Talaaga o le Soifuaga

O le Saʻiliga Oloa Tāua sa Ma Maua ai ni Faamanuiaga

Faamatalaina e Dorothea Smith ma Dora Ward

O ā ituaiga o oloa tāua na ma saʻilia? O i maʻua o ni teine talavou se toʻalua, sa iai ni o ma faanaunauga malolosi e fai sa ma vaega i le faataunuuina o faatonuga a Iesu: ‘Ia ō atu e fai nuu uma lava ma soo.’ (Mataio 28:19) Seʻi o ma faamatalaina ni faamanuiaga o lenei saʻiliga.

DOROTHEA: Na ou fanau i le 1915 a o leʻi leva ona amata le Taua Muamua a le Lalolagi, ma o aʻu o le lona tolu o le matou fanauga. Sa matou nonofo i se aai e lata ane i Howell, Michigan i Amerika. O loʻu tamā e lē o se tagata lotu, ae o loʻu tinā o sē na mataʻu i le Atua. Sa ia taumafai e aʻoaʻo i matou e tausi i Tulafono e Sefulu, ae sa ia popole iā te aʻu, o loʻu tuagane o Uili ma loʻu uso o Viola, ina neʻi o matou lē fia auai i se lotu.

I le sefulu lua o oʻu tausaga, na manatu loa loʻu tinā ua tatau ona ou papatiso i le lotu Perepereane. O lea ou te matuā manatua lelei le aso o loʻu papatisoga. E lua ni pepe sa sii e o la tinā, sa matou papatiso faatasi. Sa ou matuā lagona le mā ona o loʻu papatiso faatasi ma nei pepe. Na faatulutulu ifo e le faifeʻau ni matāua o le vai i loʻu ulu ma memumemu i ni upu na ou lē malamalama ai. O le mea moni, e tutusa lava le iloa e nei pepe e toʻalua faatatau i le papatisoga ma aʻu.

I se tasi o aso i le tausaga e 1932, na afea ai lo matou fale e se taavale ma tatala loa e loʻu tinā le faitotoʻa. O ni tama talavou se toʻalua o loo ofoina ni tusi faalelotu. Na faailoa mai e le isi lona igoa o Albert Schroeder. Sa ia  faaali iā Tinā ni lomiga sa lomia e Molimau a Ieova, ma sa taliaina e loʻu tinā na tusi. Sa fesoasoani na lomiga iā te ia e taliaina ai upu moni mai le Afioga a le Atua.

Ua Amata le Saʻiliga o Oloa Tāua

Na iʻu ina ou alu atu ma ou nofo i loʻu uso i Detroit. O inā na ou feiloaʻi ai i se tinā matua lea sa fai ma asiasi ane i loʻu uso e fai ana lesona i le Tusi Paia. A o faia nei talanoaga faale-Tusi Paia, sa ou toe manatua ai polokalame i le leitiō i vaiaso taʻitasi, lea na ou faalogologo ai i le fale ma loʻu tinā. E 15 minute le umi o se lauga i se mataupu mai le Tusi Paia lea na fai e J. F. Rutherford, o lē na taʻimua i Molimau a Ieova i lenā vaitaimi. I le 1937 na amata ai ona ma auai atu i le uluaʻi faapotopotoga a Molimau a Ieova i Detroit, ma na ou papatiso i le tausaga na sosoo ai.

Pe tusa o le 1940, na faasalalau ai le tatalaina e Molimau a Ieova o se aʻoga e igoa o Kiliata e aʻoaʻoina ai misionare, i Saute o Lansing i Niu Ioka. Ina ua ou maua tala o le a auina atu nisi e faauu mai lenā aʻoga ina ia galulue i isi atunuu, na ou mafaufau loa, ‘Ou te fia auai la i le aʻoga lea!’ Na fai ma oʻu sini le auai atu i le aʻoga i Kiliata. O se faaeaga pe a avea ma sē e saʻili atu i “oloa tāua” i isi atunuu, o le saʻilia lea o tagata o loo fia avea ma soo o Iesu!—Hakai 2:6, 7.

