Aua Ne‘i Avea ma Ē Faalogologo ma Faagalogalo
Aua Neʻi Avea ma Ē Faalogologo ma Faagalogalo
“Ia avea ma ē faia le afioga, ae lē na o ni ē faalogologo, ma faasesēina ai outou e outou lava i manatu sesē.”—IAKOPO 1:22, NW.
1. O ā vavega na faaeaina ai tagata o Isaraelu anamua e latou te molimauina?
“E LĒ MAFAAGALOINA” o se faamatalaga talafeagai lea e faamatala ai vavega na faia e Ieova i Aikupito anamua. Sa lē mafai ona faafitia le ofoofogia o mala taʻitasi uma e sefulu. Na sosoo na mala mataʻutia ma le laveaʻiga ofoofogia o tagata o Isaraelu e ala i le vaeluaina o le Sami Ulaula. (Teuteronome 34:10-12) Pe a faapea o oe sa e vaaitino i na mea na tutupu, talosia o le a lē galo i a te oe Lē na māfua ai. E ui i lea, na pese le faisalamo: “Ua galo ia te i latou [le fanauga a Isaraelu] lo latou Faaola le Atua, o le na faia mea tetele i Aikupito; o vavega i le nuu o Hamo, ma mea e matautia i le sami Ulaula.”—Salamo 106:21, 22.
2. O le ā e faaalia ai na puupuu le talisapaiaina e Isaraelu o galuega mamana a le Atua?
2 Ina ua mavae ona latou ui mai i le Sami Ulaula, “ona matatau lea o le [fanauga a Isaraelu] ia Ieova; ua latou faatuatua foi ia Ieova.” (Esoto 14:31) Sa auai atu tane o Isaraelu faatasi ma Mose i le usuina i a Ieova o se pese o le manumalo, ma sa tali mai i ai Miriama ma isi fafine e ala i lo latou tāina o topa ma sisiva. (Esoto 15:1, 20) Ioe, sa matuā maofa lava tagata o le Atua i galuega mamana a Ieova. Peitaʻi na puupuu lava lo latou talisapaiaina o Lē na faatinoina na galuega. E leʻi leva talu ona mavae atu lena mea, ae amata ona amioaʻi le toʻatele o i latou e peiseai na latou matuā lē manatua lava se mea. Na latou muimui ma faitio i a Ieova. O nisi na faia ifogatupua ma feusuaʻiga lē mamā.—Numera 14:27; 25:1-9.
O le ā e Ono Mafai ai Ona Galo i a i Tatou?
3. Talu ai lo tatou tulaga lē lelei atoatoa, o le ā e ono mafai ona galo i a i tatou?
3 E faigatā ona malamalama i le uiga lē talisapaia sa faaalia e Isaraelu. Ae mafai foʻi ona tupu lena mea i a i tatou. O le mea moni, e tatou te leʻi molimauina ni vavega faapena na faia e le Atua. Ae peitaʻi, i la tatou faiā ma le Atua, e mautinoa lava le iai o ni mea na tutupu e lē mafaagaloina. Atonu o loo manatua e nisi o i tatou le taimi na tatou taliaina ai le upu moni mai le Tusi Paia. O isi taimi fiafia atonu e aofia ai la tatou tatalo o le tuuina atu i a Ieova ma lo tatou papatisoga i le vai e avea o ni Kerisiano moni. E toʻatele i tatou ua tofo i le aao fesoasoani o Ieova i isi vala o o tatou olaga. (Salamo 118:15) A o le sili o na mea uma, o lo tatou mauaina lea o le faamoemoe o le faaolataga, e ala mai i le maliu faataulagaina o le Alo o le Atua, o Iesu Keriso. (Ioane 3:16) Peitaʻi ane, talu ai lo tatou tulaga lē lelei atoatoa, e ono faigofie ai i a i tatou ona galo mea lelei ua faia e Ieova mo i tatou, pe a tatou fesagaʻi ma ni faanaunauga sesē ma popolega o le olaga.
4, 5. (a) Ua faapefea ona lapataʻi mai Iakopo e faatatau i le mataʻutia o le avea o ni ē faalogologo ma faagalogalo? (e) E mafai faapefea ona tatou faatatauina le talafaatusa a Iakopo i le tagata ma le fāʻata?
