  ina maua se suʻesuʻega faale-Tusi Paia agaʻigaʻi i luma. I le 1999, a o auai i le faapaiaina o fale na toe faateteleina o le lālā i Iapani, na ou toe feiloaʻi ai ia Miyo, faapea ai ma isi o ē na matou suʻesuʻe faatasi. Ua mavae le limasefulu o tausaga, ae o loo maelega pea i latou e avea o ni ē e folafola le Malo, i le faia o le mea latou te mafaia e auauna ai ia Ieova.

Ia Aperila 1, 1950 i Kobe, e tusa ma le 180 i latou na auai i la matou Faamanatuga o le maliu o Keriso. O se mea na faateʻia ai i matou ona i le taeao na sosoo ai, e 35 tagata na ō mai e faia se sao i le faiva i le fanua. Na ave e misionare taʻitoʻatasi ni tagata se toʻatolu po o le toʻafā o i latou nei i le auaunaga. Sa leʻi talanoa mai ia te aʻu tagata e ona fale—ona o aʻu o le tagata ese sa laitiiti sona malamalama i le faa-Iapani—ae sa talanoa atu i tagata Iapani ia na matou ō atu faatasi, o ē sa auai i le Faamanatuga. Sa umi lava se taimi o faia na talanoaga, ae sa ou lē malamalama po o ā mea na latou talanoa i ai. Ou te fiafia lava e faailoa atu, sa agaʻigaʻi i luma le poto o nisi o i latou nei o ē fou ma o loo faaauau pea i le galuega talaʻi e oo mai lava i aso nei.

Tele Faaeaga ma Tofiga Faamalieloto

Sa faaauau la ma galuega faamisionare i Kobe seia oo i le 1952, o le taimi lena na tofia ai i maʻua i Tokyo, o iinā na tuuina atu ai ia Lloyd le vaaiga o le ofisa o le lālā. Mulimuli ane, o tofiga na tuuina atu ia te ia na mafai ona ia oo atu ai i itu uma o Iapani faapea ai ma isi atunuu. Mulimuli ane, i se tasi o ana asiasiga i Tokyo, na faapea mai ai ia te aʻu ia Nathan H. Knorr mai i le ofisa ulu i le lalolagi aoao: “Pe a uma lea, e te iloa o fea o le a alu i ai lou toʻalua i le isi ana malaga o le sone lea e sosoo ai? O Ausetalia ma Niu Sila.” Na ia faaopoopo mai: “E mafai foʻi ona e alu pe afai e te totogia lava e oe ia lou pasese.” Maʻeu se fiafiaga! Auā ua iva tausaga talu ona tuua o ma aiga.

Sa vave lava ona ma tusia ni tusi i o ma aiga. Na fesoasoani mai loʻu tinā e totogi loʻu pasese i le vaalele. Sa ma pisi tele ma Lloyd i lo ma tofiga ma sa leai ai sa ma tupe e totogi ai o ma pasese e asiasi ai i o ma aiga. O lea la ua talia aʻu tatalo. Seʻi manatu i ai, sa matuā fiafia Tinā ina ua vaai mai ia te aʻu. Na ia faapea mai, “Ia, o lea o le a ou sefeina se tupe mo oe e te toe sau ai i le tolu tausaga lea o loo lumanaʻi ai.” Sa matou faamavae ma le tonu lena, ae o le mea e faanoanoa ai, na maliu o ia i le masina o Iulai i le tausaga na sosoo ai. Maʻeu se feiloaʻiga matagofie ou te faamoemoe o le a ma maua i le lalolagi fou!

Seʻia oo mai lava i le 1960 sa na o le galuega faamisionare lava loʻu tofiga, ae mulimuli ane, na ou mauaina ai se tusi na faamatala mai ai e faapea: “E amata atu i le aso lenei, o le fuafuaga lea ua iai mo oe, o le a e faia ia tagamea ma auli lavalava o le aiga Peteli atoa.” O lo matou aiga Peteli i lena taimi sa na o le toʻasefululua tagata, o lea sa mafai ai lava ona ou faia lenei galuega e faaopoopo i loʻu tofiga faamisionare.