Ua Faasolosolo Ina Ausia Loʻu Sini

Sa ou faamavae mai laʻu galuega iā Aperila 1942, ma amata loa laʻu paeonia po o le auaunaga faataimi atoa i Findlay, i Ohio, ma nisi o tuafāfine e toʻalima. E leʻi iai se faapotopotoga po o ni faatulagaga masani o sauniga, ae sa matou faalaeiau le tasi i le isi e ala i le faitauina o lomiga faa-Kerisiano o se vaega. I le uluaʻi masina o laʻu paeonia na ou tufaina ai tusi e 95 i tagata fiafia. Na ou maua se tofiga e avea ma paeonia faapito i Chambersburg i Pennsylvania, ina ua mavae le tausaga ma le ʻafa talu ona ou paeonia. O inā na ou aufaatasi ai ma nisi paeonia e toʻalima, lea e aofia ai ma Dora Ward, o se tuafafine Kerisiano mai Iowa. Sa avea Dora ma aʻu paga paeonia. Sa ma papatiso i le tausaga e tasi, ma sa tutusa o ma faanaunauga e fia auai i le aʻoga i Kiliata ma auauna o ni misionare i nisi atunuu.

I le amataga o le tausaga 1944 na oo mai ai se aso tāua! Na ma maua ai ma Dora se valaaulia e auai ai i le vasega lona fā a Kiliata. Na tusia o ma igoa iā Aokuso o le tausaga lava lenā. A o leʻi toe faamatalaina atu se isi mea, seʻi faamatala atu e Dora pe na faapefea ona avea o ia ma aʻu paga e ma te saʻili i oloa tāua.

 Ua Naunau e Amata Ona Talaʻi Faataimi Atoa

DORA: Sa tatalo faatauanau loʻu tinā ina ia mafai ona maua se malamalama i le Afioga a le Atua. I se tasi o Aso Sa, a o oʻu faatasi ma loʻu tinā, na ma faalogologo ai i se lauga a J. F. Rutherford i le leitiō. Ina ua māeʻa le lauga na faapea mai loʻu tinā, “O le upu moni lea!” E leʻi leva, ae amata ona ma suʻesuʻeina lomiga a Molimau a Ieova. I le 1935 a o 12 oʻu tausaga, na ou faalogologo ai i se lauga o le papatisoga a Molimau a Ieova, ma mapuna aʻe i loʻu loto le faanaunauga o le fia tuuina atu o loʻu olaga iā Ieova. I le tolu tausaga mulimuli ane, sa papatisoina loa aʻu. Na fesoasoani loʻu tuuina atu ma loʻu papatisoga ina ia ou tumau ai ma faaolaola oʻu sini i loʻu mafaufau, a o faaauau aʻu aʻoaʻoga. Sa ou naunau lava e faauma aʻu aʻoaʻoga ae seʻi amata laʻu paeonia.

O le taimi lenā na matou auaufaatasi ai ma se vaega o Molimau ia na feiloaʻi o se faapotopotoga i Fort Dodge i Iowa. Na tele ni taumafaiga ina ia mafai ona auai i sauniga. I na vaitaimi, e leʻi iai ni fesili o le suʻesuʻega o le Olomatamata. Sa tatau ona matou saunia ni fesili ona tuu atu lea i le uso o le a faia le Suʻesuʻega o le Olomatamata. I pō o Aso Gafua taʻitasi ma te saunia ai ma Tinā se fesili mo palakalafa taʻitasi, ona tuuina lea i le uso e faia le suʻesuʻega, e filifili ai e ia po o ā fesili e ono faaaogā.

Mai lea taimi i lea taimi na fai ma asia le matou faapotopotoga e le ovasia femalagaaʻi. O se tasi o uso o John Booth, lea sa fesoasoani iā te aʻu e amata ona talaʻi mai lea fale i lea fale a o 12 oʻu tausaga. Ina ua 17 oʻu tausaga na ia fesoasoani foʻi iā te aʻu e faatumu laʻu pepa mo le paeonia, ma loʻu lē iloa o le a ma toe feiloaʻi i se taimi mulimuli ane ma fai ai se faigāuō tumau!

A o avea aʻu ma se paeonia, e ma te galulue soo ma le tuafafine o Dorothy Aronson, o se faievagelia faataimi atoa ma e 15 tausaga e matua ai iā te aʻu. Sa ma paeonia faatasi seʻia oo ina valaaulia o ia e auai i le uluaʻi vasega o Kiliata i le 1943. Ae sa faaauau pea laʻu paeonia na o aʻu.

E Leʻi Mafai e Teteega Ona Taofia i Maʻua

Na tele ni luʻi na ma fesagaʻia i vaitausaga e sefulu mai le 1940, ona o uunaʻiga lotonuu mai le Taua Lona Lua a le Lalolagi. Na masani ona tauʻai i maʻua i fuāmoa leaga, o tamato pala, ma i nisi o taimi o maa, pe a matou talaʻi mai lea fale i lea fale! Na ma fesagaʻia ni tofotofoga matuiā a o ma ofoina atu le Olomatamata ma le Ala Mai! i tafā ala.  Sa faaoso e lotu leoleo ina ia latou taumafai e taofia le talaʻiga i nofoaga faitele, e ala i le faafefe mai i le faafalepuipui pe a faaauau ona talaʻi.