4 I lana tusi i ona uso Kerisiano, na lapataʻi ai Iakopo le ʻafa uso o Iesu, e faatatau i le mataʻutia o le avea o ni ē faalogologo ma faagalogalo. Na ia tusi atu: “Ia avea ma ē faia le afioga, ae lē na o ni ē faalogologo, ma faasesēina ai outou e outou lava i manatu sesē. Auā ai se tasi e faalogologo i le upu ae lē faia, e tusa o ia ma le tagata o loo vaavaai i le fāʻata i ona lava mata na fanau mai ma ia. Auā e vaavaai o ia i a te ia lava, ona alu ese lea o ia ma galo atu ai lava le ituaiga o tagata e iai o ia.” (Iakopo 1:22-24, NW ) O le ā le uiga o na upu a Iakopo?
5 Pe a tatou alafaʻi mai i le taeao, e masani lava ona tatou vaai i le fāʻata seʻi siaki po o le ā e manaʻomia ona tatou faia e faamanaia ai o tatou foliga. A o tatou faia galuega eseese ma uaʻi atu o tatou mafaufau i isi mea, e galo ai i o tatou mafaufau mea sa tatou vaai ai i le fāʻata. E mafai foʻi ona tupu lenei mea i le itu faaleagaga. A o tatou vaavaai atu i le Afioga a le Atua, e mafai ona tatou faatusatusaina atu i tatou i mea o loo faatalitalia e Ieova mai i a i tatou. Ona tatou matuā iloatino ai lava lea o o tatou vaivaiga. O lenei iloa e tatau ona uunaʻia ai i tatou e faia ni toe fetuutuunaʻiga i o tatou uiga totino. Peitaʻi, a o faagasolo a tatou galuega o aso taʻitasi ma tauivi ma o tatou faafitauli, e faigofie ai lava ona galo mataupu faaleagaga. (Mataio 5:3; Luka 21:34) E peiseai ua galo i a i tatou gaoioiga alofa a le Atua mo lo tatou lelei. Pe afai e tupu lenei mea, e apoiagofie ai i tatou e faanaunauga sesē.
6. O le ā le iloiloga faale-Tusi Paia e mafai ona fesoasoani i a i tatou ina ia lē faagalogalo ai i le afioga a Ieova?
6 I lana uluaʻi tusi faagaeeina i uso i Korinito, o loo faasino atu ai le aposetolo o Paulo i le fanauga a Isaraelu o ē sa faagalogalo i mea, a o latou iai i le vao. E pei lava ona aogā i Kerisiano o le uluaʻi senituri upu a Paulo, e faapena foʻi i lo tatou autaluina o mea sa ia tusia ona fesoasoani i a i tatou ina ia lē faagalogalo ai i le afioga a Ieova. O lea la, seʻi o tatou iloiloina le 1 Korinito 10:1-12.
Ia Teena Tuʻinanauga Faalelalolagi
7. O le ā se faamaoniga mautinoa o le alofa o Ieova na maua e le fanauga a Isaraelu?
7 O mea o loo taʻua e Paulo e uiga i le fanauga a Isaraelu ua avea o se lapataʻiga mo Kerisiano. I se vaega o lena lapataʻiga, ua tusi ai Paulo e faapea: “Le au uso e, ou te loto ina ia outou iloa, sa i lalo o le ao o tatou tamā uma, ma ui ane uma i le sami, ma papatisoina uma ia Mose i le ao ma le sami.” (1 Korinito 10:1-4) Na vaaia e tagata o Isaraelu i aso o Mose faaaliga tetele o le mana o le Atua, e aofia ai le ao faaniutū faavavega a le Atua lea na taʻitaʻia ai i latou i le ao, ma mafai ai ona latou sosola e ui atu i le Sami Ulaula. (Esoto 13:21; 14:21, 22) Ioe, na maua e na tagata Isaraelu se faamaoniga mautinoa o le alofa o Ieova mo i latou.
