“Pe se a le Upu a Tagata ia te Au Nei, po o Ai?”

UA TOE oo foʻi i le vaitaimi o le Kirisimasi. Ua filifili tagata i le lalolagi aoao e faamanatuina se aso fanau. Le aso fanau o ai? O le aso fanau ea o le Alo o le Atua po ua na o se aso fanau o se Iutaia tuutoina, o loo naunau e toe fuataʻiina le lotu lenā sa taatele i lona vaipanoa i le uluaʻi senituri? Po o se aso fanau o se tagata toa sa puipuia tagata matitiva po o se tagata fouvale sa ia faamaʻiteina se faamataʻu i le emepaea o Roma ma oo ai ina faasalaina o ia i le oti, pe atonu o se tagata atamai o lē sa faamamafaina le iloa lelei e le tagata o ia lava ma le iai o sona ia lava poto loloto? Ua iai se faavae mautū e te taumanatu ai, ‘Po o ai moni lava Iesu Keriso?’

Sa naunau Iesu lava ia e fia iloa se tali a tagata i lenā fesili. O lea na ia fesili atu ai i ona soo i se tasi taimi e faapea: “Pe se a le upu a tagata ia te au nei, po o ai?” (Mareko 8:27) Aiseā ua lāgā ai le fesili? E toʻatele sa lē toe mulimuli atu iā te ia. E foliga mai na fenuminumiaʻi isi ma lē fiafia ona o lona teena o a latou taumafaiga ina ia fai o ia ma tupu. E lē gata i lea, ina ua luʻia e ona fili, sa leʻi faia e Iesu se faailoga mai le lagi e faamaonia ai po o ai o ia. O lea, i le tali atu i lenā fesili, o le ā na fai atu ai ona aposetolo e uiga iā te ia po o ai? Sa latou taʻua nisi o manatu sa taatele i tagata: “O le upu a isi, o oe o Ioane le papatiso; a o isi, o Elia, a o isi, o Ieremia, po o se  tasi o le au perofeta.” (Mataio 16:13, 14) Latou te leʻi taʻua le tele o tala taufaaleaga e uiga iā Iesu na sa salalau atu i Palesitina i lenā taimi—e faapea, e upuvale, e taufaasesē, o se perofeta pepelo, ma oo lava ina faapea mai o se tagata ua valea.

Tafa e Tele e Uiga iā Iesu

Pe afai e toe faatulaʻi mai e Iesu lenā lava fesili i aso nei, atonu e na te toe faaupuina faapea: “O ā upu a tagata popoto iā te aʻu po o ai?” Ma atonu o le a toe fai mai foʻi tali lava na: O loo iai manatu eseese e tele. Na faapea mai David Tracy o le Iunivesite o Chicago: “E tele manatu eseese ma faamatalaga a tagata eseese na faaalia e uiga i mea na fetalai i ai Iesu ma faia.” I le faagasologa o le senituri ua mavae, sa faaaogā ai e tagata popoto o latou tomai ua maua mai i a latou suʻesuʻega tau i faiā ma amioga a tagata, o o latou amataga mai ma talitonuga tau i le siʻomaga o le tagata, ma a latou tusitusiga, a o latou taumafai e saunia ni tali i le fesili, po o ai moni lava Iesu. I le iʻuga, o ā o latou manatu i le po o ai moni lava Iesu?

O loo manatu pea nisi tagata popoto e faapea, o le Iesu i le talafaasolopito, sa o se perofeta Iutaia na valoia le iʻuga o le lalolagi ma talaʻi atu i tagata ina ia salamō. Ae peitaʻi, ua latou lē taʻua o ia o le Alo o le Atua, le Mesia, ma o le Togisala. E toʻatele ua latou fesiligia le faamatalaga a le Tusi Paia e uiga i lona amataga faalelagi ma lona toetū mai. A o isi, e manatu iā Iesu e na o se tagata o lē ua avea faaaʻoaʻoga lelei o lona soifuaga ma ana aʻoaʻoga, ma itu na faagaeetia ai nisi o tapuaʻiga ia na mulimuli ane fusia faatasi i le Faa-Kerisiano. Ma e pei ona mātauina e le nusipepa o le Theology Today, e iai pea nisi o loo manatu iā Iesu e faapea “o se tagata mafaufau leaga, o se tagata poto e maumausolo, po o se tagata faatauvaa e leʻi aʻoaʻoina ae iai ni ana fesootaʻiga ma le Atua; o sē e faamaopoopoina ni vaega o tagata, o se tagata fatusolo maumausolo e faitio i faatulagaga e faavae e tagata, po o se tasi e faatupu fouvalega e iai le poto faalelalolagi, e tuusaʻo atu ona manatu a o faimalaga i nuu maotua o Palesitina o loo nonofo ai tagata matitiva, e lē malilie i le tulaga ua iai mea ma faigofie ona faatupu le vevesi.”

