Ia E Alofa ma Faaaloalo e Ala i le Pulea o Lou Laulaufaiva

“Ia taʻitasi outou ma alofa i lana lava avā faapei o ia lava iā te ia; o le fafine foʻi ia āva o ia i lana tane.”—EFESO 5:33.

1, 2. O le ā le fesili tāua e tatau i tagata faaipoipo uma ona fesili ifo ai, ma aiseā?

SEʻI faapea ua e maua se meaalofa o loo afīfī ma pipii ai se faaupuga faapea: “Ia Faaeteete.” O le a faapefea ona e taulimaina lenā meaalofa? E mautinoa o le a e matuā faaeteete ina neʻi faaleagaina. Ae faapefea le meaalofa o le faaipoipoga?

² Na faapea atu Naomi o se fafine Isaraelu na maliu lana tane, iā Orepa ma Ruta: “Ia foaʻi mai e Ieova iā te oulua ina ia maua e oulua le mapusaga taʻitoʻatasi i le aiga o lana tane.” (Ruta 1:3-9) Ua faapea mai le Tusi Paia e uiga i se avā lelei: “O le fale ma oloa, o le tofiga lea a mātua; a o le avā mafaufau, mai iā Ieova lava ia.” (Faataoto 19:14) Afai ua e faaipoipo, e manaʻomia ona e vaai i lau paaga o se meaalofa mai le Atua. O faapefea ona e taulimaina le meaalofa ua foaʻiina mai e le Atua iā te oe?

3. O le ā le timaʻiga a Paulo e manaʻomia ona utagia e tane ma avā?

³ Na tusi le aposetolo o Paulo i Kerisiano o le uluaʻi senituri: “Ia taʻitasi outou ma alofa i lana lava avā faapei o ia lava iā te ia; o le fafine foʻi ia āva o ia i lana tane.” (Efeso 5:33) Seʻi o tatou iloiloina pe faapefea ona utagia e tane ma avā lenei timaʻiga e faatatau i le auala e tautatala ai.

Ia Faaeteete i le “Mea Leaga e Lē Mataofia”

4. O a ni aafiaga lelei ma leaga e ono māfua i le laulaufaiva?

⁴ Na taʻua e Iakopo le laulaufaiva o se “mea leaga e lē mataofia, ua tumu i le mea oona e oti ai.” (Iakopo 3:8) Na iloa e Iakopo le mea moni lenei: O le laulaufaiva e lē mataofiofia pe lē pulea e iai sona aafiaga leaga. E mautinoa sa ia iloa le faataoto a le Tusi Paia lea e faatusaina ai upu lē mafaufau i le “tutuʻi a le pelu.” I se faaeseesega, ua faapea mai le faataoto lava lenā, “o laulaufaiva o ē popoto e mālōlō ai.” (Faataoto 12:18) Ioe, e iai se aafiaga malosi o upu tatou te tautatala ai. E mafai ona tigā ai, e mafai foʻi ona mālōlō ai. O faapefea ona aafia lau paaga faaipoipo i upu e te tautala ai? Afai e te fesiligia o ia i lenā fesili, faamata o le ā sana tali?

5, 6. O a ni māfuaaga e faigatā ai mo nisi ona pulea le tautala?

⁵ Pe afai ua faasolo ina aafia lau faaipoipoga  ona o upu faatigā, e mafai ona e gaoioi e faaleleia. Peitaʻi, e manaʻomia ni taumafaiga. Aiseā? O se tasi o māfuaaga o lo tatou tulaga lē lelei atoatoa. O le agasala ua tuufaasolo mai ua aafia ai o tatou mafaufauga ma upu tatou te tautatala ai. Na tusi Iakopo: “A lē sesē se tasi i le upu, o le tagata lea ua sao, na te mafaia foʻi ona taofi i le tino uma.”—Iakopo 3:2.