I le 1962 na talepe ai i lalo lo matou fale faa-Iapani, ma fausia ai le Fale Peteli fou e ono fogafale lea na faamaʻea ona fauina i le tausaga na sosoo ai. Sa tofia aʻu e fesoasoani i uso talavou fou o le aiga Peteli ina ia tausisia pea le faamamāina o o latou potu, ma ia faamamā mea sa latou faapalapalāina. O le tū masani faa-Iapani, sa leʻi aʻoaʻoina tama e faia ni feʻau i o latou aiga. Sa faamamafa lava aʻoaʻoga masani, ma sa faia uma e o latou tinā mea mo i latou. Sa leʻi pine ae latou iloa e lē o aʻu o so latou tinā. A o faagasolo taimi, o le toʻatele lava o na uso sa agaʻigaʻi i luma ma sa agavaa ai e tauaveina tofiga fou ma tāua i le faalapotopotoga.

I se tasi aso vevela o le taumāfanafana, na asiasi atu ai se tagata suʻesuʻe o le Tusi Paia i o matou fale, ma sa ia vaaia ai aʻu o fufulu fale taʻele. Sa  ia faapea mai, “Faamolemole ia faailoa atu i lē o loo pule, ou te manaʻo ou te totogia se teine e sau na te faia lenei galuega mo oe.” Sa ou faamatala atu ia te ia e faapea, ou te talisapaia lona manatu alofa mai, ae sa ou matuā lotomalie lava e faia so o se mea na tofia ai aʻu ou te faia i totonu o le faalapotopotoga a Ieova.

I le taimi lea, na maua mai ai so ma valaaulia ma Lloyd ina ia ma auai i le vasega lona 39 o le Aʻoga o Kiliata! Maʻeu se faaeaga na iai i le 1964, o le toe alu lea i le aʻoga ae ua 46 oʻu tausaga! Na saunia le aʻoga e fesoasoani patino ai ia i latou o loo auauna i ofisa o lālā ina ia tausia o latou tiute tauave. Ina ua mavae le sefulu masina o le aʻoga, na toe tofia ai i maʻua i Iapani. E oo atu i le taimi lena ua sili atu i le 3,000 ē e folafolaina le Malo na iai i lena atunuu.

Na matuā vave le tupu o le galuega iinā o lea, i le 1972 na iai Molimau e sili atu i le 14,000, ma se ofisa fou e fogafale lima o le lālā na fausia i Numazu, i le itu i saute o Tokyo. Sa matou iloa atu mai i o matou fale se vaaiga matagofie o le Mauga o Fuji. E sili atu i le miliona mekasini i le masina i le gagana Iapani na amata ona lomiaina mai i le masini lomitusi fou telē. Ae sa lumanaʻi foʻi se suiga mo i maʻua.

I le faaiʻuga o le 1974, na maua ai e Lloyd se tusi mai i le ofisa ulu o Molimau a Ieova i Brooklyn na valaaulia ai o ia e auauna i le Vaega Pule. I le taimi muamua sa ou manatu ai e faapea: ʻIa, o le iʻuga lea mo i maʻua. Talu ai o Lloyd e iai lona faamoemoe mo le lagi a o aʻu e faamoemoe faalelalolagi, e lē o toe mamao lava la ae ma valavala. Ai o le a alu Lloyd i Brooklyn ae e lē avea aʻu.’ Ae sa leʻi pine ae toe suia loʻu mafaufau ma ou lotomalie ai e ma te ō ma Lloyd ia Mati i le 1975.

Faamanuiaga i le Ofisa Ulu

E ui lava ua iai i Brooklyn, ae sa faanaunau pea le loto o Lloyd i le galuega i Iapani, ma sa talanoa pea o ia i mea na ma tofo i ai iinā. Ae o lea ua iai nei avanoa e faalautele atu ai. E mo le 24 tausaga mulimuli o lona soifuaga, sa tele lava ina faaaogāina ia Lloyd i le galuega o le sone, lea sa manaʻomia ai ona ia faimalaga i le lalolagi atoa. I nisi o taimi, sa ma taamilo faatasi ai ma ia i le lalolagi.