8. O ā āuga na oo i ai ona o le faagalogalo o Isaraelu i mea faaleagaga?
8 Ua fai mai atili Paulo: “A e peitai, o le toatele o i latou ua le fiafia i ai le Atua, auā na faataatitia solo o latou tino i le vao.” (1 Korinito 10:5) Pagā se iʻuga faanoanoa! O le toʻatele o tagata Isaraelu o ē na tuua Aikupito, na melea e i latou lava lo latou avanoa e ulu atu ai i le Nuu Folafolaina. Talu ai sa lē fiafia i ai le Atua ona o le leai o so latou faatuatua, na latou feoti ai lava i le vaomatua. (Eperu 3:16-19) O le ā se lesona mo i tatou mai lenei mea? Ua faapea mai Paulo: “Na fai foi na mea ma faailoga mo i tatou, ina neʻi tatou tuʻinanau atu i mea leaga, pei ona tuʻinanau lava i latou.”—1 Korinito 10:6.
9. Na faapefea ona saunia e Ieova mea mo ona tagata, ma na faapeʻī le tali atu i ai a Isaraelu?
9 E tele lava mea sa tatau ona uaʻi atu i ai mafaufauga faaleagaga o le fanauga a Isaraelu a o iai i le vaomatua. Sa latou osia se feagaiga ma Ieova ma avea o se nuu ua tuuina atu i a te ia. E lē gata i lea, sa tuuina atu i a i latou le faiva faaositaulaga, se falefetafaʻi e avea ma nofoaga autū o le tapuaʻiga, ma se sauniuniga mo le ofoina atu o taulaga i a Ieova. Ae peitaʻi, na i lo le olioli i nei meaalofa faaleagaga, sa latou faataga o latou loto ia lē faamalieina i sauniuniga faaletino a le Atua.—Numera 11:4-6.
10. Aiseā e tatau ai ona tatou manatuaina pea le Atua?
10 O loo maua e tagata o Ieova lona finagalo malie i aso nei, e lē pei o le fanauga a Isaraelu a o iai i le vaomatua. E ui i lea, e matuā tāua lava ona tatou taʻitoʻatasi ma tatou manatuaina pea le Atua. O le faia faapea o le a fesoasoani i a i tatou e teena ai faanaunauga manatu faapito na e ono faanenefuina ai la tatou vaaiga faaleagaga. E ao ona tatou maumauaʻi ina “ia tatou teteʻa ese ma le faalematau atoa ma tuʻinanau faalelalolagi, a ia tatou nonofo ma le faautauta ma le amiotonu atoa ma le amio Atua i lenei olaga.” (Tito 2:12) O i tatou o ē na auaufaatasi ma le faapotopotoga Kerisiano talu mai ona tatou laiti, e lē tatau lava ona tatou manatu faapea ua misia se mea lelei i o latou olaga. Pe afai e tau osooso ane na mafaufauga i o tatou mafaufau, e lelei pe a tatou manatua Ieova ma faamanuiaga matagofie ua ia teuina mo i tatou.—Eperu 12:2, 3.
Usiusitai Atoatoa i a Ieova
11, 12. E mafai faapefea ona nofosala se tagata i le ifo i tupua e aunoa ma sona tapuaʻi atu i ni tupua ua tā?
11 Ua taʻu mai e Paulo i a i tatou se isi lapataʻiga ina ua ia tusi: “Aua foi tou te ifo i tupua, pei o isi o i latou, pei ona tusia, Sa nonofo le nuu i lalo ma aai ma inu, ona latou tutū lea i luga e sisiva.” (1 Korinito 10:7) O loo faasino Paulo i le taimi lea na tauanau ai e le fanauga a Isaraelu Arona ina ia ona faia se tamaʻi povi auro. (Esoto 32:1-4) E ui atonu o le a tatou lē liliu atu i ni ifoga i ni tupua moni, ae mafai ona tatou ifo i tupua e ala i le faatagaina o o tatou tuʻinanauga manatu faapito, e faalavelavea ai lo tatou tapuaʻi atu ma le lotoatoa i a Ieova.—Kolose 3:5.
12 I se isi taimi, na tusi ai Paulo e faatatau i nisi o ē na sili lo latou popole i meafaitino na i lo o mataupu faaleagaga. E tusa ai o ē “ua latou fai mo latou fili le satauro o Keriso,” ua ia tusi mai: “O le malaia, o lo latou iuga lea; o le manava, o lo latou atua lea.” (Filipi 3:18, 19) E lē o se tupua na vane lea sa avea ma o latou tupua. O lo latou tuʻinanauga i mea faaletino. O le mea moni, e lē sesē faanaunauga uma. Na foafoaina e Ieova i tatou ma ni o tatou manaʻoga faaletagata, faatasi ma le uiga lea e mafai ona tatou olioli ai i fiafiaga eseese. Peitaʻi, o i latou o ē faasilisilia le saʻilia o fiafiaga na i lo la latou faiā ma le Atua, e mautinoa lava le avea o i latou ma ē e ifo i tupua.—2 Timoteo 3:1-5.