⁶ E lē gata i le tulaga lē lelei atoatoa faaletagata, ae e telē foʻi se aafiaga o le siʻomaga faaleaiga i le faaaogāsesēina o le laulaufaiva. O nisi sa ola aʻe i aiga na faaalia e mātua le uiga o le “lē ma faaleleia, . . . o ē lē taofi manaʻo o le tino, o ē faasauā.” (2 Timoteo 3:1-3) E masani lava o tamaiti e ola aʻe i na siʻomaga latou te faaalia foʻi uiga faapena pe a oo ina matutua. Peitaʻi, e lē avea le lē lelei atoatoa po o le lē lelei o auala na ola aʻe ai, e fai ma faamolemolega o le tautala i upu faatigā. Ae o le iloa o nei mea, e fesoasoani ai iā i tatou e malamalama i le māfuaaga e faigatā tele ai mo isi ona taofia le tautala i upu faatigā.

‘Tuu ese le Tautalatala Leaga’

7. O le ā na uiga i ai Peteru ina ua ia faatonuina Kerisiano ia ‘tuuese le tautalatala leaga uma lava’?

⁷ Po o le ā lava le māfuaaga, o le faaaogā o upu tutui pe faatigā i totonu o le faaipoipoga, e iloa ai le lē alofa ma le lē faaaloalo o se tasi i lana paaga. O le mea lea na faatonu ai e Peteru Kerisiano ia ‘tuuese le tautalatala leaga uma lava.’ (1 Peteru 2:1) O le upu Eleni ua faaliliuina i le ‘tautalatala leaga’ e uiga i “faamatalaga faalumaluma.” O se isi ona uiga, o le ‘tutui o tagata i faaupuga.’ O āuga moni na o le lē pulea o le laulaufaiva.

8, 9. O le ā le mea e ono iʻu i ai ona o faamatalaga faalumaluma, ma aiseā e ao ai i paaga faaipoipo ona ʻalofia le faaaogāina?

⁸ Atonu e manatu māmā i le matuiā o faamatalaga faalumaluma, ae seʻi manatu i le mea e tupu pe afai e faaaogā e se tane po o se avā nei ituaiga faamatalaga. O le taʻu o le paaga faapea e faavalevalea, e paiē, pe ʻaiʻū e peiseaʻī ua taaofaʻi uma ai uiga o lau paaga i lenā upu lē faaaloalo e tasi. O se uiga lē alofa tele lenei mea. Ae faapefea le soona faatelē naʻuā e se tasi o ni faamatalaga e faamatilatila ai masei o lana paaga, e pei o le, “Ua fai ma au masani le faifaiaga” po o le “E lē taitai e fia faalogo mai iā te aʻu”? O nei tala soonafai e mautinoa o le a faapogaia ai se tali faasaʻeā mai ma iʻu ai loa i se finauga aasa.—Iakopo 3:5.

⁹ O talanoaga e tele i upu faalumaluma e tutupu ai faafitauli i le faaipoipoga ma oo ai i ni āuga matuiā. Ua faapea mai le Faataoto 25:24: “E lelei ona nofo i le tumutumu i luga o le fale; a e leaga ona nofo ma le fafine faamisa i le fale tele.” O le tulaga foʻi lenā i se tane faamisa. E faasolosolo mālie lava ona faaleagaina se faiā ona o tala tutui, ma atonu e lagona ai e le tane po o le avā le lē alofagia o ia. E manino la le tāua o le pulea o le laulaufaiva po o le tautala. Ae faapefea ona faia?

‘Taofiofi le Laulaufaiva’

10. Aiseā e tāua ai le pulea o le laulaufaiva?

¹⁰ Ua faapea mai le Iakopo 3:8: “E lē mafai e se tasi tagata ona faalata i le laulaufaiva.” Peitaʻi, e pei lava ona faaaogāina le faagutu e pulea ai gaoioiga a le solofanua, e tatau foʻi ona tatou taumafai malosi e pulea o tatou laulaufaiva. “Ai se tasi o iā te outou e manatu ifo o ia o le tagata amio Atua, a e lē taofi i lana upu, a e faasesēina e ia lona lava loto, ua lē aogā lana amio Atua.” (Iakopo 1:26; 3:2, 3, LT) Ua faaalia i nei upu, o se mataupu tāua tele le auala e faaaogā ai lou laulaufaiva. E lē gata ina aafia ai le lua faiā ma lau paaga, ae aafia ai le lua faiā ma Ieova le Atua.—1 Peteru 3:7.