Ma le mautinoa e leʻi mafai ona taofia ai le ma talaʻiga, ma na aveina loa i maʻua i le ofisa o leoleo ma fesiligia ai. Ina ua toe tatala i maʻua na ma toe ō atu lava i le tafā ala lenā ma toe faaauau ai ona ofoina a ma mekasini. I fautuaga a uso taʻimua, na ma faaaogā ai le Isaia 61:1, 2 e tali atu ai i lo ma tulaga. I se tasi taimi ina ua taofi aʻu ma fesiligia e se leoleo talavou, e ui na ou fefe ae sa ou taulotoina atu iā te ia le mau mai le Isaia. Na faateʻia aʻu ina ua toe liliu le leoleo ma savali ese! E foliga mai na puipuia i maʻua e agelu.

Se Aso Faagalogatā

O se fiafiaga iā te aʻu loʻu auai i le tauaofiaga e lima aso a Molimau a Ieova lea na faia i St. Louis, Missouri i le tausaga e 1941. A o faagasolo le tauaofiaga, na talosaga mai le uso o Rutherford i tamaiti uma e i le va o le 5 ma le 18 tausaga ina ia faapotopoto i le vaega ogatotonu o le fale. E faitau afe tamaiti na faapotopoto ai. Na faafeiloaʻi e le uso o Rutherford i matou i le tālo mai o lona solosolo. Sa matou toe talotalo atu i ai. Ina ua māeʻa lana lauga e itula le umi, ona ia faapea mai lea: “O tamaiti uma ua malilie e faia le finagalo o le Atua ma ua ʻau i le itu o le Malo o le Atua lea e pule ai Iesu Keriso, ma ua lotomalilie e usiusitai i le Atua ma lana Tupu, faamolemole tutulaʻi mai.” Sa tutulaʻi uma tamaiti e 15,000 e aofia ai ma aʻu! Na toe faapea mai le failauga: “O outou uma o le a taumafai e taʻutaʻu i isi le Malo o le Atua ma ana faamanuiaga, faamolemole ia fai mai Ioe.” Na matou faia faapea ma le leo tetele.

Ona tatalaina ai lea o le tusi o le Children * ma sa umī se laina na agaʻi atu a o tufatufaina mai e le uso o Rutherford lenei tusi i tamaiti taʻitoʻatasi. Sa matuā faafiafiaina ai aʻu! E oo mai i aso nei, o loo toʻatele lava i latou na mauaina lenā tusi, o loo faaauau pea ona maelega i le auaunaga iā Ieova i vaipanoa eseese o le lalolagi, ma taʻutaʻu atu le Malo o le Atua ma lana amiotonu.—Salamo 148:12, 13.

Ina ua atoa le tolu tausaga o oʻu paeonia na o aʻu, sa ou fiafia i loʻu tofiga fou e avea ma paeonia faapito i Chambersburg! O inā na ma feiloaʻi ai ma Dorothea ma na matuā māfana le ma faigāuō. O i maʻua o ni talavou ma sa maelega tele, toe lava le malosi. Sa ma naunau e faateleina so ma sao i le talaʻiga. Ona amata loa lea o le ma saʻiliga mo oloa tāua lea na faaauau i le olaga atoa.—Salamo 110:3.

E leʻi leva ona amata le ma paeonia faapito, ae ma feiloaʻi iā Albert Mann o sē na faauu mai le uluaʻi vasega a Kiliata. Ua toeitiiti ona tuuvaa lea o ia i lona tofiga i atunuu mamao. Sa ia faalaeiau i maʻua e talia so o se tofiga i so o se atunuu.

Aʻoʻoga Faatasi

DORA MA DOROTHEA: Seʻi taumānatu i lo ma fiafia i le taimi na amata ai a ma aʻoaʻoga o ni misionare! O le aso muamua o le aʻoga na lesitala ai i maʻua e Albert Schroeder, o ia lea sa tuuina le tusi o le Studies in the Scriptures i le tinā o Dorothea i le 12 tausaga talu ai. Sa iai foʻi ma John Booth. Sa avea o ia ma auauna e vaaia le Faatoʻaga a le Malo i le nofoaga o loo iai le aʻoga. Mulimuli ane na tofia i laʻua e auai i le Vaega Pule a Molimau a Ieova.