O le asiasi atu i o tatou uso Kerisiano i isi atunuu, sa fesoasoani ia te aʻu e talisapaia ai le tulaga sa ola ma galulue ai le toʻatele o i latou. E lē galo ia te aʻu foliga o se teineitiiti e sefulu tausaga e igoa ia Entellia, o lē na ma feiloaʻi i Aferika i mātū. Sa alofa o ia i le suafa o le Atua ma sa savali mo le itula ma le ʻafa e alu ai i sauniga faa-Kerisiano ma le itula ma le ʻafa e toe foʻi mai ai. E ui lava i sauāga ogaoga mai i lona aiga, ae na tuuina atu lava e Entellia lona ola ia Ieova. Ina ua ma asiasi atu i lana faapotopotoga, sa na o le tasi lava se matāuila vaivai e tautau ifo i luga o faamaumauga a le failauga—a o le fale atoa e fai ai le sauniga, sa matuā pogisa lava. I lena pogisa, ae o se mea na maofa ai le faalogo atu i leo o pesega matagofie a uso ma tuafafine.

Na oo mai se taimi mataiina o o ma olaga ia Tesema i le 1998 a o ma iai ma Lloyd faatasi ma le ʻauusufono o le Tauaofiaga Itumalo o le “Ala a le Atua i le Ola” na faia i Cuba. Maʻeu lo ma fiafia ona o le faaalia e uso ma tuafāfine iinā le lototalisapaia ona o le asiasi atu o nisi mai i le ofisa ulu i Brooklyn ia i latou! E lē o galo i loʻu mafaufau le feiloaʻiga ma uso ma tuafafine pele o ē o loo avatu pea ma le maelega se alaga sili o viiga ia Ieova.

Ola Fiafia ma Tagata o le Atua

E ui lava o loʻu atunuu moni o Ausetalia, sa oo lava ina ou alofa i tagata i so o se atunuu lava na aauina atu i ai aʻu e le faalapotopotoga a Ieova. Sa faapena i Iapani, a o lea ua ou i le Iunaite Setete mo le sili atu i le 25 tausaga, ua ou iloa ai foʻi e tutusa lava ma iinei. Ina ua maliu laʻu tane, sa ou manatu ou te lē toe foʻi i Ausetalia, ae ou te nofo pea i le aiga Peteli i Brooklyn, i le mea ua tofia i ai aʻu e Ieova.

O lea ua silia i le 80 oʻu tausaga. Ina ua mavae le 61 tausaga i le faiva faataimi atoa, ae o loo ou naunau pea ou te auauna ia Ieova i le mea na te silafia e talafeagai mo aʻu. O loo ia tausia lelei lava aʻu. E pele pea ia te aʻu le sili atu i le 57 tausaga sa mafai ai ona ma auauna faatasi ma se paaga faamaoni e pele o lē e alofa ia Ieova. Ou te mautinoa pea le faaauau mai o faamanuiaga a Ieova ia i maʻua, ma ou te iloa o le a Ia lē faagaloina a ma galuega lelei ma le alofa na ma faaalia mo lona suafa.—Eperu 6:10.

[Faamatalaga pito i lalo]

[Ata i le itulau 25]

I maʻua ma tinā i le 1956

[Ata i le itulau 26]

I maʻua ma Lloyd ma se vaega o tagata talaʻi i Iapani i tausaga amata o le 1950

[Ata i le itulau 26]

I maʻua ma laʻu uluaʻi tagata suʻesuʻe o le Tusi Paia i Iapani, o Miyo Takagi i tausaga amata o le 1950 ma i le 1999

[Ata i le itulau 28]

I maʻua ma Lloyd i le galuega mekasini i Iapani