13. O le ā e mafai ona tatou aʻoaʻoina mai le tala i le tamaʻi povi auro?
13 Ina ua ō ese le fanauga a Isaraelu mai Aikupito, sa latou faia se tamaʻi povi auro e tapuaʻi atu i ai. E lē gata ina aumaia i lenei tala le lapataʻiga e faatatau i le ifo i tupua, ae iai foʻi se isi lesona tāua ua aʻoaʻoina mai ai. Sa leʻi usiusitai le fanauga a Isaraelu i taʻiala sa manino ona tuuina mai e Ieova. (Esoto 20:4-6) Peitaʻi, sa leʻi i ai so latou faanaunauga e tetee i le avea o Ieova ma o latou Atua. Sa latou faia taulaga i le tamaʻi povi auro ma faaigoa lena faatasiga o “le tausamiga ia Ieova.” E foliga mai sa faasesēina i latou i le manatu faapea o le a lē amanaʻiaina e le Atua lo latou lē usiusitai. O se faalumaina lenei mea i a Ieova, ma na matuā toʻasa ai o ia.—Esoto 32:5, 7-10; Salamo 106:19, 20.
14, 15. (a) Aiseā na leai ai se faamolemolega a le fanauga a Isaraelu mo le avea o i latou o ni ē faalogologo ma faagalogalo? (e) Pe afai tatou te maumauaʻi ia lē avea i tatou o ni ē faalogologo ma faagalogalo, o le ā la o le a tatou faia e tusa ai o poloaʻiga a Ieova?
14 E lē o se mea masani le toe auai atu o se tasi o Molimau a Ieova i se lotu sesē. Ae peitaʻi, e iai nisi e tumau lava i le faapotopotoga, ae atonu e iai isi auala e tetee ai i taʻiala a Ieova. Sa leʻi iai se faamolemolega a tagata o Isaraelu mo le avea o i latou o ni ē faalogologo ma faagalogalo. Sa latou faalogo i Tulafono e Sefulu ma sa auai foʻi i le taimi na tuuina mai ai e Mose i a i latou le poloaʻiga a le Atua e faapea: “Aua tou te faia atua ario e faaopoopo mai ia te au, aua foi neʻi faia atua auro mo outou.” (Esoto 20:18, 19, 22, 23) Ae peitaʻi, sa tapuaʻi lava le fanauga a Isaraelu i le tamaʻi povi auro.
15 E leai foʻi la sa tatou faamolemolega tatau pe afai e avea i tatou o ni ē faalogologo ma faagalogalo. Ua tatou maua i le Tusi Paia taʻiala mai le Atua e tusa ai o le tele o vala o le olaga. Mo se faaaʻoaʻoga, ua patino le taʻusalaina e le Afioga a Ieova pe a fai ma masani le aitalafuina o se mea ae lē toe totogiina. (Salamo 37:21) Ua poloaʻiina le fanau ina ia usiusitai i o latou mātua, ma ua faatalitalia tamā ina ia tausia aʻe a latou fanau i “apoapoaiga a [“Ieova,” NW].” (Efeso 6:1-4) Ua faatonuina Kerisiano nofofua ina ia faaipoipo atu “tau lava i le ua i le Alii,” ma ua taʻu atu foʻi i auauna ua faaipoipo a le Atua: “Ia faamamaluina le faaipoipoga e tagata uma, o le moega foi o le ulugalii ia leai sona leaga; auā e faamasinoina e le Atua o e faitaaga ma e mulilulua.” (1 Korinito 7:39; Eperu 13:4, LF) Pe afai tatou te maumauaʻi ia lē avea i tatou o ni ē faalogologo ma faagalogalo, ona tatou matuā manatu mamafa ai lea i nei taʻiala ma isi foʻi taʻiala mai le Atua, ma tatou usiusitai i ai.
