Mea na Manatuaina e Iosua

UA FETALAI mai Ieova e faapea: “Ua oti Mose laʻu auauna, o lenei foʻi inā e tulaʻi atu ia, ia sopoʻia atu Ioritana lenā, o oe atoa ma lenei nuu uma, e ō i le nuu ua ou foaʻiina atu ai iā te i latou.” (Iosua 1:2) O se galuega telē ma le faigatā ua tuuina atu iā Iosua! Sa avea o ia ma tautua a Mose mo le toetoe lava 40 tausaga. Ae o lea ua faatonuina o ia ina ia suitulaga i lona matai ma taʻitaʻi atu le fanauga faalogogatā a Isaraelu i le Nuu Folafolaina.

A o manatunatu Iosua i le galuega o loo taatia mai mo ia, atonu na ia mafaufau i faafitauli uma ia na ia faafetaiaʻia ma taulau manuia ai. E lē taumatea o mea sa manatuaina e Iosua sa fesoasoani tele iā te ia i lenā taimi, ma e mafai foʻi ona fesoasoani i Kerisiano i aso nei.

Mai le Pologa i le Avea o se Taʻitaʻiʻau

O nisi mea e lē galo iā Iosua, o tausaga e tele na faapologaina ai. (Esoto 1:13, 14; 2:23) E na ona tatou taumateina po o ā mea sa tutupu iā Iosua i lenā taimi, ona e lē o faamatalaina auʻiliʻili uma mai i le Tusi Paia. Atonu sa aʻoaʻoina Iosua ina ia avea ma sē e lelei i le faamaopoopoga o mea i le taimi na faapologaina ai i Aikupito, ma atonu sa ia fesoasoani foʻi i le sauniunia o le solaaga a tagata Eperu ma “tagata ese e toʻatele” mai le nuu.—Esoto 12:38.

O Iosua e tupuga mai i se aiga o sa Efaraimā. O le tamā o lona tamā o Elisama sa avea ma alii sili o lo latou ituaiga, ma na ia taʻitaʻiina le ʻautau e toʻa 108,100 o se vaega lona tolu o le ʻautau a Isaraelu. (Numera 1:4, 10, 16; 2:18-24; 1 Nofoaiga a Tupu 7:20, 26, 27) Ae ina ua osofaʻia e le ʻau sa Amalekā le fanauga a Isaraelu ina ua faatoʻā latou tuua lava Aikupito, na tofiaina ai e Mose Iosua ina ia filifilia se ʻautau. (Esoto 17:8, 9a) Aiseā ua tofia ai Iosua ae lē tofia le tamā o lona tamā po o lona tamā foʻi? E tusa ai ma se tasi o faamatalaga: “I le avea ai o se alii  sili i le ituaiga tāua o Efaraima, ma o sē ua lauiloa lona tomai i le faamaopoopoga o mea ma e matuā faatuatuaina foʻi e tagata, o lea na manatu ai Mose iā te ia [Iosua] ua talafeagai lelei ona tofia o ia o se taʻitaʻi mo le filifiliina ma le faatulagaina o le ʻautau.”

Po o le ā lava le māfuaaga na filifilia ai, ae ina ua tofia o ia, sa faia e Iosua mea uma lava na faatonu atu e Mose. E ui sa leai se poto masani o le fanauga a Isaraelu i faiga taua, ae sa talitonu atoatoa Iosua i le fesoasoani a le Atua. O lea ina ua fai atu Mose iā te ia, “o a taeao ou te tū ai i le tumutumu o le mauga ma le tootoo o le Atua i loʻu lima,” sa lava ma totoe lenā faamatalaga iā Iosua e talitonu ai. Atonu sa manatua e Iosua le faatoʻā uma ona faaumatiaina e Ieova o le ʻautau malosi. I le isi aso na sosoo ai ina ua sisii i luga e Mose ona lima seʻia oo ina goto le lā, sa leai ma se fili na mafai ona faasagatau atu iā Isaraelu ma o le iʻuga na faatoʻilaloina le ʻautau a Amaleka. O lea na faatonuina ai e Ieova Mose ina ia tusia ia mea i le tusi e fai ma faamanatuga ma ia “faamatalaina i taliga o Iosua” le faatonuga ma iā Ieova: “Auā ou te matuā soloiesea le faamanatuga iā Amaleka i le lalolagi.” (Esoto 17:9e-14) Ioe, sa faataunuuina lava e Ieova lenā faasalaga.

O se Tautua a Mose

O le mea sa tupu iā Amaleka na atili mafana ai le faiā a Iosua ma Mose. Sa maua e Iosua le faaeaga e avea ai ma tautua po o le “auauna,” a Mose ‘mai lava i lona tauleʻaleʻa’ seʻia oo ina maliu Mose, e aofia ai se vaitaimi pe tusa o le 40 tausaga.—Numera 11:28.