O loo tele foʻi isi vaaiga e lē masani ai. Ua aliaʻi mai le faatusa o se Iesu uliuli i musika tuʻituʻi, o ata, e oo foʻi i siva. * Ua manatu isi e faapea o Iesu, o se fafine moni lava. I le tau māfanafana o le 1993, na vaaia ai e tagata asiasi atu i le Orange County Fair i Kalefonia se faatusa o “Christie,” o se “Keriso” tamaʻitaʻi e lē lavalavā i luga o le koluse. I le taimi lava foʻi lenā i Niu Ioka, na faaalia ai le faatusa o “Christa”—o se “Iesu” tamaʻitaʻi o loo faasatauroina. O nei faatusa uma na māfua ai ni fefinauaʻiga. Ma i le amataga o le 1999, sa maua ai e tagata faatau se tusi “e uiga i le alofa sa faaalia i le va o le Tama o Iesu ma lana taʻifau, o Agelu.” Ua faamatalaina la laʻua faiā e faapea, o se faiā e “faagaeetia ai faaleagaga ma faaalia ai le auala ua nofosauni ai le tama ma le taʻifau e faataulagaina le ola o le tasi mo le isi.”

Pe e Tāua Moni?

Aiseā e ao ai ona e naunau e fia iloa po o ai Iesu i le taimi ua mavae ma le taimi nei? O se tasi o māfuaaga, auā i le sii mai o upu a Napoleone, na taʻua ai e faapea: “Ua taaʻina ma faatonutonuina e Iesu Keriso Ona tagatanuu e aunoa ma Lona faatasi vaaia mai i le tino.” E ala i ana aʻoaʻoga mataʻiina ma le auala na ia soifua ai, ua matuā taaʻina malosi ai e Iesu olaga o le faitau piliona o tagata mo le toeitiiti lava luaafe tausaga. Na mātauina ma le totoʻa e se tasi tusitala e faapea: “E lē taitai ona taaʻina malosi ai faapena ia olaga o tagata i lenei lalolagi, pe a tuufaatasia vaegaau uma sa savavali, ma fuavaatau uma na fausia, ma palemene uma sa tauaofia, ma tupu uma sa fai a latou pulega.”

E lē gata i lea, e manaʻomia ona e iloa po o ai Iesu i aso ua mavae ma le taimi nei, talu ai o le a ia faaaafia tuusaʻo lou olaga i le lumanaʻi. Ua e maua ai le avanoa e avea ai o se tagatanuu o se malo ua faavaeina i le lagi—le Malo o le Atua lea ua pule ai Iesu. I le taʻitaʻiga a Iesu, o le a toe faafoʻisia ai lo tatou lalolagi ua tumu i faalavelave i lona tulaga paleni ofoofogia faalenatura mo meafaiola eseese ma lo latou siʻosiʻomaga. Ua faamautinoaina i tatou e valoaga o le Tusi Paia e faapea, o le a fafagaina e le Malo o Iesu ē ua matelāina, tausia ē matitiva, faamālōlō maʻi, ma toe faafoʻisia i le ola ē ua maliliu.

E mautinoa lava o le a e fia iloaina po o le ā le ituaiga o tagata o le a faauluulu i ai lenā malo o loo matuā manaʻomia. O le isi mataupu lea e sosoo mai, o le a fesoasoani iā te oe e mauaina le malamalama e uiga i le Iesu moni.

[Faamatalaga pito i lalo]