16. O ā āuga o le tapuaʻi atu i le tamaʻi povi auro?
16 Sa leʻi taliaina e Ieova le taumafaiga a le fanauga a Isaraelu e tapuaʻi atu i a te ia e tusa ma le tulaga e fetaui ma i latou. Na i lo lea, e 3,000 na faaumatia, atonu pe ona o le vaega autū lea na latou faia i le gaoioiga fouvale o le tapuaʻi atu i le tamaʻi povi auro. O isi tagata na faia le agasala sa oo i a i latou se mala mai i a Ieova. (Esoto 32:28, 35) O se lesona tāua lea mo so o se tasi e na te faitauina le Afioga a le Atua ae filifili e ia lava mea e manaʻo e usiusitai i ai!
‘Ia Sosola Ese i le Faitaaga’
17. O le ā le mea na tupu lea sa faasino atu i ai le 1 Korinito 10:8?
17 O se tasi o vala e mafai ai e tuʻinanauga o le tino ona faagalogalo i mea faaleagaga, o loo taʻua lea e Paulo ina ua ia faapea mai: “Aua foi tatou te faitaaga, pei ona faitaaga o isi o i latou, ma fano ai i le aso e tasi e lua sefulu o afe ma afe e tolu.” (1 Korinito 10:8) Iinei o loo faasino atu ai Paulo i se mea na tupu i fanua laugatasi o Moapi, i le iʻuga o le 40 tausaga o le savaliga a Isaraelu i le vaomatua. Faatoʻā uma lava ona fesoasoani Ieova i le fanauga a Isaraelu ina ia manumalo ma latou mauaina ai fanua i le itu i sasaʻe o le Ioritana, peitaʻi e toʻatele na latou faagalogalo ma lē talisapaia na mea. A o iai i le tuaoi o le Nuu Folafolaina, sa maileia i latou i feusuaʻiga lē mamā ma le tapuaʻiga lē mamā i a Paala o Peoro. E tusa ma le 24,000 na faaumatia, o le toʻa 1,000 o i latou na, sa taʻimua i nei amioga sesē.—Numera 25:9.
18. O le ā le ituaiga o amioga e mafai ona taʻitaʻia atu ai i feusuaʻiga lē mamā?
18 Ua lauiloa tagata o Ieova i aso nei ona o a latou tapulaa maualuluga o amioga tatau. Peitaʻi pe a tofotofoina i feusuaʻiga lē mamā, e iai nisi Kerisiano, ua lē taulau ona latou mafaufau i le Atua ma ana mataupu silisili. Ua avea i latou ma ē faalogologo ma faagalogalo. I le taimi muamua, atonu e lē o aofia ai le faia o le faitaaga i le faaosoosoga. Atonu o se faanaunauga e fia matamata i ata ma faamatalaga o amioga lē mamā, e fiafia i tausuaga lē tatau po o le faatafai solo, po o le faifaimea ma i latou e lē amio lelei. O nei mea uma ua taʻitaʻia atu ai Kerisiano i se amioga agasala.—1 Korinito 15:33; Iakopo 4:4.
19. O le ā le fautuaga faale-Tusi Paia e fesoasoani i a i tatou ina ia ‘sosola ese ai i le faitaaga’?
19 Pe a faaosoosoina i tatou e faia ni amioga lē mamā, e lē tatau ona taofia lo tatou mafaufau atu i a Ieova. Na i lo lea, e ao ona tatou usitaia upu faamanatu o i lana Afioga. (Salamo 119:1, 2) I le avea ai o i tatou o ni Kerisiano, o le toʻatele lava o i tatou e tatou te faia le mea silisili ina ia tumau ai i le mamā tau amio, peitaʻi o le faia o le mea e tonu i le silafaga a le Atua e manaʻomia ai taumafaiga faifai pea. (1 Korinito 9:27) Na tusi atu Paulo i Kerisiano i Roma: “Ua logo atu i tagata uma lava lo outou usiusitai; o lea ou te olioli ai ona o outou. Ou te manao foi ia popoto outou i mea lelei, a ia valelea i mea leaga.” (Roma 16:19) E pei lava ona faaumatia le toʻa 24,000 o le fanauga a Isaraelu ona o a latou agasala, ua lē o toe umi foʻi ona tofo lea o tagata o loo faia le faitaaga ma isi mea sesē, i le faamasinoga ogaoga a Ieova. (Efeso 5:3-6) Na i lo le avea ai la o i tatou o ni ē faalogologo ma faagalogalo, e tatau ona faaauau pea ona tatou ‘sosola ese i le faitaaga.’—1 Korinito 6:18.