11. E faapefea e se tasi ona ʻalofia le avea o sina eseesega itiiti e iʻu i se finauga aasa?

¹¹ O se mea atamai lou mafaufau lelei i le  auala e te talanoa ai i lau paaga. Afai e tulaʻi mai se tulaga faigatā, ia taumafai e tausi le filemu. Manatu i se mea na tupu iā Isaako ma lana avā o Repeka o loo faamauina i le Kenese 27:46-28:4. “Ona fai atu ai lea o Repeka iā Isaako, Ou te fiu i loʻu ola ona o fafine o sa Hetī, afai e fai avā Iakopo i se fafine o sa Hetī, pei o ia fafine o le nuu, pe se ā le toe aogā o loʻu ola iā te aʻu?” E leʻi tali atu ma le ʻinaʻinā Isaako. Na i lo lea, na ia auina atu Iakopo i se isi nofoaga e suʻe ai sana avā e mataʻu i le Atua, ina ia lē avea ma faatigā iā Repeka. Seʻi faapea ua tupu se feeseeseaʻiga i le va o le tane ma le avā. O le uaʻi i le foʻiaina o le faafitauli na i lo le tuuaʻia o lau paaga, o le a taofia ai le avea o sina eseesega itiiti e iʻu i se finauga aasa. O se faaaʻoaʻoga, na i lo le faapea atu, “E lē taitai faaavanoa mai sou taimi mo aʻu!” e mafai ona e faapea, “Maʻimau pe ana tele se taimi ta te faatasitasi ai.” Taulaʻi i le faafitauli ae lē na o le tagata. Ia ʻalofia le masaniga o le suʻesuʻe po o ai e saʻo a o ai e sesē. Ua faapea mai le Roma 14:19: “Tausisi i mea e tupu ai le filemu, ma mea e fefaamāfanafanaʻi.”

Ia Tuu Ese ‘Upu Faafiufiu, le Lotoa ma le Ita’

12. O le ā se mea e ao ona tatou tatalo ai ina ia pulea le laulaufaiva, ma aiseā?

¹² O le pulea o le laulaufaiva e lē na o le faaeteete i a tatou upu e fai. Auā o a tatou upu po o faamatalaga e māfua mai le loto. Na fetalai Iesu: “Ua au mai mea lelei e le tagata amio lelei i mea lelei ua teu i lona loto; o le tagata amio leaga foʻi ua au mai e ia mea leaga i mea leaga ua teu i lona loto; auā o le tele o mea i le loto e tautala mai ai lona gutu.” (Luka 6:45) O lona uiga, ina ia pulea lou laulaufaiva e manaʻomia ona e tatalo e pei o Tavita: “Le Atua e, ia e faia se loto mamā mo aʻu; ma ia e faafouina se loto mau i totonu iā te aʻu.”—Salamo 51:10.

13. E faapefea e uiga faafiufiu, le ita ma le lotoa, ona iʻu ai i le faaaogāina o upu faaleaga?

¹³ Na timaʻi Paulo i Kerisiano i Efeso ina ia tuu ese le faaaogāina o upu faatigā faapea ma faalogona e māfua ai. Na ia tusi: “Ia teʻa ma outou upu faafiufiu uma lava, ma le lotoa, ma le ita, ma le leo tele, ma le upu faaleaga, atoa ma le loto leaga uma lava.” (Efeso 4:31) Mātau, a o leʻi taʻua e Paulo le ‘leo tele ma upu faaleaga’ na ia taʻua ‘upu faafiufiu, le lotoa ma le ita.’ O le matuā aasa o le ita i totonu e māfua ai ona pa mai i fafo ni upu faaleaga po o faamatalaga tutui. O lea, seʻi fesili ifo: ‘Po o oʻu faaputuputua ni lagona ita i loʻu loto? Po o oʻu faaalia se uiga “lotoa”?’ (Faataoto 29:22) Pe afai o le tulaga lenā o loo e iai, ia tatalo i le Atua mo le fesoasoani e foʻia ai nei vaivaiga ma ia pulea lelei ou faalogona ina ia lē oso aʻe lou ita. Ua faapea mai le Salamo 4:4: “Ia outou tetemū, aua neʻi agasala; ia outou manatunatu ifo i o outou loto i luga i o outou moega, ma ia outou fifilemu.” Pe a foliga o le a pasae aʻe le ita ma e lagona o le a ono lē mafai ona e taofiofia, ia faatatau le apoapoaʻiga o loo i le Faataoto 17:14: “Inā tuu ai ia le misa, manū ua lē tupu tele.” Ia alu ese mo sina taimi seʻi toʻafilemu le tulaga o mea.