Sa avea lenā galuega o se tiute tauave e tāua tele. Mo se faaaʻoaʻoga ina ua ō atu Mose, Arona ma ona atalii, ma toeaiina e toʻa 70 o Isaraelu i le Mauga o Sinai ma latou iloa ai se faailoga o le pupula o Ieova, e foliga mai sa iai foʻi i inā ma Iosua. I le avea o ia ma tautua, sa ia faatasi atu ai iā Mose i luga o le mauga ma faatali atu ai i se mea a o ulu atu Mose i le ao o loo faaataina ai le faatasi ai o Ieova. O se mea e maofa ai ona e foliga mai sa iai Iosua i luga o le mauga mo le 40 ao, 40 pō. Sa ia faatali ma le faamaoni i le toe foʻi ifo o lona matai, ma ina ua toe alu ifo Mose mai le mauga ma papa maa e lua o le Tulafono, sa faatali atu pea Iosua mo ia.—Esoto 24:1, 2, 9-18; 32:15-17.

Ina ua mavae le faasalaina o Isaraelu ona o le tapuaʻia o le tamaʻi povi auro, sa faaauau pea ona tautua Iosua iā Mose i le faleʻie o le faapotopotoga i fafo atu o le togālauapi. Ma o inā na fetalai tuusaʻo atu ai Ieova iā Mose. Na toe foʻi atu Mose i le togālauapi, ae o Iosua sa “leʻi alu ese lava o ia i le fale ie.” Atonu o lona iai i inā na mafai ai ona puipuia tagata Isaraelu mai le ulu atu i le fale ie i se tulaga lē māmā. Maʻeu le faamaoni  o Iosua i le faatinoina o lenā tiute tauave!—Esoto 33:7, 11.

E tusa ai ma le faamatalaga a le tusitala o tala faasolopito o Josephus, o le galulue faatasi ma Mose e ui e 35 tausaga e matua ai iā Iosua, atonu sa faamalosia atili ai le faatuatua o Iosua. Sa taʻua le la faiā “o le fesootaʻiga a le tagata matua ma le tamaitiiti, po o le faiaʻoga ma le tamaitiiti aʻoga,” lea sa mafai ai ona avea Iosua o se “tagata e tumau ma le faamaoni.” E lē o iai ni a tatou perofeta e pei o Mose i aso nei, ae o loo iai i faapotopotoga o tagata o Ieova tagata matutua, o ē ua mafai e ala i mea na tutupu i o latou olaga ma lo latou malosi faaleagaga ona avea o ni faamalosiauga ma faalaeiauga. Pe e te talisapaia ea i latou? Po o e mauaina mai ea ni aogā i le auaufaatasi ma i latou?

Se Tagata Asiasi i Kanana

E iai se mea tāua na tupu i le olaga o Iosua ina ua faatoʻā uma lava ona tuuina atu iā Isaraelu le Tulafono. Sa tofiaina o ia e fai ma sui o lo latou ituaiga e ō atu e asiasi i le Nuu o le Folafolaga. O se tala ua lauiloa. Sa talitonu uma tagata asiasi e toʻa 12, o le laueleele o loo “tafe ai le suāsusu ma le meli,” e pei lava ona folafola mai e Ieova. Ae peitaʻi o i latou e toʻa 10 e lē faatuatua, na fefefe ina neʻi lē mafai e le fanauga a Isaraelu ona tutulieseina tagata o loo aumau i le nuu. Sa na o Iosua lava ma Kalepo sa fautuaina tagata ina ia aua nei tetee pe e matataʻu, auā o loo ʻau Ieova ma i latou. O lea sa taupulepule ai le nuu uma ina ia fetogi iā i laʻua i maa. Ae ona sa faalaa ane Ieova ma le pupula tele o lona mamalu, na lē taulau ai lea taupulepulega. Ona o le leai o so latou faatuatua, na fetalai atu ai le Atua o le a leai se tasi o le fanauga a Isaraelu e amata mai i le 20 tausaga le matutua faasolo i luga e ulu atu i Kanana. Iā i latou uma nei, sa na o Iosua, Kalepo, ma le ʻau sa Levī na faasaoina.—Numera 13:1–16, 25-29; 14:6-10, 26-30.