Ia Talisapaia Pea Sauniuniga a Ieova
20. Na faapefea ona tofotofoina Ieova e le fanauga a Isaraelu, ma o le ā na iʻu i ai?
20 O le toʻatele lava o Kerisiano e lē taitai ona lolo atu i feusuaʻiga lē mamā. Peitaʻi, e manaʻomia ona tatou faaeteete ina ia tatou lē uia se ala e taʻitaʻia atu ai i se uiga muimui lea e mafai ona iʻu ina lē finagalo malie mai ai le Atua. Ua timaʻi mai Paulo i a i tatou: “Aua foi tatou te faaonoono i le Alii [“Ieova,” NW ], pei ona faaonoono o isi o [le fanauga a Isaraelu], ma fano ai i gata. Aua foi tou te muimui, pei ona muimui o isi o i latou, ma fano ai i le na te fasiotia.” (1 Korinito 10:9, 10, LF ) Na muimui le fanauga a Isaraelu e uiga i a Mose ma Arona—ioe, na muimui foʻi e uiga i le Atua lava ia—i le faitio e faatatau i le manai lea na saunia ane faavavega. (Numera 16:41; 21:5) Pe na itiiti atu le tigā o le finagalo o Ieova i a latou muimuiga na i lo o le tigā i a latou faitaaga? O loo taʻua e le tala a le Tusi Paia le toʻatele o tagata muimui na feoti ona o gata. (Numera 21:6) I se taimi muamua atu i lena, e silia ma le 14,700 tagata muimui ma fouvale na faaumatia. (Numera 16:49) O lea la, seʻi aua neʻi o tatou tofotofoina le onosai o Ieova e ala i le lē faaaloalo i ana sauniuniga.
21. (a) O le ā le timaʻiga na faagaeeina Paulo e tusi? (e) E tusa ai o le Iakopo 1:25, e mafai faapefea ona tatou fiafia moni?
21 I le tusi atu a Paulo i ona uso Kerisiano, ua ia faaiʻu atu ai le lisi o lapataʻiga i le timaʻiga lenei: “Na oo na mea uma ia te i latou e fai ma faailoga; ua tusia foi e fai ma apoapoaiga mo i tatou o e ua aulia mai ai tausaga e gata ai. O lenei, o lē manatu o loo o tu ia, ina faaeteete ia neʻi paū.” (1 Korinito 10:11, 12) I le pei o le fanauga a Isaraelu, ua tatou maua le tele o faamanuiaga mai i a Ieova. Ae i le lē pei o i latou, tau ina ia aua lava neʻi o tatou faagaloina, pe lē taulau foʻi, ona talisapaia mea lelei o loo faia e le Atua mo i tatou. Pe a faavaivaia i tatou e popolega o le olaga, seʻi o tatou toe tomanatu i folafolaga ofoofogia o loo iai i lana Afioga. Tau ina ia tatou manatua la tatou faiā tautele ma Ieova ma faaauau pea ona faia le galuega talaʻi o le Malo lea ua faatuatuaina mai i a i tatou. (Mataio 24:14; 28:19, 20) O se ala faapena e mautinoa lava le aumaia ai i a i tatou o le fiafiaga moni, auā ua folafola mai e le Tusi Paia: “O lē matuā matamata i le tulafono o le saʻolotoga ua atoatoa ona lelei, ma ua tumau i ai o ia, e le se faalogologo ma le faagalogalo lena tagata, a o le anaana i le galuega, e manuia o ia i lona lava anaana.”—Iakopo 1:25.
O le a Faapefea Ona E Tali?
• O le ā e mafai ona avea ai i tatou o ni ē faalogologo ma faagalogalo?
• Aiseā e matuā tāua ai le usiusitai atoatoa i le Atua?
• E mafai faapefea ona tatou ‘sosola ese i le faitaaga’?
• O ā o tatou uiga e tatau ona iai agaʻi i sauniuniga a Ieova?
[Fesili mo le Suʻesuʻega]
[Ata i le itulau 15]
Na galo i le fanauga a Isaraelu galuega mamana sa faia e Ieova mo i latou
[Ata i le itulau 16]
Ua maumauaʻi tagata o Ieova e tausisia tapulaa maualuluga o amioga tatau