14. E faapefea ona aafia se faaipoipoga ona o le ita?

¹⁴ E lē faigofie lagona lotoa ma le ita, aemaise lava pe afai e māfua mai i “upu faafiufiu.” O le upu Eleni na faaaogā e Paulo, ua faamatalaina o se uiga o le “matuaʻi ita e musu e fai se faaleleiga” po o le ‘matuā ʻinoʻino lava ua nofo ai ma faitau uma mea sesē.’ O lagona lē fiafia e mafai ona pei o se pa pupuni māfiafia i le va o se tane ma se avā, ma e faaumiumi lava. E ono oo i lagona ʻinoʻino pe a lē foʻia lelei ni faafitauli. E lē aogā foʻi le teuloto pea o le ita ona o ni mea sesē ua teʻa. E lē mafai ona toe suia ni mea ua uma ona tutupu. Pe afai ua faamagaloina se mea sesē, e ao ona faagaloina. O le alofa, ‘e lē faitauina  leaga ua tuuina mai e nisi.’—1 Korinito 13:4, 5.

15. O le ā se mea e fesoasoani i ē ua masani i le faaaogā o gagana ʻinaʻinā ina ia suia la latou tautala?

¹⁵ Ae faapefea pe afai o se faiga masani le faaaogāina o gagana ʻinaʻinā i totonu o le aiga na e ola aʻe ai, ma ua avea nei ma au masaniga? E mafai ona e faia ni suiga. Atonu ua uma ona e faia ni suiga i nisi vala o lou olaga o le a lē taitai e manaʻo e te toe foʻi i ai. Ae faapefea la le auala e te tautala ai? Pe mafai ona e taofiofi, a o leʻi oo ina e tautala i ni upu matuiā? E ao ona e faatatauina le Efeso 4:29: “Aua neʻi alu atu se upu leaga ai o outou gutu.” Ina ia taulau, e manaʻomia ona “toeseina e outou le tagata tuai atoa ma ana amio, a ua outou oofu i le tagata fou, o lē ua faafouina i le iloa, e faatatau ia foliga i lē na faia o ia.”—Kolose 3:9, 10.

E Manaʻomia Talanoaga Māfana

16. Aiseā e lē lelei ai i se faaipoipoga le musu e fetautalaaʻi?

¹⁶ E leai se iʻuga lelei ma e faaleagaina ai foʻi pe afai e mafaufau se tane po o se avā e gūgū faasoloatoa. E lē gata ina tupu lenei mea ona o le manaʻo e taui ma sui atu, ae e māfua foʻi ona o le fiu po o le lotovaivai. Peitaʻi, o le musu e fetautalaaʻi e na ona atili faateleina ai le ita ma lē foʻia ai le faafitauli. Na faapea mai se tasi avā: “Pe a oo ina ma toe talanoa, e lē taitai ona ma talanoaina le faafitauli ma lē foʻia ai lava.”

17. O le ā se mea e ao ona faia e Kerisiano o loo iai faafitauli i le faaipoipoga?

¹⁷ Pe afai e faaauau pea faafitauli i le faaipoipoga, e lē lava le tau ina faagalo pe lē ano i ai. Ua faapea mai le Faataoto 15:22: “E faalēaogāina mafaufauga pe a leai se filifiliga; a e faatumauina i le toʻatele o faipule.”  E manaʻomia ona lua nonofo lelei i lalo ma lau paaga ma talanoaina le mataupu. Ia faalogo ma uaʻi atu ma lou loto atoa i lau paaga. Pe a faigatā tele lenā mea, aiseā e lē talanoa ai i toeaina o le faapotopotoga Kerisiano? Ua lava lo latou malamalama i le Tusi Paia ma iai le tomai i le faatatauina o ana fautuaga. O nei tane ua “pei o se lafitaga i le matagi, ma se mea e malu ai i le afā.”—Isaia 32:2.