Sa matou aʻoaʻoina upu moni loloto o le Tusi Paia i le Aʻoga i Kiliata. O ni aʻoaʻoga aogā tele. E 104 tagata aʻoʻoga na iai i le matou vasega, e aofia ai ma le uluaʻi tagata aʻoga mai se isi atunuu e pei o Mekisikō. Sa ia taumafai e faaleleia lana faa-Peretania, a o ma taumafai foʻi e aʻoaʻoina le faa-Sepania. Na faagaeetia i maʻua i le aso na tufa mai ai e le  uso o Nathan H. Knorr o matou tofiga i atunuu mamao! O le toʻatele na tofia e ō i Amerika Tutotonu ma Saute; a o maʻua na tofia i Sili.

Saʻilia Oloa Tāua i Sili

Sa umi se taimi na alu i le talosagaina o pemita e ulufale ai i Sili. O lea, ina ua uma le faauuga iā Ianuari 1945, sa ma paeonia ai i Washington, D.C. mo le tausaga ma le ʻafa. Ina ua maua o ma pemita na avea loa i maʻua ma se vaega o misionare e toʻaiva ia na faimalaga i Sili. O le isi toʻafitu e mai isi vasega muamua atu o Kiliata.

Sa faatalitali mai e uso i matou i le laumua o Santiago. O se tasi o i latou o Albert Mann lea na faauu mai i Kiliata na faalaeiauina i maʻua i ni nai tausaga ua mavae. Na la ō mai i le tausaga ua teʻa ma Joseph Ferrari o lē na faauu mai le vasega lona lua a Kiliata. E toʻaitiiti ifo i le 100 le ʻautalaʻi i Sili i le taimi na ma faatoʻā taunuu ai. Na ma naunau tele e saʻili i oloa tāua po o tagata loto faamaoni i le ma tofiga fou.

Sa tofia i maʻua e auauna i le fale o misionare i Santiago. E fou le nonofo faatasi ma se aiga misionare toʻatele. E lē gata i le faaaluina o le taimi i le talaʻiga, ae sa tofu uma misionare ma le aso o le vaiaso e na te kukaina ai le meaʻai mo le aiga. Sa iai foʻi ni taimi na lagona ai le māsiasi pe a fai se kuka. O se tasi o taimi a o ma saunia ni masi keke mo le mālū taeao, na faalētonu ai le manogi o masi keke ona ua sesē le fefete na faaaogā.

Ae sili atu ai lo ma māsiasi i mea sesē na faia a o aʻoaʻoina le faa-Sepania. Na toetoe lava lē faaauau le suʻesuʻega a se tasi o aiga ona o le lē malamalama i ma tala sa faia. Ae sa mafai pea ona latou aʻoaʻoina le upu moni e ala i le faaaogā o a latou Tusi Paia, ma e toʻalima na avea ma Molimau. I na vaitaimi e leʻi faia ni aʻoga e aʻo ai le gagana a misionare. Sa amata saʻo lava i le talaʻiga ma taumafai e puʻe le gagana mai tagata o loo talaʻi atu i ai.

E tele suʻesuʻega faale-Tusi Paia na ma faia ma na vave tali mai nisi o i latou. Na manaʻomia le lava o le onosai i nisi tagata suʻesuʻe. Sa faalogo se tamaʻitaʻi talavou e igoa iā Teresa Tello i le feʻau o le upu moni ma faapea mai, “Faamolemole toe foʻi mai ma faamatala atili mai nisi mea.” E 12 taimi na ma toe foʻi ai e asi ae lē maua lava. Na mavae le tolu tausaga. Na ma auai atu i se fonotaga na faia i se fale tele i Santiago. A o ma tuua le fonotaga i le Aso Sa, na tau valaau mai se tasi, “Suga Dora, Suga Dora!” Na ma fāliu ma iloa atu ai o Teresa. Sa asiasi ane o ia i lona uso o loo nofo i le isi ituala, ma sau ai i le fale tele e fia iloa po o le ā le mea o loo tupu ai. O se fiafiaga tele le toe feiloaʻi iā te ia! Sa toe faia ni fuafuaga mo le suʻesuʻeina o le Tusi Paia ma e leʻi umi ae papatisoina loa o ia. Mulimuli ane na avea o ia ma paeonia faapito. Ua mavae le 45 tausaga o loo iai lava Teresa i le  auaunaga faataimi atoa e oo mai lava i le taimi nei.—Failauga 11:1.