Pe e lē o tagata uma ea na vaaitino i gaoioiga mamana a Ieova i Aikupito? Afai o lea, aiseā la ua mafai ai e Iosua ona mautinoa le fesoasoani a le Atua ae o loo masalosalo pea le toʻatele? Atonu ona sa manatua lelei e Iosua mea sa folafolaina ma faataunuuina e Ieova, ma sa ia manatunatu loloto foʻi i ai. Ina ua mavae le tele o tausaga ona ia faapea mai lea ‘e leʻi iʻuvale se upu se tasi i upu lelei uma na fetalai mai ai Ieova iā Isaraelu. Sa faataunuuina uma lava.’ (Iosua 23:14) O lea sa faatuatua ai Iosua faapea o folafolaga uma lava sa fetalai i ai Ieova mo le lumanaʻi, o le a faataunuuina. (Eperu 11:6) E tatau i lenei mea ona uunaʻia le tagata e fesili ifo iā te ia lava: ‘Ae faapefea aʻu? Po o avea ea aʻu taumafaiga i le suʻesuʻeina ma le mafaufau loloto i folafolaga a Ieova e faamalosia ai aʻu i le maufaatuatuaina o na folafolaga? Faamata ou te talitonu e mafai e le Atua ona puipuia aʻu faatasi ma ona tagata i le puapuaga tele?’

E lē gata sa faaalia e Iosua le faatuatua, ae sa ia faaalia foʻi le lototele e faia le mea saʻo. Sa na o ia ma Kalepo sa mafai ona faatuatua atu iā Ieova, ae o le faapotopotoga uma na taupulepule e fetogi iā i laʻua i maa. O ā ni ou faalogona? E te fefe? O Iosua la e leai. Sa la faamatala atu ma le lototetele ma Kalepo le mea sa la talitonu i ai. O lo tatou faamaoni iā Ieova atonu o le a mafai ai foʻi ona tatou faia lea lava mea e tasi i se aso.

O loo faailoa mai foʻi iā i tatou i le tala e uiga i tagata asiasi faapea sa suia le igoa o Iosua. O lona igoa saʻo lava o Hosea, o lona uiga o le “Faaolataga,” ae sa faaopoopo iai e Mose silapela e faailoa ai le igoa tauatua ma faaigoa ai o ia iā Iosua—“o Ieova o le Faaolataga.” O loo faaliliu e le Septuagint lona igoa iā “Iesu.” (Numera 13:8, 16) Ioe, e tusa ai i lenā igoa, sa faalauiloa ai ma le lototele e Iosua faapea o Ieova o le faaolataga. O le suiga o le igoa o Iosua sa leʻi faia fua. Sa faaatagia ai le faatāuaina e Mose o uiga o Iosua ma e fesootaʻi lelei ma le faaeaga o le a faataunuuina e Iosua o le taʻitaʻiina o le tupulaga fou i le Nuu o le Folafolaga.

A o faasolosolo ina mavae atu o latou tamā, sa faataamilomilo ai le fanauga a Isaraelu i le vaomatua mo le umi e 40 tausaga. E leai ma se mea e tatou te iloa e faatatau iā Iosua i lenā taimi. Ae e foliga mai e tele ni mea sa ia aʻoaʻoina mai ai. Atonu sa ia molimauina ai le faamasinoga a le Atua i tagata tetee o Koru, Tatano  ma Apiramo ma ē uma sa mulimuli atu i ai ma i latou sa tapuaʻi atu iā Paala o Peroa. E mautinoa o se tulaga faanoanoa foʻi iā Iosua ina ua ia iloa, o le lē taulau o Mose i le faapaiaina o le suafa o Ieova i le taimi na puna mai ai le vai o Meripa, ua lē mafai ai foʻi la e Mose ona ulu atu i le nuu o le folafolaga.—Numera 16:1-50; 20:9-13; 25:1-9.

Sa Tofia o Sē e Sui iā Mose

Ina ua latalata i le maliu o Mose, na augani atu ai o ia i le Atua ina ia tofia sē e sui iā te ia, ina ia lē avea Isaraelu e “pei o mamoe ua leai so latou leoleo.” O le ā le tali a Ieova? O Iosua, “o le tagata lea o i ai le agaga” sa auina ifo foʻi o ia i luma o le faapotopotoga uma. E latou te faalogo foʻi iā te ia. Maʻeu se faaeaga! Sa silasila Ieova i le agavaa ma le faatuatua o Iosua. Sa filifiliina se taʻitaʻi o Isaraelu i se tagata e matuā agavaa. (Numera 27:15-20) Ae e ui i lea sa iloa lelei e Mose o le a fetaiaʻi Iosua ma ni luʻi mataʻutia. O lea sa ia fautuaina ai Iosua ina ia ‘faamalosi ma ia loto tele,’ auā o le a faatasi pea Ieova ma ia.—Teuteronome 31:7, 8.

