Pe E te Faatuatua i se Atua e Moni?

O se malaga suʻesuʻe na tofia e le Falemataaga Tau i le Talafaasolopito o le Natura i Amerika, na agaʻi atu e suʻesuʻeina laufanua o le Atika lea na lipotia mai e le tagata suʻesuʻe o Robert E. Peary e faapea na ia vaaia i le fitu tausaga muamua atu, i le 1906.

E MAI i Cape Colgate i le vaega mamao lava i mātū i sisifo o Amerika i Mātū, na mātauina ai e Peary se mea na foliga mai o ni tumutumu papaʻe maualuluga o se isi atunuu. Na ia faaigoaina ai o Crocker Land, o le igoa o se tasi o tagata na lagolagoina o ia i mea tautupe. Maʻeu le fiafia atonu na iai i tagata na ō atu e faia lea suʻesuʻega ina ua latou maua se faaataataga o laufanua maugā, o vanu, ma tumutumu mauga sa ufitia i le kiona! Ae peitaʻi sa leʻi pine ae latou iloa e faapea, e lē moni le mea lea na latou vaaia i le Atika. O lenei aafiaga lē moni, na faasesēina ai Peary, a o lenei ua alu ai lo latou taimi, malosi, ma tupe e suʻesuʻe ai se mea sa lē iai moni.

I aso nei, e toʻatele tagata ua tuutoina atu i latou ma o latou taimi i atua ua latou talitonu e faapea o ni mea moni. I aso o aposetolo o Iesu, sa tapuaʻia ai foʻi na atua e pei o Hereme ma Seu. (Galuega 14:11, 12) I aso nei, e faitau miliona atua o loo tapuaʻia e i latou o Shinto, Hindu, ma isi lotu o le lalolagi. O le mea moni, e pei ona faapea mai le Tusi Paia, “ua i ai ʻatua’ e toatele, ma ʻalii’ e toatele.” (1 Korinito 8:5, 6) Pe mafai ona moni nei atua uma?

O Atua e “Le Mafaia Ona Faaola”

Seʻi manatu mo se faaaʻoaʻoga i le faaaogāina o tupua po o faatusa i le tapuaʻiga. O i latou e faatuatua i ai pe tatalo e ala i na mea, ua foliga atu iā i latou o tupua o ni faaola o loo iai le mana e mafai ona tauia tagata pe faasaoina i latou mai lamatiaga. Ae pe mafai moni ona latou faaola se tagata? Na pese le faisalamo e faatatau i na mea: “O tupua o nuu ese, o ario ma auro ia, o galuega a lima o tagata. E fai o latou gutu, a e le feganavai; e fai o latou mata, a e le vaai; e fai o latou taliga, a e le faalogo; e leai foi se mānava i o latou gutu.” O le mea moni, o i latou o ni atua e “le mafaia ona faaola.”—Salamo 135:15-17; Isaia 45:20.

 E moni, o i latou e tāina tupua, latou te manatu i galuega a o latou lima faapea e iai le ola ma le mana. Ma o i latou e tapuaʻi atu i tupua ua tuu atu i ai lo latou faatuatuaga. Na faapea mai le perofeta o Isaia: “Latou te siitia [se tupua] i o latou tauʻau, ua latou amo ia te ia, ua latou tuuina o ia i lana mea e tuu ai, ona tu ai lea o ia.” Na ia faaopoopo mai: “E le alu ese o ia ai lona tulaga; e alaga lava se tasi ia te ia, a e le tali mai o ia; na te le faaolaina o ia i lona puapuaga.” (Isaia 46:7) O le mea moni lava ia, e tumau pea ona leai se ola o se tupua e tusa lava po o ā talitonuga maumauaʻi o i latou e faatuatua i ai. O na tupua ua tā ma tupua uʻamea, o ni “atua lē aogā.”—Sapakuka 2:18, NW.

Ua taatele foʻi i aso nei le matuā faatāuaina ma le faamamaluina o tagata faafiafia, tagata taʻutaʻua i taaloga, i faiga faapolotiki, ma nisi o taʻitaʻi lotu. E lē gata i lea, ua avea tupe ma atua i le toʻatele. I nei tulaga taʻitasi, ua amanaʻia ai nei tupua i se tulaga lē moni. E lē mafai e tupua ona aumaia pe saunia mea uma o loo faamoemoe i ai o latou tagata talitonu. Mo se faaaʻoaʻoga, e ono foliga mai o le tamaoaiga, o loo i ai le tali i le tele o faafitauli, ae o le malosi o le ʻoa e tau faasesē ia. (Mareko 4:19) Na fesili se tasi tagata suʻesuʻe e faapea: “E faapefea ona tatou taliaina se mea ua matuā naunau ma talitonuina e le toʻatele o tagata e faapea o se vaifofō mo faafitauli uma, ae a maua ua aumaia ai se faasologa o āuga eseese o tulaga lē fiafia e oo lava i mafatiaga ogaoga?” Ioe, o le saʻilia o le ʻoa e ono manaʻomia ai ona faataulagaina e se tagata se mea e sili ona tāua e pei o le soifua mālōlōina lelei, se olaga faaleaiga faamalieina, ni faauōga māfana, po o se faiā tautele ma Lē na Foafoaina Mea. Ua avea ai lona atua ua na o se ‘mea [“tupua,” NW] pepelo’!—Iona 2:8.

“E Leai Se na Tali Mai”

O se mea valea le taʻua o se mea e lē moni e faapea e moni. Na faigatā le auala na aʻoaʻo ai e tagata tapuaʻi o le atua o Paala i aso o Elia lenei mea. Sa latou talitonu maumauaʻi e faapea sa iā Paala le mana e auina mai ai se afi mai le lagi e faamū ai se taulaga na osia i manu. O le mea moni, sa “latou valaau atu i le igoa o Paala, na amata i le taeao ua oo i le tutonu o le la, ua faapea atu, Paala e, ia e faafogafoga mai ia te i matou.” Pe sa iai ni taliga o Paala e faalogo mai ai ma se gutu e tautala mai ai? Ua faaauau mai le faamatalaga e faapea: “A ua leai se leo; e leai se na tali mai.” O le mea moni, sa ʻleai se na faalogo mai.’ (1 Tupu 18:26, 29) Sa lē moni Paala, sa leai se ola pe na mafai foʻi ona gaoioi.

Maʻeu le matuā tāua ona tatou iloa ma tapuaʻi atu i se Atua e moni! Ae o ai o ia? Ma e faapefea ona aogā mo i tatou le faatuatua atu iā te ia?

[Ata i le itulau 3]

Le aumea a Peary o Egingwah o loo suʻesuʻeina le tafatafailagi mo se nuu

Robert E. Peary

[Faamatalaga i Ata]

O Egingwah: Mai le tusi, The North Pole: Its Discovery in 1909 Under the Auspices of the Peary Arctic Club, 1910; Robert E. Peary: NOAA

[Ata i le itulau 4]

E toʻatele ua faasesēina i mea ua avea ma atua o lenei lalolagi