Mauaina o Oloa Tāua i Nuu Tu Matafaga

I le tausaga e 1959 sa tofia ai i maʻua e galulue i Punta Arenas, lea e tū i le siʻui o le itu i saute o le talafatai o Sili lea e 2,700 maila le umi. E uigaese lenei oganuu o Punta Arenas. I le vaitau o le tau māfanafana e umi lava ona ao ma e faatoʻā pogisa lava i le 11:30 i le pō. Sa mafai ona ma faaalu ai le tele o aso i le talaʻiga ae sa iai foʻi faafitauli, ona o matagi malolosi mai le Anetatika. E mālūlū masina o le tau mālūlū ma pupuu aso.

E ui i nei faafitauli ae tele lava itu e matagofie ai Punta Arenas. I vaitaimi o le tau māfanafana, e iai se gasologa o ao i le itulagi i sisifo. E fai ma to mai le timu ma e susū ai, ae lē umi ae toe mago i le savili. E iai se nuanua matagofie pe a toe susulu le lā. O nisi o taimi, e umi se taimi o loo iloa pea nei nuanua.—Iopu 37:14.

I na aso, e toʻaitiiti le ʻautalaʻi na iai i Punta Arenas. Sa faatino e matou o tuafāfine sauniga i lenā faapotopotoga toʻalaiti. Sa faamanuia mai Ieova i a matou taumafaiga. I le tolu sefulufitu tausaga ua mavae na ma toe asia ai lenei vaipanoa. O le ā se vaaiga na iai? E ono ni faapotopotoga olaola o loo iai, ae tolu Maota mo Sauniga matagofie. O se fiafiaga iā i maʻua le faatagaina e Ieova e saʻilia tagata loto faamaoni i le itu i saute o nuu tu matafaga!—Sakaria 4:10.

Toe Maua Nisi Tagata Loto Faamaoni i se “Matafaga Lautele”

Ina ua mavae le tolu ma le ʻafa tausaga o ma galulue i Punta Arenas, na toe tofia i maʻua e galulue i le taulaga o Valparaiso. E 41 mauga e siʻomia ai lenei vaifagaloa ma e iloa atu ai le Vasa Pasefika. Sa patino le ma talaʻiga i se tasi o nei mauga lea e faaigoa iā Playa Ancha, o lona uiga o le “Matafaga Lautele.” I le 16 o tausaga o ma galulue i inā, na ma molimauina ai se vaega o uso talavou o loo agaʻigaʻi i luma faaleagaga ma ua avea nei nisi o i latou ma ovasia femalagaaʻi, ma toeaina o faapotopotoga eseese i Sili.

Na sosoo ai ma le ma galulue o ni misionare i Viña del Mar. Na ma galulue i inā mo le tolu ma le ʻafa tausaga ae faaleagaina loa e se mafuiʻe le fale o misionare. Sa ma toe foʻi i Santiago i le mea na amata ai le ma auaunaga o ni misionare i le 40 tausaga ua mavae. Ua tele suiga i Santiago. Ua fausia le lālā fou ae faaaogā le lālā tuai e fai ma fale o misionare uma o loo totoe i Sili. Mulimuli ane sa faaaogā lenā fale e fai ai le Aʻoga mo Toleniga i le Faiva. Sa toe faaalia foʻi e Ieova lona agalelei iā i maʻua. Sa valaaulia le toʻalima o i matou, o misionare ua loa le soifua e nonofo i le Peteli. I le taimi a o ma galulue i Sili i ni tofiga eseese e 15. Na ma vaaia ai le faatuputeleina o le galuega mai le 100 i le 70,000 le ʻautalaʻi! O se fiafiaga tele le saʻilia o oloa tāua i Sili mo le 57 tausaga!

Ua faagaeetia i maʻua ona ua tuu mai e Ieova le avanoa e ma te saʻilia ai le toʻatele o ni tagata, o oloa tāua, o ē ua mafai ona faaaogā e Ieova i lana faalapotopotoga. A o faagasolo le silia ma le 60 tausaga o le ma auaunaga faatasi iā Ieova, ua ma aufaatasi ai ma le tupu o Tavita i lona faapea mai: “Ua tele lava lou agalelei ua teua e oe mo ē ua matataʻu iā te oe.”—Salamo 31:19.

[Faamatalaga pito i lalo]

[Ata i le itulau 9]

O Dorothea i le 2002 ma i le talaʻiga i le 1943

[Ata i le itulau 10]

Galue i tafā ala i Fort Dodge, Iowa, i le 1942

[Ata i le itulau 10]

Dora i le 2002

[Ata i le itulau 12]

Dorothea ma Dora i fafo o le latou uluaʻi fale misionare i Sili, 1946