E Mafai Ona E Manumalo

18. O le ā le tauiviga o loo faamatala i le Roma 7:18-23?

¹⁸ O se tauiviga faigatā le taumafai e pulea le laulaufaiva ma a tatou gaoioiga. Na faamatala e Paulo le luʻi na ia fesagaʻia: “Ua ou iloa e leai se mea lelei ua nofo i totonu iā te aʻu, o loʻu tino lea; auā ua iā te aʻu le loto atu, a ou te leʻi iloa ona fai o le mea lelei; auā ou te lē faia o le mea lelei ou te loto i ai, a o le mea leaga ou te lē loto i ai, o le mea lea ou te faia. Afai foʻi ou te faia le mea ou te lē loto i ai, ua lē o aʻu e toe faia, a o le agasala o loo nofo i totonu iā te aʻu.” Ona o “tulafono a le agasala o loo i [o tatou] tino,” e faigofie ai ona faaaogā sesē o tatou laulaufaiva faapena ma isi vaega o le tino. (Roma 7:18-23) E ui i lea, e manaʻomia ona tauivi pea, ma e mafai ona e manumalo e ala i le fesoasoani mai a le Atua.

19, 20. E faapefea ona fesoasoani le faaaʻoaʻoga a Iesu i tane ma avā ina ia pulea o latou laulaufaiva?

¹⁹ O se faiā e iai le alofa ma le faaaloalo, e lē maua ai ni upu lē mafaufau ma ʻinaʻinā. Manatu i le faaaʻoaʻoga a Iesu i lenei mea. E leʻi faaaogā e Iesu ni upu faalumaluma a o feagai ma ona soo. E oo lava i le pō mulimuli o lona soifuaga i le lalolagi, ina ua fefinauaʻi ona aposetolo po o ai o i latou e sili, e leʻi otegia i latou e le Alo o le Atua. (Luka 22:24-27) Ua faatonu mai le Tusi Paia: “O outou tane, ia outou alolofa atu i a outou lava avā, faapei o Keriso foʻi ona alofa mai i le ekalesia, ma foaʻiina mai o ia e ia e fai mona sui.”—Efeso 5:25.

²⁰ Ae faapefea le avā? E tatau ona “āva o ia i lana tane.” (Efeso 5:33) Faamata e mafai e se avā e faaaloalo i lana tane, ona ee atu i ai ma faaaogā ni upu faaleaga po o upu tutui? Na tusi Paulo: “Ou te loto ina ia outou iloa, o le ulu o tane taʻitoʻatasi o Keriso lea, o le ulu o le avā o le tane lea, a o le ulu o Keriso o le Atua lea.” (1 Korinito 11:3) E tatau i avā ona usiusitai i o latou ulu faapei foʻi o Keriso i lona Ulu. (Kolose 3:18) E ui ina leai se tagata lē lelei atoatoa e mafai ona faaaʻoaʻo lelei iā Iesu, ae o le tauivi pea e “mulimuli atu i ona tulagāaao” o le a fesoasoani i tane ma avā ina ia manumalo mai le faaaogā sesē o le laulaufaiva.—1 Peteru 2:21.

O le ā se Mea na E Aʻoaʻoina?

• E faapefea ona faaleagaina se faaipoipoga e se laulaufaiva lē pulea?

• Aiseā e faigatā ai ona pulea le laulaufaiva?

• O le ā se mea e fesoasoani i le pulea o la tatou tautala?

• O le ā se mea e ao ona e faia pe a iai ni faafitauli i le faaipoipoga?

[Fesili mo le Suʻesuʻega]

[Ata i le itulau 24]

E saunia e toeaina le fesoasoani mai le Tusi Paia