Sa fetalai atu foʻi e le Atua ia lava upu iā Iosua ma toe faapea atu: “Ia e anaana e fai e tusa ma le tulafono uma na fai atu ai Mose laʻu auauna iā te oe; aua e te alu ese ai i le itu taumatau po o le itu tauagavale, ina ia manuia ai oe i mea uma e te alu i ai. E lē teʻa i lou gutu le tusi o lenei tulafono, a ia mafaufau i ai i le ao atoa ma le pō, ina ia e anaana e fai e tusa ma mea uma ua tusia i ai; ona manuia ai lea iā te oe o lou ala, ona e manuia ai lea. Ou te leʻi fai atu ea iā te oe? Ia e faamalosi, ma loto tele; aua e te fefe, aua e te mataʻu; auā o Ieova lou Atua o loo iā te oe i mea uma e te alu i ai.”—Iosua 1:7-9.

I le manatua pea o fetalaiga a Ieova ma le poto masani lea ua ia maua, o le ā la se isi mea e toe masalosalo ai Iosua? Sa mautinoa le manumalo i le mauaina o le laueleele. O le a fesagaʻia luʻi faigatā, ma o le luʻi muamua lava o le sopoʻiaina lea o le vaitafe o Ioritana. Ae peitaʻi o Ieova lava ia na poloaʻi e faapea: “Inā e tulaʻi atu ia, ia sopoʻia atu Ioritana lenā.” O le ā la se faafitauli o lenā mea?—Iosua 1:2.

O mea mataʻina na tutupu i le olaga o Iosua—o le soloia o pa o Ieriko, le faaumatiaina faasolosolo o o latou fili, ma le faasoasoaina o le laueleele—ua faaalia ai lona manatua pea o folafolaga a le Atua. I le latalata i le faaiʻuiʻuga o ona aso, ina ua uma ona tuu atu e Ieova le saʻolotoga o Isaraelu mai i o latou fili, sa faapotopotoina ai e Iosua tagata uma ina ia toe faailoa atu le feagaiga a le Atua ma i latou, ma pulunaunauina i latou ina ia auauna iā Ieova ma le loto atoa. O le iʻuga sa toe faaauau e Isaraelu lana feagaiga ma Ieova, ma e mautinoa sa faalaeiauina i latou e faia faapea e ala i le faataʻitaʻiga a lo latou taʻitaʻi, “ua auauna Isaraelu iā Ieova i aso uma o Iosua.”—Iosua 24:16, 31.

Ua faataatia e Iosua se faataʻitaʻiga lelei mo i tatou. Ua fesagaʻi Kerisiano i aso nei ma le tele o luʻi e tofotofoina ai lo latou faatuatua. O le taulau manuia i na luʻi o le a fesoasoani lea i le mauaina o le faamaoniga a Ieova ma mulimuli ane mauaina faamanuiaga ua ia folafolaina mai. O le taulau manuia o Iosua sa faalagolago atu lea i lona faatuatua malosi. E moni tatou te leʻi vaaitino i galuega mamana a le Atua e pei ona molimauina e Iosua, ae afai o loo masalosalo pea se tasi, o le tusi o le Tusi Paia o loo faaigoa i le igoa o Iosua o loo aumaia ai molimau vaaitino o le maufaatuatuaina o fetalaiga Ieova. I le pei o Iosua o le a tatou mautinoa le mauaina o le poto ma le taulau manuia pe a tatou faitau e lē aunoa le Afioga a le Atua ma faatatauina i o tatou olaga.

Pe e iai ea ni taimi e te lē fiafia ai i gaoioiga e faia e uso Kerisiano? Seʻi mafaufau foʻi i le tumau o Iosua sa iai i le 40 tausaga, a o iai faatasi ma tagata lē faatuatua i le vaomatua. Pe e faafaigatā ea iā te oe ona faailoa atu ma le lototele le mea moni o loo e talitonu i ai? Seʻi mafaufau la i le mea sa faia e Iosua ma Kalepo. Ona o lo la faatuatua ma le usiusitai sa la mauaina ai se taui e pito sili ona tāua. Ioe, sa faatuatua Iosua e faataunuuina e Ieova ana folafolaga uma. Tau ina ia tatou faaalia foʻi lea lava faatuatua e tasi.—Iosua 23:14.

[Ata i le itulau 10]

O le galulue faatasi ma Mose sa faamalosia ai le faatuatua o Iosua

[Ata i le itulau 10]

Sa talitonu Iosua ma Kalepo i le mana o Ieova

[Ata i le itulau 10]

O le taʻitaʻiga a Iosua sa faalaeiauina ai tagata ina ia tumau iā Ieova